ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုး(ICC)အေၾကာင္း

ညီမွ်ျခင္း ျမန္မာ

ေရးသားသူ – ဦးေအာင္မ်ဳိးမင္း (Equality Myanmar)

International Criminal Court (ICC) ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ တရားရံုးအသံေတြ ျမန္မာျပည္မွာ ညံလာတယ္ဆိုေတာ့ ေလ့လာထားတာေလးေတြ တခ်ိဳ႔ကို မွ်ေ၀ေပးလိုက္ပါတယ္…

ဒီေဆာင္းပါးမွာေတာ့ ICC ဆိုတာ ဘာလဲ.. ဘယ္လိုေပၚေပါက္လာလဲကို မိတ္ဆက္တင္ျပထားပါတယ္.. ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ ICC မွာ လက္ခံတိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈအမ်ိဳးအစားေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ပတ္သက္ေနတာေတြကို ေရးသြားပါမယ္..
----------------------------------------

International Criminal Court (ICC) ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ တရား႐ံုး အသံေတြ ျမန္မာျပည္မွာ ညံလာတယ္ဆိုေတာ့ ေလ့လာထားတာေလးေတြ တခ်ိဳ႕ကို မၽွေဝေပးလိုက္ပါတယ္။



ဒီေဆာင္းပါးမွာေတာ့ ICC ဆိုတာ ဘာလဲ။ ဘယ္လို ေပၚေပါက္လာလဲကို မိတ္ဆက္ တင္ျပထားပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ICC မွာ လက္ခံတိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အမ်ိဳးအစားေတြ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ေနတာေတြကို ေရးသြားပါမယ္။

ICC (International Criminal Court) ဆိုတာ ဘာလဲ

ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္းရွိ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရကိုယ္တိုင္က ခ်ိဳးေဖာက္သည့္ အခါ သို႔မဟုတ္ ထိုခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္တြင္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ မရွိသည့္အခါ ႏိုင္ ငံ တကာ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားျဖင့္ အေရးယူႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္း စဥ္းစားေတြးေခၚလာၾကသည္။

အထူးသျဖင့္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စစ္ရာဇဝတ္မႈမ်ားက ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး စာခ်ဳပ္မ်ားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္သူမ်ားကို ေစာင့္ၾကပ္ရန္၊ အျပစ္ေပးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း စဥ္းစားလာေစခဲ့သည္။

ပထမကမာၻစစ္အၿပီး ၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ ႏုိင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္အသင္းႀကီးကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ဘဲ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ထပ္မံျဖစ္ပြားခဲ့သည္။

ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ဟစ္တလာေခါင္းေဆာင္ေသာ နာဇီပါတီသည္ ဂ်ဴးလူမ်ဳိး ၆ သန္းေက်ာ္ အပါအဝင္ အျခားလူမ်ားအား လူသားခ်င္း မတရားရက္စက္၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္း သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။

နာဇီပါတီသည္ အစြန္းေရာက္အမ်ဳိးသားေရးဝါဒကို က်င့္သံုး၍ ဂ်ဴးမ်ား၊ ဂ်စ္ပစီမ်ား၊ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ဳိ႕တဲ့သူမ်ား၊ လိင္တူခ်စ္သူမ်ားကို မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္ရန္ အစီအစဥ္ ခ်မွတ္ခဲ့သည္။

ပထမဆံုးအဆင့္တြင္ ထိုသူမ်ားကို သီးသန္႔သတ္မွတ္ထားေသာ ရပ္ကြက္မ်ားသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္ေစသည္။ ဒုတိယအဆင့္တြင္ ေခြၽးတပ္စခန္းမ်ားသို႔ ေျပာင္းေရႊြႊႊ႕၍ အလုပ္ေစခိုင္းခဲ့သည္။ တတိယအဆင့္တြင္ အဆိပ္ေငြ႔မ်ားလႊတ္၍ အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ စစ္အၿပီးတြင္ နာဇီ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသာမက အရပ္သား တာဝန္ရွိသူမ်ား အပါအဝင္ စုစု
ေပါင္း လူအေယာက္ ၂ဝဝ ေက်ာ္ကိုိ ႏ်ဴရင္ဘတ္ၿမိဳ႕တြင္ စစ္ခံု႐ံုးတင္ စစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့သည္။

ႏ်ဴရင္ဘတ္ခံု႐ံုးတြင္ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းက ဥေရာပတြင္ စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ထိပ္တန္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ သံတမန္မ်ားႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားကို အျပစ္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ အထိ စီရင္ခ်က္မ်ား ခ်ခဲ့သည္။

အေရွ႕အာရွတြင္လည္း ဂ်ပန္မ်ား၏ ဖက္ဆစ္စနစ္ေၾကာင့္ တာဝန္ရွိသူမ်ားကုိ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ တိုက်ဳိၿမိဳ႕တြင္ ခံု႐ံုးတင္ စစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့သည္။ တိုက်ိဳခံု႐ံုးတြင္ အေရွ႕ဖ်ားအာရွတြင္ စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ဂ်ပန္ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ သံတမန္မ်ားႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားကို အျပစ္ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အတြင္း စီရင္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ စစ္႐ံႈးသူမ်ား သက္သက္ကို သာ စီရင္ခဲ့ၿပီး စစ္ႏိုင္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွ က်ဴးလြန္သူ တဦးကိုမွ အေရးယူခဲ့ျခင္းမရွိဟု ေထာက္ျပၾကသည္။

