သူ့ကျွန်မခံပြီ-တက္ကသိုလ်ဘုန်းနိုင်

ဓညဝတီပြည် မိုးစည်ကျွန်း ခြေတော်ရာကြီး၏ သမိုင်း

အာမေနီးယားနဲ့ အဇာဘိုင်ဂျန်တို့ နဂိုနို - ကာရာဘတ် နယ်မြေ အပစ်ရပ်ဆွေးနွေးရေး လက်မခံ

BBC
၁ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၀

နဂိုနို - ကာရာဘတ်မှာ ၁၉၉၄ ခုနှစ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးလုပ်ခဲ့တဲ့နောက်ပိုင်း အဆိုးဆုံးသော တိုက်ပွဲတွေပြန်ဖြ‌စ် နေနေ

ဇာဘိုင်ဂျန်နဲ့ အာမေးနီးယားနိုင်ငံတို့ နယ်မြေ အငြင်းပွားတဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆယ်စုနှစ်တွေ အတွင်း အပြင်းထန်ဆုံး တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေတာကို အပစ်ရပ်ဆွေးနွေးရေး အင်အားကြီး နိုင်ငံတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကို နှစ်နိုင်ငံစလုံးက လက်မခံဘဲ ရှိနေပါတယ်။

ဥရောပ အရှေ့တောင်ပိုင်းက နဂိုနို - ကာရာဘတ် ဒေသအရေး တိုက်ပွဲတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အမေရိကန်၊ ပြင်သစ် နဲ့ ရုရှားတို့က ပြစ်တင်ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ အဇာဘိုင်ဂျန်ရဲ့ မဟာမိတ် တူရကီကတော့ အပစ်ရပ်ဖို့ တောင်းဆိုတာတွေကို ပယ်ချပါတယ်။

ကစ္ဆပနဒိဖြစ်စဉ်နှင့်စစ်တွေသမိုင်း

ကစၧပနဒိျဖစ္စဥ္ႏွင့္စစ္ေတြသမ... by arakan library

ကိုကိုကြီး ၈၈-မျိုးဆက်ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်သို့ ပေးစာ ( ၂၀၁၂ )

ကျောက်နီမော်ဒေသအကြောင်းနဲ့ရခိုင်မွတ်ဆလင်မ်တွေရဲ့သမိုင်းတွေသိချင်ရင်

 ဦးလှဝင်း ( မင်းညိုငယ် - သံတွဲ) B.A(Hist), H.G.P., R.L.I, C.B.D.S

တွဲဖက်အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးဟောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး ကွန်ဂရက် (၁၉၉၀) 

 ရေးတဲ့ ၈၈ မျိုးဆက် ကိုကိုကြီးသို့ ပေးစာကို ဖတ်ပါ။ဒီပေးစာက ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ပေးစာပါ။မည်သူမဆို ထပ်ဆင့် သိလိုတာရှိရင် comment မှာ မေးနိုင်ပါတယ်။ကျုပ်တို့ ကျောက်နီမော်ဒေသခံတွေ ဖြေကြားပေးမှာပါ။ပေးစာထဲ မှာပါတဲ့ ကျောက်ထရံရွာက ဗလီချေ ပုံကို ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

ဝ တရုတ်နယ်စပ်က UWSA နဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး၊ ဗကပအလွန် နှစ် ၃ဝ

B B C

ဘိုဘို
ဘီဘီစီမြန်မာပိုင်း
၁၆ ဧပြီ ၂၀၁၉

ဓာတ်ပုံ ရင်းမြစ်,YE AUNG THU, ဝငြိမ်းချမ်းရေး အနှစ် ၃ဝ ဆင်ယင်နိုင်ပြီ

ရှမ်းပြည် အရှေ့မြောက်စွန်းက ဝဒေသကို ၁၉၆ဝ ကျော်နှစ်တွေအထိ လူသူအရောက်အ ပေါက် နည်းခဲ့ ပါတယ်။

