ဧရာဝတီ
17 October 2023
in ဆောင်းပါး
ဂါဇာရှိ ပါလက်စတိုင်း ဂျာဘာလီရာ စခန်းအား အစ္စရေး လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ပျက်စီးမှု မြင်ကွင်းကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်က တွေ့ရစဉ် / AFP
ယခင် ရက်သတ္တပတ်ကုန်က လူ ၁,၄၀၀ သေဆုံးသည့် ဟားမတ်စ်အဖွဲ့၏ တိုက်ခိုက်မှုကို လက်တုံ့ပြန် သည့် အနေဖြင့် ဂါဇာကမ်းမြှောင်ဒေသကို လေကြောင်းမှ ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နေစဉ် ဂါဇာမြို့တော်မှ အရပ်သားအားလုံး တောင်ပိုင်း ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် အစ္စရေးက ပြောကြားထားသည်။
ထိုသို့ ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းရာတွင် မြောက်ပိုင်းမှ လူ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကျော်သည် အဆက်မ ပြတ် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ အကြားမှ ပိတ်ဆို့ခံထားရသော ဒေသတောင်ပိုင်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းရ မည် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ရွှေ့ပြောင်းခိုင်းခြင်းသည် လွန်စွာ အန္တရာယ်များပြီး မဖြစ်နိုင်သည့် ကိစ္စဖြစ်သည် ဟု ကုလသမဂ္ဂက ပြောသည်။
အစ္စရေး စစ်လေယာဉ်များသည် ဂါဇာကို အပြင်းအထန် တိုက်ခိုက်နေသည်မှာ တပတ်ကြာပြီဖြစ်ပြီး ကျောင်းများနှင့် ဗလီများအပါအဝင် ရပ်ကွက်လုံးကျွတ် ဖျက်ဆီးပစ်သည်။ အစ္စရေးက ၎င်းတို့သည် ဟားမတ်စ် ပစ်မှတ်များကို တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်းနှင့် ထိုအဖွဲ့သည် အရပ်သားများကို လူသားဒိုင်း အဖြစ် သုံးနေကြောင်း ပြောသည်။
အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဂါဇာတွင် လူအနည်းဆုံး ၂,၆၇၀ ဦးသေဆုံးပြီး အခြားသူ ၉,၆၀၀ ကျော် ဒဏ်ရာရသည်။ ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်း ၁ သန်းနီးပါး နေအိမ်များကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးရ သည်ဟု ကုလသမဂ္ဂက ပြောသည်။အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဂါဇာတွင် လူအနည်းဆုံး ၂,၆၇၀ ဦးသေဆုံးပြီး အခြားသူ ၉,၆၀၀ ကျော် ဒဏ်ရာရသည်။ ဂါဇာမှ ပါလက်စတိုင်း ၁ သန်းနီးပါး နေအိမ်များကို စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသည်ဟု ကုလသမဂ္ဂက ပြောသည်။
လက်ရှိအနေဖြင့် သိထားသည့် အချက်များ
မည်သည်တို့ ဖြစ်ပျက်သနည်း
ဂါဇာမှ စစ်သွေးကြွများသည် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ဒုံးကျည်ထောင်ပေါင်းများစွာကို အစ္စ ရေးမြို့များသို့ ပစ်ခတ်ပြီးနောက် အခိုင်အမာ တည်ဆောက်ထားသည့် အစ္စရေးနယ်စပ် စည်းရိုးကို ချိုး ဖောက်ကာ အစ္စရေးပိုင်နက် အတွင်းပိုင်းသို့ စစ်သွေးကြွများကို စေလွှတ်လိုက်သည်။ အစ္စရေး ပိုင် နက် အတွင်း ဟားမတ်စ် သေနတ်သမားများသည် အရပ်သားများနှင့် စစ်သားများ အပါအဝင် လူပေါင်း ၁,၄၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ပြီး ဓားစာခံ ၁၅၀ ခန့်အထိ ဖမ်းဆီးထားသည်ဟု အစ္စရေး အာဏာပိုင်များ က ပြောသည်။
၁၉၄၈ ခုနှစ် အာရပ်-အစ္စရေးစစ်ပွဲ နောက်ပိုင်း ၎င်းတို့ပိုင်နက်တွင် ရန်သူနှင့် လမ်းပေါ်တိုက်ပွဲများ ရင် ဆိုင်ရတော့သောကြောင့် ထိုတိုက်ခိုက်မှုများ ယခင်မကြုံဖူးသည့် နည်းဗျူဟာနှင့် အတိုင်းအတာ ဖြစ် သည်။ အရပ်သား အများအပြား သေဆုံးသည့် ယခုလောက် ကြီးမားသော အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု မျိုးကိုလည်း အစ္စရေး မကြုံဖူးပေ။ ဟားမတ်စ်သည် အစ္စရေးများကို ယခင်က ပြန်ပေးဆွဲခဲ့ဖူး သော် လည်း တကြိမ်တည်းတွင် ကလေးငယ်များနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများ အပါအဝင် ထိုမျှများပြားသော လူ များကို ဓားစာခံအဖြစ် အဖမ်းမခံရဖူးပေ။
ထိုသို့ တိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ရန် နှစ်နှစ်အချိန်ယူခဲ့ကြောင်း လက်ဘနွန်မှ ဝါရင့် ဟားမတ်စ်အရာရှိတဦးက ရုရှားနိုင်ငံ ကျောထောက်နောက်ခံပြု သတင်းဌာနတခုသို့ ပြောသည်။
အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နေ့ တိုက်ခိုက်မှု နောက်ပိုင်းတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံတွင်းမှ ဟားမတ်စ် တိုက်ခိုက်ရေး သမား ၁,၅၀၀ ခန့်၏ အလောင်းများကို ပြန်လည် ရယူခဲ့ကြောင်းလည်း ၎င်းတို့ပြောသည်။
အစ္စရေး၏ တုံ့ပြန်မှု
ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် အစ္စရေးက စစ်ကြေညာပြီး “သံဓားများစစ်ဆင်ရေး” (Operation Swords of Iron) ပြုလုပ်ကာ ဂါဇာမှ ဟားမတ်စ်နှင့် အစ္စလမ်မစ် ဂျီဟတ် ပစ်မှတ်များ ဖြစ်သည်ဆိုသည့် နေရာများကို တိုက်ခိုက်သည်။ ဂါဇာမှ ပြည်သူများအတွက် လောင်စာနှင့် ရေ အပါ အဝင် အခြေခံ လိုအပ်သည့် ပစ္စည်းများကိုလည်း ပိတ်ဆို့ထားသည်။
အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့မှ ၁၂ ရက်နေ့အတွင်း အစ္စရေးက လူနေသိပ်သည်းသော ထိုဒေသသို့ ဗုံး ပေါင်း ၆,၀၀၀ ကျော် ကြဲချပြီး ထိုအရေအတွက်သည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်က ရက်ပေါင်း ၅၀ကြာဂါဇာအစ္စရေး ပဋိပက္ခအတွင်းက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု စုစုပေါင်း အရေအတွက်နှင့် တူညီသည်။
