Sunday, October 18, 2020

Why Bangladesh Must Let the Rohingya Speak for Themselves

THE I DIPLOMAT
By Saad Hammadi
October 16, 2020

 
Any durable solution for the Rohingya will not come through more restrictions on their lives.

People shop for vegetables at the Kutupalong Rohingya refugee camp in Cox’s Bazar, Bangladesh, Tuesday, June 2, 2020. Credit: AP Photo/Shafiqur Rahman

Rohingya refugees in Bangladesh drew the attention and concern of the world when they fled deadly violence in Myanmar in 2017. Three years later, they are among the most disempowered people in the world, with the least control over their lives. Recent events have accentuated this, and it is time for change.

Saturday, October 17, 2020

“ကျနော်တို့ ရေငုပ်သင်္ဘောက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ထက် အပြတ် ကို သာပါတယ်”

ဧရာဝတီ 
ထက်နိုင်ဇော်
16 October 2020

မြန်မာနိုင်ငံမှပထမဦးဆုံး ပိုင်ဆိုင်သည့် ရုရှားနိုင်ငံလုပ် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှဝယ်ယူထားသည့် ရေငုပ်သင်္ဘော ဖြစ် သည့် Type 877 EKM အမျိုးအစား၊ Kilo-class submarine တစီးသည် မနေ့က ရန်ကုန်မြစ်ဝ အနီးသို့ ပြန်လည် ဝင် ရောက်လာခဲ့ပြီး တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ကြည့်ရူ့ စစ်ဆေးခဲ့ သည်ကို တွေ့ ရသည်။

ယခုလို ရေငုပ်သင်္ဘော ကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်ရန် ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ကြံ့ စည်၊ စိတ်ကူး၊ ကြိုးစားခဲ့ရ သည်ဟု ဗိုလ် ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က စစ်ရေယာဉ် မုတ္တမပေါ်တွင် ပြောဆိုခဲ့ပြီး ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ များ ကို ရဲဝံ့စွာ ဆင်နွဲနိုင်ရန် ရေငုပ်သင်္ဘော ကို မင်းရဲသိင်္ခသူဟု အမည်ပေးထားကြောင်းလည်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

မြန်မာ၏ ဒေသတွင်း ပြိုင်ဘက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကလည်း တရုတ်လုပ် Type 053H3 အမျိုးအစား(နေတိုးအခေါ် ) Jiangwei II ဖရီဂိတ်စစ်သင်္ဘော ၂စီးကို တရုတ်နိုင်ငံထံမှ လွှဲပြောင်းရယူထားပြီး ဖြစ်သည်။

မြန်မာက ယခု စတင်ပိုင်ဆိုင်သည့် ရေငုပ်သင်္ဘော ၏ စွမ်းဆောင်ရည် အပါအဝင် ၎င်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အ ချက်အလက် များကို ဧရာဝတီသတင်းဌာနမှ နေပြည်တော် သတင်းထောက် ထက်နိုင်ဇော်က တပ်မတော်၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ် ချုပ် ဇော်မင်းထွန်းကို ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားပါသည်။

မေး ။ ။ ရေငုပ်သင်္ဘောကြီး ဖြစ်မြောက်ဖို့ တပ်မတော်အနေနဲ့ ဘယ်လောက် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ရလဲဆိုတာ အရင်ဆုံး သိချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ အဓိကကတော့ ဒီရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ကြိုးစားခဲ့တာပေါ့နော်။ တပ်မတော် ကာကွယ် ရေး ဦးစီးချုပ်က ပြောသွားတယ်။ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီပြီဆိုတာ ပြောသွားပါတယ်။ ကြိုးစားခဲ့တာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်ကတည်းက ကြိုး စားခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ သမိုင်းကြောင်း ပြန်ပြောရရင်တော့ နည်းနည်းတော့ ရှည်ပါတယ်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ်ကတည်းက စတင် ကြိုးစားခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။

ကြိုးစားခဲ့တဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ အနေနဲ့က ရေငုပ်သင်္ဘော ဝယ်ယူဖို့ကို ၃ နိုင်ငံလောက်နဲ့ အဲဒီကြားထဲမှာ ညှိ နှိုင်းခဲ့တယ်။ ရေငုပ်သင်္ဘော တစင်း ဝယ်ယူဖို့ဆိုတာလည်း ကျနော်တို့လို့ နိုင်ငံအနေနဲ့လည်း ခက်ခဲပါတယ်။ ရေငုပ်သင်္ဘော တစင်း ဝယ်ယူဖို့တောင်မှ ခက်ခဲတယ်။ ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ ပိတ်ဆို့မှုတွေ ကြားထဲကနေ ဝယ် ယူလို့ ရရှိအောင် ကြိုးစားရတာပေါ့။

အဲဒီရေငုပ်သင်္ဘော ဝယ်ယူဖို့ ခက်ခဲတာထက် ပိုပြီးခက်ခဲတာက ရေငုပ်သင်္ဘော အတွက် လေ့ကျင့်ဖို့ ပိုခက် တယ်။ လေ့ ကျင့်ဖို့ ပိုခက်တယ်ဆိုတာ ရေငုပ်သင်္ဘောက ပိုက်ဆံရှိရင် ပြောရရင်တော့ စစ်လက်နက် ပစ္စည်းလိုပဲ သူတို့ တောင်းတဲ့ ဈေးနှုန်းအတိုင်း ပေးမယ်ဆိုရင် ဝယ်ယူလို့ ရနိုင်တယ်။ ဒီရေငုပ်သင်္ဘောကို ကိုယ်တိုင် မောင်းနှင်နိုင်ဖို့ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ ကိုယ်တိုင် စစ်ဆင်ရေး ပြုလုပ်နိုင်ဖို့ ရေငုပ်သင်္ဘောမှာပါတဲ့ လက်နက်တွေကိုကျွမ်းကျင်ဖို့ရေငုပ် သင်္ဘောမှာပါတဲ့ Sonar (အသံလှိုင်းနှင့် ရေအောက် အရာဝတ္ထုတို့၏ တည်နေရာကို ရှာဖွေ သည့် ကိရိယာ) အပါ အဝင် သူရဲ့ Facilities တွေကို သုံးနိုင်ဖို့ကိုကတော့ ပိုပြီးတော့ ခက်ခဲပါတယ်။

ရေပေါ်မှာ မောင်းတဲ့သင်္ဘောနဲ့ ဘယ်လိုမှ မတူပါဘူး။ ပြောရရင်တော့ ၂၀၀၁ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်ပြီး ကြိုးစား ခဲ့တယ်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ စတင်ပြီး အကောင်အထည်ဖော်လာတယ်လို့ ပြောရမှာပေါ့။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာတော့ ဆွေး နွေးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေ ထဲကနေ သွားကြည့်ခဲ့တဲ့နိုင်ငံတွေကမှ အိန္ဒိယနိုင်ငံက ရေငုပ်သင်္ဘောတစင်းဟာ မြန် မာ့ရေ ပိုင်နက်ထဲမှာပဲ လာပြီးတော့ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကိစ္စတွေကိုလာပြီး လေ့ကျင့်တယ်။ လေ့ကျင်တဲ့ ဟာ မှာ မြန်မာတပ်မတော်က တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ က ကျနော်တို့နည်း၊ ကျနော်တို့ဟန်နဲ့ ကြိုတင်ပြီး လေ့ကျင့်ထားတဲ့ ရေ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေပါ ပူးပေါင်းပါဝင်ပြီး ရေငုပ် သင်္ဘော ပေါ်အထိတက်ပြီး လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။

