ICC ၏ ေပၚေပါက္လာပုံသမိုင္း။

 ICC ၏ ေပၚေပါက္လာပုံသမိုင္း

ယခု ​တည္ရွိေနေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္တရား႐ုံး (ICC) သည္ ကမၻာေပၚတြင္ ပထမဆုံးေပၚ​ေပါက္ ေသာ နိုင္ငံတကာရာဇဝတ္တရား႐ုံးဟု မဆိုနိုင္​ေခ်။ဒုတိယကမၻာစစ္ အၿပီး နာဇီ စစ္​ေခါင္း​ေဆာင္​မ်ားကိုတရား စီရင္ခဲ့​ေသာ န်ဴရင္ဘတ္ခုံ႐ုံး (Nuremberg Trials)၊ ဂ်ပန္ စစ္​ေခါင္း​ေဆာင္မ်ားကို စီရင္ခဲ့​ေသာတို က်ိဳခုံ ႐ုံး အစရွိသျဖင့္ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈ ခုံ႐ုံး​မ်ား အရင္​​ေပၚ​ေပၚက္ခဲ့ၾကသည္။

သို႔​ေသာ္ အဆိုပါတရား႐ုံး​မ်ားသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္၏ စစ္ရႈံးနိုင္ငံမွ ရာဇဝတ္​ေခါင္း​ေဆာင္မ်ားကိုသာစစ္​ေဆး စီရင္နိုင္ရန္ အတြက္ ယာယီဖြဲ႕စည္းခဲ့​ေသာ တရား႐ုံးမ်ားသာျဖစ္သည္။ ၎တရား႐ုံးမ်ား၏ စီရင္ပိုင္ခြင့္သည္ ​အနာဂတ္တြင္ျဖစ္နိုင္ေသာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ားအတြက္ အက်ိဳးသက္ ေရာက္ မႈ မရွိနိုင္​​​ေၾကာင္း​ေထာက္ျပ​ေဝဖန္မႈမ်ားရွိခဲ့​​သည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုကဲ့သို႔ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရရက္စက္ မႈမ်ားက်ဴး လြန္ျခင္းမွာ ဆိုးရြားရွားပါးလွသည္ဟု ယူဆကာ အျမဲတမ္းတရား႐ုံးတစ္ရပ္အ​ေနျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းျခင္း မျပဳခဲ့​​ေခ်။

၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ရဝမ္ဒါ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ၊ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ေဘာ့စနီးယား စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ၾကဳံ​ ​ေတြ႕ လာရ​ေသာအခါ လူ႔အခြင့္အ​ေရးခ်ိဳး​ေဖာက္သူမ်ားကို ရႈံ႔ခ်ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ စစ္ရာဇဝတ္​ေခါင္း​ေဆာင္မ်ား ကိုလည္း အ​ေရး​ေပၚ ခုံ႐ုံးတင္ကာ အျပစ္​ေပးခဲ့ၿပီး ေနာင္အနာဂတ္တြင္ အဆိုပါ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈမ်ားအား ကာ ကြယ္ရန္၊ က်ဴးလြန္သူမ်ားဖိအားသက္​ေရာက္​ေစရန္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈ တရား႐ုံးတစ္ရပ္ တည္  ​ေထာင္လို​ေသာ ဆႏၵေပၚ​ထြန္းလာခဲ့သည္။

အဆိုပါ ဆႏၵကို အရင္းတည္၍ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး (ICC) ကို ဖြဲ႕စည္း တည္​ေထာင္ရန္အတြက္ သ​ေဘာတူစာခ်ဳပ္မူၾကမ္း ေရးဆြဲသည့္ညီလာခံကို အီတလီနိုင္ငံ ​ေရာမ (Rome) ၿမိဳ႕၌ က်င္းပခဲ့သည္။ နိုင္ငံ​ေပါင္း (၁၆၀) မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး နိုင္ငံ​ေပါင္း (၁၂၀) က ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့ၾကသည္။ ထိုစာခ်ဳပ္ကို ညီလာခံက်င္းပသည့္ ​ေနရာျဖစ္​ေသာ ​ေရာမၿမိဳ႕(Rome) ကို အစြဲျပဳ ၍ ​ေရာမစာခ်ဳပ္ (Rome Statue) ဟု ​ေခၚ​ေဝၚၾကသည္။

စာခ်ဳပ္အရ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံးကို ဖြဲ႕စည္းရန္နိုင္ငံ​ေပါင္း ၆၀ က အတည္ျပဳလက္မွတ္​ေရး ထိုးရန္ လိုအပ္သည္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ (၁၁) ရက္​ေန႔တြင္ နိုင္ငံ​​ေပါင္း (၆၆) နိုင္ငံ အတည္ျပဳလက္မွတ္​ ေရး ထိုးခဲ့ၿပီးေနာက္၂၀၀၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၁) ရက္​ေန႔တြင္ တရား႐ုံးကို အတည္ျပဳဖြဲ႕စည္းနိုင္ခဲ့သည္။ တရား႐ုံးကို နယ္သာလန္နိုင္ငံ ဟိတ္ဂ္ၿမိဳ႕(The Hague) ၿမိဳ႕တြင္ ႐ုံးစိုက္ထားရွိၿပီး ယခုလက္ရွိ အခ်ိန္အထိ စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္ နိုင္ငံ​ေပါင္း (၁၂၃) နိုင္ငံအထိ ရွိလာခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။

