စိန့်မာတင်၊ ရှင်မဖြူ

ရှင်မဖြူကျွန်း (သို့) စိန့်မာတင်ကျွန်း
----------------------------
စိန့်မာတင် ကျွန်းဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံသမိုင်းဝင် ရှင်မဖြူ ကျွန်းဖြစ်ပါသည်။ ရှင်မဖြုကျွန်းတွင် မဟာဗန္ဓုလစစ်သူကြီးက အင်္ဂလိပ်ကို အနိုင်တိုက်ခဲ့တာဟာ သမိုင်းဝင်ခဲ့ပါသည်။ ၄င်းကျွန်းကို အင်္ဂလိပ်လက်သို့မအပ်နိုင်သည့်အတွက် အင်္ဂလိပ်တို့နှင့် ၁၈၂၄ တွင် စစ်မက်ဖြစ်ပွားရာမှာ မြန်မာများစစ်ရှုံးပြီး အင်္ဂလိပ်အား ရခိုင်နှင့် တနသာင်္ရီ ကမ်းရိုးတန်းကိုပေးလိုက်ရသည်။ နောက်တော့ တစ်ပြည်လုံးအသိမ်းခံခဲ့ရသည်။

၁၄.၃.၂၀၁၂ တွင် စိန့်မာတင်ကျွန်း(ရှင်မဖြူကျွန်း) ပိုင်ဆိုင်မှုအား နိုင်ငံတကာတရားရုံးကနေ ဆုံးဖြတ်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှကိုအနိုင်ပေးလိုက်လေသည်။ အလွန်၀မ်းနည်းစရာကောင်းပေစွ။ အဘတို့ခေတ်က ဆုံးရှုံးမှုကြီးဖြစ်သောကြောင့် မြန်မာရေတပ်၏ စာမျက်နှာတွင်ပင် ထိုအချိန်က ပို့်စ်အရှည်ကြီးရေးကာ စိန့်မာတင်ကျွန်းသည် ရှင်မဖြူကျွန်းမဟုတ်ကြောင်း ဖာထေးခဲ့သည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် မြန်မာအစိုးရ၏ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ရှာဖွေခွင့်ရရှိထားသည့် ဒေဝူးအင်တာနေရှင်နယ်ကော် ပိုရေးရှင်းက ရခိုင်ကမ်းလွန်ဒေသလုပ်ကွက် AD 7 တွင် ရေနံအစမ်းတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းများ စတင်လုပ်ဆောင်ရာမှ မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံတို့အကြား ရေပိုင်နက်အငြင်းပွားမှု စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

တွင်းတူးစင်ကို ရေနံလုပ်ကွက်သို့ဆွဲယူလာသည့် ဆွဲသင်္ဘောတစ်စင်းကို စောင့်ရှောက်လိုက်ပါလာသော မြန်မာ့ရေတပ်သင်္ဘောကိုတွေ့ရှိရာမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှအစိုးရက နို၀င်ဘာ ၃ ရက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှရှိမြန်မာ သံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။

ထိုကန့်ကွက်မှုအပြီး နှစ်နိုင်ငံတပ်ဖွဲ့၀င်များကို နယ်စပ်တစ်လျှောက် တပ်လှန့်တပ်စွဲထားမှုများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က အဆိုပါတင်းမာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ "ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံ၏ မှားယွင်းစွာတောင်းဆိုမှုကို လက်ခံနိုင်ခြင်းမရှိသဖြင့် ပယ်ချခဲ့ကြောင်း၊ ထို့အပြင် မိမိတို့နိုင်ငံ၏ အကျိုးစီးပွားကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေများနှင့်အညီ ဆက်လက်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သည့်အနေဖြင့် AD 7 လုပ်ကွက်အတွင်း ဆောင်ရွက်ရန်ရှိသည်တို့ကို ပြီးဆုံးသည်အထိ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း" ၂၀၀၈ ခုနှစ် နို၀င်ဘာ ၆ ရက်ထုတ် နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာ မြန်မာ့အလင်းမှတစ်ဆင့် အစိုးရကထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

သို့သော် အဆိုပါရေကြောင်းပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ပင်လယ်ရေပိုင်နက်ဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာခုံရုံးက ၂၀၁၂ ခုနှစ် မတ် ၁၄ ရက်တွင် စီရင်ချက်ချမှတ်ခဲ့ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ရေပြင်ပိုက်နက် မိုင်ရာနှင့်ချီ၍ စွန့်လွှတ်ခဲ့ရပြီဖြစ်ကြောင်း၊ လက်လွှတ်ခဲ့ရသည့်ပိုင်နက်တွင် ကမ်းလွန်ရေနံနှင့် သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့သယံဇာတ အများအပြားရှိကြောင်း ပြည်သူများနှင့်မီဒီယာများက ဝေဖန်ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။

ထိုအချိန်က ရေပိုင်နက်အငြင်းပွားမှု လျှောက်လဲချက်ပေးရာတွင်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှဘက်က တက်ကြွစွာဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း မြန်မာဘက်က အားသွန်ခွန်စိုက်ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းမရှိသောကြောင့် အမှုရှုံးခဲ့ရသည်ဟု ပြောဆိုမှုများလည်းရှိနေသည်။ မြန်မာဘက်က ရေပိုင်နက်မဆုံးရှုံးကြောင်း အကြောင်း ပြ ပြောဆိုမှုများရှိသော်လည်း အဆိုပါရေကြောင်းပိုင်နက်စီရင်ချက်ချမှတ်ပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးက ရေကြောင်းပိုင်နက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာခုံရုံး၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် "မိမိတို့ရည်မှန်းချက်အောင်မြင်သည်" ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။

အဆိုပါရေကြောင်းပိုင်နက်အငြင်းပွားမှုဆုံးဖြတ်ချက်အရ နတ်မြစ်၏ထိပ်တွင်တည်ရှိပြီး မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းနှင့်ပိုနီးသည့် စိန့်မာတင်ကျွန်း အား ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံပိုင်ကျွန်းအဖြစ် ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ထို့ပြင် အဆိုပါဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံသည် ရေမိုင် ၂၀၀ အကွာအဝေးအထိ စီးပွားရေးဇုန်များအပြင် ရေပြင်ဧရိယာစတုရန်းကီလိုမီတာပေါင်း တစ်သိန်းကျော်အကျယ်အ၀န်းကိုလည်း အနိုင်ရခဲ့သည်ဟုသိရသည်။
----------------
ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ ကြံ့ခိုင်ရေးသမတကြီး အဘစိန်လက်ထက်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာပါ။
ယခုလဲ AA ဓါတ်ခဲတွေပြသနာမှာ AA ဓါတ်ခဲတွေကို နောက်မှာဘင်္ဂလား
ဒေ့ရ်ှက ပံ့ပိုးနေတယ် ။ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနောက်မှာ အာရပ်နိုင်ငံ
တွေထပ်မံပံ့ပိုးတယ်။