နိုင်ငံတနိုင်ငံအနေနဲ့က သူ့ရေငုပ်သင်္ဘောပေါ်မှာ တက်ပြီးတော့ တခြား နိုင်ငံက တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို ရေငုပ်သင်္ဘော ကို ကမ်းခြေမှာကပ်ပြီး လာကြည့်တာတို့ အထဲဝင်ပြီး လေ့လာတာတို့တောင် မပြောဘူး။ သူခုတ်မောင်း နေတဲ့ အချိန်မှာ ရေအောက်မှာ ဝင်ပြီးခုတ်မောင်းနေတဲ့အခါမှာ လေ့လာနိုင်ဖို့ဆိုတာတော့ တော်တော်လေး ခဲယဉ်း တယ်။ တော်တော်ကို ဆက်ဆံရေးကောင်းမှ တော်တော်ကို စိတ်ချယုံကြည်မှ လုပ်ခွင့်ပေးတာဖြစ် တယ်။ ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ ကျနော်တို့ စလေ့လာ ပါပြီ။ အဲဒီမှာပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ ရေပိုက်နက်အတွင်း မှာ လေ့ကျင့်တဲ့ အခါမှာ မြန်မာ့ တပ်မတော်က စစ်သည် တွေ အရာရှိစစ်သည်တွေပါ တက်ပြီး စတင်လေ့လာ ခဲ့တယ်။

ရေငုပ်သင်္ဘောအကြောင်း စတင်ပြီး လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။ လေ့ကျင့်ခဲ့တဲ့နေရာမှာ အဲဒီမှာတော့ အခုအချိန်ထိ တာဝန် ထမ်း ဆောင်နေတဲ့ အရာရှိတွေ ရှိပါတယ်။ ခေါင်းဆောင်ကတော့ အခု စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ် (ရေ)ဖြစ်နေတဲ့ ဒုတိ ယဗိုလ်ချုပ်ကြီး မိုးအောင်ပေါ့။ အဲဒီတုန်းက ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးမိုးအောင်က ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးပဲ ရှိပါသေး တယ်။ သူတို့နဲ့စပြီး ကျနော်တို့ ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကတည်းက လုပ်ခဲ့တယ်။ ဝယ်ယူနိုင်ရေးအတွက် ဆွေး နွေးခဲ့တယ်။

ဒီတော့ အဲဒီမှာလည်း ဒီအိန္ဒိယနိုင်ငံတင် မဟုတ်ဘူး ကျန်တဲ့နိုင်ငံတွေမှာလည်း လေ့လာခဲ့ပါတယ်။ လေ့လာ ခဲ့ တဲ့အချိန်မှာ သင့်တော်မှုတို့ ဈေးနှုန်း အမျိုးမျိုးတို့က ရှိနေတာပေါ့လေ။ ဒါတွေကိုချိန်ဆပြီးတော့ ကျနော်တို့ က လေ့လာခဲ့တယ်။ ရေငုပ် သင်္ဘောပေါ်မှာ တက်လိုက်လေ့လာလိုက်နဲ့ အဲဒီလိုလုပ်လာခဲ့တာ ၂၀၀၇ နှစ် လောက် မှာ စတင်ပြီးတော့ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ လေ့ကျင့်ရေးကို အပြည့်အဝပေးနိုင်ဖို့အတွက် အရာ ရှိစစ်သည် တွေကို အိန္ဒိယကို လွှတ်တယ်။

အရာရှိစစ်သည် ရာနဲ့ချီပြီးတော့ ကျနော်တို့ လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။ အဲဒီလိုမျိုး လေ့ကျင့်ခွင့်ရဖို့ဆိုတာကလည်း ရေငုပ် သင်္ဘော သင်တန်းကျောင်းတကျောင်းမှာ လေ့ကျင့်ခွင့်ရဖို့ဆိုတာကလည်း အလကားတော့ ရတာ မဟုတ် ပါ ဘူး။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ အဲဒီ Training ကုန်ကျစရိတ်က ရေငုပ်သင်္ဘောတန်ဖိုးထက် ပိုတောင်ကြီးပါသေး တယ်။ Training လုပ်ဖို့အတွက် ကျနော် တို့ အလကားသွားပြီး လေ့ကျင့်လို့ရတာ မဟုတ်ဘူး။ ဒါလည်း ပိုက် ဆံရှိတိုင်း လည်း လေ့ကျင့်လိုရတာ လေ့လာလို့ မရဘူး။ အဲဒီနိုင်ငံကလည်းခွင့်ပြုမှ၊ အဲဒီနိုင်ငံခွင့်ပြုမပြု ဆို တာ က လည်း စိတ်ချယုံကြည်ရမှုနဲ့ဆက်ဆံရေးအပေါ်မှာ မူတည်တယ်။

မေး ။ ။ ဘာဖြစ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်တို့အနေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ရွေးချယ်ခဲ့ရတာလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ အိန္ဒိယနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောမယ်ဆိုရင် ၂၀၀၅ မှာ ကျနော်တို့ တက်ရောက်ပြီး လေ့လာနေ ပြီ။ အဲဒီရဲ့ ရှေ့မှာရှိတဲ့ ၂၀၁၂၊ ၁၃ ခုနှစ်မှာ အခု လက်ရှိတပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အနေနဲ့က ၂၀၁၂- ၁၃ လောက်မှာ သူ တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဘဝမှာပဲ အိန္ဒိယကို သွားတယ်။ ရေငုပ်သင်္ဘော နဲ့ ပတ်သက် ပြီးတော့ ဝယ်နိုင်မယ့် ရေငုပ် သင်္ဘောတွေပေါ့ အိန္ဒိယကနေပြီးတော့ ဝယ်ယူနိုင်မယ့် ရေငုပ်သင်္ဘော တွေကို ကျ နော်တို့ လိုက်ပြီး ကြည့်တယ်။

ကြည့်ပြီးတော့ Training ကိစ္စတွေ စုံစမ်းခဲ့တယ်။ ၂၀၁၅ မှာလည်း တခါထပ်သွားတယ်။ စုံစမ်းခဲ့တယ်။ ၂၀၁၇ မှာ ခုနက ပြောတဲ့ Training တွေ စပေးတယ်။ ပေးပြီးတော့ ဒါကျနော်တို့ ရရှိလာတယ်။ အဲဒီမှာ အိန္ဒိယမှာ ကျနော် တို့ လေ့ကျင့်ခဲ့တာ။ အခု မြန်မာနိုင်ငံထဲရောက်ပြီးမှ လေ့ကျင့်ခဲ့တာရော လက်ရှိ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ ကျနော် တို့ အ ကြိမ် ၁၀၀ ကျော်လောက် ရေအောက်ကို ငုပ်လျှိုးပြီး အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာတခွင်မှာ မြန်မာတပ်မတော်က ရေငုပ်သ င်္ဘောတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေပါ ပါဝင်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီးပြီ။

အဲဒီလိုဆောင်ရွက်တဲ့အခါမှာတော့ ကျနော်တို့က တစတစနဲ့ ကိုယ်ဘာသာကိုယ်မောင်းနှင်နိုင်အောင် ကိုယ့် ဘာ သာကိုယ် လက်နက်ပစ်နိုင်အောင်လုပ်တယ်။ နောက်ဆုံးမှာ သူတို့ဆီမှာတော့ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်လည်း မြန်မာ ရေတပ်သားတွေ ကိုယ်တိုင်မောင်းနှင်နိုင်ပြီး လက်နက်ပစ်လွှတ်နိုင်တဲ့အဆင့်ထိ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒ ရာ ထဲမှာလည်း ရေငုပ်သင်္ဘောတွေ အဓိက လက်နက်ဖြစ်တဲ့ တော်ပီဒိုလက်နက် စမ်းသပ်ပစ်ခတ်မှုတွေ အောင်မြင်စွာ ပြုလုပ်နိုင် ခဲ့ပြီးမှ လွှဲပြောင်းရယူထားတာ။