ဝနယ်မြေဟာ အစဉ်အလာအားဖြင့် မြန်မာအစိုးရနဲ့ တရုတ်အစိုးရတွေ သြဇာမသက်ရောက်ခဲ့တဲ့ နယ်မြေ ဖြစ်ပြီး ၂ဝ ရာစုဦးက ဒီနယ်မြေကို ဝင်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့ အင်္ဂလိပ်နဲ့ တရုတ်တပ်တွေကို တိုက်ထုတ်တာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

အနားက ကိုးကန့်နယ်မှာ မြို့စားအုပ်ချုပ်ရေး ရှိခဲ့ပေမယ့် တချိန်က ထိုင်းမြောက်ပိုင်းနဲ့ ကျိုင်းတုံနယ်ကိုပါ စိုးမိုးခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ ဝလူမျိုးတွေကတော့ တောင်ပေါ်လူမျိုးစုတွေ အဖြစ် ခေတ်နောက်ကျတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဖဆပလခေတ်(January 4, 1948)

ဖဆပလခေတ်(January 4, 1948)

သမိုင်းအတွေ့အကြုံ

Image by © Bettmann/CORBIS

၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် လွတ် လပ်ရေးရခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာအစိုးရအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်မှာ သမ္မတစဝ်ရွှေသိုက်နှင့် ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု တို့ ဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် အာဏာရဖဆပလအဖွဲ့ချုပ်အနေဖြင့် နိုင်ငံရေးအ ကွဲအပြဲများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး ၁၉၄၈ မတ် ၂၈ ရက်တွင် ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ(ဗကပ) တောခိုခဲ့သည်။

ဗကပပါတီ တောခိုမှုနှင့်အတူ ရဲဘော်ဖြူအဖွဲ့လည်း တောခိုခဲ့ပြီး ဖဆပလအစိုးရအနေဖြင့် အခြားတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များဖြစ်သည့် ကရင်၊ ကချင်၊ ကယား၊ မွန်၊ ပအို့ဝ်၊ ရခိုင်တို့၏ တော်လှန်မှုများသာမက ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်လည်း မူဂျာဟစ်တို့၏ ပုန်ကန်မှုဖြင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။
                                                                          

ပထမကမ္ဘာစစ်

ပထမကမ ္ဘာစစ်သည် ၁၉၁၄ မှ ၁၉၁၈ အတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သော ကြီးမားသော စစ်ပွဲမျိုး သမိုင်းတွင် တစ်ခါမှ မဖြစ်ဖူးသောကြောင့် မဟာစစ်ပွဲကြီး(Great war) ဟုခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ နောက် ၂၁ နှစ် အကြာတွင် နောက် တစ်ကြိမ်ကြီးကျယ်သော စစ်ပွဲကြီးပေါ်လာသောကြောင့် ပထမ ကမ္ဘာစစ်၊ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်ဟု ခွဲခြား ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် စစ်သည်ပေါင်း ၉ သန်းကျော်သေဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်သည်များသည် စစ်ကြီးမဖြစ်ခင်က သာမန်ပြည်သူများ အများဆုံးဖြစ်ကြသည်။ ကျဆုံးခဲ့သော စစ်သည်များအား ဦးခေါင်းမှနေ၍ ခြေဖျားအထိဆက်လိုက်လျင် ၁၅၀၈၄ ကီလိုမီတာ၊ မိုင်အားဖြင့် ၉၃၇၅ ရှိသည်ဟု ပြောကြသည်။ ထိုအကွာအ ဝေးသည် ကမ္ဘာကြီးကို တစ်ပတ် ပတ်ပါက ထက်ဝက်နီးပါးခန့် ရှိမည်ဖြစ်သည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်