ဂါဇာကို အစ္စရေး လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ဒဏ်ရာရသူများ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း သည် ကလေးငယ်များဖြစ်သည်ဟု ဗြိတိန်-ပါလက်စတိုင်း ဆရာဝန် ဂါဆန် အဘူ စစ်တားက CNN မှ ခရစ်တီယန်း အမန်ပေါသို့ အောက်တိုဘာ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
အစ္စရေးကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (IDF) က ဂါဇာမှ အရပ်သားများအနေဖြင့် ၎င်းတို့ ဘေးအန္တရာယ် ကင်း ရေးအတွက် လူနေရပ်ကွက်များမှ ချက်ချင်း ထွက်ခွာရန် ပြောသော်လည်း သွားရောက်ရန် ဘေးအန္တ ရာယ်ကင်းသော နေရာမရှိကြောင်း အချို့က ပြောသည်။ ဂါဇာမှ ထွက်ခွာသည့် လမ်းကြောင်းအား လုံးကို ပိတ်ဆို့ထားသည်။
ဂါဇာကို အစ္စရေး လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ဒဏ်ရာရသူများ ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် ကလေးငယ်များဖြစ်သည်လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၊ အစားအစာ၊ လောင်စာနှင့် ရေ ဖြတ်တောက်ပြီး ဂါဇာကို လုံးဝ ပိတ်ဆို့ထားရန် အ မိန့်ပေးထားကြောင်း အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့တွင် အစ္စရေးကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ယိုအက် ဂဲလန့်က ကြေညာသည်။ စွမ်းအင်ဝန်ကြီး အစ္စရေး ကက်ဇ်ကလည်း ဟားမတ်စ်က ဓားစာခံ ဖမ်းထားသူများကို လွှတ်ပေးသည်အထိ ထောက်ပံ့မှုများ ဖြတ်တောက်ထားမည်ဟု ပြောသည်။
အစ္စရေးနိုင်ငံသည် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် အရေးပေါ်အစိုးရတခုဖွဲ့ပြီး စစ်စီမံခန့်ခွဲမှု ဝန် ကြီး အဖွဲ့ ထူထောင်သည်။
ဂါဇာဘက်သို့ အမြောက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်နေသော အစ္စရေးစစ်သားများ/ AFPအောက်တိုဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အစ္စရေးစစ်တပ်က ဂါဇာမြောက်ပိုင်းမှ ပြည်သူ ၁ ဒသမ ၁ သန်းကို နေအိမ်များမှ ဘေးလွတ်ရာသို့ ချက်ချင်း ထွက်သွားရန် ပြောသည်။
ဂါဇာမြို့တော် တောင်ပိုင်းမှ အရပ်သားများ ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းသည့် လမ်းကြောင်းများအ နက် တခုတွင် အကြီးအကျယ် ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်သည့် ဗီဒီယို ငါးခုကို CNN က ပထဝီအရ တည်နေရာရှာ အတည်ပြုနိုင်ခဲ့သည်။
ထို ဗီဒီယိုများတွင် အကြီးအကျယ် ပျက်စီးသည့် မြင်ကွင်းနှင့် အလောင်းများစွာကို ပြသထားသည်။ အ ချို့အလောင်းများအနက် အချို့သည် ဂါဇာမြို့မှ ထွက်ခွာသည့် လူများကို သယ်ဆောင်လာပုံရသော အ မိုး ဖွင့် ကားနောက်တွဲပေါ်တွင် သေဆုံးနေသည့် အလောင်းများ ဖြစ်သည်။ ထိုအလောင်းများတွင် က လေးငယ် အများအပြားလည်း ပါဝင်သည်။ အကြီးအကျယ် ပျက်စီးလောင်ကျွမ်းနေသည့် ကားအ များ အပြားကိုလည်း တွေ့ရသည်။
ထိုသို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပျက်စီးမှုကို မည်သည်က ဖြစ်စေခဲ့သည်ကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။ ထို ပေါက်ကွဲမှုသည် အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့ မွန်းလွဲချိန်တွင် ဆာလာ အယ်လ်ဒီးန် လမ်းတွင် ဖြစ်ပွား ခြင်း ဖြစ်သည်။
ဆာလာ အယ်လ်ဒီးန် လမ်းမှ ယာဉ်တန်းကို အစ္စရေး စစ်တပ်က တိုက်ခိုက်ခြင်း မရှိကြောင်း အစ္စရေး IDF ပြောခွင့်ရသူ ဒုဗိုလ်မှူးကြီး ပီတာ လာနာက အောက်တိုဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က CNN သတင်းဌာန နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းရာတွင် ပြောသည်။
ဂါဇာ၏ လက်ရှိအခြေအနေ
ထိုဒေသကို အစ္စရေး ပိတ်ဆို့မှု တင်းကျပ်လာသောကြောင့် ပြည်သူများ အငတ်ဘေး ရင်ဆိုင်ရမည့် သ တိပေးချက်များအကြား ဂါဇာမှ လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းသည် အလျင်အမြန် ဆိုးရွားလာ နေသည်။
ဂါဇာကမ်းမြှောင်ဒေသသည် ကမ္ဘာတွင် လူဦးရေ အသိပ်သည်းဆုံး ဒေသများအနက်တခုဖြစ်ပြီး လူဦး ရေ ၂ သန်းခန့်သည် စတုရန်းကီလိုမီတာ ၁၄၀ မိုင်သာရှိသောနယ်မြေတွင် ကျပ်သိပ်စွာ နေထိုင်ရ သည်။ ထိုဒေသသည် အီဂျစ်နိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းနယ်စပ်တွင် တည်ရှိပြီး ဟားမတ်စ်က ၂၀၀၇ ခုနှစ် တွင် ထိန်းချုပ်လိုက်ချိန်မှ စတင် ပိတ်ဆို့ခံထားရသည်။
ဂါဇာကမ်းမြှောင်ဒေသသည် ကမ္ဘာတွင် လူဦးရေ အသိပ်သည်းဆုံး ဒေသများအနက်တခုဖြစ်ပြီး လူဦးရေ ၂ သန်းခန့်သည် စတုရန်း ကီလို မီတာ ၁၄၀ မိုင်သာရှိသောနယ်မြေတွင် ကျပ်သိပ်စွာ နေထိုင် ရသည်။ထိုဒေသကို အစ္စရေးက လေကြောင်း၊ ရေကြောင်းနှင့် ကုန်းလမ်းမှ ပိတ်ဆို့မှုနှင့် အီဂျစ်နယ်စပ် ပိတ်ဆို့ မှု ယနေ့တိုင် ရှိနေသေးသည်။
ထိုဒေသမှ တခုတည်းသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံသည် အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရပ် ဆိုင်း သွားသည်။ ဆေးရုံများတွင် လောင်စာကုန်ခန်းတော့မည်ဟု မျှော်လင့်ရပြီး ကပ်ဆိုး အခြေအနေ ကျရောက်စေမည်ဟု ပါလက်စတိုင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာက သတိပေးသည်။ ဆေးရုံများသည် ပြို လဲမည့် အခြေအနေ ရောက်နေကြောင်း ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) သတိပေးသည်။
ဂါဇာမှ ဆေးရုံများ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား မရပါက လူသေများကိုထားသည့်နေရာများဖြစ်သွားနိုင်ကြောင်း နိုင်ငံတကာကြက်ခြေနီ ကော်မတီ (ICRC) က အောက်တိုဘာ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။ လေ ကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများသည် ပညာရေး အဆောက်အအုံ အနည်းဆုံး ၈၈ ခုကို ထိမှန်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဝန်ထမ်း ၁၂ ဦး သေဆုံးကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ပြောသည်။