အိန္ဒိယကို ရွေးချယ်ရတဲ့ အဓိက အချက်ကတော့ ကျနော်တို့ ရေငုပ်သင်္ဘောပိုင်ဆိုင်ဖို့တွက် ၂၀၀၁ ခုနှစ်က စပြီး ကြိုးစား တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံလောက်နဲ့ ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယနဲ့တော့ အဆင်ပြေတယ်။ နောက် တခုက ပိုပြီး အရေးကြီး တာက ရေငုပ်သင်္ဘောရဲ့ Quality ပေါ့။ ရေငုပ်သင်္ဘောရဲ့ Facilities နဲ့ပတ်သက်ပြီးအဓိကအရေး ကြီးပါတယ်။ ရေငုပ် သင်္ဘောရဲ့ Facilities ဆိုတာက ရေငုပ်သင်္ဘောတွေသည် သူက သူရဲ့ အ ချိန်မှန် ပြင်ဆင်မှု ဇယား ရှိတယ်။

သင်္ဘော လိုပြောရရင် ဒေါက်တင်ရတာရှိတယ်။ ဒေါက်တင်ပြီး ပြင်ဆင်တာ ရှိတယ်။ အနည်းဆုံးတော့ တနှစ် ကိုတကြိမ် ပြင်ဆင်ရတယ်။ တနှစ်ကို တကြိမ်ပြင်ဆင်ရတဲ့အခါမှာ ဒီပြင် ရေငုတ်သင်္ဘောပိုင်ဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံကေ န ဝယ်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် အဲဒီရေငုပ်သင်္ဘော ကို သူကပြင်ဆင်ဖို့အတွက် ဝေးလွန်းတဲ့ နိုင်ငံကနေဝယ်တယ် ဆိုရင် ဝေး လွန်းတဲ့ နိုင်ငံအတွက်က သင်္ဘောသည် ပင်လယ်ပြင်မှာ ခုတ်မောင်းလို့ မရတော့ဘူး။ သင်္ဘောတစင်း ထပ် ခေါ်ရ တယ်။

အဲဒီသင်္ဘောပေါ်မှာတင်ပြီးမှ အဲဒီနိုင်ငံထိသွားပြင်ရမယ်။ အခုက အိန္ဒိယကနေဝယ်လိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့် သူ တို့က ပြင်စရာရှိပြီဆိုရင် ပြင်စရာရှိတဲ့အချိန်ကျတော့ အိန္ဒိယကို ကျနော်တို့ Training လည်း ရတယ်။ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာကို ဖြတ်ပြီးတော့ ဒီရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့မောင်းသွား ဟိုမှာ ပြင်ပြန်လာတယ်။ လေ့ကျင့်တယ် ပြင်တယ်။ ဒီအကျိုးကျေးဇူးတွေ ရတဲ့အတွက် ကျနော်တို့က ဝယ်တာ။

မေး – အဓိက သူက ဘယ်လိုတာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်မှာလဲ။

အဓိကကတော့ ရေငုပ်သင်္ဘောဆိုတဲ့ဟာက ဒီဟာကို မပြောခင်မှာ ကျနော်တို့ ဝယ်လိုက်တဲ့ Kilo-class Submarine ပတ်သက်ပြီး ပြောချင်တယ်။ ဒီ Kilo-class Submarine မြန်မာနိုင်ငံက ဝယ်လိုက်တဲ့ဟာက Type 877 EKM အမျိုးအစား ဖြစ်တယ်။ Kilo-class Diesel Electric Under Submarine ပေါ့နော်။ သူ့ရဲ့ အဓိက အား သာချက်ကတော့ Silent Killer ပဲ။ သူ့ကို ထောက်လှမ်းနိုင်ဖို့ တော်တော် ခက်ပါတယ်။ ရေအောက်မှာ သူ့ကို ထောက်လှမ်းနိုင်ဖို့ တော်တော်ခက်တယ်။

ဥပမာတခုပြောရင် အိန္ဒိယရေတပ်နဲ့ အမေရိကန်ရေတပ်နဲ့ သူတို့ ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေး လုပ်ခဲ့ဖူးတယ်။ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ ထဲမှာပဲ လေ့ကျင့်ခဲ့ဖူးတယ်။ အမေရိကန်တွေက အိန္ဒိယရဲ့ သုံးသပ်ချက်တွေအရ အမေရိကန် တော် တော် အံ့သြရတယ်။ တော်တော်အံ့သြရတယ်ဆိုတာက ဒီ Kilo-class အခု ကျနော်တို့ လက်ရှိ သုံးနေတဲ့ Kilo-class ရေငုပ်သင်္ဘောက အမေရိကန် သင်္ဘောတွေ ရေပေါ် သင်္ဘောတွေနားကို ချဉ်းကပ်တယ်။

ရေပေါ်က ရေငုပ် သင်္ဘော င်္တွေကလည်း Sonar ကိရိယာတွေနဲ့ ထောက်လှမ်းတယ်။ ထောက်လှမ်းတဲ့အခါမှာ ရေငုပ် သင်္ဘော ဘယ်နေရာမှာ ရှိမှန်းတောင်မှ သူတို့ထောက်လှမ်းလို့ မရဘူး။ နောက်ဆုံးဘယ်လောက် အ ကွာ အဝေးကျမှသူတို့ ထောက် လှမ်းလို့ ရတုန်းဆိုတော့ ၃ ကီလိုမီတာ။ မီတာ ၃၀၀၀ အကွာအဝေးကို ရေငုပ်သင်္ဘော ကပ်လာမှ စတင် ထောက်လှမ်းမိ တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အဲဒီ ၃ ကီလိုမီတာအကွာအဝေးဆိုရင် ရေ ငုပ်သင်္ဘော က တပ်ထားတဲ့ တော်ပီဒိုလက်နက်တွေ ပစ်လွှတ်ပြီး ဖြစ်တယ်။ တော်ပီဒို လက်နက်မီတဲ့အကွာအေဝးရဲ့အောက် ကိုတောင် ရောက်နေသေးတယ်။

တော်ပီဒိုလက်နက်သည် ၅ ကီလိုမီတာ ၁၀ ကီလိုမီတာလောက်က နေပြီးတော့ သူတို့က စပြီးတော့ပစ် လွှတ် လို့ ရတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့ သူတို့က ထောက်လှမ်းလို့မရခင်ကို အပစ်ခံရမယ့် ရေငုပ် သင်္ဘော ရှိတယ်။ ရုရှားရဲ့ ကီလို ရေငုပ် သင်္ဘော င်္တွေရဲ့ အဓိက အားသာချက်က အဲဒါ ဖြစ်တယ်။ အဲဒါကြောင့်မိုလို့သူက ဘယ်နေရာမှာ သူတို့သုံး မလဲဆိုရင် အဓိကကတော့ ကျနော်တို့ပင်လယ်ပြင်မှာ ရေငုပ်သင်္ဘောတစင်းရှိနေပြီဆိုတာနဲ့ ဘယ်လိုပဲပြောပြော ကျနော်တို့ရဲ့ ရေပိုင်နက်ထဲကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာမယ့်လူတွေက ဒီရေငုပ်သင်္ဘော ဘယ် နေရာမှာရှိနေမှန်း သူတို့မသိဘူး။

ဒီရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ စုံစမ်းထောက်လှမ်းဖို့ခက်တယ်။ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျူး ကျော်နေ တဲ့ သူကို လိုက်လံချေမှုန်းဖို့ ရေငုပ်သင်္ဘောနောက်က လိုက်လာမှန်းလည်း သိမှာ မဟုတ်ဘူး။ ရေငုပ် သင်္ဘော ဘယ်နေ ရာရှိ မှန်းလည်းသိမှာ မဟုတ်တဲ့အတွက် ဒီဟာသည် ဝင်ရောက်ဖို့ဆိုတဲ့ဟာကို သူတို့ တော် တော်ကို စဉ်းစားရတော့မယ့် အနေအထား ဖြစ်လာတယ်။ စဉ်းစားရမယ့် အနေအထားဖြစ်လာတော့ဒီဟာတွေကို သုံးမယ့်နေရာဟာ ကျနော်တို့ ရေပိုင် နက်သည် ကျနော်တို့ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ကမ်းရိုးတန်းရှည် သည် ရေမိုင် ၁၃၀၀ ကျော် ရှိပါတယ်။