စိန့်မာတင်ကျွန်းသည် ရှင်မဖြူကျွန်းမဟုတ်လို့ ဖာထေးကြသူများ ဒါကိုဖတ်ကြည့်ပါ။
St. Martin ကျွန်းနှင့် Chera Dwip ကျွန်းသည် ဒီရေကျချိန်တွင် တကျွန်းတည်းဖြစ်ပြီး၊ ဒီရေတက်မှသာ ၂ ကျွန်းကွဲသွားသည်။ ဒီရေတက်လျှင် ရေမြင့်လာပြီး ၂ ကျွန်းကွဲနေသည့်ပုံဖြစ်သော်လည်း ဒီရေကျသွားလျှင် တကျွန်းတည်းဖြစ်သည်ကို သတိပြုပါ။ 

 

St. Martin's Island is a small island (area only 8 km2) in the northeastern part of the Bay of Bengal, about 9 km south of the tip of the Cox's Bazar-Teknaf peninsula, and forming the southernmost part of Bangladesh. There is a small adjoining island "that is separated at high tide", called Chera Dwip. It is about 8 kilometres (5 miles) west of the northwest coast of Myanmar, at the mouth of the Naf River.)
#DYM
------------------------
Wikipedia
-----------
St. Martin's Island is a small island (area only 8 km2) in the northeastern part of the Bay of Bengal, about 9 km south of the tip of the Cox's Bazar-Teknaf peninsula, and forming the southernmost part of Bangladesh. There is a small adjoining island that is separated at high tide, called Chera Dwip. It is about 8 kilometres (5 miles) west of the northwest coast of Myanmar, at the mouth of the Naf River.

 
The island makes up the Saint Martin's Union Parishad. It has 9 villages/areas:
Most of the island's approximately 3,700[4] inhabitants live primarily from fishing. The other staple crops are rice and coconut. Being very common on the island, algae are collected, dried, and exported to Myanmar. Between October and April, the fishermen from neighboring areas bring their caught fishes to the island's temporary wholesale market. However, imports of chicken, meat and other foods come in from the mainland Bangladesh and Myanmar (Burma). As the centre and the south are mainly farmland and makeshift huts, most of the permanent structures are around the far north.

 
Fishing is one of largest professional activities of St. Martin's Island's 5,500 residents; however, territorial disputes between Myanmar and Bangladesh have resulted in a state of tension between the countries that can erupt into violence, often targeting unarmed Bangladeshi fishermen. Below is a brief summary of shooting incidents against St. Martin's fishermen:

 
On October 7, 1998 between three and five Bangladeshi fishermen were killed by Burmese Navy forces just off the coast of St. Martin's Island.[6]
On September 8, 1999 one Bangladeshi fisherman was shot and killed by Burmese Navy forces near St. Martin's Island. Nine crewmen from the victim's fishing boat abandoned it, swam for their lives, and were rescued by Bangladeshi forces. The Bangladeshi government lodged a formal protest note to Myanmar.[7]
On August 20, 2000 the Bangladeshi police reported that Burmese border guards had shot and killed four Bangladeshi fishermen off the coast of St. Martin's Island.[8]
In 2011 pirates attacked fishermen 5 km off the coast of St. Martin's Island and killed four of them.[9]
----------------------------
The Bangladesh/Myanmar Maritime Dispute
--------------------------
By Sarah Watson | October 19, 2015

 
The March 2012 decision of the International Tribunal for the Law of the Sea (ITLOS) in the long-standing Bangladesh/Myanmar maritime border dispute opened up new possibilities for peaceful resolution of such disputes in Asia. While the judgment itself broke important—if technical—legal ground, the two parties’ incentives for entering into litigation in the first place offer equally valuable lessons for future disputes.

 
Bangladesh and Myanmar were driven to seek the tribunal’s opinion because both realized that continued uncertainty over their maritime boundary was worse than almost any award the judges might realistically grant. The undefined status of the continental shelf in the northeastern Bay of Bengal was scaring away international investors and energy companies who would otherwise have jumped at the chance to explore potentially vast new natural gas fields. The dispute cast a pall over the whole region; energy companies were reluctant to invest even in areas far from the disputed waters. And since any ruling was likely to leave each country with some of the area believed to hold gas deposits, both were able to accept the risk of submitting to a neutral arbiter.

 
This is a reminder of the rather obvious—it is easier to convince both parties in a dispute to submit to third-party resolution when the result is likely to objectively benefit both. The tribunal’s judgment was accepted with some degree of warmth by both sides (each of whom could plausibly claim that it had “won” the case). Even more importantly, the decision has stuck; the two states have not returned to conflict and have instead been competing to offer the most favorable terms to international energy companies interested in natural gas deposits in the Bay of Bengal.

 
The case had its origins equally in law and politics. Bangladesh’s long, concave coastline makes maritime boundary disputes almost inevitable. Under a standard application of maritime boundary law, the intersecting arcs of India’s and Myanmar’s 200 nautical mile exclusive economic zones (EEZs) would cut off Bangladesh’s access to the continental shelf and leave it with a disproportionately small EEZ relative to the length of its coastline. As a result Myanmar and Bangladesh made competing claims to a section of ocean and seabed extending southwest in a widening sliver from the seaward terminus of their land border.
Bangladesh1

 
Sketch map composed by ITLOS illustrating the competing claims of Bangladesh (green) and Myanmar (red).

 
The two countries had irreconcilable views of their respective maritime boundaries but the dispute largely remained on the back burner until late 2008, when South Korea’s Daewoo, at the behest of Myanmar, began natural gas exploration in waters claimed by Bangladesh. A few weeks later, Bangladesh submitted its continental shelf claim to the United Nations’ Commission on the Limits of the Continental Shelf. The public declaration was a stark reminder of Bangladesh’s and Myanmar’s conflicting claims in the area. Both countries mobilized naval forces in the disputed area and the conflict narrowly escaped escalation.

 
ITLOS had never before ruled on a maritime boundary dispute and its perceived neutrality and status as a blank slate increased the two countries’ willingness to submit the case to the tribunal. As the National Bureau for Asian Research’s Jared Bissinger makes clear, Bangladesh hoped that considerations of equity would persuade the court to employ relatively untested methods of boundary delimitation. Myanmar, for its part, was confident that the application of the traditional principle of equidistance would lead to a favorable result, and that the court would avoid ruling on the issue of the continental shelf and focus solely on dividing up waters within 200 nautical miles of shore. Thus both sides believed they had a winning case—a strong incentive to seek legal redress.

 
In the end the tribunal chose, quite literally, a middle path. It modified the boundary that would have resulted from the equidistance approach (which sets the maritime boundary between two states by drawing a line equidistant from a series of “base points” on each state’s coastline) in order to avoid cutting off Bangladesh from the outer reaches of its EEZ. The resulting line was almost exactly in the center of the boundaries proposed by Bangladesh and Myanmar.