ဒုတိယကမ္ဘာစစ် (၁၉၃၉ - ၁၉၄၅) ကို အတိုကောက်အားဖြင့် WW II သို့မဟုတ် World War II ဟုလည်း ခေါ်ကြပြီး ပထမကမ္ဘာစစ်ပွဲ၏ အဆက်အဖြစ် တိုက်ခိုက်ကြသော စစ်ပွဲအဖြစ် စစ်သမိုင်းပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံများက မဟာမိတ် နှစ်ဖွဲ့အပြိုင်ဖွဲ့၍ တိုက်ခိုက်ကြပြီး ၄င်းတို့မှာ မဟာမိတ်နိုင်ငံများနဲ့ ဝင်ရိုးတန်း နိုင်ငံများတို့ဖြစ်ကြသည်။ စစ်သားဦးရေ သန်း ၁ဝဝ ကျော် ပါဝင်တိုက်ခိုက်ကြပြီး အဓိက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ကြသူများသည် ၎င်းတို့၏ အလုံးစုံသော စီးပွားရေး၊ စက်မှုအလုပ်ရုံနှင့် သိပ္ပံနည်းပညာများကို သုံးစွဲကြကာ စစ်ပွဲအတွင်း အသာစီးရရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ထို့အတူ စစ်ပွဲအတွင်းတွင်လည်း စစ်ရေးပစ်မှတ်တွေအပြင် အရပ်ဖက်ပစ်မှတ်ကိုပါ ဖျက်ဆီးပစ်ကြသေးသည်။ လူပေါင်း သန်း ၇၀ လောက် သေကြေပျက်စီးခဲ့ရာမှာ အများစုမှာ အရပ်သားများဖြစ်သည်။

ယူကရိန်း နိုင်ငံ ပထဝီဝင်သမိုင်း

ပထဝီဝင်တည်နေရာ

ယူကရိန်းသည် အရှေ့ဥရောပတွင် ၏ မြောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း ပင်လယ်နက် နှင့် Azov ပင်လယ် နယ်နိမိတ် ချင်း ထိစပ်နေသည် ပိုလန် ၊ စလိုဗက်ကီးယား နှင့် ဟန်ဂေရီ တွင် တည်ရှိပြီး အနောက်ဘက်တွင် ဘီလာရုစ် ၊ မြောက်ဘက်တွင် မော်လ နှင့် ရိုမေးနီးယား နိုင်ငံတို့ နှင့် အနောက်တောင်ဘက်နှင့် ရုရှားတို့ အရှေ့ဘက်တွင်ယူက ရိန်းနိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း ပထဝီဝင် ဧရိယာသည် ၆၀၃,၅၅၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၂၃၃,၀၃၀ စတုရန်းမိုင်) ရှိသည်။ ယူကရိန်းတွင် သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန် တွင် 147,318 ကီလိုမီတာ 2 (56,880 စတုရန်းမိုင်) ပင်လယ်နက် ။ 

ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ် ( ၁၈၈၆-၁၉၄၈ )

သီပေါမင်းလက်ထက် မင်္ဂလာအမြောက်တပ်မှ တပ်မှူး ဦးဘိုးကာဇာတိမာန် စစ်ဟိန်းသံ

“ခုတ်လိုက်ပိုင်းခဲ့ ရန်သူပုန်
သဲစုံအူစုံ အကုန်စားလို့
ဂုတ်ကိုဝါးတဲ့ နတ်ကုမ္ဘာန်
အာဠာ၀ကန် ဒို့မဟုတ်လား”

မန္တလေးတိုင်း၊ အမရပူရမြို့နယ် (ယခုပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်) တောင်မြင့်ကျေးရွာတွင် ၁၈၅၆ ခုနှစ်၌ အဘ ဦးဟန် တာ (မင်းတုန်းမင်း၊ သီပေါမင်းတို့၏ စာတော်ဖတ်၊ လွှတ်တော်ရှေ့နေ၊ သေနတ်စာရေး၊ အမြောက်ဗိုလ်) နှင့် ဒေါ် လှိုင် (တောင်သူ) တို့မှ မွေးဖွားသန့်စင်သည်။

တတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ ( ၁၈၈၅ )

 

တတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ

မြန်မာတို့လက်နက်ချရခြင်း
ရက်စွဲ ၁၈၈၅ ခုနှစ်
နေရာ မြန်မာ–အိန္ဒိယ
ရလဒ် ဗြိတိသျှစစ်နိုင်၊ သီပေါမင်းပါတော်မူ၊ မြန်မာအား အိန္ဒိယနယ်နမိတ်သို့ ထည့်သွင်း
စစ်ရင်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံများယူနိုက် တက်ကင်းဒမ်း မြန်မာတပ်မှူးများ နှင့် ခေါင်းဆောင်များ
Harry North Dalrymple Prendergast သီပေါမင်း