ဒီကျနော်တို့ အခုဝယ်လိုက်တဲ့ Kilo-class အမျိုးအစား ရေငုပ်သင်္ဘောသည် ရေထဲမှာ ၄၅ ရက်တိတိ နေနိုင်တယ်။ ပြီးရင် အဝေးဆုံး ခုတ်မောင်းနိုင်တဲ့ အကွာအဝေးက ရေမိုင် ၆၅၈၄ မိုင် ဖြစ်တယ်။ ဒါကိုသုံးသပ်ကြည့် လို့ရှိရင် တွေ့နိုင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ကမ်းရိုးတန်းအရှည်သည် ၁၃၀၀ ရေမိုင် ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ သင်္ဘော ခုတ်မောင်း နိုင်တဲ့ အကွာအဝေးသည် ရေမိုင် ၆၅၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။

တဆက်တည်း ခုတ်မောင်းနိုင်တဲ့ အကွာအဝေး ရေမိုင် ၆၅၀၀ ကျော်ရှိတယ်။ ဒီလောက်ဆိုရင် စစ်နဲ့ပတ်သက် လို့ သုံးသပ် တတ်တဲ့သူတွေ အနေနဲ့ ဒီရေငုပ်သင်္ဘောရဲ့အသုံးဝင်မှုကို သိနိုင်မှာဖြစ်တယ်။ အဲလိုမျိုးဖြစ်တဲ့ အတွက် ကြောင့်မိုလို့ ပင်လယ်ပြင် ဆိုတာသည် ပင်လယ်ပြင် ကာကွယ်ရေး တခုတည်း စစ်ရေးအမြင်အရ ကာကွယ်ရေး တခုတည်း မကဘူး။ ပင်လယ်ပြင်မှာ ကျနော်တို့ သယံဇာတတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သီးသန့် စီးပွားရေး ဇုံတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကာကွယ်နိုင်မယ်လို့ ပြောချင်တယ်။

ရန်ကုန်မြစ်ဝ အနီးသို့ ပြန်လည် ဝင်ရောက်လာသည့် မင်းရဲသိင်္ခသူအမည်ရ ရေငုပ် သင်္ဘော (ဓာတ်ပုံ – တပ်မတော်)

မေး ။ ။ လူဘယ်လောက်လိုက်လို့ရလဲ။ နည်းပညာအားဖြင့် ဘယ်လောက် အဆင့်မြင့်လဲ။ ကျနေ်ာတို့ အိမ် နီးချင်း ဘင်္ဂ လားဒေ့ရှ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ဘယ်လို ကွာခြားလဲ။

ဖြေ ။ ။ ရေအောက်ကို မီတာ ၅၀၀ အကွာအဝေးအထိ သူက ငုပ်လျှိုးနိုင်တယ်။ လူလိုက်ပါနိုင်မှုအနေအထား က တော့ ဒီဟာနဲ့ပတ်သက်ပြီး လူဦးရေ ၅၀ ကျော်လောက်ထိ လိုက်ပါနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီမှာမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင် ငံနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ချက် ပေါ့နော်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည်လည်း မှန်ပါတယ်။ Ming-class အမျိုးအစား ရေငုပ် သေ င်္ဘာ ၂ စင်း ပိုင်ဆိုင်ထားပါ တယ်။ Ming-class အမျိုးအစား ရေငုပ်သင်္ဘောဆိုတာ ကျနော်တို့ အခုပိုင်ဆိုင် ထားတဲ့ Kilo-class အမျိုးအစားထက်ရှေ့က မျိုးဆက် ၂ ဆက်လောက် နောက်ကျတဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘောဖြစ် ပါ တယ်။

အခု ကျနော်တို့သိထားတဲ့ သတင်းတွေအရ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာရှိတဲ့ Ming-class အမျိုးအစား ရေငုပ် သင်္ဘောရဲ့ ရေအောက် ငုပ်လျှိုးနိုင်မှုက မီတာ ၃၀၀ လို့ ကျနော်တို့ သိထားပါတယ်။ ဒါအများဆုံးအသုံးပြုနိုင်မယ့် မီတာ ၃၀၀ ပေါ့နော်။ လက်တွေ့ မှာတော့ မီတာ ၅၀ အောက်ငုပ်ဖို့ အခက်အခဲရှိတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့သိထား ရ တယ်။ အဲဒီ မီတာ ၅၀ အောက် ဆိုရင် သူတို့က ရေငုပ် သင်္ဘော တစင်းရဲ့ အဓိကလိုအပ်ချက်ကတော့ သူက ရေ အောက်ကို ငုပ်လျှိုးနိုင်ပြီးတော့ အသံပေါ့နော် သူ့ရဲ့ အသံကို ထောက်လှမ်းဖို့ မရဖို့ပဲ အရေးကြီးပါတယ်။ ထောက် လှမ်းဖို့ မရဖို့က သူ့ရဲ့ လက်နက်ပါပဲ။ ဒါကြောင့်မိုလို့ ရေငုပ် သ င်္ဘောတွေကို Silent Killer လို့ သူက ခေါ်ခြင်း ဖြစ်တယ်။ စစ်အသုံးအနှုန်းမှာ။ အဲဒီလိုမျိုး မငုပ်နိုင်ဘူးဆိုလို့ရှိရင် ဒီ Solar ကိရိယာနဲ့တောင်မှ ထောက်လှမ်း နိုင် တာ။ မဟုတ်ဘူး၊ လေယာဉ်ကနေပြီးတော့ ရာသီဥတုသာယာချိန်မှာ ပင်လယ်ပြင်မှာ လေ ယာဉ်ပေါ်ကနေပြီး တော့ ကြည့်လိုက်မယ်ပေါ့။

အကြမ်းဖျင်း စုံစမ်းထောက်လှမ်းရင်တောင်မှပဲ ပင်လယ်အောက်မှာ မီတာ ၄၀ လောက်နီးပါး ငုပ်လျိူးနေတဲ့ သူရဲ့ ပုံရိပ်ကို အပေါ်ကနေ မြင်ရပါတယ်။ Solar ကိရိယာတွေနဲ့ကတော့ ပိုပြီးထောက်လှမ်းလို့ ရတာပေါ့နော်။ အပေါ် က နေမြင်တဲ့အခါ မှာတော့ ဒါသည် ဝေလငါး ဖြစ်မလား။ ငါးအကြီး တကောင်ဖြစ်မလား၊ ရေငုပ် သေင်္ဘာ ဘာ ဖြစ် မလား။ ခွဲခြားလို့ မရဘူး ရေအောက်မှာတော့ ကြီးမားတဲ့အရာဝတ္တု တခုရှိတယ်။ ဆိုတော့ မီတာ၄၀လောက် မှာတင် တွေ့ နိုင်တယ်။

ကျနော်တို့လက်ရှိဝယ်တဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘောသည် လက်ရှိမှာလည်း ကျနော်တို့ အိန္ဒိယနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကိုအသွားအပြန် ပေါ့ နော်။ အိန္ဒိယနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအကွာအဝေး ပင်လယ်ပြင်ကို မီတာ ၅၀၀ ငုပ်လျှိုးပြီးတော့ အသွားအ ပြန်လုပ်ခဲ့ တာ ၅ ကြိမ်ရှိပြီ ဖြစ်တယ်။ စမ်းသပ်ခဲ့ပြီးပြီ။ အဲဒီလောက် အကွာအဝေးကို။ ဘယ်လိုမှ ထောက်လှမ်း လို့ မရတဲ့ ဟာမျိုး ဖြစ်တယ်။