 
The ruling was noteworthy in part for the court’s decision that it had jurisdiction to decide not only competing claims to waters but also the continental shelf, and for the creation of a “grey area” that is on Bangladesh’s side of the boundary line drawn by the court but within the potential 200-nautical-mile EEZ of Myanmar. In this grey area, Bangladesh controls the seabed but Myanmar the superjacent waters. Similar grey areas have since been created by other bodies, including in the Permanent Court of Arbitration’s July 2014 ruling on the India/Bangladesh boundary dispute. The grey area is the result of the tribunal’s concern for an equitable resolution of the dispute. In this case, allowing Myanmar to claim the seabed in the grey area—to which it would normally be entitled—would cut Bangladesh off from a much larger section of its own continental shelf.

 
Bangladesh2
Sketch map composed by ITLOS illustrating the “grey area” in which Bangladesh has jurisdiction over the seabed but Myanmar’s has jurisdiction over the water.
Equally important was the court’s treatment of St. Martin’s Island, a small island belonging to Bangladesh but located directly west of Myanmar. The Tribunal gave full effect to the island when delimiting the two countries’ territorial seas, but did not allow Bangladesh to use the island as a base point when marking the equidistance line between the two states’ EEZs and continental shelves. The decision also minimized the island’s importance by declining to identify it as a “relevant circumstance” that should be considered when making adjustments to the boundary line.

 
The treatment of St. Martin’s island came in for strong criticism in the separate opinion of Judge Zhiguo Gao, China’s appointee on the tribunal, who described the decision to give full effect to the island in delimiting the territorial seas but to ignore it in delimiting the EEZ and continental shelf boundaries as “wrong and unacceptable.” Gao argued that the result was unfair to Bangladesh and that the island should be given half effect in delimiting the larger maritime boundary. In his dissenting opinion, he gave special weight to the island’s degree of economic development, the size of its population, and its closeness to the mainland—implying that in his view not all islands are created equal for maritime boundary delimitation purposes. This debate over St. Martin’s has far reaching implications for small islands in disputed waters elsewhere in Asia.
Bangladesh.

 
Sketch map composed by ITLOS showing St. Martin’s Island’s effect on the drawing of a territorial sea boundary between Myanmar and Bangladesh. The tribunal gave the island no effect on the EEZ and continental shelf boundary.

 
Unfortunately the tribunal’s success in attracting this relatively low-stakes case might actually diminish larger powers’ willingness to submit to its judgment. ITLOS is no longer a blank slate onto which both parties can project their hoped-for outcomes. Its decisions on maritime boundary disputes, together with those of other bodies, are evolving into an established body of jurisprudence on the subject. Parties to disputes increasingly have at least a general idea of what the outcome of their case might be, and they are unlikely to enter into litigation if they might not like the result.

 

 

Link : Here 

 

================================================================

 

 

 စိန့်မာတင်၊ ရှင်မဖြူ နဲ့ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ်

Sunday, March 18, 2012

Photo: myweb.tiscali.co.uk/kenanderson
ငြိမ်းချမ်းအေး ရေးသားသည်-

စိန့်မာတင်ကျွန်း

ခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကိုပေးလိုက်ရတယ်လို့ ပြောနေကြတဲ့ စိန့်မာတင် ကျွန်းအကြောင်း နည်းနည်းပြောချင်ပါတယ်။

St. Martin's Island (စိန့်မာတင်ကျွန်း)က ဒေသခံ အခေါ် ဘင်္ဂလီလို "Nirical Gingira"၊ မြန်မာလို "အုန်းကျွန်း" လို့ အဓိပ္ပာယ် ရတယ်။ မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံကို ခြားထားတဲ့ နယ်ခြားမြစ် နတ်မြစ်ဝ (Naf River)ပေါ်မှာရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်မြောက်ကမ်းရိုးတန်းမှ အနောက်ဘက် (၈) ကီလိုမီတာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဘဇာ-တက်ခ်နတ် ကျွန်းဆွယ်မှ (Cox's Bazar-Teknaf Peninsular) တောင်ဘက် (၉) ကီလိုမီတာ အကွာအဝေးမှာ ရှိတယ်။ အရင် ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ၊ အန္ဒိယ၊ အရှေ့ပါကစ္စတန်၊ ခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အဆက်ဆက် မြန်မာမပိုင်ခဲ့ပါ။ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ ခေတ်မတိုင်မီ၊ မြန်မာက ရခိုင်ကို မသိမ်းခင် ရခိုင်ဘုရင်တွေ ပိုင်ခဲ့တဲ့ အချိန်တွေ ရှိကောင်းရှိနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဓိကထား ဆိုလိုချင်တာက ခုလတ်တလော ကုလခုံရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် စိန့်မာတင်ကျွန်းကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကို ပေးလိုက်ရတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာကို ပါ။

မိတ်ဆွေများ ပြောနေတဲ့ စိန့်မာတင်ကျွန်း နဲ့ ရှင်မဖြူကျွန်း အတူတူပဲ ဆိုတာ (ကျနော့်တစ်ဦးတည်း သဘောထားအမြင်အရ) လက်မခံပါ။

ရှင်မဖြူကျွန်း

ရှင်မဖြူကျွန်းက အင်္ဂလိပ်လို Shapuree (ရှပူရီ) လို့ခေါ်တယ်။ နတ်မြစ်ဝ ပေါ်မှာပဲရှိတယ်။ (ကျနော့်တစ်ဦးတည်း အယူအဆအရ) စိန့်မာတင်ကျွန်းထက် သေးရမယ်၊ မြန်မာပြည်နဲ့ ပိုနီးပြီး ခုအချိန်မှာ မြန်မာပိုင်တယ်။

ဒါက ကျနော့်ကိုယ်ပိုင် ဗဟုသုတအပေါ် အခြေခံတဲ့ တစ်ဦးတည်း အမြင်နဲ့ ကောက်ချက်ဆွဲတာပါ။



ကောင်းပြီ..။ အဲ့ကောက်ချက်မှားရင်ကော..။ ကောက်ချက်မှားလို့ ရှင်မဖြူကျွန်းနဲ့ စိန့်မာတင်ကျွန်း အတူတူပဲဆိုလည်း ပြောစရာ ရှိပါတယ်။

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရှင်မဖြူကျွန်းက (ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ/ ဗြိတိသျှ-ဘားမားခေတ်မတိုင်မီ ခေတ်တွေမပါ) မြန်မာပိုင်ခဲ့တယ်လို့ ယူဆလို့မရပါ။ ဒီအကြောင်းရှင်းရာမှာ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ (အင်ဂလို-ဘားမား ) ပထမစစ် ဖြစ်ရတဲ့ နောက်ခံကို ရှင်းရပါ့မယ်။

အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ် (၁၈၂၄-၁၈၂၆)

(စစ်အစိုးရ အဆက်ဆက်) ကျောင်းသင်ရိုးညွှန်တမ်းတွေမှာ ရှင်မဖြူကျွန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားရာမှ စစ်စတင်ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုလေ့ရှိပေမဲ့ အဲ့အကြောင်းက စစ်ကိုဖြစ်စေတဲ့ မီးစတစ်စ လို့ပဲ ပြောနိုင်ပြီး နောက်ကွယ်မှာ စစ်ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းအချက်တွေ အများကြီးရှိတယ်။

အင်္ဂလိပ်က အန္ဒိယကို (၁၇)ရာစုကတည်းက အရှေ့အန္ဒိယကုမ္မဏီ အနေနဲ့ ဝင်တယ်။ (၁၈)ရာစု အလယ်လောက်ရောက်တော့ အန္ဒိယတစ်တိုက်လုံးနီးပါး ကုမ္မဏီက တဆင့် အုပ်ချုပ်နေပြီလို့ ဆိုလို့ရတယ်။ တကယ် ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ နာမည်နဲ့ အုပ်ချုပ်တာကတော့ (၁၉)ရာစုအလယ်လောက်မှာ ဖြစ်တယ်။

အဲ့သလိုနောက်ခံအခြေအနေမှာ ကုန်းဘောင်မင်းဆက်ရဲ့ သတ္တမမြောက် မင်းဆက် ဘကြီးတော်(စစ်ကိုင်းမင်း) လက်ထက် (၁၈၁၉-၁၈၃၇) ၁၈၂၂ မှာ မြန်မာက အာသံနဲ့ မဏိပူရ (Assam & Manipur) ကို သိမ်းလိုက်တယ်။ သိမ်းရတဲ့အကြောင်းကတော့ ဘကြီးတော်ရဲ့ ဘိသိက်မင်္ဂလာပွဲကို မဏိပူစော်ဘွား မတက်တာကို အကြောင်းပြုပြီး မထီမဲ့မြင်ပြုတယ်လို့ယူဆကာ နောင်မှာ နောင်ကျင်သွားစေဖို့အတွက် ရည်ရွယ်တယ်။ အဲ့သလို သိမ်းလိုက်တဲ့ အတွက် (အင်အားကြီးတဲ့) အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယနဲ့ နယ်နိမိတ် ထိစပ်မှုက ပိုများလာတယ်။ အင်္ဂလိပ်ကလည်း သူတို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားဖြစ်နေတဲ့ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ နယ်ပယ်တွေကိုပါ ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်တယ်လို့ ယူဆပြီး မြန်မာတပ်တွေကို ပြန်လည် တော်လှန်နေတဲ့ အာသံနဲ့ မဏိပူရ၊ ရခိုင် (ရခိုင် (Arakan) က ၁၇၈၄ ကတည်းက ကုန်းဘောင်မင်းဆက်အောက် ရောက်ပြီးဖြစ်) တော်လှန်ရေးတပ်သား (မြန်မာတွေ အခေါ် သူပုန်) တွေကို လက်နက်၊ ရိက္ခာ ထောက်ပံပေးတယ်။

မဏိပူကို မြန်မာဝင်လာတော့ နယ်ချင်းဆက်နေတဲ့ ကချာစော်ဘွားကပါ သူ့နယ်ကိုဆက်သိမ်းမှာ ကြောက်ပြီး အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယဘက်ကို ဝင်ပြီးခိုလှုံတယ်။ အင်္ဂလိပ်ကလည်း ကချာနယ် (Cachar) အပြင် အခြားနယ်ချင်းဆက်နေတဲ့ ဂျိန်းတိယ (Jaintia) နယ်တွေကို သူ့ရဲ့ ကိုလိုနီအဖြစ်ကြေညာပြီး ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယထဲကို ထည့်တယ်။ အဲ့နယ်တွေ ကာကွယ်ဖို့အတွက်ဆိုပြီး စစ်တပ်လွှတ်တယ်။

အင်းဝနေပြည်တော် (ဘကြီးတော်က အမရပူရ ကနေ အင်းဝကို ၁၈၂၃ မှာ ပြန်ပြောင်းပြီး နန်းစိုက်ပြီ) ဘက်က အဓိကကျတဲ့ (သြဇာရှိတဲ့) ပုဂ္ဂိုလ်များ ဖြစ်တဲ့ ဘကြီးတော်၊ မဟာဗန္ဒုလ၊ နန်းမတော်မယ်နု နဲ့ သူ့မောင် စလင်းမြို့စား မောင်အို စသူတို့ရဲ့ (အထူးသဖြင့် စစ်သူကြီး ဖြစ်တဲ့ မဟာဗန္ဒုလ) မျှော်မှန်းယူဆချက်ကလည်း အင်းဝအာဏာစက်ကို အာသံနဲ့ မဏိပူရတင်မက အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ အရှေ့ဘင်ဂေါ ထိပါသက်ရောက်စေနိုင်တဲ့ အင်အားမိမိတို့မှာ ရှိတယ်လို့ ယူဆတယ်။

နယ်စပ်မှ ပြဿနာများ

အထက်ကတင်ပြသလို ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူရ တို့က မြန်မာအုပ်ချုပ်မှုအောက်ရောက်နေတော့ အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ ဗြိတိသျှ-အန္ဒိယ နဲ့ နယ်စပ်ထိစပ်နေပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် မဖြစ်မနေ ရင်ဆိုင်လာရတာက နယ်မြေချင်းထိစပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ နယ်ခြားမျဉ်းကိစ္စ၊ ဟိုဘက်ဒီဘက် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှု စတဲ့ ပြဿနာတွေဖြစ်တယ်။ အဲ့သလို ဖြစ်စဉ်တစ်ခုမှာ အရှေ့အန္ဒိယကုမ္မဏီက ဆင်ဖမ်းသမားတွေ မြန်မာ့ပိုင်နက်ထဲ ဝင်လာလို့ မြန်မာဘက်က ဖမ်းထားလိုက်တယ်။ အဲ့ဒါကို အကြောင်းပြုပြီး နှစ်ဘက်တင်းမာ နေတဲ့ အချိန် ၁၈၂၃ စက်တင်ဘာ မှာ မြန်မာက အင်္ဂလိပ်စစ်တပ်ငယ်တစ်ခုတပ်စွဲထားတဲ့ ရှင်မဖြူကျွန်းကို တက်သိမ်းတယ်။ အဲ့သလိုတက်သိမ်းတော့ အင်္ဂလိပ်က ရှင်မဖြူကျွန်းကနေ မြန်မာတပ်တွေ ဆုတ်ခွာပေးဖို့တောင်းဆိုတယ်။ ပြီးတော့ နောင်နယ်စပ်ပဋိပက္ခ မဖြစ်အောင် နယ်စပ်မျဉ်း အတိအကျ ဆွဲဖို့ဆိုပြီး ကိုယ်စားလှယ်နှစ်ယောက်လွှတ်လိုက်တယ်။ လွှတ်လိုက်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ် နှစ်ယောက်ကိုပါ မြန်မာဘက်က ဖမ်းထားလိုက်တယ်။ အဲသလိုနဲ့ နှစ်ဘက် နယ်စပ်ပဋိပက္ခတွေ က ပိုကြီးထွားလာတယ်။