ဂါဇာမြို့ အပျက်အဆီးများကြားက ပါလက်စတိုင်းမိသားစုတစု/AFPဂါဇာဒေသမှ လူဦးရေ ထက်ဝက်ကို တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် အစ္စရေးက ပြောကြားပြီးနောက် အရပ်သားများကို ရွှေ့ပြောင်းပေးရန် ဘေးကင်းသည့် နေရာမရှိသောကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှု ကပ်ဆိုးဆိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပါလက်စတိုင်း လခြမ်းနီအသင်းက ပြောသည်။ ထိုသို့ အစ္စရေးက အရပ်သားများကို ရွှေ့ပြောင်းခိုင်းခြင်းသည် တုန်လှုပ်စရာကောင်းပြီး မယုံကြည်နိုင်လောက်အောင် ဖြစ်ရသည်ဟုလည်း ထိုအဖွဲ့က ပြောသည်။
တချိန်တည်းတွင် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များကလည်း ဂါဇာတွင် အစ္စရေးက ကျူးလွန်နိုင်ဖွယ်ရှိသည့်စစ် ရာဇဝတ်မှုများကို သတိပေးနေသည်။ ဟားမတ်စ်၏ အကြမ်းဖက် ရက်စက်မှုများအတွက် အရပ် သား များကို သိမ်းကြုံးဒဏ်ခတ်ခြင်းသည် စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်သည်ဟု နိုင်ငံတကာလွတ် ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် အဖွဲ့ (AI) က ပြောကြားပြီး ထိုဒေသကို ပိတ်ဆို့မှု ချက်ချင်းရပ်ရန် အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့ တွင် တောင်းဆိုသည်။
ဂါဇာနှင့် ဆက်သွယ်ထားသည့် လမ်းကြောင်း နှစ်ခုကို အစ္စရေးက ပိတ်လိုက်ချိန်မှ စတင်ပြီးပါလက်စ တိုင်း များ သို့မဟုတ် အကူအညီများ ထိုဒေသသို့ရောက်ရန် တခုတည်းသော စင်္ကြံမှာ တောင်ပိုင်းနှင့် အီဂျစ်ကို ဆက်သွယ်ထားသည့် ရာဖာလမ်းကြောင်းတခုသာ ရှိတော့သည်။ သို့သော် ထိုလမ်းကြောင်း ကို ဖွင့်ထား၊ မထား ရှင်းလင်းစွာ မသိရပေ။
ထိုလမ်းကြောင်းကို ဖွင့်ထားသော်လည်း ဂါဇာဘက်မှ လမ်းများကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိုလမ်းများကို အသုံးမပြုနိုင်တော့ကြောင်း အီဂျစ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆမာ ရှိုခရီက ပြောသည်။
ဂျော်ဒန်၊ တူရကီ၊ အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နှင့် ကြက်ခြေနီမှ အကူအညီပေး ရေး လေယာဉ်များ အီဂျစ်သို့ ရောက်လာကြသော်လည်း ထိုအကူအညီများသည် အီဂျစ်နယ်စပ်ကို မ ဖြတ်ကျော်နိုင်သေးပေ။ အီဂျစ်နိုင်ငံသည် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ဂါဇာသို့ ရောက်ရှိရေး ကြိုးစားနေသော်လည်း စနစ်တကျ ခွင့်ပြုချက်မရသေးကြောင်း ဝန်ကြီး ရှိုခရီက ပြောသည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က ဂါဇာဒေသခံများအနေဖြင့် နေအိမ်များကို မစွန့်ခွာရန်ပြောကြားပြီး အစ္စရေးသည် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားများနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ တောင်ပိုင်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန်ပြောကြား ပြီး စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေး လုပ်နေသည်ဟု သတိပေးသည်။ “နေရပ်စွန့်ခွာတာ၊ အဝေးကို ရွှေ့ပြောင်း တာ ကျနော်တို့နဲ့ မဆိုင်ဘူး” ဟု ဟားမတ်စ်က ပြောသည်။
ဂါဇာရှိ ၎င်းတို့၏ ဗဟိုလုပ်ငန်းဌာနနှင့် နိုင်ငံတကာဝန်ထမ်းများကို တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ထား ပြီး ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းများအေဂျင်စီ (UNRWA) က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
ဟားမတ်စ် ဆိုသည်မှာ
ဟားမတ်စ် ဆိုသည်မှာ တပ်ဖွဲ့တဖွဲ့ ပိုင်ဆိုင်သည့် ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် ပေါ်ပေါက်လာသော အစ္စလမ်မစ် အ ဖွဲ့ အစည်းဖြစ်ပြီး ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်များနှောင်းပိုင်းက အီဂျစ်တွင် တည်ထောင်သည့် ဆွန်နီ အစ္စလမ် စ် အဖွဲ့ဖြစ်သည့် မွတ်ဆလင် ညီအစ်ကိုများအဖွဲ့မှ ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။
ပါလက်စတိုင်းအုပ်စုနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ အများစုကဲ့သို့ပင် ထိုအုပ်စုက အစ္စရေး သိမ်းပိုက်သော နိုင်ငံ ဖြစ် ပြီး ၎င်းတို့သည် ပါလက်စတိုင်းပိုင်နက်များ လွတ်မြောက်ရေး ကြိုးစားနေသည်ဟု ပြောသည်။ အစ္စရေးသည် တရားမဝင်သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အစ္စရေးနိုင်ငံ ကျဆုံးရေးကို တောင်းဆိုသည်။
ပါလက်စတိုင်းအဖွဲ့အချို့နှင့် မတူသောအချက်မှာ ဟားမတ်စ်က အစ္စရေးနှင့် ဆက်ဆံရန် ငြင်းဆန်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟားမတ်စ်သည် ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် အော်စလို စာချုပ်ကို ဆန့်ကျင်သည်။ အော်စလို စာချုပ် သည် အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်း လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (PLO) တို့အကြား သဘောတူစာချုပ် ဖြစ်ပြီး အစ္စရေးနှင့်အတူ လွတ်လပ်သော ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ထူထောင်ရေးအတွက် PLO က အစ္စရေးကို လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု စွန့်လွှတ်ရသည်။ ထိုစာချုပ်အရ အစ္စရေးက သိမ်းပိုက်ထားသည့် အနောက်ဘက် ကမ်းခြေဒေသတွင် ပါလက်စတိုင်းအာဏာပိုင်အဖွဲ့ (PA) ထူထောင်ခွင့်ရသည်။