၁၈၈၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက် နေ့တွင် မြန်မာနှင့် အင်္ဂလိပ်တို့ စစ် မက်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။ ၁၉ ရာစု တွင် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဗြိတိသျှအင်ပါ ယာတို့ စစ်မက်ကြီး ၃ကြိမ်တိုင်တိုင် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။

သီပေါမင်း၊ မိဖုရား စုဖုရားလတ်နှင့် မင်းသမီး စုဖုရားကြီး

ပထမ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်ပွဲ တွင် လည်း မြန်မာတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ကြရသည်။
ဒုတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်ပွဲတွင်လည်း အင်္ဂလိပ်တို့အား မနိုင်ခဲ့ချေ။
တတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်ပွဲတွင်လည်း မြန်မာတို့ လက်နက်ချခဲ့ကြရသည်။

သို့သော် မြန်မာတို့သည် အင်္ဂလိပ်တို့အား အဘယ်စစ်ပွဲတွင်မဆို လွယ်ကူစွာ အညံ့မခံခဲ့ကြချေ။ စစ်ပွဲသုံးကြိမ် ရှုံး နိမ့် ပြီးသောအခါ မြန်မာတို့သည် အခြေအနေ အရ သူ့ကျွန်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သို့သော် "သူ့ကျွန်မခံလိုသောစိတ်" ကား မြန်မာတို့၏ ရင်ဝယ် အမြဲတမ်းကိန်းအောင်းလျက်ရှိသည်။ အခြေအနေကြောင့် တစ်ထစ်မျှ ကျဆင်းခဲ့ရ သော ဘဝကို ဆယ်ထစ် ဆယ့်ငါးထစ်မျှ ရှေ့သို့ တိုးရန် သတ်မှတ်ထားကြ၏။ စိတ်ဝယ်တေးထားကြ၏။ စင်စစ် အားမတန် မာန်ချလိုရခြင်းဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရန် စိတ်ဓာတ်ကား မြန်မာတို့ရင်ဝယ် တိုးလျက်ခုန်လျက် ရှိသည်။ မြောက်လျက် ကြွလျက်ရှိသည်။ "နေသေးသပ၊ ချုံထဲက" ဟု အားနှင့် မာန်နှင့် ငံ့လင့်လျက်ရှိကြသည်။မြန်မာတို့ စစ်ရှုံးရခြင်းကား၊ ခေတ်ကို အမှီမလိုက်နိုင်ခဲ့သော ချို့တဲ့မှုများကြောင့်သာလျှင် ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ ( ၁၈၅၁-၁၈၅၂)

 

ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ

ရက်စွဲ ၅ ဧပြီ ၁၈၅၁ - ၂၀ ဒီဇင်ဘာ ၁၈၅၂

ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ် သည် ၁၈၅၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့၍ ၁၈၅၃ ခုနှစ် ပုဂံမင်းလက်ထက်တွင် ပြီးဆုံး သည်။

စစ်ဖြစ်ရသည့်အကြောင်းရင်း

 
အင်္ဂလိပ် ကုန်တင်သင်္ဘော ကပ္ပတိန် ဟာရိုလူဝီနှင့် ရောဘတ်ရှက်ပတ်တို့သည် ရန်ကုန်မြစ်အတွင်း၌ ရှိနေစဉ် သင်္ဘော ပေါ်၌ လူသတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့ကြသည်။ မြန့်မာရေပိုင်နက်အတွင်းတွင် ဖြစ်သည့်အတွက် ရန်ကုန်မြို့ဝန်က ဖမ်းဆီးဒဏ်ရိုက်သည်ကို အင်္ဂလိပ်တို့က မကျေမနပ်ဖြစ်ကာ ဒုတိယအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်တွင် မြန်မာတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး အကျိုးဆက်အနေဖြင့် စစ်လျှော်ကြေးငွေ တစ်ကုဋေပေးရပြီး အောက်မြန်မာနိုင်ငံပါ သိမ်းယူခဲ့သည်။

ပထမအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ

 ပထမအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်ပွဲ

ရက်စွဲ 1823–1826
နေရာ မြန်မာ–အိန္ဒိယ
ရလဒ် ဗြိတိသျှစစ်နိုင်၊ရန္တပိုစာချုပ်၊အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင် နှင့် တနင်္သာရီဒေသတို့အားဗြတိသျှအားပေးအပ်ရ။
စစ်ရင်ဆိုင်သည့် နိုင်ငံများ
ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း Flag of the Alaungpaya Dynasty of Myanmar.svg ကုန်းဘောင်အင်ပါယာ
တပ်မှူးများနှင့် ခေါင်းဆောင်များ
Charles Grant
Sir Archibald Campbell သာရာဝတီမင်း
မဟာဗန္ဓုလ (ကျဆုံး)
မဟာနေမျိုး (ကျဆုံး)

ပထမအင်္ဂလိပ်မြန်မာစစ်သည် ခရစ်နှစ် ၁၈၂၄-ခုနှစ်တွင် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကုန်းဘောင်ခေတ်၊ ဘကြီးတော် (စစ်ကိုင်းမင်း) လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ရှင်မဖြူကျွန်း ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားရာမှ စတင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်နှစ် ၁၈၂၆-ခုနှစ်တွင် ရန္တပိုစာချုပ်ချုပ်ဆိုပြီး စစ်ပွဲပြီးဆုံးသည်။ ပထမ အင်္ဂလိပ် မြန် မာ စစ်တွင် မြန်မာတို့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး အကျိုးဆက်အနေဖြင့် အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင် နှင့် တနင်္သာရီဒေသ တို့ကို အင်္ဂ လိပ်တို့အား ပေးအပ်ခဲ့ရသည်။ စစ်ပွဲတွင် စစ်သူကြီးမဟာဗန္ဓုလ ဓနုဖြူ တိုက်ပွဲတွင် ရဲရဲဝံ့ဝံ့ တိုက်ခိုက်ရင်း ခရစ် နှစ်-၁၈၂၅ခု၊ ဧပြီ (၁) ရက်နေ့တွင် ကျဆုံးခဲ့သည်။ ထိုစစ်ပွဲသည် မြန်မာဘုရင်ပိုင်နက်နှင့် အချုပ်အချာအာဏာ ကျရုံးရန် အဓိက အကြောင်းအရင်း ဖြစ်သည်။

■ ယူကရိန်း ခွဲထွက်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်လာရတဲ့ နောက်ခံ အကြောင်းတရားတွေ

■ ယူကရိန်း ခွဲထွက်ရေးပဋိပက္ခ ဖြစ်လာရတဲ့ နောက်ခံအကြောင်းတရားတွေ

 

ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်ကတော့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက် တနင်္လာနေ့မှာပဲ ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းက မော်စကို ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားတဲ့ သူပုန်နယ်မြေတွေရဲ့ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ကြေညာ   လိုက်ပါတယ်။ ယူကရိန်းအပေါ် ရုရှားဘက်က ကျူးကျော်လာမှာကို စိုးရိမ်နေကြတဲ့ အနောက်အုပ်စုနဲ့ ရုရှား အကြားက တင်းမာမှုဟာ ပူတင်ရဲ့ကြေညာချက်ကြောင့် မီးလောင်ရာလေပင့် ဖြစ်ခဲ့ရပါပြီ။

ယူကရိန်းရဲ့ ဗဟိုချက်မ စက်မှုဇုန်နေရာဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းမှာ ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ရုရှားကျောထောက် နောက်ခံပေးထားတဲ့ ခွဲထွက်ရေးသမားတွေ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်နေရတာ ၈ နှစ်နီးပါး ရှိနေပါပြီ။ ဒီကာလအတွင်း ပဋိပက္ခတွေကြောင့် သေဆုံးရသူပေါင်း ၁၄၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့ပါတယ်။ နှစ်ဘက်အကြား တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက် လာ တာ ရက်ပေါင်းများစွာ ကြာခဲ့ပြီးနောက် အခုလိုမျိုး သမ္မတပူတင်ရဲ့ခြေလှမ်း ပေါ်ထွက်လာတာပါ။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို အရှိန်အဟုန်မြင့် တိုးတက်စေ ခဲ့သူ (သို့) တိန့်ရှောင်ဖိန်