၁၈၂၄ နှစ်ဆန်းမှာပဲ အင်းဝနေပြည်တော်က စစ်သူကြီး သတိုးသီရိ မဟာဥဇန (နာမည်အမှတ်မှားနိုင်တယ်) ကို အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်နေပြီဖြစ်တဲ့ ကချာနယ်၊ ဂျိန်းတိယနယ်ထဲ အထိလိုက်ပြီး ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူ တော်လှန်ရေးတပ် (သူပုန်တပ်) တွေကို နှိမ်နင်းဖို့ လွှတ်လိုက်တယ်။ အင်္ဂလိပ်ကလည်း သူတို့ရဲ့ တပ်တွေကို မြန်မာတပ်နဲ့ ရင်ဆိုင်ဖို့ လွှတ်တော့ ကချာနယ်မှာ ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲတွေစဖြစ်တယ်။ အဲ့သလိုနဲ့ နယ်စပ် ပြဿနာကို အကြောင်းပြုပြီး အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ်ကို ၁၈၂၄ မတ်လ၊ ၅ ရက်နေ့မှာ တရားဝင် စဖြစ်တယ်။

အင်္ဂလိပ်ဘက်က စစ်တိုက်ချင်တဲ့ အကြောင်းများ

(ဒီနေရာမှာ သတိပြုစေချင်တာက မြန်မာဘုရင်က အထက်မှာ တင်ပြသလို အင်္ဂလိပ်အုပ်ချုပ်တဲ့ ဒေသတွေနဲ့ နယ်စပ်ချင်းထိတဲ့ အထိ နယ်မချဲ့ဘဲနေလည်း အင်အားကြီးမားနေပြီဖြစ်တဲ့ အင်္ဂလိပ်က (အဲ့အချိန်မှာ အင်္ဂလိပ်က ကမ္ဘာမှာ နပိုလီယံရဲ့ ပြင်သစ်အင်ပါယာကိုလည်း နိုင်ပြီးဖြစ်) တဖြည်းဖြည်းနဲ့ နယ်စပ်က နိုင်ငံငယ် လေးတွေကို သိမ်းပြီး တစ်ချိန်ချိန်မှာ မြန်မာပြည်ကိုလည်း သိမ်းမှာဖြစ်တယ်။)

အင်္ဂလိပ်ဘက် က စစ်တိုက်ချင်တဲ့ အဓိက အကြောင်းတွေကတော့

၁) ကုန်ကြမ်းရှာလို့ရတဲ့၊ ကုန်ချောပြန်ရောင်းလို့ရတဲ့ ဈေးကွက် လိုချင်မှု၊
၂) ပထဝီနိုင်ငံရေး၊

၃) မိမိရဲ့ အကျိုးစီးပွား နဲ့ အကျိုးစီးပွားဖြစ်နေတဲ့ နယ်ပယ်ကို ကာကွယ်လိုမှု၊
၄) အင်ဂလို-ဖရန်းစစ် အားပြိုင်မှု၊
(အဲ့အချိန်မှာ ပြင်သစ်ကလည်း မြန်မာမင်းတွေနဲ့ အဆက်အဆံရှိနေပြီ ဖြစ်တယ်။ အထူသဖြင့် ပြင်သစ်သင်္ဘောတွေ မြန်မာ့ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းတွေမှာ အသုံးချခွင့်ရသွားမှာ စိုးရိမ်တယ်။)

၅) လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ


မြန်မာဘုရင်ဘက်မှ စစ်တိုက်ဖြစ်စေတဲ့ အကြောင်းများ

၁) အင်းဝနေပြည်တော် အင်ပါယာကို အနောက်ဘက်မှာ ဆက်လက်ချဲ့ထွင်လိုမှု၊
၂) နိုင်ငံငယ်လေးတွေကို အစဉ်အဆက် နိုင်နေကျ ဖြစ်တဲ့အတွက် အခြားမည့်သည့် နိုင်ငံနှင့်မဆို မိမိအလိုကျ ဆက်ဆံနိုင်ဟု ယူဆမှု၊

၃) ဘကြီးတော် လက်ထက် အာဏာထက်နေတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်များရဲ့ မိမိအင်အားကို အထင်ကြီးမှု၊
၄) နိုင်ငံတကာမှာ ဘာတွေဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို မသိတော့ အင်္ဂလိပ်ရဲ့ အင်အားကို မှန်မှန်ကန်ကန် မသုံးသပ်တတ်မှု၊

၅) ပထီဝီနိုင်ငံရေးကို မသိမှု၊

၆) လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ နယ်စပ် ပဋိပက္ခများ၊


စစ်ပွဲစတင်ဖြစ်စ နှစ်ဘက် အနိုင်၊ အရှုံး အခြေအနေ

ရခိုင်၊ အာသံနဲ့ မဏိပူနယ်စပ်တွေမှာ စစ်စတင်ဖြစ်တော့ မြန်မာက အဲ့ဒေသတွေမှာ စစ်တိုက်နေတာ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ ချီကြာနေပြီဆိုတော့ (လက်နက် မယှဉ်နိုင်ပေမဲ့) ရေမြေကျွမ်းကျင်မှုကြောင့် တပန်းသာတယ်။ မဟာဗန္ဒုလက အင်္ဂလိပ်ကို တိုက်ရာမှာ စစ်မျက်နှာနှစ်ခု ဖွင့်ပြီးတော့ တိုက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။ ရခိုင်မှ တဆင့် ဘင်္ဂလားရဲ့ အရှေ့တောင်ပိုင်းဖြစ်တဲ့ စစ်တကောင်းကို သိမ်းမဲ့ ထိုးစစ် ရယ်၊ ကချာ၊ ဂျိန်းတိယနယ်တွေမှ တဆင့် ဘင်္ဂလားရဲ့ မြောက်ပိုင်းဖြစ်တဲ့ Sylhet ကို သိမ်းမဲ့ ထိုးစစ်ရယ် ဖြစ်တယ်။ မဟာဗန္ဒုလက ရခိုင်စစ်မျက်နှာကို သူကိုယ်တိုင် ဦးစီးပြီးတော့ ကချာ၊ ဂျိန်းတိယ စစ်မျက်နှာကိုတော့ သတိုးသီရိ မဟာဥဇန (နာမည်အမှတ်မှားနိုင်တယ်) ကိုဦးစီးစေတယ်။ သတိုးသီရိ မဟာဥဇနရဲ့ တပ်က စစ်တရားဝင် မဖြစ်ခင်ကတည်းက ကချာ၊ ဂျိန်းတိယနယ်မှာ အင်္ဂလိပ်တပ်ကို နိုင်ပြီး ဖြစ်တယ်။ အဲ့တော့ သူ့ကို Sylhet ထိ ဆက်သိမ်းစေတယ်။

