ရဲေခါင္ျမင့္ေမာင္ (ဝါရွင္တန္ဒီစီ)
2021-08-17
ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ေတာင္အေမရိက နိုင္ငံေတြက လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျမန္မာစစ္တပ္က က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္ လွိုင္နဲ႔ နိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအဝင္ စစ္ဘက္နဲ႔ အရပ္ဘက္ ေခါင္းဆာင္ အခ်ိဳ႕ကို တာဝန္ရွိသူေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ၿပီး၊ အာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံ ေဘြနိုေအးရီးၿမိဳ႕ တရား႐ုံးမွာ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလက တရားစြဲဆိုခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီတရားစြဲဆိုမႈဟာ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံမွာ စစ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈလို ဆိုးဝါး ၿပင္းထန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို အျခားနိုင္ငံတစ္နိုင္ငံက တရား႐ုံးမွာ တရားစြဲဆိုခြင့္ ရွိေစတဲ့ ဒီ Universal Jurisdiction သေဘာတရားကို အေျခခံတာျဖစ္ၿပီး၊ ဒီအမႈမွာ သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူေတြကို အျပစ္ရွိ ေၾကာင္း အမိန႔္ခ်မွတ္နိုင္ရင္၊ နိုင္ငံတကာအဆင့္ ဖမ္းဝရမ္း ထုတ္နိုင္ဖို႔လည္း ေမၽွာ္လင့္ေၾကာင္း ဒီအမႈအတြက္ ေရွ႕ေနအျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စား လွယ္ေဟာင္း မစၥတာ ကြင္တားနားက ေျပာထားပါတယ္။
ၾသဂုတ္လ ၁၇ရက္ေန႔က အြန္လိုင္းကေန ျပဳလုပ္တဲ့ ၾကားနားစစ္ေဆးမႈမွာေတာ့ ျမန္မာရိုဟင္ဂ်ာအသင္း ယူ ေက ရဲ့ ဥကၠ႒ ဦးထြန္းခင္နဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ့ ရွင္းလင္းေရး လုပ္ေဆာင္မႈေတြအတြင္း အသက္မေသဘဲ က်န္ခဲ့ တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီး ေျခာက္ဦးတို႔ရဲ့ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြကို ၾကားနာခဲ့ပါတယ္။
"ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ တပ္မေတာ္က နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ေဆာင္ရာ မွာ အသက္မေသပဲ က်န္ခဲ့တဲ့သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြ ျဖစ္ခဲ့တာ ေလးႏွစ္ျပည့္ ခဲ့ပါၿပီ။ တပ္မေတာ္က နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္တဲ့အထဲက ရြာတစ္ရြာမွာ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ျမန္မာတပ္မေတာ္က က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အရက္စက္ဆုံး ျပစ္မႈေတြကို မ်က္ျမင္ ၾကဳံခဲ့ရပါတယ္။
တပ္မေတာ္သားေတြ သူတို႔ရြာထဲကို ေရာက္လာၿပီး အမ်ိဳးသားအားလုံးကို စတင္သတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ ၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြကိုလည္း အုပ္စုဖြဲ႕ မုဒိမ္းက်င့္ခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ့ ကေလးေတြလည္း သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အဲဒီရြာကေန သူတို႔ထြက္ေျပးခဲ့ပါတယ္။ အခု ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံ ေကာ့ဆက္ဘဇားက ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ေနထိုင္ေနပါတယ္။ ဒီေန႔ထြက္ဆိုခဲ့တဲ့တာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၉ ရက္က ရခိုင္ျပည္နယ္က အဲဒီရြာမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ အေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္"
သက္ဆိုင္ရာအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ လုံျခဳံေရးအတြက္ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးေတြ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ရြာနာမည္ကို လၽွို႔ဝွက္ထား တယ္လို႔လည္း မစၥတာ ကြင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာ-ရိုဟင္ဂ်ာအသင္း ယူေကက ဦးထြန္းခင္ကေတာ့ ဒီ အာဂ်င္တီးနား တရား႐ုံးမွာစြဲဆိုထားတဲ့ အမႈဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အတြက္တင္မကပဲ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ့ ဖိႏွိပ္မႈကို ခံရတဲ့ လူနည္းစုအားလုံးအတြက္ တရားမၽွတမႈ ရဖို႔ လမ္းစျဖစ္လာဖို႔ ေမၽွာ္လင့္ေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ကုလသမဂရဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ တရား႐ုံး ICC မွာ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံကေန ျမန္မာနိုင္ငံကို လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ စြဲခ်က္အတြက္ တရားစြဲဆိုထားတဲ့အမႈနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံကို ထြက္ေျပးလာတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ နိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈ တရား႐ုံး အိုင္စီစီမွာ တရားစြဲဆိုထားတဲ့ အမႈေတြလည္း ရွိေန ပါတယ္။
ဒီအာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံမွာ စြဲဆိုထားတဲ့ အမႈကို အိုင္စီစီတရား႐ုံးကလည္း အားေပးေထာက္ခံထားၿပီး၊ ျမန္မာနိုင္ ငံမွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို မွတ္တမ္းတင္ေနတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ယႏၲ ရား IIMM နဲ႔လည္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့အေၾကာင္း မစၥတာကြင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို က်ဴးလြန္တဲ့ ျပစ္မႈေတြမွာ ျမန္မာအရပ္ဘက္နဲ႔ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ၂ဝ၁၉ နိုဝင္ဘာလက အာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံ တရား႐ုံးမွာ BROUK အဖြဲ႕က ဦးတိုက္ေလၽွာက္ထားခဲ့စဥ္။ (File Photo: AFP)
မေန႔က ၾကားနာစစ္ေဆးမႈအတြင္းမွာ အာဂ်င္တီးနား တရား႐ုံးဟာ Universal jurisdiction သေဘာတရားအ ရ ဒီတရားစြဲဆိုမႈဟာ တရားဝင္ျဖစ္မျဖစ္ ေမးခြန္းထုတ္တာမရွိဘဲ ဒီတရား႐ုံးမွာ စြဲဆိုထားတဲ့ အမႈဟာ နိုင္ငံတ ကာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ုံး အိုင္စီစီမွာ စြဲဆိုထားတဲ့ အမႈနဲ႔ထပ္ေနတာမ်ိဳး ရွိမရွိကိုသာ စစ္ေဆးခဲ့တယ္လို႔ မစၥတာ ကြင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
“အခု ေဘြနိုေအးရီးစ္ၿမိဳ႕ တရား႐ုံးမွာစြဲဆိုထားတဲ့ အမႈက တိုင္ၾကားခ်က္ေတြဟာ အိုင္စီစီ တရား႐ုံးမွာ စြဲဆို ထားတဲ့ အမႈက တိုင္ၾကားခ်က္ေတြနဲ႔ overlap ျဖစ္ၿပီး ထပ္ေနတာ ရွိမရွိကိုပဲ စစ္ေဆးေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပက္ သက္လို႔ေတာ့ overlap ျဖစ္ေနတာ မရွိပါဘူး။ ICC တရား႐ုံးက စြဲဆိုထားတဲ့ အမႈက ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ထြက္ေျပးေအာင္ အတင္းအဓမၼ ေမာင္းထုတ္ခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈေတြ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အခု ဦးထြန္းခင္နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီး ၆ဦး ထြက္ဆိုခဲ့တဲ့ အမႈကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံ နယ္နိမိတ္ အတြင္းမွာပဲ ရိုဟင္ ဂ်ာေတြကို အစေဖ်ာက္ျပစ္တာ၊ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ က်ဴးလြန္တာ၊ အစုလိုက္ အျပဳံ လိုက္ လူသတ္မႈနဲ႔ မုဒိန္းမႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တာ နဲ႔ အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ခဲ့တာ စတဲ့ ျပစ္မႈေတြအတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အာဂ်င္တီးနား တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ဒီအမႈကို ေရွ႕ဆက္ၿပီး စုံစမ္းစစ္ ေဆးဖို႔အတြက္ အမိန႔္ခ်ဖို႔ပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ က်ဴးလြန္ခံရသူေတြအတြက္ တရားမၽွတမႈရဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အ ဆင့္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္”
အာဂ်င္တီးနား တရား႐ုံးဟာ ဒီအမႈအတြက္စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ဆက္လုပ္ဖို႔ အမိန႔္ကို မၾကာခင္ တစ္ပတ္ ႏွစ္ ပတ္အတြင္း ခ်မွတ္လိမ့္မယ္လို႔ ေမၽွာ္လင့္ေၾကာင္း မစၥတာ ကြင္တားနားက ေျပာပါတယ္။
အာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံက တရား႐ုံးေတြဟာ universal jurisdiction တရားစီရင္ခြင့္ကို အေျခခံၿပီး အျခားနိုင္ငံ တစ္နိုင္ငံက ရာဇဝတ္မႈေတြကို ႐ုံးတင္စစ္ေဆးခဲ့တဲ့ ရာဇဝင္ရွိခဲ့ၿပီး၊ စပိန္နိုင္ငံမွာ အာဏာရွင္ ဖရန္ကို အစိုးရ လက္ထက္က ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈေတြနဲ႔ တ႐ုတ္အစိုးရက ဖူလန္ေဂါင္ ဘာသာေရးအဖြဲ႕ေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြအတြက္ တရားစြဲဆိုခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
Link: Here
No comments:
Post a Comment