မွတ္ခ်က္ - ျမန္မာနိုင္ငံက အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ လက္မွတ္​ေရးထိုးထားျခင္း မရွိ​ေသးပါ။

ICC ၏ဖြဲ႕စည္းပုံ

ICC ကို အဂၤါရပ္ (၄) ရပ္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ၎တို႔မွာ

(၁) ဥကၠဌ အဖြဲ႕ (Presidency)
(၂) တရားစီရင္​ေရးအဖြဲ႕ (Judicial Division)
(၃) တရားစြဲဆိုအရာရွိ႐ုံး (The Office of the Prosecutor) (အစိုးရ​ေရွ႕​ေန သ​ေဘာမ်ိဳးနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္)
(၄) မွတ္ပုံတင္႐ုံး ( Office of Registory ) တို႔ျဖစ္သည္။

ICC တြင္ ေရြး​ေကာက္တင္​ေျမႇာက္ထား​ေသာ တရားသူႀကီး (၁၈) ဦး ရွိၿပီး တရားသူႀကီးမ်ားမွာ ရာဇဝတ္မႈ ဆိုင္ရာ ဥပ​ေဒမ်ား၊ နိုင္ငံတကာ လူသားခ်င္း စာနာ​ေထာက္ထားမႈ ဥပ​ေဒမ်ားႏွင့္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အ​ေရး ဥပ​ေဒမ်ားကို အထူးကၽြမ္းက်င္သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ေရာမ စာခ်ဳပ္(Rome Statue) တြင္ လက္မွတ္​ေရးထိုး ထား​ေသာ နိုင္ငံမ်ားမွ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားသာလၽွင္ တရားသူႀကီးအျဖစ္ ​ေရြး​ေကာက္တင္​ေျမႇာက္ခံခြင့္ရွိသည္။ လုပ္ငန္း သက္တမ္း ၉ ႏွစ္ထိ တာဝန္ယူ​ေဆာင္ရြက္ရၿပီး သက္တမ္းကုန္ဆုံးလၽွင္ ထပ္မံတာဝန္ယူေဆာင္ ရြက္ခြင့္ မရွိ​ေတာ့​ေပ ။

ICC မွ စီရင္ေလ့ရွိေသာျပစ္ဒဏ္မ်ား

ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္​ေရးထိုးထား​ေသာ နိုင္ငံက ျဖစ္​ေစ၊ ကုလသမဂၢလုံျခဳံ​ေရး​ေကာင္စီ(UNSC) က ၿဖစ္ ​ေစ ICC သို႔ တိုင္ၾကားနိုင္သည္။ ထိုသို႔ တိုင္ၾကားလာပါက တရားစြဲဆိုအရာရွိသည္ က်ဳးလြန္ခံရသူမ်ား၊ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အျခား ခိုင္လုံ​ေသာ အခ်က္အလက္ ရင္းျမစ္မ်ား စု​ေဆာင္း၍ စုံစမ္းစစ္​ေဆး ၿခင္း ကို စတင္ရပါသည္။ တရားစြဲဆို အရာရွိသည္ အ​ေထာက္အထားမ်ားကို ရွာ​ေဖြသည္။ မ်က္​ျမင္သက္​ေသ မ်ားကို ​ေမးျမန္းသည္။ ရရွိ​​ေသာ သတင္းမ်ားကို မ​ေပါက္ၾကား​ေအာင္ အထူးထိန္းသိမ္းရသည္။ သတင္း​ေပး သူမ်ား အႏၲရာယ္မျဖစ္​ေစရန္ ကာကြယ္​ေစာင့္​ေရွာက္​ေပးသည္။

စုံစမ္းမႈ စတင္​ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ စြပ္စြဲခံရသူကို ဖမ္းဝရမ္း​​ေတာင္းခံနိုင္သည္။ စြပ္စြဲခံရသူသည္ အမွန္တ ကယ္ပင္ က်ဴးလြန္​ေလာက္သည္ဟု ယုံၾကည္ရ​​ေသာအ​ေျခအျမစ္ရွိပါက တရား႐ုံးသည္ ထိုဖမ္းဝ ရမ္း ​ေတာင္း ခံခ်က္ကို ခြင့္ျပဳနိုင္သည္။ စြပ္စြဲခံရသူကို ဖမ္းဆီးၿပီး သို႔မဟုတ္ ထိုသူက ကိုယ္တိုင္လာ​ေရာက္ ဖမ္းဆီးခံၿပီး‌ ေနာက္တြင္ ထိုစြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို တရား႐ုံး​တြင္ ၾကားနာနိုင္သည္။ တရား႐ုံးၾကားနာစဥ္အတြင္း စြပ္စြဲခံရသူ အ​ ​ေနျဖင့္ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို ျငင္းဆိုခြင့္၊ သက္​ေသအ​ေထာက္အထားမ်ားတင္ျပခြင့္ရွိသည္။