မဟာဗန္ဒုလဦးစီးတဲ့ ရခိုင်စစ်မျက်နှာမှာ မြဝတီမင်းကြီး ဦးစက စစ်တရားဝင်စဖြစ်ပြီး လပိုင်းအတွင်းမှာပဲ သူ့တပ်ကို ကော့ဘဇား (Cox's Bazzar) အရှေ့ဘက် (၁၀) မိုင်အကွာအထိ သိမ်းနိုင်တယ်။ နောက်ပိုင်း မဟာဗန္ဒုလ တပ်ကိုစောင့်ပြီး တပ်နှစ်တပ်ပေါင်းကာ ကော့ဘဇားကို ဆက်သိမ်းတယ်။ စစ်တကောင်း (Chittagong) နဲ့ ကုမ္မဏီ ဌာနချုပ် ရှိတဲ့ ကာလကတ္တား (Calcutta) မှာ အင်္ဂလိပ်တွေက ကော့ဘဇားကျ သွားတဲ့ သတင်းကြောင့် တော်တော် ထိန်လန့်တုန်လှုပ်ကုန်ကြတယ်။ တကယ်လည်း အဲ့အချိန်မှာ ဗန္ဒုလ တပ်က ဆက်ချီတက်မယ်ဆိုရင် စစ်တကောင်းတင်မက ကာလကတ္တားကိုပါ သိမ်းနိုင်တဲ့ စစ်ရေးအသာရမှုမျိုး မြန်မာဘက်မှာ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗန္ဒုလက ရန်သူ့နယ်ထဲ တအားဝင်သွားမှာကို မလိုလားတော့ မြဝတီမင်းကြီး တပ်ကို စစ်တကောင်းထိ ဆက်မချီတော့ဖို့ အမိန့်ပေးလိုက်တယ်။

စစ်ပွဲ အလယ်နှင့် အဆုံးသတ်

ဗန္ဒုလရဲ့ စစ်တကောင်းထိ တက်မသိမ်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ တစ်ဘက်က အင်္ဂလိပ်တပ် ပြည်မကို ဝင်တော့ ကိုယ့်တပ်ကို အမြန်ပြန်ဆုတ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အကျိုးရလဒ်ရခဲ့ပေမဲ့ အခြားတစ်ဘက်အနေနဲ့ နောက်ဆုံး စစ်ရှုံးလို့ အင်္ဂလိပ်နဲ့ စစ်ပြေငြိမ်းရေး စာချုပ် ချုပ်ဖို့ ဆွေးနွေးတော့ အရင်က စစ်တကောင်းကိုပါ သိမ်းပြီး ကာလကတ္တားကိုပါ ထိထိရောက်ရောက် တကယ် ခြိမ်းခြောက်နိုင်ခဲ့ရင် စာချုပ်အရ (စစ်ရှုံးလို့) အင်္ဂလိပ်ကို ပေးရမဲ့ ဒေသ စကားပြောရာမှာ မြန်မာဘက်က အသာစီးရနိုင်မယ်လို့လည်း တချို့ သမိုင်းပညာရှင်တွေက သုံးသပ်ခဲ့ကြတယ်။

စစ်ပွဲအစ ရခိုင် စစ်မျက်နှာမှာ အင်္ဂလိပ်က မြန်မာကို (လက်နက်သာပေမဲ့လည်း) ဒေသမကျွမ်းကျင်မှု၊ ရာသီဥတု အခက်အခဲ စတဲ့ သဘာဝအတားအဆီးတွေကြောင့် ဘယ်လိုမှ မယှဉ်နိုင်ခဲ့တော့ အင်္ဂလိပ်က ဗျူဟာပြောင်းပြီး ရေလမ်းမှတဆင့် မြန်မာ ပြည်မကို ဝင်ခဲ့တယ်။ မြန်မာမှာ ခေတ်မှီတဲ့ စစ်ရေးအမြင်မရှိတော့ အင်္ဂလိပ်တွေ ရေလမ်းကနေ ဝင်လာနိုင်တယ်ဆိုတာကို ကြိုမတွက်မိခဲ့ဘူး။ နောက်ဆုံး အင်္ဂလိပ်ရေတပ်က စစ်သင်္ဘောတွေ ရန်ကုန်ဆိပ်ကမ်းကိုဝင်လာတော့မှ အံ့သြောတကြီးနဲ့ ပြန်ခုခံခဲ့ရတယ်။ ဘကြီးတော်က ဗန္ဒုလကို ရခိုင်စစ်မျက်နှာက ပြန်ခေါ်ပြီး ရန်ကုန်ကို ခုခံစေတယ်။ ရခိုင်မှာ ဦးစ ကျန်ခဲ့ပြီး ရခိုင်စစ်မျက်နှာကို ထိန်းထားတယ်။

ရန်ကုန်တိုက်ပွဲ ၁၈၂၄ မေမှာ စဖြစ်ပြီး နှစ်ကုန်မှာ မြန်မာ ရှုံးလို့ ရန်ကုန်ကနေ ဆုတ်ပေးလိုက်ရတယ်။ ၁၈၂၅ နှစ်ဆန်းမှာပဲ နာမည်ကျော် ဓနုဖြူ တိုက်ပွဲဖြစ်တယ်။ မြန်မာဘက်က ဦးစီးတိုက်တဲ့ ဗန္ဒုလကျတယ်။ ဗန္ဒုလက သတ္တိပြောင်မြောက်တဲ့ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဖြစ်တော့ စစ်ပွဲရဲ့ အရှိန်အမြင့်ဆုံးဖြစ်နေတဲ့ အချိန်မှာ သူ့ရဲဘော်တွေ အားမငယ်အောင် သူကိုယ်တိုင် စစ်မြေပြင်တလျောက် လမ်းလျှေက်ပြီး အားပေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ ထုံးတမ်းစဉ်လာ အဆောင်အယောင်ဖြစ်တဲ့ သွားလေရာ ရွှေထီးမိုးတာကို စစ်မြေပြင်မှာပါ ဆက်ကျင့်သုံးတော့ အင်္ဂလိပ်ဘက်က အလွက်တကူပဲ ဗန္ဒုလရှိတဲ့နေရာကို ခန့်မှန်းနိုင်ပြီး စက်အမြှောက်နဲ့ ပစ်တော့ ကျခဲ့ရရှာတယ်။