ကျနော်တို့ Kilo-class သည် Silent Killer လို့ခေါ်တာလည်းမပြောနဲ့ သူတို့ရဲ့ အသံသည် တော်တော်ကို ထောက် လှမ်းနိုင်ဖို့ ခက်ပါတယ်။ ခုနကပြောတဲ့ ကမ္ဘာမှာ တိုးတက်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်တောင်မှပဲ သူတို့ လက်တွေ့ စမ်းသပ်တဲ့အခါမှာ ဒါ အိန္ဒိယနဲ့ အမေရိကန်နဲ့ လက်တွေ့ ပူးပေါင်းလေ့ကျင်းခန်းအရ သူ့သင်္ဘော နားကို ၃ ကီလို မီတာ၊ ၄ ကီလီုမီတာ အကွာမှ သိ ရတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး အခြေအနေမျိုးတော့ ရှိပါတယ်။

မေး ။ ။ ဒါဆိုရင် မြန်မာက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရေငုပ် သင်္ဘော ထက် အပြတ်သာတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပေါ့နော်။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ ရေငုပ် သင်္ဘော က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ထက် အပြတ်ကို သာပါတယ်။ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ နှိုင်းစ ရာ ဥပမာကတော့ ပြောဖို့အတွက် အတော်ရှားသေးတယ်။ တူတော့ မတူပါဘူး။ ရေငုပ်သင်္ဘောရှိ တယ် ဆိုတိုင်း လည်း ထော်လာဂျီ ၂ စင်းနဲ့ မာစီးဒီး ၁ စင်း ကွာသလို ကွာတယ်လို့ ပြောရမှာပေါ့။

ဆက်ပြောရမယ်ဆိုရင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေထဲမှာ Frigate စစ်သင်္ဘောကို အစအဆုံး ကိုယ်တိုင် ဆောက် ပြီး တော့ အစအဆုံး ကိုယ်တိုင် ရေချနိုင်တာက ကျနော်တို့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေထဲမှာ မြန်မာ့တ ပ်မတော်ပဲ ရှိ သေးတယ်လို့ လေ့လာ သိရှိရတယ်။ ဘာကြောင့် အဲဒီလို လုပ်နိုင်တာလဲဆိုရင် ကျနော်တို့ တပ် မတော်ရဲ့ ရည် ရွယ်ချက်သည် အစက တည်းက တပ်မတော်အကြီးအကဲတွေက ပိုက်ဆံရှိလို့ ဝယ်နိုင်တာကို အလေးမထားဘူး။ ပိုက်ဆံရှိလို့ ဝယ်နိုင်တယ်။ ဝယ်လိုက်ပြီဆိုရင် သူနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပညာရပ်ပါ ရအောင် ယူမယ်ဆိုတဲ့ ဟာမျိုးရှိ တယ်။

ဒါကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့ တပ်မတော်အနေနဲ့က ရေပေါ်သင်္ဘောတွေဆိုရင် ကိုယ်တိုင်ဆောက်နိုင်တဲ့ဟာတွေ ရှိ တယ်။ တချို Facilities တွေတော့ ဝယ်ရတာပေါ့။ အပေါ်မှာ တပ်ဆင်တဲ့ လက်နက်တွေ၊ ခေတ်မီတဲ့ လက် နက် တွေကတော့ ကျနော်တို့ ဝယ်ရတုန်းပဲ ရှိသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် သင်္ဘောဆောက်လုပ်ခြင်း အတတ်ပညာ မှာ တော့ ကျနော်တို့ အနေနဲ့က Frigate စစ်သင်္ဘောတွေအထိ ကိုယ်တိုင် ဆောက်လုပ်၊ ကိုယ်တိုင်ရေချ ကိုယ်တိုင် လုပ်နိုင်တဲ့ အနေအထား ရောက်ရှိ နေပြီ ဖြစ်တယ်။

အဲဒီလို လုပ်ခြင်းအားဖြင့် ဘာသက်သာလဲဆိုတော့ Frigate စစ်သင်္ဘောတစီးကို ပြည်ပကနေ ဝယ်တဲ့အစားကိုယ့် ဘာသာ အကုန်ကျခံဆောက်လို့ရှိရင် ကျနော်တို့ ပညာလည်း ရတယ်။ ဒါ့အပြင် တစင်းကိုငါးစင်းလောက်နဲ့ ညီ မျှတယ်။ အပြင်က ဝယ်တဲ့ တစင်းသည် ကိုယ့်နိုင်ငံထဲမှာ ၅ စင်းလောက် ဆောက်လို့ရတယ်။ အဲဒါမျိုး ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်တယ်။

မေး ။ ။ အခု ရေငုပ် သင်္ဘောက တန်ကြေး ဘယ်လောက် ရှိလဲဆိုတာ သိချင်ပါတယ်။

ဖြေ ။ ။ ကာလတန်ဖိုးကတော့ အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ ကျော် လောက်ရှိတယ်။အခု ရေငုပ် သင်္ဘော က အဲ့လောက်မကုန်ကျပါဘူး။ ဒါပေမယ့်Training စရိတ်ကတော့ အဲလောက်မက ပိုကုန်နိုင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ ဒီရေငုပ် သင်္ဘော က ဘတ်ဂျက် ဘယ်လို ရတာလဲ။ တချို့ကလည်း NLD အစိုးရလက်ထက် ရောက် မှ ဝယ်နိုင်တဲ့ သဘောမျိုး ပြောတာတွေလည်း ရှိတယ်။ အခုပြောပုံအရဆိုရင်တော့ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတဲ့သဘော လည်း တွေ့ ရတော့ ဘယ်လိုမျိုးလဲ။

ဖြေ။ ။ အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒီဟာတွေသည် အရင်ကတည်းက စခဲ့တဲ့ဟာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်ပြောခဲ့ သလိုပဲ ရေငုပ်သင်္ဘော ဝယ်တာထက် Training စရိတ်က ပိုကုန်ပါတယ်။ Training သည် ဘယ်ကစခဲ့ သလဲ ဆိုတော့ ဒီ ၂၀၀၅ ကတည်းကတိုင် ဒီဟာနဲ့ပတ်သက်ပြီး Training တွေ စခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အခုအချိန်အထိ ဆိုတွက်ကြည့် ပေါ့။

Training ကာလ ဘယ်လောက်ကြာသွားပြီလဲ။ အဲဒီအထဲကတိုင် သဘောတူညီမှု ယူခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ဒီသေ င်္ဘာ ကြီးကို ကျ နော်တို့က ဒီအတိုင်း လက်ပြောင်း လက်လွှဲယူခဲ့တာ မဟုတ်ဘူး။ ဒီသင်္ဘောကြီးက ကျနော် တို့နိုင်ငံ က ယူမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ နိုင်ငံနဲ့ ကိုက်တဲ့ဟာတွေ တပ်ဖို့၊ ကျနော်တို့နိုင်ငံနဲ့ ကိုက်တဲ့ အမျိုးအစား တွေ ပြုပြင် ပြောင်းလဲဖို့၊ ဒီသင်္ဘောကို ပြန်လည်ပြုပြင်ဖို့ဆိုတာက လွန်ခဲ့တဲ့ ၆ နှစ် ၇ နှစ်ကတိုင် စတင်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ အဲဒီကတည်းက ငွေကြေး ကုန်ကျမှု တွေက ဆောင်ရွက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပိုက်ဆံရှိလို့ အခုချက် ချင်း ကောက် ဝယ်ဆိုတာက မဟုတ်ပါဘူး။