စစ္အတြင္း က်ဴးလြန္သူမ်ားကို ခံု႐ံုးတင္ စစ္ေဆး အေရးယူမႈမ်ားသာမက အလားတူ လူသားခ်င္း မတရား ရက္စက္မႈ၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္း သတ္ျဖတ္မႈမ်ား ထပ္မံမေပၚေပါက္ေစရန္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈထြန္းကားေရးႏွင့္ ပဋိပကၡ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးအတြက္ ႏိုင္ငံအစိုးရမ်ားက ႀကိဳးပမ္း လုပ္ေဆာင္လာခဲ့ၾကသည္။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္ ႏ်ဴရင္ဘတ္ေနာက္ပိုင္း “ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာတရား႐ံုး International Criminal Court – ICC ႏွင့္ ကာကြယ္ရန္ ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာ ဥပေဒ တခု လက္ခံေအာင္ International Criminal Code prohibiting crimes against humanity” ပဲရစ္ၿမိဳ႕မွာ ႏုိင္ငံတကာ ညီလာခံတရပ္ က်င္းပၿပီး ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ “လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈကုိ ျပစ္မႈတခုခုအေပၚ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းႏွင့္ ကာကြယ္ျခင္း သေဘာတူစာခ်ဳပ္ Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide” ကုိ ICC ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံက အတည္ျပဳလက္ခံခဲ့ၿပီး၊ ယင္းစာခ်ဳပ္ကုိ အေျခခံ၍ တရား႐ံုးတခုကို တည္ေထာင္ရန္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကုိ ေလ့လာရန္အတြက္ ႏုိင္တကာ ဥပေဒေကာ္မရွင္ International Law Commission – ILC ကုိ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံက တာဝန္အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။

၁၉၄၉ – ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ “ႏုိင္ငံတကာျပစ္မႈဆုိင္ရာ တရား႐ံုး၏ Draft Statute for an ICC” တရပ္ကုိ ေရးဆြဲခဲ့ရာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားက ဆန္႔က်င္ခဲ့သည္။

၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ တရား႐ံုးဖဲြ႔ရန္ အစီအစဥ္မ်ား ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာေနခဲ့သည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ အစုိးရမ်ားက မိမိတို႔ျပည္သူမ်ားအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး အႀကီးအက်ယ္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ၊ လက္နက္ကိုင္စစ္ပဲြမ်ားအတြင္း အျပစ္မဲ့ ျပည္သူမ်ားအေပၚ ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို က်ဴး လြန္လာခဲ့ၾကသည္။

ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈခံု႐ံုးအျပင္ တရားဥပေဒ ရရွိခံစားေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈ မ်ားလည္း ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံတကာအေနႏွင့္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံအတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို အေရးယူရန္ နိုင္ငံအလိုက္ လုပ္ေဆာင္ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား ရွိလာခဲ့သည္။

ဥပမာအေနျဖင့္ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူျဖဴ လူမည္း ခဲြျခားမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးသည့္ အမွန္တရားေကာ္မရွင္ (Truth Commission)၊ အရင္ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို အေရးယူ စစ္ေဆးသည့္ အထူးတရားခံု႐ံုး (ad Hoc Tribunal)၊ ကေမာၻဒီးယား၊ အေရွ႕တီေမာ၊ ကိုဆိုဗို၊ ဆီရီယာလီယြန္ စသည့္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို ကိုင္တြယ္စစ္ေဆးသည့္ ႏိုင္ငံတကာ တရားစီရင္မႈမ်ားျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ေသာ  (Hybrid Court applying International Criminal Law) မ်ားကို ထူေထာင္ၿပီး တရားဥပေဒရရွိေရးအတြက္ လုပ္ ေဆာင္လာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတကာအတြက္ လႊမ္းၿခံဳေသာ လုပ္ေဆာင္မႈကို မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေသးေခ်။

၁၉၉၁-၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ေဘာ့စနီးယား၊ ဟာဇီဂုိးဗီးနားႏွင့္ ခ႐ိုေအးရွားစစ္ပြဲမွာ “လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္မႈႏွင့္ ဂ်ီနီဗာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္” အေပၚ ခ်ိဳးေဖာက္သည့္ ထင္ရွားေသာ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား၊ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကုိ တရားစြဲ ဆုိနိုင္ရန္ ယူဂုိစလားဗီးယားႏိုင္ငံအတြက္ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္တရား႐ံုး Ad-hoc Tribunal – ICTY” ကို ၁၉၉၃ ခုႏွစ္တြင္ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ထိုတရား႐ံုး သည္ “သီးသန္႔တရား႐ံုး Ad-hoc” တခု ျဖစ္သည္။