ICC မွ စီရင္​ေလ့ရွိသည့္ ျပစ္မႈမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင့္ (၄)မ်ိဳးရွိသည္။

(၁) လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ(Genocide)

(၂) လူသားမ်ိဳးႏြယ္ကို ဆန႔္က်င္ထိခိုက္​ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား(Crimes Against Humanity)

(၃) စစ္ရာဇဝတ္မႈ(War Crimes)

(၄) က်ဴး​ေက်ာ္ရန္စမႈ(Crimes of Aggression)
တို႔ျဖစ္သည္။

နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ တရား႐ုံး၏ သ​ေဘာတူစာခ်ဳပ္တြင္ စြပ္စြဲခံရသူမ်ားအေနႏွင့္ ခံစားခြင့္ရွိေသာ အခြင့္အ​ေရးမ်ားကို တိတိက်က်​ေဖာ္ျပ​ေရးသားထားပါသည္၊၊ ထိုအခြင့္အ​ေရးမ်ားထဲတြင္ အျပစ္ရွိသည္ဟု ခိုင္လုံ​ေသာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မခ်မခ်င္း အျပစ္မရွိဟု ခံယူသတ္မွတ္ပိုင္ခြင့္၊ ​သက္​ေသအ​ေထာက္အ ထားမ်ား တင္ျပပိုင္ခြင့္၊ မ​ေလ်ာ္ကန္သည့္ သံသယျဖင့္ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားရွိပါက ျပန္လည္တရားစြဲဆိုခြင့္တို႔ ပါဝင္ပါသည္။

ICJ ႏွင့္ ICC ၏ ကြာျခားခ်က္မ်ား

ICJ ဆိုသည္မွာ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံႏွင့္ တစ္နိုင္ငံ စြဲခ်က္တင္နိုင္ေသာ Civil Court မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။

ICC ၌ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံမွ က်ဴးလြန္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ အစုအဖြဲ႕တစ္ခုအား စြဲခ်က္တင္နိုင္သည္။

ICJ တြင္ အမႈရႈံးနိမ့္​ေသာနိုင္ငံ၏ "အစိုးရ" သည္ တစ္ဖက္နိုင္ငံ ၏ ​ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ကို ​ေဆာင္ရြက္ရ သည့္အျပင္ က်ဴးလြန္မႈမ်ားထပ္မံ မျဖစ္ပြား​ေစရန္ တာဝန္ခံရသည္။

ICC ကမူ တစ္ဦးတစ္​ေယာက္ခ်င္း(individual)ကို စစ္​ေဆးသည့္ တရား႐ုံးျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ အဆိုပါ ပုဂၢိဳလ္ သည္ ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလၽွင္ ထိုပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ အစုအဖြဲ႕တစ္ခုသာလၽွင္ ထိုက္သင့္သည့္ တာဝန္ခ်မွတ္ခံရမည္ျဖစ္သည္။

ICJ သည္ အမ်ားအားျဖင့္ နိုင္ငံအခ်င္းခ်င္းၾကား ျဖစ္ပြားေသာနယ္နိမိတ္ျပ သာနာကုန္သြယ္ေရး စည္းမ်ဥ္း ၿပႆနာ၊ နိုင္ငံတကာသ​ေဘာတူစာခ်ဳပ္(Treaties, Conventions)​ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားကိုေျဖရွင္း​ေလ့ရွိပါသည္။
ဥပမာအားျဖင့္ မၾကာေသးခင္အခ်ိန္က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျမန္မာ ႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ပင္လယ္ေရပိိုင္နက္ျပ သာ နာကဲ့သို႔ ကိစၥရပ္မ်ား ျဖစ္သည္။

ICC မွာမူ အထက္တြင္​​ေဖာ္ျပခဲ့​ေသာ လူ႔အခြင့္အ​ေရး ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ားကို အဓိ ကထား စြဲဆိုသည့္ ရာဇဝတ္တရား႐ုံးတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။

ICJ သည္ The United Nations ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းျဖစ္ၿပီး ICC မွာမူ UN ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းမဟုတ္ေပ။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဌာန္းခဲ့​ေသာ Rome Statute အရေပၚေပါက္လာ​ေသာ လြတ္လပ္သည့္ နိုင္ငံတကာ ရာဇ ဝတ္မႈဆိုင္ရာ တရား႐ုံးျဖစ္ပါသည္။