မေး ။ ။ အဲဒါဆိုရင် အခု တစီးပေါ့နော်။ နောက်ထပ် တစီးဝယ်ဖို့ရော ရှိသေးလား။ ဘယ်လို ဆက်ပြီး စီစဉ်ဆောင် ရွက်သွားဖို့ ရှိမလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့အနေနဲ့က ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နောက်ထပ် Training တွေ ဆောင်ရွက်နေတာတွေ ရှိပါတယ်။ အိန္ဒိယ နိုင်ငံတင် မကပဲ ဒီအပြင် နိုင်ငံ ၁ နိုင်ငံမှာလည်း Training တွေ ဆောင်ရွက်နေတာ ရှိပါတယ်။ ဒါ လည်း ၂ နှစ်၊ ၃ နှစ် လောက် ရှိပါပြီ။ Training တွေ Advanced Training တွေပေါ့နော်။ ဆောင်ရွက်နေတာ ရှိတယ်။ ပြီးရင် ဒီဟာနဲ့ ပတ် သက်ပြီးတော့ကျ ရေငုပ်သင်္ဘောတပ်ဖွဲ့၊ ဒီတစင်းကို အခြေခံပြီး ရေငုပ်သင်္ဘောတပ်ဖွဲ့ တည် ထောင်ဖို့အတွက်လည်း ရည်မှန်းချက်များ အစီအစဉ်များလည်း ရှိပြီး ဖြစ်ပါတယ်။

အခုဝယ်လိုက်တာက TYPE 877 EKM အမျိုးအစား၊ တော်ပီဒိုသည် Wire guided ဖြစ်ပါတယ်။ Wire guided ဆိုတာက ပြောရမယ်ဆိုရင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာရှိတဲ့ မူလဟာက တော်ပီဒိုကို ပစ်လိုက်ရင်၊ သေချာချိန်ပြီး ပစ်လိုက် တယ် အဲဒီ တော်ပီ ဒိုကို လိုက်ထိန်းလို့ မရတော့ဘူး။ ပစ်လွှတ်ပြီးရင် ပြီးပြီ။

Wire guided တော်ပီဒိုဆိုတာက တော်ပီဒိုရဲ့ နောက်မှာ ဝါယာကြိုးပါတယ်။ အဲဒီဝါယာကြိုးကတဆင့် တော်ပီ ဒို ကို ကိုယ်လို သလို ထိန်းလို့ရတယ်။ ဘယ်ကွေ့လို့ရတယ်။ ညာကွေ့လို့ ရတယ်။ ပစ်မှတ်ကို မရောက်မခြင်း ထိန်း သွားလို့ရတယ်။ အဲဒါကို ဆိုလိုခြင်း ဖြစ်တယ်။

ပစ်ပြီးတာနဲ့ ပြီးသွားတာ မဟုတ်ဘူး။ ပစ်ပြီးတာနဲ့ ထိချင်ထိ မထိချင်နေ မဟုတ်ဘူး။ ပစ်ပြီးတာနဲ့ ပစ်ကတည်း ကလည်း စချိန်ပြီး ပစ်လိုက်တယ်။ ဟိုဘက် ရန်သူ့စစ်ရေယာဉ်က ကိုယ်ချိန်ဆထားသလို ရှေ့သွားနေတာမဟုတ် ဘဲနဲ့ နောက်ကို ရွေ့သွားတယ်ဆိုရင်လည်း Wired Guided က လိုက်ထိန်းပေးလို့ရတယ်။ ဘယ်ကွေ့ ညာကွေ့ အထက်တက် အောက်ဆင်း အဲဒီလို လုပ်လို့ရတဲ့ဟာမျိုး ဖြစ်တယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် သင်တန်းတက်ရောက် လေ့ကျင့်ပြီး ပြန်လာသည့် ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီး မိုး အောင် (အလယ်လူ)နှင့် အဖွဲ့ (ဓာတ်ပုံ – တပ်မတော်)

မေး ။ ။ ဘာလို့ မင်းရဲသိင်္ခသူ ဆိုတဲ့ နာမည်ကို ပေးရတာလဲ။

ဖြေ ။ ။ မင်းရဲသိင်္ခသူ ဆိုတာကတော့ သမိုင်းထဲမှာ ရှိပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဘွဲ့နာမည် ဖြစ်တယ်။ အဲဒီအပေါ်မှာ မသိ ကြမှာ စိုးလို့ တက်ရေးနေကြတာ ရှိပါတယ်။ မင်းရဲသိင်္ခသူဆိုတဲ့ နာမည်က မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ သူရဲ ကောင်း ပေါ့ နော်။ သူရဲကောင်း ရဲ့ ဘွဲ့အရည်အချင်း ဖြစ်ပါတယ်။ မင်းရဲသိင်္ခသူဆိုတာက နာမည်ထက် ဘွဲ့ပေါ့ နော်။ စစ် တိုက်ရာမှာ ထူးချွန်တဲ့သူတွေကို ရှေးဘုရင်တွေပေးတဲ့ ဘွဲ့အမည် ဖြစ်တယ်။

မေး ။ ။ အခုလို ရေငုပ်သင်္ဘော ပိုင်တဲ့အတွက် တပ်မတော်(ရေ)အတွက် ဘာတွေ တိုးတက်ပြောင်းလဲ လာ တယ် လို့ ပြောနိုင်သလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်တို့ကတော့ တပ်မတော်(ရေ)ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးမှာ ၃ မျိုး ရှိတယ်။ နံပါတ်တစ်ကတော့ ရေပေါ် စစ် ဆင်ရေး ပေါ့။ ရေပေါ် စစ်ဆင်ရေးဆိုတာ ဝေဟင်ကနေ ရေပြင်စစ်ဆင်ရေးပေါ့။ အဓိကကတော့ လေတပ် ကနေ လုပ်လို့ရတာ ရှိ တယ်။ ပြီးရင် ရေတပ်ဖွဲ့ပိုင်တဲ့ လေတပ်တွေကနေ လုပ်လို့ ရတာရှိတယ်။ ဒါတွေကေ တာ့ ကျ နော်တို့ဆီမှာက တပ်မတော် (လေ)ရဲ့ စွမ်းအင် မြင့်တင်ထားတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ရေပြင် အပေါ် က စစ်ဆင်ရေးကို ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ စွမ်းရည် က ရှိပြီး ဖြစ်တယ်။

နောက်ပြီး ရေပြင်စစ်ဆင်ရေးပေါ့။ ရေပြင်စစ်ဆင်ရေးကျ သဘောင်္တွေက လုပ်မှာပေါ့။ ဒါတွေလည်း ဆောင် ရွက်ထားတယ်။ ကျနော်တို့ လိုနေတာ ရေအောက် စစ်ဆင်ရေး၊ ရေအောက် စစ်ဆင်ရေးကို ကျနော်တို့ မလုပ် နိုင်သေးဘူး။ ဒီအလွှာ သုံးလွှာလုံးကို လုပ်နိုင်မှ တပ်မတော်(ရေ) ဆိုတာက ပြီးပြည့်စုံတာ ဖြစ်တယ်။

ခေတ်မီတောင့်တင်းတဲ့ တပ်မတော်ဖြစ်လာတာ ဖြစ်တယ်။ အခုအချိန်မှာတော့ ဒီသင်္ဘောကို ပိုင်တဲ့အတွက် ရေပေါ် စစ် ဆင်ရေး၊ ရေပြင်စစ်ဆင်ရေး၊ ရေအောက်စစ်ဆင်ရေး အလွှာ ၃ လွှာ စလုံးကို ဆောင်ရွက်နိုင်ပြီ ဖြစ် တယ်။

