႐ုိဟင္ဂ်ာအေရး စုံစမ္းခြင့္ရေရး ICC ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ သြားေရာက္ေလ့လာ

VOA 

ကိုေဇာ္ဝင္းလႈိင္

19 ဇူလိုင္၊ 2019
 

ICC လက္ေထာက္ တရားလုိေရွ႕ေန James Stewart

ရုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကုိ စုံစမ္းခြင့္ျပဳေရး ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္အစုိးရကုိ ေတာင္းဆုိသြားမယ္လုိ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ေရာက္ေနတဲ့ ICC ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခုံရုံးရဲ႕ လက္ေထာက္ တရားလုိေရွ႕ေန James Stewart က ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ICC အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံ မဟုတ္ တာေၾကာင့္ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္မွာ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ ဖုိ႔ အခုလုိ ေတာင္းဆုိတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း ရုိက္တာသတင္းကုိ အေျခခံၿပီး ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္ က တင္ျပေပးပါမယ္။



ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္အျခမ္းမွာ လုံၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြက ရုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲ ေျပာဆုိမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ICC ႏုိင္ငံတကာရာဇ၀တ္ခုံရုံးက စုံစမ္း စစ္ေဆး မႈေတြ စတင္ဖုိ႔ အရွိန္ျမင့္ လုပ္ေဆာင္လာေနတာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ICC ရဲ႕ အဖြဲ႔၀င္မဟုတ္တာေၾကာင့္ ျမန္ မာႏုိင္ငံထဲမွာ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြကုိ လုပ္ခြင့္မရွိဘဲ ျဖစ္ေနတာပါ။

ICC ရဲ႕ အေျခခံ Rome Statute လို႔ေခၚတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ စာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏုိင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိေပမဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံကေတာ့ စာခ်ဳပ္၀င္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္၀င္ မဟုတ္တဲ့ ျမန္မာႏုိ္င္ငံအေနနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈအေပၚ ျငင္းဆန္ခြင့္ ရွိေနတာပါ။

ဒါေၾကာင့္လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကုိ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္သြားၾကတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ခြင့္ျပဳေရး ေတာင္းဆုိဖုိ႔ ICC အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္ေနၿပီး ျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစုိးရထံ ေတာင္းဆုိဖုိ႔ ေရာက္လာ ၿခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ICC လက္ေထာက္ တရားလုိေရွ႕ေန James Stewart က သတင္းေထာက္ေတြကုိ ေျပာပါ တယ္။

“ျမန္မာဟာ ICC ႏုိင္ငံတကာရာဇ၀တ္ ခံုရုံးအဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့အခ်က္က ဒီေနရာမွာ အေရး ႀကီး ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေတာ့ အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဘက္ အျခမ္း မွာ ဘဲ က်ဴးလြန္ခဲ့ပါတယ္ ဆုိတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကုိ စုံစမ္း စစ္ေဆးလုိ႔ ရႏုိင္ပါမယ္။ ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္ဆုိၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ထံကုိ ေနရာ အေတာ္ မ်ားမ်ားက တင္ျပလာၾကတဲ့ အခ်က္ အလက္ေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး ပဏာမ စုံစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳဖုိ႔ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda က ေလွ်ာက္ထားခဲ့တာပါ။”

ျမန္မာႏိုင္ငံကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ထြက္ေျပးၾကတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ေတြ အေပၚ က်ဴးလြန္မႈရွိေၾကာင္း စြပ္စြဲထားတဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ အေပၚ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈလုပ္ဖို႔ တရားရံုးမတင္ခင္ ႀကိဳတင္စစ္ေဆးမယ့္ တရား သူႀကီး သံုး ဦးပါ အဖြဲ႔တခုကို The Hague အေျခစိုက္ ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခံုရံုးက ဖြဲ႔စည္းေပး လိုက္ ေၾကာင္း ဇြန္လ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ ဥကၠ႒က ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး - ICC အေနနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ စတင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ ဥပေဒ အခြင့္အာဏာ ေပးအပ္ဖို႔ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda က ICC တရား သူႀကီးေတြထံ ဇူလုိင္လ ၄ ရက္ေန႔ ရက္စြဲနဲ႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တာပါ။

သူတုိ႔ရဲ႕ ဒီခရီးစဥ္ဟာ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ စတင္ဖုိ႔မဟုတ္ေသးဘူး ဆုိတာကုိလည္း James Stewart က ဆက္ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ခရီးစဥ္ဟာ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖုိ႔၊ သက္ေသအေထာက္အထား ေတြ ေကာက္ခံဖုိ႔အတြက္ မဟုတ္ဘူးဆုိတာကုိ အေလးထား ေျပာၾကားလုိပါတယ္။ ဒီခရီစဥ္ဟာ အစုိးရ အပါအ၀င္ သက္ဆုိင္သူ အားလုံးနဲ႔ ထိေတြ႔ ဆက္ဆံတာ၊ ICC ရဲ႕ ဥပေဒေၾကာင္းအရ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ဘယ္အဆင့္ ေရာက္ေနၿပီလဲ ဆုိတာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သိခ်င္တာေတြကုိ ေျဖၾကားေပးဖုိ႔အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။”
လက္ရွိအေျခအေနမွာ ICC ဥပေဒေၾကာင္းအရ လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ ကနဦး အဆင့္ျဖစ္တဲ့ စုံစမ္း စစ္ေဆး တာ နဲ႔ သက္ေသအေထာက္အထား ေကာက္ယူတဲ့အဆင့္ေတာင္ မေရာက္ေသးပါဘူး။ အဲဒီလုိ လုပ္ေဆာင္ မယ္ မလုပ္ေဆာင္ဘူး ဆုိတာကုိ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda က ICC တရားသူႀကီးေတြထံ ဇူလုိင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာ ေတာင္းဆုိထားတဲ့ကိစၥကုိ မဆုံးျဖတ္ရေသးပါဘူး။

စုံစမ္း စစ္ေဆးတာနဲ႔ သက္ေသအေထာက္အထား ေကာက္ယူတာေတြ ၿပီးဆုံးသြားေတာ့မွ ေနာက္တဆင့္ ၿဖစ္တဲ့ တရားစြဲဆုိမယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ကုိ စတင္ႏုိင္မွာပါ။

ရုိဟင္ဂ်ာလုိ႔ ေခၚဆုိ သုံးႏႈန္းတာကုိ လက္ခံထားျခင္းမရွိတဲ့ ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ ICC က Pre-trial chamber လို႔  ေခၚတဲ့ တရားစြဲဆိုမႈ မျပဳလုပ္မီမွာ စုံစမ္းစစ္ေဆးၿပီး အခ်က္အလက္ေတြ ေတာင္းခံဖို႔ အဖြဲ႔ တ ဖဲြ႔ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာဟာလည္း အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာကို ထိခိုက္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ျပင္းျပင္း ထန္ ထန္ ကန္႔ကြက္ထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကုိ ထြက္ေျပးသြားၾကသူေတြ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရးအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစုိးရ အပါအ၀င္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြေတာ့ ရွိေနပါတယ္ ခင္ဗ်ား။ 

 လင့္၊https://burmese.voanews.com/a/myanmar-rohingya-icc/5007110.html