တခ်ိန္တည္းမွာ ရဝမ္ဒါႏုိင္ငံ၏ ပဋိပကၡထဲမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ျပစ္မႈမ်ားကုိ အေရးယူရန္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွ “ရဝမ္ဒါႏိုင္ငံအတြက္ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇဝတ္တရား႐ံုး ICTR” ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ထိုတရား႐ံုးမွာလည္း “သီးသန္႔တရား႐ံုး ad Hoc” တခု ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ ႏိုင္ငံအလိုက္ ထူေထာင္ေပးေသာ တရား႐ံုးမ်ားသာမကဘဲ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို ႏိုင္ငံ တကာအဆင့္တြင္ ႀကိဳတင္တားဆီးႏိုင္ရန္ႏွင့္ ထိေရာက္စြာ အေရးယူႏိုင္ရန္ အၿမဲတမ္း တရား႐ံုးတခုကို ဖြင့္လွစ္ထားရန္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းလာခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွွစ္က (အီတလီ) ေရာမၿမိဳ႕တြင္ ကုလသမဂၢမွ ႀကီးမႉး၍ က်င္းပေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုးကို ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ရန္အတြက္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မူၾကမ္းကို ေရးဆြဲသည့္ ညီလာခံ ကို က်င္းပခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၆ဝ မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၅ ပတ္ၾကာ အျပင္းအထန္ ေဆြးေႏြး ညိႇႏိႈင္းခဲ့ၿပီးေနာက္ တက္ေရာက္လာသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားထဲမွ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၂ဝ က ထိုစာခ်ဴပ္ကို အ တည္ျပဳရန္ ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့သည္။

တ႐ုတ္၊ လစ္ဗ်ား၊ အီရတ္ႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံ ၇ ႏိုင္ငံက ထိုစာခ်ဳပ္ကို ကန္႔ကြက္မဲေပးခဲ့ၾက သည္။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၁ ႏိုင္ငံက ၾကားေန ေနခဲ့သည္။ ထိုစာခ်ဳပ္ကို ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ အတည္ျပဳ ျပ႒ာန္းႏိုင္ခဲ့သည္။

ထိုစာခ်ဳပ္အား လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည့္ ေနရာျဖစ္ေသာ ေရာမၿမိဳ႕ကုိ အစြဲျပဳ၍ ေရာမစာခ်ဳပ္ဟုလည္း ေခၚေဝၚသည္။ စာခ်ဳပ္အရ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈ တရား႐ံုးကို ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ႏုိင္ရန္အတြက္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၆ဝ က အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ လိုအပ္သည္။

၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ႏုိင္ငံေပါင္း ၆၆ ႏိုင္ငံက အတည္ျပဳ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ တရား႐ံုးကို စတင္ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ခဲ့သည္။ တရား႐ံုးကို နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ သည္ဟိတ္ဂ္ၿမိဳ႕တြင္ ႐ံုးစိုက္ထားပါသည္။

၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလအထိ စာခ်ဳပ္အဖဲြ႔ဝင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၃ ႏိုင္ငံ ရွိလာသည္။ အာဖရိကႏိုင္ငံ ၃၃ ႏိုင္ငံ၊ အာရွပစိဖိတ္ ၁၉ ႏိုင္ငံ၊ အေရွ႕ဥေရာပ ၁၈ ႏိုင္ငံ၊ လက္တင္အေမရိကႏွင့္ ကာေယဘီယံ ၂၈ ႏိုင္ငံႏွင့္ အေနာက္ဥေရာပႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားမွ ၂၅ ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ယခုအခ်ိန္ထိ ႐ုမ္းစာခ်ဳပ္ (Rome Status) ကို အဖဲြ႔ဝင္အျဖစ္ လက္မွတ္ထိုးထားျခင္း မရွိေသးပါ။

ICC တရား႐ံုးတြင္ ဘယ္လိုအမႈမ်ားကို တိုင္ၾကားႏိုင္ပါသလဲ။

ICC တရား႐ံုးတြင္

– လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈမ်ား (Genocide)၊

– လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (Crime against Humanity)၊

– စစ္ပဲြဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (War Crime) တို႔ိကို က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စဲြခံရသည့္ လူပုဂၢိဳလ္ တဦးတ ေယာက္တိုင္းကို ခံု႐ံုးတင္ အေရးယူႏိုင္ပါသည္။

– ထိုအမႈသံုးမ်ိဳးႏွင့္ အက်ဳံးမဝင္သည့္ က်န္အမႈမ်ားကို မတိုင္ၾကားႏိုင္ပါ။

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ (Genocide) ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံသား၊ လူမ်ိဳးႏြယ္စု၊ လူမ်ိဳးစု သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရး ဆိုင္ရာ အသင္းအဖဲြ႔မ်ားအားလံုးကို ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ား သို႔မဟုတ္ အခ်ိဳ႕အစိတ္ အပိုင္းကို ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ဆိုသည္။

လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈဆိုသည္မွာ စစ္ပဲြကာလျဖစ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ မည္သည့္ကာလ မ်ိဳး တြင္မဆို လူအုပ္စုတမ်ိဳးမ်ိဳးအေပၚ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈသည္ ႏိုင္ငံသား၊ တိုင္းရင္းသား၊ လူမ်ိဳးႏွင့္ ဘာသာေရးအဖဲြ႔ အုပ္စုတစုကို တခုလံုးျဖစ္ေစ တ စိတ္တပိုင္းကိုျဖစ္ေစ ဖ်က္ဆီးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ က်ဴးလြန္ေသာအမႈမ်ား ျဖစ္သည္။

လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈွႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစား ၅ မ်ဳိးမွာ –

(၁) လူတစု၏ အဖဲြ႔ဝင္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထားေသာ သတ္ျဖတ္ျခင္း

(၂) လူတစု၏ အဖဲြ႔ဝင္မ်ားကို ခႏၶာကိုုယ္ သို႔မဟုတ္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပင္းထန္စြာ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း

(၃) အသင္းအဖဲြ႔တခုလံုး သို႔မဟုတ္ အခ်ိဳ႕ကို စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်ဆင္းပ်က္စီးမႈ ျဖစ္ေပၚေစရန္ တမင္တကာ ရည္ရြယ္၍ ထိုအုပ္စု၏ အသက္အႏၲရာယ္ကို ထိပါးျခင္း

(၄) လူအုပ္စုအတြင္းရွိ ကေလးေမြးဖြားမႈကို တားဆီးရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ခ်မွတ္သည့္ သတ္မွတ္ ခ်က္ကို လိုက္နာေစျခင္း

(၅) ကေလးသူငယ္မ်ားကို လူအုပ္စုတစုမွ တျခားလူအုပ္စုတစုသို႔ အတင္းအဓမၼ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း

လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား (Crime against Humanity) ဆိုသည္မွာ-

မည္သည့္အရပ္သားလူထုကိုမဆို ဦးတည္၍ စနစ္တက် တိုက္ခိုက္ေသာ သို႔မဟုတ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ တိုက္ခိုက္ေသာ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ဆိုလိုသည္။

လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈဆိုသည္မွာ စစ္ပဲြကာလ ျဖစ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မျဖစ္ သည္ျဖစ္ေစ မည္သည့္ကာလမ်ိဳးတြင္မဆို လူသားတုိ႔အေပၚ စနစ္တက်ႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ က်ဴးလြန္ ေသာ ျပစ္မႈုျဖစ္သည္။ ထိုျပစ္မႈေျမာက္ရန္အတြက္ အရပ္သားျပည္သူမ်ားအေပၚ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး က်ဴးလြန္ျဖစ္ ပ်က္သည့္ သို႔မဟုတ္ စနစ္တက် ႀကံစည္သည့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ရမည္။

လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစသည့္ ရာဇဝတ္မႈႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ျပစ္မႈ ၁၁ ခုမွာ-
(၁) လူသတ္မႈ

(၂) မ်ိဳးျဖဳတ္ျခင္း

(၃) ကၽြန္ျပဳျခင္း

(၄) ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးျခင္း သို႔မဟုတ္ အတင္းအက်ပ္ ေရႊ႕ေျပာင္းျခင္း

(၅) ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ျခင္း သို႔မဟုတ္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အေျခခံစည္းမ်ဥး္မ်ားကို ခ်ိဳးေဖာက္၍ လူတ ေယာက္၏ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ျပင္းထန္စြာ ဆံုး႐ံႈးေစျခင္း

(၆) ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း

(၇) မုဒိမ္းက်င့္ျခင္း၊ လိင္ေက်းကၽြန္ျပဳျခင္း၊ အတင္းအက်ပ္ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေစခိုင္းျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ရွိ ေစျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္မရွိေစျခင္း သို႔မဟုတ္ အျခားဆိုးဝါးေသာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈ၊

(၈) သက္ေသအေထာက္အထားျပႏိုင္ေသာ မည္သည့္လူစုကိုမဆို ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ အမ်ိဳးသားေရး၊ မ်ိဳးႏြယ္စုေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာေရး၊ လိင္ စသည့္အုပ္စုမ်ားအား ညႇဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္ျခင္း၊

(၉) လူမ်ားအား အတင္းအက်ပ္ ေပ်ာက္ဆံုးေစျခင္း၊

(၁၀) လူမ်ိဳး၊ အသားအေရာင္ ခဲြျခားေရးမူဝါဒႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ရာဇဝတ္မႈ၊

(၁၁) တမင္တကာရည္ရြယ္၍ ႀကီးစြာေသာ ခံစားမႈျဖစ္ေစျခင္း၊ စိတ္ပိုင္းအရ၊ ခႏၶာကိုယ္အရ ျပင္းထန္စြာ ထိ ခိုက္အနာတရျဖစ္ေစျခင္း စသည့္ တျခားလူမဆန္သည့္ လုပ္ရပ္မ်ားကို ဆိုလိုသည္။

စစ္ရာဇဝတ္မႈ (War Crime) ဆိုသည္မွာ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာစစ္ပဲြတြင္ ျဖစ္ေစ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡကာလအတြင္း စီမံကိန္းတခု၊ မူဝါဒတခု၏ အစိတ္အပိုင္းျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ထိုျပစ္မႈမ်ိဳးကို က်ယ္ျပန္႔ေသာ ပမာဏတခုျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ထားသည္။

စစ္ရာဇဝတ္မႈဆိုသည္မွာ စစ္ပဲြႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡကာလအတြင္း အရပ္သားမ်ားႏွင့္ စစ္သံု႔ပန္းမ်ား အေပၚ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈမ်ား ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စစ္ပဲြဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈသည္ စစ္ပဲြကာလအတြင္း လက္နက္ကိုင္ မဟုတ္သည့္ သံု႔ပန္းမ်ားႏွင့္ အရပ္သားမ်ားအေပၚ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ က်ဴးလြန္ေသာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကို ဆိုလိုသည္။