ဒီရေငုပ်သင်္ဘောဟာ တကယ့်ခေတ်မီနိုင်ငံကြီးတွေတောင်မှ စုံစမ်းထောက်လှမ်းဖို့ ခက်တာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီရေ ငုပ် သင်္ဘောကို ပိုင်ဆိုင်ခြင်းအားဖြင့် တော်ရုံတန်ရုံ ရန်ပြု ကျူးကျော်ချင်တဲ့သူတွေအနေနဲ့ ဒီရေပြင်ပိုင် နက်ကို ကျူးကျော်ဖို့ ဆိုတာကို တော်တော်ကို စဉ်းစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။

စစ်မတိုက်ဘဲနဲ့ ရန်သူက မိမိရဲ့ အင်အားကို ကြည့်ပြီးတော့ စစ်မတိုက်ရဲအောင်၊ သူ့ကိုတော့ သွားမစနဲ့ဆိုတဲ့ အယူအဆမျိုး ဖြစ်လာအောင် လုပ်နိုင်ဖို့ဆိုတာက စွမ်းရည်ထက်မြက်တာ ပိုင်ဆိုင်ထားမှ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် မိုလို့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ဒီရေအောက်စစ်ဆင်ရေးကို ဆောင်ရွက်လာနိုင်တဲ့အခါမှာ ဒီစွမ်းရည်တွေကို ပိုင်ဆိုင် လာမှာ ဖြစ်တယ်။

ပြီးရင် ကျနော်တို့အနေနဲ့က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးဇုန်တွေပေါ့ ။ သီးသန့်စီးပွားရေးဇုန်အထိ တိုးမြင့်ပြီး ကာ ကွယ်နိုင်မှာ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ လက်တွေ့စမ်းသပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်တယ်။ အိန္ဒိယနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ကြားမှာ အခု ရေငုပ်သင်္ဘောက ၅ ကြိမ် လောက် အသွားအပြန် လုပ်ခဲ့ပြီး ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် စီးပွားရေးဇုန် နယ်မြေအထိ စိုးမိုးဖို့ဆိုတာက သိပ်ပြီး ခက်ခဲတဲ့ အကြောင်းအရာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

မေး ။ ။ ရေငုပ်သင်္ဘောပါတဲ့ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းကို ဘယ်နေရာမှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာပါလဲ။ တပ်ချုပ်ကိုယ် တိုင် လည်း တက်ရောက်ခဲ့တာလည်း တွေ့ ရလို့ပါ။

ဖြေ ။ ။ ရေငုပ်သင်္ဘောနဲ့ အတူ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ဖို့ ရေယာဉ် ၁၂ စင်းနဲ့ ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ အဲဒါကတော့ ကိုကိုး ကျွန်းနဲ့ ရန်ကုန်မြစ်ဝအကြားမှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၂ရက်ကနေ ၁၅ ရက်နေ့အထိ လုပ်ခဲ့တယ်။ မနေ့က ၁၅ ရက်နေ့ ကတော့ လေ့ကျင့်ခန်း ပြီးလို့မိုလို့။ ရေငုပ်သင်္ဘော အပါအဝင် ရေတပ်စခန်း ဌာနချုပ်ကို ပြန် ဝင်လာတာ ဖြစ်တယ်။ ပြန်ဝင် လာတဲ့ အချိန်မှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်အနေနဲ့ သွား ရောက်ပြီး ဂုဏ် ပြုစကား ပြောကြားခဲ့တယ်။ လေ့ကျင့်ခန်း နဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်ဆေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Link : Here

Responding to Genocide half a world away

UVIC

University od Victoria
Law
Jonathan Woods
October 15, 2020

Cox's Bazar, Bangladesh, March 2018. UN Women set up a centre in the Balukhali refugee camp to provide a safe space for Rohingya women and adolescent girls. Photo credit: UN Women/Allison Joyce


Virtual roundtable results in calls to action in seeking justice for the Rohingya

“Canada must take immediate, robust action on justice for the Rohingya people” and must fully address gender-based sexual violence and other gender-based atrocities that have been “central in the genocide against the Rohingya.”

Rohingya in Bangladesh protest killings in Myanmar

AA
Md. Kamruzzaman
DHAKA, Bangladesh 
14.10.2020 
Hundreds of Rohingya refugees in southeast Bangladesh held a protest on Wednesday against the killing and torturing of their community members in Myanmar, a Rohingya member told Anadolu Agency.

Holding banners and placards, the refugees at a camp gathered and formed a human chain, demanding an immediate end to the killings and torturing in Myanmar’s Rakhine state .

“Due to restrictions, we did not gather in huge numbers. Some 300 members of us peacefully took part in today’s demonstration just to highlight that we are still being killed in Myanmar,” Ansar Ali, a Rohingya at the camp, told Anadolu Agency.

Suu Kyi’s tainted policies alienate foreign investors

ASIA TIMES 

by Rory Wallace
October 15, 2020

YANGON – Aung San Suu Kyi’s government is putting off foreign companies that emphasize human rights in their investment decisions, as Britain’s CDC Group, Norway’s Telenor and international mining groups struggle to navigate her administration’s controversial policies and their associated reputation risks.

That’s holding back the underdeveloped nation’s economic and business potential, significantly at a time the de facto national leader is running for national re-election amid a moribund economy. 

We want immediate repatriation of Rohingyas: PM to US Deputy Secretary of State

The Daily Star 
UNB, Dhaka
October 15, 2020
Prime Minister Sheikh Hasina was holding meeting with visiting US Deputy Secretary of State Stephen E Beigun at her official residence Gono Bhaban on Thursday. Photo: PID


Prime Minister Sheikh Hasina today renewed her call to the international community, including the United States, to help Bangladesh rehabilitate Rohingyas in their homeland, Myanmar.

She also put emphasis on immediate repatriation of them and said Myanmar should take their citizens back.

"We want immediate repatriation of the Rohingyas and the world community, including the United States, should help rehabilitate them in their homeland of Myanmar," she said.

For Young Rohingya Brides, Marriage Means a Perilous, Deadly Crossing

The New York Times 
By Hannah Beech
Oct. 17, 2020

Girls and young women from refugee camps in Bangladesh, promised to men they have never met, are undertaking the dangerous journey to Malaysia to join them.

After months at sea, hundreds of ethnic Rohingya refugees, most of them women and girls, landed in the Indonesian province of Aceh in September.Credit...Zik Maulana/Associated Press



BANGKOK — Haresa counted the days by the moon, waxing and waning over the Bay of Bengal and the Andaman Sea. Her days on the trawler, crammed into a space so tight that she could not even stretch her legs, bled into weeks, the weeks into months.

“People struggled like they were fish flopping around,” Ms. Haresa, 18, said of the other refugees on the boat. “Then they stopped moving.”

Friday, October 16, 2020

Nay San Lwin, co-founder of the Free Rohingya Coalition, talks to ANews regarding the current situation of the Rohingya Muslims.

 

Link : Here

ရခိုင်နဲ့ ရှမ်း (၁၅) မြို့နယ်မှာ မြို့နယ်လုံးကျွတ် ရွေးကောက် ပွဲ ဖျက်သိမ်း

လွတ်လပ်တဲ့အာရှအသံ ( RFA )

မြန်မာဌာန | သတင်းများ 
2020-10-16
၂ဝ၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲရလဒ်ရေတွက်စဉ်။
Photo: AFP

ရခိုင်ပြည်နယ်က မြို့နယ် ၉ မြို့နယ်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်က မြို့နယ် ၆ မြို့နယ် အပါအဝင် တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်‌ ခြောက် ခုက နေရာအတော်များများမှာ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ကြောင်း ‌ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ဒီနေ့ အောက် တိုဘာလ ၁၆ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါတယ်။

Don’t be fooled. Myanmar’s ‘democratic election’ is a sham.