အင်္ဂလိပ်က ရန်ကုန်ကိုရပြီးတဲ့နောက် ရခိုင်စစ်မျက်နှာကို ပြန်ဖွင့်တယ်။ ဓနုဖြူမှာ ဗန္ဒုလကျတဲ့ ရက်တစ်ရက်တည်းမှာပဲ ရခိုင်မြို့တော် မြောက်ဦးကနေ မြဝတီမင်းကြီး ဦးစ ဦးစီးတဲ့ မြန်မာတပ် ဆုတ်ပေးလိုက်ရတယ်။ ပြည်မမှာ ဓနုဖြူတိုက်ပွဲပြီးတဲ့နောက် မြန်မာဘက်က ပြည်မှာ အပြင်းအထန် (၁၈၂၅ နှစ်ကုန်ပိုင်း) ခုခံခဲ့တယ်။ ပြည်က ဆုတ်ပေးလိုက်ရပြီးတဲ့နောက်တော့ ၁၈၂၆ နှစ်စမှာ ဘကြီးတော်က အင်္ဂလိပ်တပ် နေပြည်တော် အနီးကို ရောက်လာပြီ ဖြစ်တဲ့ အတွက် စစ်ပြေငြိမ်းဖို့ သဘောတူလိုက်ရတယ်။ ၁၈၂၆ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ အင်းဝနေပြည်တော်နဲ့ (၄၅)မိုင်အကွာ ရန္တပိုမှာ ရခိုင်၊ တနင်္သာရီ၊ အာသံနှင့် မဏိပူရ အင်္ဂလိပ်ကို ပေးမယ်၊ ကချာနဲ့ဂျိန်းတိယကိုလည်း နောင်မှာ မနှောင့်ယှက်တော့ဘူး၊ စစ်လျော်ကြေးငွေ စတာလင်ပေါင် တစ်သန်းလည်းပေးမယ်၊ သံအဖွဲ့အပြန်အလှန်ထားရှိမယ်၊ အင်္ဂလိပ်နဲ့ စီးပွားရေးစာချုပ်တွေလည်း ချုပ်မယ် စတဲ့ သဘောတူညီချက်တွေပါရှိတဲ့ ရန္တပိုစာချုပ်နဲ့ အင်္ဂလိပ် မြန်မာ ပထမစစ် အဆုံသတ်ခဲ့တယ်။

နိဂုံး

အင်္ဂလိပ် မြန်မာ ပထမစစ် သမိုင်းနောက်ခံကို အတိုချုပ်တင်ပြပြီးသွားတော့ ကျနော် အဓိက ပြောချင်တဲ့ စိန့်မာတင်ကျွန်းကို မြန်မာနိုင်ငံက ခုမှ ပေးရတာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းကို နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ ဆက်လက် ဆွေးနွေးပါမယ်။

ကျနော် ပထမဦးဆုံး တင်ပြတဲ့ စိန့်မာတင် နဲ့ ရှင်မဖြူက သပ်သပ်တစ်ကျွန်းစီဆိုတဲ့ အယူအဆ အရဆို စိန့်မာတင်ဟာ အစကတည်းက မြန်မာ မပိုင်ခဲ့ဘူး၊ တလျောက်လုံးလည်း မြန်မာ ပိုင်မလာခဲ့ဘူး၊ ခုလည်း မပိုင်ဘူးဆိုတာ ထင်ရှားစေတယ်။ ရခိုင်ဘုရင်လက်ထက်က ပိုင်ခဲ့တာဆိုတာကို ကျနော်အနေနဲ့ မငြင်းပါ။ ပဒေသရာဇ်ခေတ်တစ်လျောက်လုံး နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံနဲ့ တစ်နိုင်ငံ အင်အားကြီးတဲ့ အချိန်တွေ မှာ အပြန်အလှန် သိမ်းပိုက်ခဲ့ဖူး၊ သြာဇာခံခိုင်းခဲ့ဖူးကြတာ အစဉ်အလာပါ။

မိတ်ဆွေတွေ ခုပြောနေတဲ့ စိန့်မာတင် နဲ့ ရှင်မဖြူ အတူတူပဲ ဆိုတာ မှန်တယ်ဆိုရင်လည်း အဲ့ဒီ ရှင်မဖြူဟာ အစက မြန်မာပိုင်ခဲ့တာ မဟုတ်ဘူး၊ ကုန်းဘောင်မင်းဆက် အင်ပါယာ ချဲ့ထွင်ရင်းနဲ့ သိမ်းခဲ့တဲ့ နေရာများမှ တစ်ခုသောနေရာသာ ဖြစ်တယ်။ အဲ့သလို ပဒေသရာဇ်လက်နက်နိုင်ငံတော် ဘဝက သိမ်းပိုက်ခဲ့တဲ့ နေရာတွေတိုင်းသာ ခုမပိုင်တော့လို့ အငြင်းပွားကန့်ကွက်နေရမယ်ဆိုရင် ကော့ဘဇာ၊ အာသံ၊ မဏိပူ၊ ဇင်းမယ်၊ အယုဒယ စတဲ့ အဆက်ဆက် နယ်ချဲ့သိမ်းပိုက်ခဲ့ဖူးတဲ့ နေရာတွေအားလုံးအတွက်ပါ ကန့်ကွက်ရမလို၊ မပိုင်တော့လို ဒေါသဖြစ်ရတော့မလို ဖြစ်နေတယ်။ တရုတ်က ပုဂံကို သူတို့လက်လွှတ်လိုက်ရပါတယ် ပြောရင် အဓိပ္ပာယ်မဲ့သလို ခု စိန့်မာတင်ကျွန်းကို ဘင်္ဂလားကို ပေးလိုက်ရလေခြင်းလို့ ကြိတ်မနိုင်၊ ခဲမရဖြစ်နေရတာ အဓိပ္ပာယ်ရှိရဲ့လား ဆိုတာ ဝေဖန်၊ သုံးသပ်၊ စဉ်းစား စေချင်တယ်။

တိုင်းပြည်ကို မှန်မှန်ကန်ကန် ချစ်တတ်ကြပါစေ။

ငြိမ်းချပ်းအေး
၁၇၊ မတ်၊ ၂၀၁၂

မှတ်ချက်။ ။ ကျနော်ရဲ့ ပထမဆောင်းပါး "မြန်မာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့် အကြား အငြင်းပွားခဲ့တဲ့ ပင်လယ်ပြင်နယ်နိမိတ် ပိုင်ဆိုင်မှု တရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် ရှင်းလင်းချက်" အပေါ် ပေးတဲ့မှတ်ချက်များကို ပြန်လည်ရှင်းလင်းစေလိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ (ခရီးတို တစ်ခုထွက်ရင်းနဲ့ တမ်းလန်း) လက်တမ်း အမြန်ရေးလိုက်ရလို့ အကိုးအကား စာအုပ်နာမည်တွေ ရေးမပေးနိုင်ပါ။ Online Link တွေ ရှာပေးရလောက်အောင်လည်း အင်တာနက်သုံးဖို့ အချိန်မရတဲ့ အတွက် အညွှန်းမပေးနိုင်တော့ပါ။ စိန့်မာတင်ကျွန်း အချက်အလက်ကို ဘင်္ဂလား စွယ်စုံကျမ်းမှ ယူတယ်။ ရှင်မဖြူကျွန်းနဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ wikipedia က ယူတယ်။