စစ္ရာဇဝတ္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဓိကက်ေသာ ေအာက္ပါအခ်က္ ၄ ခ်က္ကို က်ဴးလြန္ပါက စစ္ရာဇဝတ္မႈ ေၿမာက္သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။

(၁) ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ ဂ်ီနီဗာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား၊ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို လူအမ်ား သို႔မဟုတ္ အရာဝတၳဳမ်ားအေပၚ ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား၊

(၂) စစ္ပဲြအတြင္းႏွင့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡအတြင္း က်င့္သံုးရမည့္ စစ္ဥပေဒကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္ မႈမ်ား၊

(၃) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလကၡဏာေဆာင္သည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡ ျဖစ္ရာတြင္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔ ဂ်ီနီဗာ သေဘာတူညီခ်က္ ၄ ရက္ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ ပုဒ္မ ၃ ကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ား ၿဖစ္သည့္ ဖ်ားနာေနေသာ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေနေသာ၊ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရေသာ သို႔မဟုတ္ အျခားအ ေၾကာင္းေၾကာင့္ စစ္မတိုက္ႏိုင္ေတာ့ေသာ လက္နက္ခ်ၿပီးျဖစ္သည့္ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႔ဝင္မ်ားႏွင့္ တက္ ၾကြ စြာ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ျခင္း မရွိေတာ့သည့္သူမ်ားကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္က်ဴးလြန္မႈမ်ား၊

(၄) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလကၡဏာမေဆာင္သည့္ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ား (ျပည္တြင္းစစ္) မ်ားအတြက္ က်င့္သံုးသည့္ စစ္ဥပေဒကို ျပင္းထန္စြာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈတို႔ ျဖစ္သည္။

စစ္ရာဇဝတ္မႈေျမာက္ႏိုင္ေသာ အမႈမ်ားမွာ-

– လူအမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ မ်ိဳးတုံးေစျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းျခင္းႏွင့္ ရက္ရက္စက္စက္ ဆက္ဆံျခင္း၊

– လူတေယာက္၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ထိခိုက္ညိႇဳးႏြမ္းေအာင္ ဆက္ဆံျခင္း၊ ဓားစာခံအျဖစ္ ေခၚေဆာင္ျခင္း၊

– ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိျဖင့္ အရပ္သားမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ျခင္း၊

– ဂ်ီနီဗာစာခ်ဳပ္က သတ္မွတ္ထားသည့္ သေကၤတမ်ားပါရွိသည့္ အေဆာက္အဦမ်ား၊ ပစၥည္းမ်ား၊ ေဆးဝါးဌာနမ်ားႏွင့္ ယာဥ္မ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးျခင္း၊

– လူသားခ်င္းစာနာမႈဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ဖဲြ႔မ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ျခင္း၊

– ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈအထိမ္းအမွတ္မ်ား၊ ေဆး႐ံုမ်ားႏွင့္ လူနာမ်ား ထားရွိသည့္ ေနရာမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ျခင္း၊

– လိင္ေစာ္ကားျခင္း၊ အတင္းအက်ပ္ ျပည့္တန္ဆာအျဖစ္ ေစခိုင္းျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ရေစျခင္း၊ သားေၾကာျဖတ္ျခင္းႏွင့္ အျခားပံုစံမ်ားျဖင့္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊

– အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားကို စစ္ပဲြအတြင္းတြင္ ပါဝင္ေစခိုင္းျခင္း၊

– ရပ္ရြာလူထုမ်ားကို လံုၿခံဳေရးအေၾကာင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ေရႊ႕ေျပာင္းေစခိုင္းျခင္း၊

– ဒဏ္ရာရသည့္ တဖက္တပ္သားမ်ားကို ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊

– စစ္သံု႔ပန္းမ်ားကို တေယာက္မက်န္ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ သူတို႔ ခႏၶာကိုယ္မ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ ေဆး သို႔မဟုတ္ သိပၸံပညာစမ္းသပ္မႈ လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊

– လိုအပ္ခ်က္အရ မဟုတ္ဘဲ လူထု၏ ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ သိမ္းပိုက္ျခင္း။

ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ICC သို႔ တင္ႏိုင္သည့္ အမႈမ်ား

ယခင္စစ္အစိုးရကာလအတြင္း လက္နက္ကိုင္စစ္ပဲြမ်ား ျဖစ္ပြားေနေသာ ကရင္၊ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ မြန္ေဒသမ်ားရွိ တိုင္းရင္းသားမ်ားအား သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ လိင္ေစာ္ကားျခင္း၊ ျဖတ္ေလးျဖတ္စနစ္ကို က်င့္သံုးၿပီး ရြာမ်ားကို အစုအလိုက္အၿပံဳလိုက္ ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း၊ ေပၚတာေစခိုင္းျခင္းတို႔ကို စစ္ပဲြဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္သည္ ဟု ေျပာဆိုခ်က္မ်ား ရွိခဲ့သည္။ ကေလးစစ္သား အေျမာက္အျမား ေစခိုင္းျခင္းသည္လည္း စစ္ပဲြဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္သည္ဟု ေထာက္ျပၾကသည္။

မၾကာမီျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံတကာ၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားတြင္ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈမ်ားႏွင့္ လူသားမ်ိဳး ႏြယ္တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ က်ဴးလြန္ေနသည္ဟု ဆိုၾကသည္။

ICC ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေမးျမန္းလာသမၽွ

ICC (International Criminal Court) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္မႈတရား႐ံုး သမိုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ တရား႐ံုးကို တိုင္ၾကားႏိုင္တဲ့ အမႈအမ်ိဳးအစား ၃ မ်ိဳးအေၾကာင္းကို ေရးသားခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ မိတ္ေဆြေတြက ေမးျမန္းလာတဲ့ ေမးခြန္းတခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္ေျဖၾကားသြားပါမယ္။

ပထမဆံုးေမးခြန္းကေတာ့ ICC က ကုလသမဂၢမွာရွိၿပီးသား International Court of Justice (ICJ) အျပည္ ၿပည္ဆိုင္ရာတရား႐ံုးနဲ႔ ဘာကြာပါလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။

ကြာပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကုလသမဂၢရွိ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ံုး (ICJ) ဆိုတာ ႏိုင္ငံအခ်င္း ခ်င္း အၾကား ျဖစ္ပြားတဲ့ နယ္နိမိတ္ျပႆနာ၊ ကုန္သြယ္စည္းမ်ဥး္ ျပႆနာေတြ ႏိုင္ငံေတြၾကားမွာ ျဖစ္ေပၚလာရင္ ေျဖရွင္းေပးတဲ့ တရား႐ံုးမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာ- ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံအၾကား ပင္လယ္ေရပိုင္နက္ျပႆနာ ျဖစ္တုန္းက စီရင္ေပးတဲ့ တရား႐ံုးမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတရား႐ံုးမွာ အမႈရင္ဆိုင္ဖို႔ မျဖစ္မေန ဆင့္ေခၚႏိုင္တဲ့ အာဏာမရွိပါဘူး။ သက္ ဆိုင္ ရာႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအရသာ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အမႈေတြကို လက္ခံေလ့မရွိပါဘူး။ ICJ မွာ ဒီလို အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိခဲ့လို႔ ICC လို လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာေတြကို စစ္ေဆးစီရင္မယ့္ တရား႐ံုး လိုအပ္တယ္လို႔ ေတြးေတာလာတာလည္း ျဖစ္ ပါတယ္။

ICC ဆိုတာကေတာ့ ေရာမသေဘာတူစာခ်ဴပ္ (Rome Statue) အရ ေပၚလာတဲ့ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈဆိုင္ ရာ တရား႐ံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို အတည္ျပဳ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံသား တဦးဦးကေန မည္သည့္ေနရာတြင္မဆို ထုိသတ္မွတ္ထားေသာ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ပါက သို႔မဟုတ္ ထို အတည္ျပဳ လက္မွတ္ထိုးထားေသာ ႏုိင္ငံ၏ အခ်ဳပ္အျခာပိုင္ နယ္ေျမေဒသအတြင္း က်ဴးလြန္ေသာ ရာဇဝတ္ မႈမ်ား ျဖစ္ပါက တရားစြဲဆိုႏိုင္တဲ့ ခံု႐ံုးျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ေမးခြန္းက ICC မွာ အမႈဖြင့္ တိုင္ၾကားတယ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံကို အေရးယူဖို႔ တိုင္ၾကားတာလား။ က်ဴးလြန္သူေတြကို အေရးယူဖို႔ တိုင္ၾကားတာပါလားလို႔ ေမးလာပါတယ္။

ႏိုင္ငံကို အေရးမယူႏိုင္ပါ။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ျပစ္မႈအမ်ိဳးအစား ၃ မ်ိဳး တခုခုကို က်ဴးလြန္သူကိုသာ အမႈဖြင့္ တိုင္ၾကားႏိုင္ပါတယ္။ က်ဴးလြန္သူဟာ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ေစ၊ သာမန္ အရပ္သားျဖစ္ေစ၊ စစ္တပ္ တြင္ တာဝန္ရွိသူ ျဖစ္ေစ၊ အစိုးရတြင္ တရားဝင္ ရာထူးရွိသူ ျဖစ္ေစ၊ ထိုရာဇဝတ္မႈတြင္ တာဝန္ရွိသည့္ မည္ သူ႔ ကိုမဆို တရားစြဲဆိုႏုိင္ပါတယ္။

တိုင္ၾကားခံရေသာသူဟာ လူပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ရပါမယ္။ က်ဴးလြန္မႈမွာ တာဝန္ရွိသူ ျဖစ္ရပါမယ္။ အစိုးရဘက္ တာ ဝန္ရွိသူမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔အစည္းေတြက တာ ဝန္ ရွိသူေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ICC မွာ အမႈစံုစမ္းစစ္ေဆး အေရးယူခံရတဲ့သူေတြမွာ အစိုးရ ေခါင္း ေဆာင္ ၊ စစ္တပ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ပါသလို လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ပါဝင္ခဲ့ၾကပါ တယ္။