ဟားမတ်စ်က ၎င်းတို့သည် PA နှင့် စင်ပြိုင်အဖွဲ့အဖြစ် ပုံဖော်သည်။ PA သည် အစ္စရေးကို အသိအမှတ် ပြုပြီး မအောင်မြင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ် အများအပြားကို အစ္စရေးနှင့်အတူ လုပ်ဆောင်သည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ပါလက်စတိုင်းများအကြား အယုံအကြည် ကင်းမဲ့လာသည့် PA ကို သမ္မတ မာမွတ် အဘတ်စ်က ဦးဆောင်သည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့သည် နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း အစ္စရေးအပေါ် တိုက်ခိုက်မှု အများအပြား ပြုလုပ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၊ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အစ္စရေးတို့က အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၎င်း၏ အကြီးမားဆုံး ရန်သူဖြစ်သော အီရန်က ဟားမတ်စ်ကို ထောက်ခံသည်ဟု အစ္စရေးက စွပ်စွဲ သည်။
လက်ရှိအခြေအနေကို မည်သို့ရောက်လာသနည်း
အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းများအကြား တင်းမာမှုများသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးနိုင်ငံမထူထောင် မီကပင် ရှိနေသည်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း နှစ်ဖက်လုံးမှ လူထောင်ပေါင်းများစွာ သတ်ဖြတ်ခံရပြီး ထို့ထက် ပိုမိုများပြားသောသူများ ဒဏ်ရာရကြသည်။
အကြမ်းဖက်မှုသည် ယခုနှစ်တွင် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်သည်။ သိမ်းပိုက်ခံအနောက်ဘက်ကမ်းခြေဒေသ တွင် အစ္စရေးတပ်များ၏ သတ်ဖြတ်ခြင်းခံရသည့် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားနှင့် စစ်သွေးကြွ အရေအ တွက်သည် ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုနီးပါးအတွင်း အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်လာသည်။ ပါလက်စတိုင်းဘက်က တိုက် ခိုက် မှုများကြောင့် သေဆုံးရသည့် အစ္စရေးနှင့် နိုင်ငံခြားသား အရပ်သား အရေအတွက်သည်လည်း ယခုနှစ်တွင် အလားတူ အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်လာသည်။
အစ္စရေးသည် ၁၉၆၇ ခုနှစ် စစ်ပွဲတွင် ဂါဇာကို အီဂျစ်ထံမှ သိမ်းယူပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် တပ်များနှင့် အ ခြေချနေထိုင်သူများ ဆုတ်ခွာသည်။ ပါလက်စတိုင်း ၂ သန်းခန့်ရှိသော ထိုနယ်မြေကို ဟားမတ်စ်က ဖာတာအဖွဲ့နှင့် ခဏတာ စစ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် သိမ်းယူသည်။ ပြိုင်ဘက် ပါလက်စတိုင်း အုပ်စု ဖြစ် သော ဖာတာသည် PA ၏ ကျောရိုးဖြစ်သည်။
ဟားမတ်စ်က ထိုဒေသကို ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီးနောက် အစ္စရေးနှင့် အီဂျစ်တို့က တင်းကျပ်စွာ ပိတ်ဆို့ ထား သည်မှာ ယနေ့တိုင်ဖြစ်သည်။ အစ္စရေးသည် ဂါဇာကို လေကြောင်းနှင့် ရေကြောင်းမှလည်း ပိတ်ဆို့ထားသည်။
လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (HRW) က ထိုဒေသကို “လေဟာပြင် အကျဉ်းထောင်” ဟု ခေါ်သည်။ ဒေသ လူဦးရေ ထက်ဝက်ကျော်သည် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုဖြင့် နေထိုင်ပြီး စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်ဘဲ လူဦးရေ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီကို မှီခိုနေရသည်။
ဟားမတ်စ်နှင့် အစ္စရေးတို့သည် စစ်ပွဲပေါင်းများစွာ တိုက်ကြသည်။ အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်နေ့က စစ်ဆင်ရေး မတိုင်မီက နှစ်ဖက်အကြား နောက်ဆုံးစစ်ပွဲမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကဖြစ်ပြီး ၁၁ ရက်ကြာကာ ဂါဇာမှ လူ အနည်းဆုံး ၂၅၀ သေဆုံးပြီး အစ္စရေးမှ ၁၃ ဦး သေသည်။
မည်သည်တို့ဆက်ဖြစ်မည်နည်း
အစ္စရေးသည် ယခုအခါ စစ်ပြင်ဆင်နေပြီး မြေပြင်စစ်ဆင်ရေးလုပ်ရန် အရန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ သိန်းကို ဂါ ဇာနယ်စပ်တွင် စုရုံးထားသည်။ ဟားမတ်စ်၏ တိုက်ခိုက်မှုအတွက် တန်ဖိုးကြီးကြီးမားမား ပေးဆပ်ရ စေ ရန် လက်စားချေမည်ဟု ပြောကြားထားပြီး ဂါဇာမှ အစ္စရေး ဓားစာခံများကို ပြန်လည် ရရှိရန် ကြံစည်နေသည်။
တချိန်တည်းတွင် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များကလည်း ဂါဇာတွင် အစ္စရေးက ကျူးလွန်နိုင်ဖွယ်ရှိသည့်စစ် ရာဇဝတ်မှုများကို သတိပေးနေသည်။ ဟားမတ်စ်၏ အကြမ်းဖက် ရက်စက်မှုများအတွက် အရပ် သား များကို သိမ်းကြုံးဒဏ်ခတ်ခြင်းသည် စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်သည်ဟု နိုင်ငံတကာလွတ် ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် အဖွဲ့ (AI) က ပြောကြားပြီး ထိုဒေသကို ပိတ်ဆို့မှု ချက်ချင်းရပ်ရန် အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့ တွင် တောင်းဆိုသည်။
ဂါဇာနှင့် ဆက်သွယ်ထားသည့် လမ်းကြောင်း နှစ်ခုကို အစ္စရေးက ပိတ်လိုက်ချိန်မှ စတင်ပြီးပါလက်စ တိုင်း များ သို့မဟုတ် အကူအညီများ ထိုဒေသသို့ရောက်ရန် တခုတည်းသော စင်္ကြံမှာ တောင်ပိုင်းနှင့် အီဂျစ်ကို ဆက်သွယ်ထားသည့် ရာဖာလမ်းကြောင်းတခုသာ ရှိတော့သည်။ သို့သော် ထိုလမ်းကြောင်း ကို ဖွင့်ထား၊ မထား ရှင်းလင်းစွာ မသိရပေ။