အဓိကတော့ ဖတ်ခဲ့ဖူးတဲ့ အင်္ဂလိပ် မြန်မာ ပထမစစ် သမိုင်း စာအုပ်တွေ ကို အခြေခံပါတယ်။ မှားတဲ့ အချက်အလက် (အထူးသဖြင့် ခုနှစ်၊ ရက်စွဲ) တွေ့လို့ ပြင်ပေးရင် ကျေးဇူးကြီးပါတယ်။ ဆက်လက်လေ့လာချင်လို့ သမိုင်းစာအုပ်တွေ ဖတ်ချင်တယ်ဆိုရင်တော့ ကိုယ့်လူမျိုးရေး၊ နိုင်ငံခြားသားရေး နှစ်ခုစလုံးကို ဖတ်ဖို့ အကြံပေးချင်ပါတယ်။ "There's always two sides to every story." ဆိုတာကို မမေ့စေချင်ပါ။

ဝေဖန်၊ အကြံပြု၊ အမှားပြင် အားလုံးကို ကြိုဆိုပါတယ်။

ညွှန်း - Nyein Chan Aye Facebook - http://facebook.com/nyeinchanaye81
 

Link : Here 

 

================================================================

ရှင်မဖြူကျွန်းရယ်၊ Shahpuri (Shapooree) Island and St. Martin Island များကို ရှေးမြေပုံများအရတင်ပြခြင်း 

အထက်ပါကျွန်းများအကြောင်းနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှုများအကြောင်းကို ဆရာငြိမ်းချမ်းအေးက – စိန့်မာတင်၊ ရှင်မဖြူနဲ ့ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ပထမစစ် – အကြောင်းကို အများစိတ်ဝင်စားပြီး မှတ်သားဘွယ်ကောင်းတဲ့စာစောင်ကို ဖတ်ရပါတယ်။ ယခုစာစီနေတဲ့အချိန်အထိ မှတ်ချက်ပေါင်း ၃၇ ခုအထိဆွေးနွေးကြတာကိုကြည့်ပြီး အများစိတ်ဝင်စားတာရယ်၊ ဆရာကိုယ်တိုင် စိတ်ရှည်လက်ရှည်ရှင်းပြထားတာတွေကို အထူးကျေးဇူး တင်မိပါတယ်။ ကျနော်ကိုယ်တိုင်က သမိုင်းဆရာလည်းမဟုတ် စာရေးဆရာလည်းမဟုတ်ပေမဲ့၊ ရှေးမြေပုံတစ်ချပ်နှင့် စာအုပ်တစ်အုပ် ကြောင့် အထက် ပါကျွန်းများအကြောင်းကို ကျတော်နားလည်သလို အားဖြည့်ကူညီလိုပါသည်။

ပထမဦးဆုံး ကျနော့်မှာရှိသော မြေပုံအညွှန်းမှာ အောက်ပါအတိုင်းရေးထားပါသည်။


အထက်ပါစာအရ ၁၈၅၇ လန်ဒန်မြို့မှထုပ်ဝေခဲ့ပါသည်။ ဌင်းမြေပုံမှ စိန့်မာတင်ကျွန်းနေရာကိုကွက်ပြီးကူးယူ ဖေါ်ပြပါသည်။ အောက်ပါပုံ ကိုကြည့်ပါ၊ စက်ဝိုင်းအနီပြထားသောနေရာတွင်းမှာ St. Martin Is. ဆိုသောကျွန်းမှာ (မြစ်ကို အလယ်ခေါင်မှပိုင်းလျှင်) မြန်မာပြည်ဘက် မှာမပါပါ။ ၎င်းစိန့်မာတင်ကျွန်းအထက်နားက Shapooree I. ဆိုသည်မှာ ယခုစာလုံးပေါင်းအရ Shahpuri ကျွန်းဖြစ်နေပါသည်။ တကယ်ကြ တော့ ၎င်းကို ကျွန်းလို့လည်းခေါ်နိုင်ပါသည်။ ရေကျော်ကလေးဖြစ်နေသောကြောင့် ကျွန်းစွယ်လို့ခေါ်လျှင် ပိုမှန်နိုင်ပါသည်။ ၎င်းကျွန်းစွယ် ကလေးမှာလည်း မြစ်၏အနောက်ဖက်ကမ်းမှာရှိနေတာကြောင့် မြန်မာမပိုင်ပါ။

 

အထက်ပါမြေပုံအရ St. Martin Island နှင့် Shahpuri Island ဟာမတူသောကျွန်းနှစ်ခုဖြစ်နေပြီး မြန်မာဘက်ကမ်းမှာမပါပါ။ တဖန် နတ် မောက်ဘုန်းကျော်ပြုစုသည့် – အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်သမိုင်း- ၁၉၆၆ ပုံနှိပ်ခြင်း၊ စာမျက်နှာ ၂၅ ၊ အချပ်ပို ပုံအရ၊ ရှင်မဖြူကျွန်းဆိုသည်မှာ စိန့် မာတင်ကျွန်း၏နေရာမှာဖြစ်နေပါသည်။ အောက်ပါပုံကိုကြည့်ပါ။ စက်ဝိုင်းအနီထဲမှာပြထားပါသည်။ (ပုံ၏ အောက်ခြေရှင်းလင်းချက်မှာ၊ ၊ ပထမစစ်ပွဲအတွင်း အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ ချီတက်ရာလမ်းကြောင်းနှင့်ယင်းတို ့တွေ့ဆုံရာဒေသများ။)

 
နိဂုံးနေနဲ့ ကျနော်မှတ်ချက်ပေးလိုသည်မှာ …

 
(၁) St. Martin Island နှင့် Shahpuri Island ဟာမတူသော ကျွန်းနှစ်ခုဖြစ်နေပြီး မြန်မာဘက်ကမ်းမှာမပါပါ။
(၂) St. Martin Island နှင့် ရှင်မဖြူကျွန်းသည် အတူတူဖြစ်ပါသည်။

 
အထက်ပါ မြေပုံများကိုကြည့်၍ ကောက်ချက်ချခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ထို့ထက်ပိုပြီးတိကျသောအထောက်အထားများရှိပါက ဝမ်းသာကြိုဆိုလျှက် ကျနော်ကိုပြင်ပေးပါခင်ဗျား။

 

Link : Here 

 

===============================================================