တဦးခ်င္းပဲ က်ဴးလြန္လို႔ အျပစ္ေျမာက္တာလား။ မဟုတ္ပါဘူး။ အုပ္စုလိုက္လည္း တိုင္ၾကား အေရးယူႏိုင္ ပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္ က်ဴးလြန္မွ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ဴးလြန္ဖို႔ အမိန္႔ေပး ေစခိုင္းသူေတြ၊ အားေပးပါဝင္သူေတြ၊ ေသြးထိုးလံႈ႔ေဆာ္သူေတြပါ အက်ဳံးဝင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အျပစ္ေျမာက္သူေတြထဲမွာ-

– ထိုသူသည္ တဦးခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစ အမႈကို က်ဴးလြန္သူ၊

– ထိုအမႈကို က်ဴးလြန္ရန္အတြက္ အမိန္႔ေပးေစခိုင္းခဲ့သူ၊

– အမႈက်ဴးလြန္ႏိုင္ေအာင္ အားေပးကူညီပ့ံပိုးေပးခဲ့သူ၊

– က်ဴးလြန္သူမ်ား က်ဴးလြန္ႏိုင္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူျဖင့္ အားေပးပါဝင္ခဲ့သူ၊

– ထိုအမႈက်ဴးလြန္ရန္ ႀကံစည္ႀကိဳးပမ္းခဲ့သူ၊

– လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈျဖစ္ေအာင္ ေသြးထိုးလံႈ႔ေဆာ္သူ ျဖစ္ရပါမယ္။

ျမန္မာကို ICC တရား႐ံုးမွာ အေရးယူဖို႔ ျဖစ္ႏုိင္၊ မျဖစ္ႏုိင္

သူငယ္ခ်င္းတေယာက္က ေျပာလာပါတယ္။ ICC မွာ တရားစဲြခံရမွာစိုးတဲ့အတြက္ တေန႔ ဒုကၡေရာက္ လာႏိင္ တာကို ႀကိဳသိလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရက ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္မထိုးထားႏိုင္တာတဲ့။ ဟုတ္ေတာ့ ဟုတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကုိယ့္လည္ပင္း ကိုယ္ ႀကိဳးကြင္းစြပ္တဲ့ အျဖစ္ေတာ့ မေရာက္ခ်င္ၾကဘူးေပါ့။

ဒီလိုဆိုရင္ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးသျဖင့္ ေရာမစာခ်ဳပ္မွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ရာဇဝတ္မႈ ၃ မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ လူမ်ဳိး တုံး သတ္ျဖတ္မႈ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးအေပၚ က်ဴးလြန္ေသာအမႈနဲ႔ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္ သူ ေတြကို လက္မွတ္မထိုးတာနဲ႔ စီရင္မႈမလုပ္ႏိုင္ဘူးလားလို႔ ေမးလာၾကပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ေရာမစာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္မထိုးထားတဲ့အတြက္ အခုလို ျမန္မာျပည္ဆို ICC တရား႐ံုးပို႔ အေရးယူမယ္ဆိုတာ မျဖစ္ဘူးလို႔ ထင္တဲ့သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုလို ရွင္းျပခ်င္ ပါတယ္။

ICC ကုိ အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားႏိုင္ဖို႔အတြက္ နည္းလမ္း ၂ ခု ရွိပါတယ္။

ပထမနည္းကေတာ့-

(၁) ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွ လူပုဂၢိဳလ္တဦးဦးသည္ သူ႔ႏိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္ တြင္ ျဖစ္ေစ၊ အျခားႏိုင္ငံတခုခုတြင္ ျဖစ္ေစ တရား႐ံုးက သတ္မွတ္ထားေသာ ရာဇဝတ္မႈ ၃ မ်ိဳးအနက္ တခုခု ကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊

ေစာေစာကေျပာထားတဲ့ ေရာမစာခ်ဴပ္ကို လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ အဲဒီႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံ သား တေယာက္ေယာက္က ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရင္ လက္ခံ စစ္ေဆး အေရးယူႏိုင္တဲ့နည္းလမ္း ျဖစ္ပါ တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္မထုိးထားတဲ့အတြက္ ဒီနည္းလမ္းနဲ႔ အက်ဳံးမဝင္ပါဘူး။

ဒုတိယနည္းကေတာ့-

(၂) အကယ္၍ ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္မထိုးထားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားကို တိုင္ၾကားမည္ဆိုပါက ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီက ထိုအမႈကို တရား႐ံုးသို႔ လဲႊေျပာင္းေပးမွသာ ထိုအမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ ၿခင္း၊

ဒုတိယနည္းလမ္းကို အသံုးျပဳဖို႔အတြက္ ကုလသမဂၢ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီက အထူးအေရးပါလွပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီကသာ သေဘာတူၿပီး တရား႐ံုးကို လဲႊေျပာင္းေပး မယ္ ဆိုရင္ ဒီအမႈကို ICC တရား႐ံုးက စံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ပါၿပီ။