ထိုလမ်းကြောင်းကို ဖွင့်ထားသော်လည်း ဂါဇာဘက်မှ လမ်းများကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိုလမ်းများကို အသုံးမပြုနိုင်တော့ကြောင်း အီဂျစ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆမာ ရှိုခရီက ပြောသည်။
ဂျော်ဒန်၊ တူရကီ၊ အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နှင့် ကြက်ခြေနီမှ အကူအညီပေး ရေး လေယာဉ်များ အီဂျစ်သို့ ရောက်လာကြသော်လည်း ထိုအကူအညီများသည် အီဂျစ်နယ်စပ်ကို မ ဖြတ်ကျော်နိုင်သေးပေ။ အီဂျစ်နိုင်ငံသည် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ဂါဇာသို့ ရောက်ရှိရေး ကြိုးစားနေသော်လည်း စနစ်တကျ ခွင့်ပြုချက်မရသေးကြောင်း ဝန်ကြီး ရှိုခရီက ပြောသည်။
ဂျော်ဒန်၊ တူရကီ၊ အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့နှင့် ကြက်ခြေနီမှ အကူအညီပေးရေး လေယာဉ်များ အီဂျစ်သို့ ရောက်လာကြသော်လည်း ထိုအကူအညီများသည် အီဂျစ်နယ်စပ် ကို မဖြတ်ကျော်နိုင်သေးပေ။လွန်ခဲ့သော ၂၄ နာရီအတွင်း အစ္စရေးက လေကြောင်းမှ သိမ်းကြုံးပစ်ခတ်မှုများကြောင့် အစ္စရေး ဓား စာခံ ၁၃ ဦး သေဆုံးကြောင်း ဟားမတ်စ်က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကြေညာသည်။ ထိုပြော ဆို ချက်ကို ၎င်းတို့အနေဖြင့် အတည်မပြုနိုင်သလို ပယ်လည်း မပယ်ချနိုင်ကြောင်း အစ္စရေး IDF က ပြောသည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က ဂါဇာဒေသခံများအနေဖြင့် နေအိမ်များကို မစွန့်ခွာရန်ပြောကြားပြီး အစ္စရေးသည် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားများနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ တောင်ပိုင်းသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန်ပြောကြား ပြီး စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေး လုပ်နေသည်ဟု သတိပေးသည်။ “နေရပ်စွန့်ခွာတာ၊ အဝေးကို ရွှေ့ပြောင်း တာ ကျနော်တို့နဲ့ မဆိုင်ဘူး” ဟု ဟားမတ်စ်က ပြောသည်။
ဂါဇာရှိ ၎င်းတို့၏ ဗဟိုလုပ်ငန်းဌာနနှင့် နိုင်ငံတကာဝန်ထမ်းများကို တောင်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ထား ပြီး ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းများအေဂျင်စီ (UNRWA) က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
ဟားမတ်စ် ဆိုသည်မှာ
ဟားမတ်စ် ဆိုသည်မှာ တပ်ဖွဲ့တဖွဲ့ ပိုင်ဆိုင်သည့် ၁၉၈၇ ခုနှစ်တွင် ပေါ်ပေါက်လာသော အစ္စလမ်မစ် အ ဖွဲ့ အစည်းဖြစ်ပြီး ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်များနှောင်းပိုင်းက အီဂျစ်တွင် တည်ထောင်သည့် ဆွန်နီ အစ္စလမ် စ် အဖွဲ့ဖြစ်သည့် မွတ်ဆလင် ညီအစ်ကိုများအဖွဲ့မှ ထွက်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။
ပါလက်စတိုင်းအုပ်စုနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ အများစုကဲ့သို့ပင် ထိုအုပ်စုက အစ္စရေး သိမ်းပိုက်သော နိုင်ငံ ဖြစ် ပြီး ၎င်းတို့သည် ပါလက်စတိုင်းပိုင်နက်များ လွတ်မြောက်ရေး ကြိုးစားနေသည်ဟု ပြောသည်။ အစ္စရေးသည် တရားမဝင်သော နိုင်ငံဖြစ်ပြီး အစ္စရေးနိုင်ငံ ကျဆုံးရေးကို တောင်းဆိုသည်။
ပါလက်စတိုင်းအဖွဲ့အချို့နှင့် မတူသောအချက်မှာ ဟားမတ်စ်က အစ္စရေးနှင့် ဆက်ဆံရန် ငြင်းဆန်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟားမတ်စ်သည် ၁၉၉၃ ခုနှစ်တွင် အော်စလို စာချုပ်ကို ဆန့်ကျင်သည်။ အော်စလို စာချုပ် သည် အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်း လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (PLO) တို့အကြား သဘောတူစာချုပ် ဖြစ်ပြီး အစ္စရေးနှင့်အတူ လွတ်လပ်သော ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ ထူထောင်ရေးအတွက် PLO က အစ္စရေးကို လက်နက်ကိုင်ခုခံမှု စွန့်လွှတ်ရသည်။ ထိုစာချုပ်အရ အစ္စရေးက သိမ်းပိုက်ထားသည့် အနောက်ဘက် ကမ်းခြေဒေသတွင် ပါလက်စတိုင်းအာဏာပိုင်အဖွဲ့ (PA) ထူထောင်ခွင့်ရသည်။
ဟားမတ်စ်က ၎င်းတို့သည် PA နှင့် စင်ပြိုင်အဖွဲ့အဖြစ် ပုံဖော်သည်။ PA သည် အစ္စရေးကို အသိအမှတ် ပြုပြီး မအောင်မြင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ် အများအပြားကို အစ္စရေးနှင့်အတူ လုပ်ဆောင်သည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ပါလက်စတိုင်းများအကြား အယုံအကြည် ကင်းမဲ့လာသည့် PA ကို သမ္မတ မာမွတ် အဘတ်စ်က ဦးဆောင်သည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့သည် နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း အစ္စရေးအပေါ် တိုက်ခိုက်မှု အများအပြား ပြုလုပ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၊ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အစ္စရေးတို့က အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၎င်း၏ အကြီးမားဆုံး ရန်သူဖြစ်သော အီရန်က ဟားမတ်စ်ကို ထောက်ခံသည်ဟု အစ္စရေးက စွပ်စွဲ သည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့သည် နှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း အစ္စရေးအပေါ်တိုက် ခိုက်မှု အများအပြား ပြုလုပ်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၊ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အစ္စရေးတို့က အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်ဟားမတ်စ်သည် အစ္စရေး၊ အီဂျစ်တို့နှင့် ကုန်းနယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသည့် ကမ်းမြှောင်ဒေသ ဂါဇာကို အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုဒေသသည် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း ၇၀ အတွင်း အကြိမ်ကြိမ် လက်ပြောင်းလက်လွှဲ အလုပ်ခံရသည်။ ထိုဒေသတွင်နေထိုင်သူ အများစုမှာ ယခု အစ္စရေးနိုင်ငံဖြစ်နေသည့် ဒေသများမှ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် မောင်းထုတ်ခံရသည့် ဒုက္ခသည်များမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်သည်။