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို အရှိန်အဟုန်မြင့် တိုးတက်စေခဲ့သူ (သို့) တိန့်ရှောင်ဖိန်

မည်သည့်နိုင်ငံတွင်မဆို နိုင်ငံကိုစတင်တည်ထောင်ခဲ့သည့် ထင်ရှားသည့်ခေါင်းဆောင်တယောက်တော့ ရှိကြ စမြဲတော့ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုခေါင်းဆောင်များ၏ နောက်တွင်ထင်ရှားနာမည်‌ေကျာ်ကြားသည့် ခေါင်း ဆောင်တချို့လည်း မပါမဖြစ်ရှိကြပါသည်။ ထို့ထဲကမှ သံမဏိလိုလူ၊ လောကဓံအလှည့်အပြောင်း၊ အနိမ့်အမြင့် အတက်အကျ သာမက ဘဝတလျှောက်လုံး အခက်အခဲများစွာကို ရင်ဆိုင်ခဲ့သည့် ရှားပါးလူများထဲတွင် တိန့် ရှောင်ဖိန်လည်း တယောက်အပါအဝင်ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံဟု ပြောလျှင် တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့သူ မော်စီတုံးကို ပထမဆုံး ပြေးမြင်ကြ မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံသမိုင်းတွင် မော်စီတုံးသာမက ချူအင်လိုင်း၊ တိန့်ရှောင်ဖိန် စသောခေါင်း ဆောင်များစွာ ပေါ်ထွက်ခဲ့ပါသည်။ မော်စီတုံးသည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ဥက္ကဌလည်းဖြစ်ပြီး တော်လှန်ရေး အ တွေးအခေါ်တရပ်နှင့် နိုင်ငံသစ်ကို ထူထောင်ခဲ့သူဖြစ်သော်လည်း အမှန်တကယ် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု့ကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်သူသည် တိန့်ရှောင်ဖိန်ပင် ဖြစ်သည်။ 

RSO နှင့် မူဂျာဟစ်ဒင် လက်နက်ကိုင်တို့၏ နောက်ခံသမိုင်း

RSO လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ မပေါ်ပေါက်ခင် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ မေယုခရိုင် (ဘူးသီးတောင်-မောင်တော) တွင် မူဂျာဟစ်ဒင် ခွဲထွက်ရေး လက်နက်ကိုင်သောင်းကျန်းသူများ ရှိခဲ့ဖူးသည်။

မူဂျာဟစ်ဒင် လက်နက်ကိုင် သောင်းကျန်းသူများသည် ရခိုင်မြောက်ပိုင်းကို ကြီးစိုးနေခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်း များအရ သိရသည်။ ဒီနေရာတွင် ၁၉၄၀ ကာလများက ရခိုင်ပြည်နယ်၏ အနေအထားသမိုင်းကြောင်းကို အနည်း ငယ်တော့သိဖို့လိုသည်။

 ရခိုင်အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗြိတိသျှလက်အောက်တွင် ကျရောက်နေချိန်ဖြစ်သည်။ လွတ်လပ်ရေးကို ကြိုးပမ်းနေသော ကာလဖြစ်သည်။ ဗြိတိသျှ အုပ်ချုပ်စဉ်ကာလမှာလည်း မွတ်ဆလင်နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ရခိုင်နှင့် အခြားတိုင်းရင်းသားများ အကြားတွင် ပဋိပက္ခများ ရှိနေခဲ့ပြီးသားဖြစ်သည်။

ဂျပန်တွေ မြန်မာပြည်သိမ်းပြီး ဗြိတိသျှနယ်ချဲ့တွေ ဆုတ်ပြေးတဲ့ အချိန်မှာ ရခိုင်၏ အုပ်ချုပ်ရေးပျက်ခဲ့သလို လက်နက် ခဲယမ်းမီးကျောက်နှင့် ဒုစရိုက်မှုများလည်း အခြားနယ်များမှာကဲ့သို့ အများအပြားရှိခဲ့တာ တွေ့ရ သည်။

ကုန်းဘောင်ဖြုဝန်းမို

တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုး

တရုတ်ပြည်သမိုင်းအကျဉ်းချုပ် ( ၁၈၄၀-၁၉၁၉ ) လင်ယီရေး