ဒီိလို လဲႊေျပာင္းေပးဖို႔အတြက္ ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေကာင္စီ အဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားက မဲခဲြ ဆံုးျဖတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ ေထာက္ခံ၊ ကန္႔ကြက္မဲမ်ား ေပးႏိုင္သလို ၾကားေနမဲလည္း ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိုသို႔ တရား႐ံုးကို လႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္ရန္အတြက္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီအဖဲြ႔ဝင္ႏိုင္ငံ ၁၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၉ ႏိုင္ငံမွ ေထာက္ ခံမဲ ရရွိရန္ လိုအပ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အၿမဲတမ္း ၅ ႏိုင္ငံမွ တႏိုင္ငံက ဗီတိုအာဏာသံုးပါက ထုိအမႈကို တင္ႏိုင္မည္ မဟုတ္ေခ်။

ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICC တင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနၾကတာကေတာ့ ဒီလမ္းေၾကာင္းပါပဲ။ ေရာမစာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္မေရးထိုးထားေပမယ့္ စံုစမ္းစစ္ေဆး အေရးယူဖို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ဒီနည္းလမ္းတခုေတာ့ ရွိေနပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြကလည္း ဒီလမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ႀကိဳးပမ္းေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

အမွန္ေတာ့ ဒီနည္းလမ္းကိုသံုးၿပီး ႀကိဳးပမ္းခဲ့တာ အခုမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္္ေလာက္တုန္းက ျမန္ မာ စစ္တပ္ရဲ႕ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကား အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ရယ္၊ ကေလးစစ္သား ေတြ အလြန္အမင္း အသံုးျပဳတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ ICC အထိ တင္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ တင္ျပေဆြးေႏြဖို႔ တာစူေနတုန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပဳျပင္္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေပၚလာတယ္ ဆိုၿပီး အဲဒီလႈပ္ရွားမႈလည္း ၿငိမ္သက္သြားခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေရးေတြ၊ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းပံုေတြ၊ တျခားႏိုင္ငံကို ထြက္ခြာသြားတဲ့ လူစုလူေဝးေတြကုိ အေၾကာင္းျပဳလို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICC မွာ တင္ၿပီး စံုစမ္း စစ္ေဆး အေရးယူသင့္တယ္လို႔ ႀကိဳးစားမႈေတြ ေတြ႔လာပါတယ္။

ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ေရာမစာခ်ဳပ္မွာ ေဖာ္ျပ သတ္မွတ္ထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္ မႈေတြ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တခုလံုးအေပၚ က်ဴးလြန္မႈေတြ ေျမာက္ပါတယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ ေတြက ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိၾကသလို ႏိုင္ငံျခားသံတမန္ေတြကလည္း ေျပာၾကားခဲ့တာေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

လြတ္လပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ကုိ ျမန္မာအစိုးရဘက္က လက္မခံခဲ့တာေတြ၊ ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္မႈေတြကို လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ေဖာ္ထုတ္လာႏိုင္ခဲ့တာေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICC တင္ တဲ့ လမ္းေၾကာင္းဘက္ ေရာက္ေအာင္ တြန္းပို႔လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီလုပ္ထံုးလုပ္နည္းအတိုင္း ICC မွာ ျမန္မာကို တင္ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းလာတာေတြက တေန႔ထက္တေန႔ ထင္ရွား လာပါတယ္။ ထူးျခားတာတခုက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်ဴးလြန္တဲ့ အမႈေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးၿပီး အေရးယူဖို႔ ေျပာ ၾကားေပမယ့္ ဘယ္သူ႔ကို အေရးယူမယ္ ဆိုတာ တိတိက်က် ထုတ္ေဖာ္မေျပာေသးတာပါဘဲ။ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြမွာ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္သူအပိုင္းက တာဝန္ရွိသူကို အေရးယူမွာလား။ က်ဴးလြန္တယ္လို႔ ေျပာ ဆိုေနတဲ့ စစ္တပ္က တာဝန္ရွိသူကိုပဲ အေရးယူမွာလားဆိုတာ တိတိက်က် မေျပာၾကေသးပါဘူး။

အခုလို ICC မွာ တင္သြင္းႏိုင္ဖုိ႔ ၿဗိတိန္နဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေတြက ေလသံေတြ ထြက္ေနေပမယ့္ တင္သြင္းဖို႔ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာ ေဆြးေႏြးရင္ တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ုရွားတို႔ေရာ ဘယ္လိုရပ္တည္မလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားစရာပါ။

ေနာက္ထပ္တခုက ဆီးရီးယားအေရးကလည္း တျဖည္းျဖည္း ႀကီးမားလာပါၿပီ။ အေမရိကန္နဲ႔ မဟာမိတ္ေတြ က ဝင္ေရာက္္တိုက္ခိုက္တဲ့အဆင့္ထိ ေရာက္ရွိလာပါၿပီ။ ဒီေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္းနဲ႔ အာ႐ံုစိုက္ ခံ
ေန ရတဲ့ ျမန္မာအေရးကို အရင္ကေလာက္ အာ႐ံုစိုက္ စိတ္ဝင္စားၾကပါ့မလား ဆိုတာကိုလည္း ေစာင့္ၾကည့္ ရ ပါဦးမယ္။




လင့္၊https://burmese.equalitymyanmar.org/%E1%82%8F%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%B9%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%90%E1%80%80%E1%80%AC-%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%87%E1%81%80%E1%80%90%E1%80%B9%E1%80%99%E1%82%88%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84/