လက်ရှိအခြေအနေကို မည်သို့ရောက်လာသနည်း
အစ္စရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းများအကြား တင်းမာမှုများသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးနိုင်ငံမထူထောင် မီကပင် ရှိနေသည်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း နှစ်ဖက်လုံးမှ လူထောင်ပေါင်းများစွာ သတ်ဖြတ်ခံရပြီး ထို့ထက် ပိုမိုများပြားသောသူများ ဒဏ်ရာရကြသည်။
အကြမ်းဖက်မှုသည် ယခုနှစ်တွင် အပြင်းထန်ဆုံး ဖြစ်သည်။ သိမ်းပိုက်ခံအနောက်ဘက်ကမ်းခြေဒေသ တွင် အစ္စရေးတပ်များ၏ သတ်ဖြတ်ခြင်းခံရသည့် ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားနှင့် စစ်သွေးကြွ အရေအ တွက်သည် ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုနီးပါးအတွင်း အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်လာသည်။ ပါလက်စတိုင်းဘက်က တိုက် ခိုက် မှုများကြောင့် သေဆုံးရသည့် အစ္စရေးနှင့် နိုင်ငံခြားသား အရပ်သား အရေအတွက်သည်လည်း ယခုနှစ်တွင် အလားတူ အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်လာသည်။
အစ္စရေးသည် ၁၉၆၇ ခုနှစ် စစ်ပွဲတွင် ဂါဇာကို အီဂျစ်ထံမှ သိမ်းယူပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် တပ်များနှင့် အ ခြေချနေထိုင်သူများ ဆုတ်ခွာသည်။ ပါလက်စတိုင်း ၂ သန်းခန့်ရှိသော ထိုနယ်မြေကို ဟားမတ်စ်က ဖာတာအဖွဲ့နှင့် ခဏတာ စစ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် သိမ်းယူသည်။ ပြိုင်ဘက် ပါလက်စတိုင်း အုပ်စု ဖြစ် သော ဖာတာသည် PA ၏ ကျောရိုးဖြစ်သည်။
ဟားမတ်စ်က ထိုဒေသကို ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီးနောက် အစ္စရေးနှင့် အီဂျစ်တို့က တင်းကျပ်စွာ ပိတ်ဆို့ ထား သည်မှာ ယနေ့တိုင်ဖြစ်သည်။ အစ္စရေးသည် ဂါဇာကို လေကြောင်းနှင့် ရေကြောင်းမှလည်း ပိတ်ဆို့ထားသည်။
လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (HRW) က ထိုဒေသကို “လေဟာပြင် အကျဉ်းထောင်” ဟု ခေါ်သည်။ ဒေသ လူဦးရေ ထက်ဝက်ကျော်သည် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုဖြင့် နေထိုင်ပြီး စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်ဘဲ လူဦးရေ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီကို မှီခိုနေရသည်။
ဟားမတ်စ်နှင့် အစ္စရေးတို့သည် စစ်ပွဲပေါင်းများစွာ တိုက်ကြသည်။ အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်နေ့က စစ်ဆင်ရေး မတိုင်မီက နှစ်ဖက်အကြား နောက်ဆုံးစစ်ပွဲမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကဖြစ်ပြီး ၁၁ ရက်ကြာကာ ဂါဇာမှ လူ အနည်းဆုံး ၂၅၀ သေဆုံးပြီး အစ္စရေးမှ ၁၃ ဦး သေသည်။
ဟားမတ်စ်နှင့် အစ္စရေးတို့သည် စစ်ပွဲပေါင်းများစွာ တိုက်ကြသည်။ အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်နေ့က စစ်ဆင်ရေး မတိုင်မီက နှစ်ဖက် အ ကြား နောက်ဆုံးစစ်ပွဲမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကဖြစ်ပြီး ၁၁ ရက်ကြာကာ ဂါဇာမှ လူ အနည်းဆုံး ၂၅၀ သေဆုံးပြီး အစ္စရေးမှ ၁၃ ဦး သေသည်အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်နေ့က တိုက်ခိုက်မှုသည် ၁၉၇၃ ခုနှစ် စစ်ပွဲဖြစ်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၅၀ အကြာတွင် ဖြစ်ပွားသည်။ ထိုစဉ်က အစ္စရေး၏ အာရပ် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသည် အစ္စရေးကို ဂျူးပြက္ခဒိန်မှ အ မြင့်မြတ်ဆုံးနေ့ဖြစ်သည့် ယွမ်ကစ်ပါနေ့ ၁၉၇၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် အလစ် အ ငိုက် တိုက်သည်။
မည်သည်တို့ဆက်ဖြစ်မည်နည်း
အစ္စရေးသည် ယခုအခါ စစ်ပြင်ဆင်နေပြီး မြေပြင်စစ်ဆင်ရေးလုပ်ရန် အရန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ သိန်းကို ဂါ ဇာနယ်စပ်တွင် စုရုံးထားသည်။ ဟားမတ်စ်၏ တိုက်ခိုက်မှုအတွက် တန်ဖိုးကြီးကြီးမားမား ပေးဆပ်ရ စေ ရန် လက်စားချေမည်ဟု ပြောကြားထားပြီး ဂါဇာမှ အစ္စရေး ဓားစာခံများကို ပြန်လည် ရရှိရန် ကြံစည်နေသည်။
အစ္စရေးသည် ယခင်ကလည်း ဓားစာခံ အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်ဖူးသော်လည်း
ယခုလောက် ကြီး မားသည့် အတိုင်းအတာအထိ မရင်ဆိုင်ဖူးပေ။ ယခင်က
စစ်သွေးကြွများသည် အများအားဖြင့် အစ္စ ရေး ထောင်များတွင် ဖမ်းဆီးထားသည့်
အကျဉ်းသားများ လွတ်မြောက်စေရန် ဖမ်းမိထားသော အစ္စ ရေးများနှင့် လဲလှယ်ကြသည်။
၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးသည် ပါလက်စတိုင်း ၁,၀၂၇ ဦးနှင့် အစ္စရေးစစ်သား ဂျီလက်ရှလစ်ကို လဲ လှယ် ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်ကလည်း အစ္စရေးသည် ထိပ်တန်း ဟစ်ဇဘိုလာ ခေါင်းဆောင် နှစ်ဦးအပါအဝင် လက်ဘနွန်နှင့် အာရပ် အကျဉ်းသား နှစ်ဒါဇင်ကျော်ကို အစ္စရေး စီးပွားရေးသမားနှင့် အရန်တပ် ဗိုလ် မှူးကြီး အယ်လ်ဟန်နန် တန်နန်ဘွမ် ကိုလွှတ်ပေးရန်၊ IDF စစ်သား သုံးဦး၏အလောင်းများ ပြန်လည် ရရှိစေရန် လဲလှယ်သည်။ ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် အစ္စရေးသည် အစ္စရေး စစ်သား နှစ်ဦး၏ အလောင်းများ ပြန်လည်ရရှိရန် ပါလက်စတိုင်းအကျဉ်းသား ငါးဦးနှင့် လက်ဘနွန် အကျဉ်းသား ငါးဦးကို လွှတ်ပေးပြီး အာရပ်တိုက်ခိုက်ရေးသမား ၂၀၀ နီးပါး၏ အလောင်းများကို ပြန်ပေးသည်။
ဟားမတ်စ်က ဓားစာခံ အနည်းဆုံး ၁၅၀ ဖမ်းထားသည်။ ဂါဇာတွင် ထိုဓားစာခံများ ရှိနေသောကြောင့် ထိုဒေသမှ အစ္စရေး စစ်ဆင်ရေးများကို ရှုပ်ထွေးစေမည်ကို သံသယဖြစ်ရန် မလိုပေ။
အစ္စရေးက ဂါဇာကို ကြိုတင် သတိပေးခြင်းမရှိဘဲ ပစ်မှတ်ထားပါက အရပ်သား ဓားစာခံများကို စတင် သတ်ဖြတ်ပြီး ထိုသတ်ဖြတ်မှုကို ထုတ်လွှင့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဟားမတ်စ်က အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့ တွင် ပြောသည်။ ထိုခြိမ်းခြောက်မှုများကို လုပ်ဆောင်ပြီးခြင်း ရှိ၊ မရှိ ရှင်းလင်းစွာ မသိရပေ။
အစ္စရေး IDF ကလည်း ၎င်းတို့သည် ဂါဇာကမ်းမြှောင်ကို ထိန်းချုပ်ရန်
ကြံစည်ကြောင်း ပြောသည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဂါဇာဒေသကို အဆုံးသတ်ရန်နှင့်
ဒေသတခုလုံးကို ထိန်းချုပ်ရန်ဖြစ်ကြောင်း IDF ပြောခွင့်ရသူ ဒုဗိုလ်မှူးကြီး
ရစ်ချတ်ဟက်ချ်က ပြောသည်။
အစ္စရေးက ဂါဇာကို ကြိုတင် သတိပေးခြင်းမရှိဘဲ ပစ်မှတ်ထားပါက အရပ်သား ဓားစာခံများကို စတင်သတ်ဖြတ်ပြီး ထိုသတ်ဖြတ်မှုကို ထုတ်လွှင့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဟားမတ်စ်က အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့ တွင် ပြောသည်။အဆောက်အအုံတခုကို ဗုံးမကြဲမီ အရပ်သားများကို သတိပေးသည့် “ခေါင်မိုးခေါက်ခြင်း” ရပ်ဆိုင်း လိုက်ပါသလားဟု မေးသောအခါ ဟားမတ်စ်အဖွဲ့က တိုက်ခိုက်စဉ်က ထိုသို့ မလုပ်ခဲ့ကြောင်းပြောသည်။ (“ခေါင်မိုးခေါက်ခြင်း” ဆိုသည်မှာ တိုက်ခိုက်မှု မလုပ်ခင် မပေါက်ကွဲစေသော ပစ္စည်း၊ သတိထားမိစေ မည့် ပစ္စည်းတမျိုးမျိုးဖြင့် အရပ်သားများ ထွက်ပြေးချိန်ရအောင် ခေါင်မိုးပေါ် ပစ်ချ အသိပေးခြင်းကို ဆိုလိုသည်။)
“သူတို့တွေဝင်လာပြီး ကျနော်တို့ လူနာတင်ကားတွေကို ဗုံးနဲ့ ပစ်တုန်းက သူတို့ ခေါင်မိုး မခေါက်ဘူး။ ဒါ စစ်ဖြစ်နေတာ။ အတိုင်းအတာတွေက မတူဘူး” ဟု သူပြန်ဖြေသည်။
ဟားမတ်စ်သည် စစ်ပွဲနှင့် တင်းမာမှုအဆင့် အားလုံး မြှင့်တင်ခြင်း အပါအဝင် ရွေးချယ်စရာ နည်းလမ်း အားလုံးအတွက် အသင့်ရှိကြောင်း ဟားမတ်စ်အဖွဲ့ အဆင့်မြင့်အရာရှိ ဆာလက် အယ်လ် အရောရီက Al Jazeera ရုပ်သံ အာရဗီဘာသာ အစီအစဉ်သို့ ပြောသည်။
“မြေပြင်စစ်ဆင်ရေး အပါအဝင် အဆိုးဆုံး အခြေအနေအတွက်ပါ အသင့်ရှိတယ်။ မြေပြင် စစ်ဆင် ရေးက ဒီစစ်ပွဲနိဂုံးကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျနော်တို့အတွက် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းပဲ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခ ဖြစ်နိုင်ခြေ
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့၏ စစ်ဆင်ရေးကို အဆင့်မြင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သည့် ပုံစံဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အကြီးအ ကျယ် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခဲ့ရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့သည် ပြည်ပမှ အကူအညီ ရခဲ့သည်ဆိုသည့်ကြိုတင် ခန့်မှန်းမှုများလည်း ရှိနေသည်။ ထိုခန့်မှန်းချက်မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေ ပြနိုင်ပါက ပိုမိုကျယ်ပြန့် သော ဒေသတွင်းစစ် ခြိမ်းခြောက်မှု ရှိနိုင်သည်။
အီရန်သည် ဟားမတ်စ်ကို တနှစ်လျှင် ဒေါ်လာ သန်း ၁၀၀ ခန့်အထိ ထောက်ပံ့သည်ဟု အစ္စရေးက ပြောသည်။ ဟားမတ်စ်အဖွဲ့သည် အီရန်ထံမှ ရန်ပုံငွေ၊ လက်နက်များနှင့် လေ့ကျင့်သင်တန်းပေးမှု ရရှိ နေသလို ပင်လယ်ကွေ့ အာရပ်နိုင်ငံများမှ ရန်ပုံငွေများရရှိကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဌာနက ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ပြောသည်။
ဟားမတ်စ်အဖွဲ့သည် အီရန်ထံမှ ရန်ပုံငွေ၊ လက်နက်များနှင့် လေ့ ကျင့် သင်တန်းပေးမှု ရရှိနေသလို ပင် လယ်ကွေ့ အာရပ်နိုင်ငံများမှ ရန်ပုံငွေများရရှိကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ပြောသည်။“အီရန်ကို ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း မြင်နေရတယ်” ဟု အမေရိကန် အရာရှိတဦးက CNN သတင်းဌာန သို့ ပြောကြားသည်။ “သူတို့က ဟားမတ်စ်နဲ့ ဟစ်ဇဘိုလာကို ထောက်ပံ့နေတာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာ ပြီ” ဟုလည်း ၎င်းက ပြောသည်။ သို့သော် ယခုတိုက်ခိုက်မှုတွင် အီရန် တိုက်ရိုက် ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်း ရှိ၊ မရှိပြောရန် စောလွန်းသေးသော်လည်း ထိုကိစ္စကို ဝါရှင်တန်က အနီးကပ် စောင့်ကြည့်မည် ဖြစ် ကြောင်း ဘိုင်ဒင်အစိုးရ အထက်တန်း အရာရှိတဦးက ပြောသည်။
သို့သော် အမေရိကန်သမ္မတ မစ္စတာ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က အီရန်အနေဖြင့် ဒေသတွင်း လုပ်ရပ်များကိုဂရုစိုက် ရန် ပြတ်ပြတ်သားသား သတိပေးခဲ့သည်။
အီရန်သမ္မတ အီဗရာဟင် ရိုင်စီသည် ဟားမတ်စ်ခေါင်းဆောင် အစ္စမေးလ် ဟာနီယယ်နှင့် လွန်ခဲ့သော အောက်တိုဘာ ၈ ရက်နေ့တွင် ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ပြောကြားပြီး အစ္စရေးအပေါ် ပါလက်စတိုင်း ပြည် သူ များ၏ အောင်ပွဲအတွက် ဂုဏ်ယူသည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ သို့သော် အောက်တိုဘာ ၉ ရက်နေ့တွင်မူ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ အီရန် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့က အီရန်သည် ပါလက်စတိုင်း တိုက်ခိုက်မှုတွင် ပါဝင် ပတ်သက်ခြင်း မရှိကြောင်း ပြောသည်။ “ဒါက ပါလက်စတိုင်းတွေကပဲ လုပ်တာ” ဟု ပြောသည်။
အစ္စရေးကို တိုက်ခိုက်ရန် စစ်မျက်နှာသစ် ဖွင့်နိုင်သလားဟု အနောက်တိုင်းအရာရှိများက သူ့ကို မေး ကြောင်း ပြောပြီး အစ္စရေးဘက်က စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ဆက်လက် ကျူးလွန်နေပါက အစ္စရေး ဆန့်ကျင် ခုခံရေး အင်အားစုများ စစ်အတွင်း ဝင်ရောက်လာနိုင်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားသည်။
အစ္စရေးက ဒမတ်စကတ်နှင့် အလက်ပို လေဆိပ်များကို တိုက်ခိုက်သောကြောင့် လေဆိပ်လုပ်ငန်းများ မလည်ပတ်နိုင်ကြောင်း အီရန်၏ မဟာမိတ် ဆီးရီးယား အစိုးရက ပြောပြီးနောက်တနေ့တွင်အထက်ပါ အတိုင်း သတိပေးခြင်းဖြစ်သည်။
တချိန်တည်းတွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ အန်ထော်နီ ဘလင်ကန်သည် အစ္စရေး၊ သိမ်းပိုက်ခံ အနောက်ဘက်ကမ်းခြေနှင့် ဂျော်ဒန်တို့သို့ သွားရောက်ပြီး ဒေသတွင်းတွင် လှည့်လည်နေ သည်။ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး လွိုက် အော်စတင်သည် အစ္စရေးသို့ အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ရောက်လာသည်။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော အုပ်စု နှစ်ခုကို မြေထဲပင်လယ် အရှေ့ပိုင်းသို့ စေလွှတ်ထားကြောင်း ဝန်ကြီး အော်စတင်က အောက်တိုဘာ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။ အီရန်၏ အလားအလာရှိသော တိုက်ခိုက်မှု သို့မဟုတ် အစ္စရေးနယ်စပ်ကို ကျော်လွန်သည့် တိုက်ခိုက်မှု ချဲ့ထွင် ခြင်းကို ဟန့်တားရန် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းသို့ တိုက်လေယာဉ်များ ထပ် မံ စေလွှတ်ထားသည်ဟု အမေရိကန် အရာရှိတဦးက CNN သို့ ပြောသည်။
စစ်ပွဲအတွင်း အစ္စရေးသည် စစ်မျက်နှာသစ်များ ဖွင့်လာမည့် ခြိမ်းခြောက်မှုကိုလည်း ရင်ဆိုင်ရနိုင် သည်။ အစ္စရေး၏ ကပ်လျက် အိမ်နီးချင်းများတွင် ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်တို့နှင့်သာ ငြိမ်းချမ်းရေး ရနေပြီး လက်ဘနွန်၊ ဆီးရီးယားတို့နှင့် တရားဝင် စစ်အနေအထားတွင် ရှိသည်။ ထို နှစ်နိုင်ငံမှ တိုက်ခိုက်လာ ပါက အသင့်ရှိကြောင်း အစ္စရေးက ပြောကြားထားသည်။
လက်ဘနွန် စစ်သွေးကြွအုပ်စု အီရန် ကျောထောက်နောက်ခံပြု ဟစ်ဇဘိုလာက ဟားမတ်စ် တိုက်ခိုက် မှုကို ချီးကျူးပြီး ၎င်းတို့သည် ပြည်တွင်းပြည်ပမှ ဟားမတ်စ်အဖွဲ့များနှင့် ဆက်သွယ်ထားကြောင်း အယ်လ်မန်နာ သတင်းက ပြောသည်။ ရှီဘာလယ်တောဟု ခေါ်သည့် ဒေသမှ အစ္စရေးနေရာ သုံးခုကို ဒုံးကျည်များ၊ အမြောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟုလည်း ဟစ်ဇဘိုလာက ပြောသည်။
စစ်ပွဲအတွင်း အစ္စရေးသည် စစ်မျက်နှာသစ်များ ဖွင့်လာမည့် ခြိမ်း ခြောက် မှုကိုလည်း ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည်။ အစ္စရေး၏ ကပ်လျက် အိမ် နီး ချင်းများတွင် ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်တို့နှင့်သာ ငြိမ်းချမ်းရေး ရနေပြီး လက်ဘနွန်၊ ဆီးရီးယားတို့နှင့် တရားဝင် စစ်အနေအထားတွင် ရှိသည်။ထိုဒေသကို လက်ဘနွန်က အစ္စရေး သိမ်းပိုက်ထားသည့် ၎င်းတို့ဒေသအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ အစ္စ ရေး ကလည်း လက်ဘနွန်ဘက်ကို အမြောက်များဖြင့် ပြန်လည်ပစ်ခတ်သည်။
လက်ဘနွန်မှ အစ္စရေးအတွင်း စိမ့်ဝင်လာသည့် လက်နက်ကိုင် သံသယရှိသူများကို သတ်ဖြတ် ခဲ့ ကြောင်းနှင့် စစ်သားများသည် ထိုဒေသတွင် ရှာဖွေနေကြောင်း အစ္စရေး IDF က အောက်တိုဘာ ၉ ရက် နေ့တွင် ပြောသည်။ လက်ဘနွန် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရမည့်သူ မစ္စတာ နာဂျစ် မီကာတီက သူ၏နိုင်ငံသည် ပဋိပက္ခအတွင်းသို့ ဆွဲသွင်းမခံလိုကြောင်း ပြောသည်။
လက်ဘနွန်မှ အစ္စရေး လေပိုင်နက်အတွင်းသို့ သံသယရှိသော စိမ့်ဝင်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် အစီရင်ခံ စာ တစောင် ရရှိထားကြောင်း IDF က အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်နေ့တွင်ပြောသည်။
အသေးစိတ်များကို ဆက်လက်ပြောကြားခြင်း မရှိဘဲ ထိုသို့ ကျူးကျော်မှုတွင် လေယာဉ်၊ ဒရုန်း၊ စက်မဲ့ လေယာဉ်၊ မီးပုံးပျံ သို့မဟုတ် လူ စသည်တို့အနက် မည်သည့် ကျူးကျော်ခြင်း ဖြစ်သည်ကိုလည်း ပြော ကြားခြင်း မရှိပေ။
(CNN ပါ Israel is at war with Hamas. Here’s what to know ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
- အစ္စရေး-ဟားမတ်စ်အရေး အာဆီယံ သဘောထားကွဲ
- အစ္စရေးအကျပ်အတည်းတွင် ဝင်မပတ်သက်ရန် အီရန်ကို အမေရိကန် သတိပေး
- ဟားမားစ် တိုက်ခိုက်မည်ကို အစ္စရေးနှင့် အမေရိကန် ဘာ့ကြောင့် မသိသနည်း
- အစ္စရေးဝန်ကြီးဌာနများနှင့် လက်နက်လုပ်ငန်း မြန်မာစစ်ကောင်စီကို စစ်ပစ္စည်းများ ရောင်းချနေ
Link : Here
No comments:
Post a Comment