The Washington Post 
Opinion by Tun Khin 
Oct. 14, 2020
Tun Khin is president of the Burma Rohingya Organization UK.
 
What a difference five years can make. In 2015, many of my fellow Rohingya people cheered as the party of the famed opposition leader Aung San Suu Kyi won a landslide victory in Myanmar’s first democratic elections of the 21st century, bringing an end to decades of outright military rule. Euphoria reigned. We hoped not only for a new beginning for the country, but also for an end to the oppression against us.

Today, as Myanmar gears up for another general election on Nov. 8, the situation is starkly different. Three years ago, Aung San Suu Kyi, now the country’s de facto head of state, stood by as military leaders launched a brutal ethnic cleansing campaign that killed thousands of Rohingya and drove more than 700,000 across the border into Bangladesh, where they now languish in immense refugee camps. The roughly 500,000 who remain in the country have been effectively disenfranchised. They are denied access to Myanmar’s democracy simply because of who they are.

လက်နက်များစွာသည်ရိုဟင်ဂျာစခန်းမှမည်သည့်နေရာမှရောက်ရှိခဲ့သနည်း။

H20U
Date : 14 October 2020
နိုင်ငံခြားသေနတ်များကိုင်ဆောင်ထားသောလက်နက်ကိုင်ရိုဟင်ဂျာများသည်လည်း လူမှုမီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ၎င်းတို့၏ တည်ရှိမှုကိုဖော်ပြရန်ရုပ်ပုံများဖြင့်စည်းရုံးကြသည်။

နိုင်ငံခြားသေနတ်များကိုင်ဆောင်ထားသောလက်နက်ကိုင်ရိုဟင်ဂျာများသည်လည်း လူမှုမီဒီယာများမှတစ်ဆင့် ၎င်းတို့၏ တည်ရှိမှုကိုဖော်ပြရန်ရုပ်ပုံများဖြင့်စည်းရုံးကြသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှမှ ရိုဟင်ဂျာ လူဦးရေစာရင်းသည် တိကျမှန် ကန် သည်ဟု အစိုးရအရာရှိများပြောဆို

H20U
ဘာသာပြန်သတင်း
၂၀၂၀ ခု မောက်တိုဘာလ ၉ ရက်  

ကော့ခ်ဘဇားရောက် ဒုက္ခသည်အရေအတွက်မှာ ၈၆၀,၆၉၇ -ဦးရှိဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရကော်မရှင်နာ မင်း ကြီးပြောဆို။ ၂-နှစ်ခန့်အတွင်း ကလေးပေါင်း ၇၅,၀၀၀ ခန့် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ကိန်းဂဏန်းများ ရှေ့နောက်မညီ ဖြစ် ခဲ့၊ ရခိုင်ပြည်နယ်အခြေအနေသည် နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ငြင်းပယ်ခံထားရသော ဒုက္ခသည်များအတွက် အန္တရာယ် ရှိ နေဆဲဖြစ်ဟု နိုင်ငံတကာ ပြောဆို 

Rohingyas fear deportation after Saudi request to Bangladesh

NEWAGE

Online Desk
Oct 15,2020  

Rohingya refugees wait to collect relief materials in Kutupalong refugee camp in Ukhia on October 14, 2020. — AFP photo 
 
Rohingya living in Saudi Arabia are worried that Riyadh will deport them, after the kingdom threatened Bangladesh with a migration ban unless Dhaka gave Bangladeshi passports to members of the persecuted minority, reports the Middle East Eye.

Last month, Bangladesh’s foreign minister AK Abdul Momen confirmed in a Dhaka press conference that Riyadh had made the request for Bangladesh to give Rohingya living in Saudi Arabia Bangladeshi citizenship.

‘Many of the refugees have never come to Bangladesh and have no idea about the country. They know Saudi culture and speak the Arabic language,’ said Momen.

Amnesty blasts Myanmar military's ‘utter disregard’ for civilians in Rakhine

 Myanmar Now
Published on Oct 13, 2020

Rights group says it has new evidence of indiscriminate attacks on civilians 

An IDP camp in Rathedaung, Rakhine, that houses over 700 people (Kaung Mrat Naing/Myanmar Now) 

Myanmar’s military has shown an “utter disregard” for civilians caught up in its conflict with the Arakan Army (AA), Amnesty International said on Monday.

Citing witness testimonies, satellite images, and videos obtained from within Rakhine state, the group said in a report it had found “new evidence of indiscriminate attacks on civilians.”

“The Myanmar military’s utter disregard for civilian suffering grows more shocking and brazen by the day,” said Ming Yu Hah, Amnesty’s deputy regional director for campaigns. 

“The UN Security Council must urgently refer the situation in Myanmar to the International Criminal Court,” she added.

Rohingya fear deportation after Saudi Arabia calls on Bangladesh to give minority passports

M&E
MIDDLE EAST EYE
Date: 14 October 2020
 

Riyadh threatens Dhaka with curbing migration if it fails to adhere to its request, which could be disastrous for Bangladesh's economy

Rohingya refugees living in Malaysia shout slogans during a protest against the treatment of Rohingya Muslims in Myanmar, in Kuala Lumpur on 8 September 2017 (AFP)
 

Rohingya living in Saudi Arabia are worried that Riyadh will deport them, after the kingdom threatened Bangladesh with a migration ban unless Dhaka gave Bangladeshi passports to members of the persecuted minority.

Last month, Bangladesh’s Foreign Minister AK Abdul Momen confirmed in a Dhaka press conference that Riyadh had made the request for Bangladesh to give Rohingya living in Saudi Arabia Bangladeshi citizenship.

UN voices ‘deep alarm’ over violence against children in Myanmar

UNB

UNB News,Dhaka
October 15, 2020,

             A settlement in Rakhine province, northern Myanmar. Photo:UN News (File)


UN agencies in Myanmar have voiced “deep alarm” over an alarming increase in reports of killings and injuries of children in Myanmar.

The UN agencies also expressed "sadness and shock" over the killing of two boys, allegedly used as human shields by security forces in the country’s northern Rakhine State, earlier this month.

In a statement, the UN agencies -- co-chairs of the UN Country Taskforce on Monitoring and Reporting on Grave Violations against Children in Myanmar (CTFMR) -- called for a “full, transparent, and expedited investigation into the incident” and for anyone responsible for the use and killing of the children to be held accountable.

USAID Mission Director Aler Grubbs Remarks at the virtual launch of Myanmar’s Beneficial Ownership Disclosure Website

 

 
 
 
 
 
U.S.Embassy in Burma
October 14, 2020

Remarks as Prepared for USAID Mission Director Aler Grubbs

at the virtual launch of Myanmar’s Beneficial Ownership Disclosure Website

 

Honorable Deputy Minister U Maung Maung Win, Director General U Thant Zin Lwin, National Coordinator U Aye Lwin, representatives of the Government of Myanmar, representatives of civil society, representatives of the private sector, distinguished guests. I am glad to join for this important launch of Myanmar’s newly upgraded Beneficial Ownership Disclosure Website. Thank you for your continued effort and partnership to improve transparency and accountability in Myanmar’s extractives industry.

Thursday, October 15, 2020

မြန်မာရွေးကောက်ပွဲပြီးပါက ရိုဟင်ဂျာများနေရပ်ပြန်ရေး အမေရိကန်က ထပ်မံညှိနှိုင်းမည်

Myanmar Top News
October 15, 2020

နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ကျင်းပမည့်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲပြီးပါက မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရိုဟင်ဂျာများ နေ ရပ်ပြန်ရေးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် လူ့အခွင့်အရေးချိုး ဖောက်မှုများအတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံ နှင့်အသစ်တဖန်ပြန်လည်ညှိနှိုင်းပေးမည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ရှာရီယာ အာလမ်က ဗုဒ္ဓ ဟူးနေ့တွင်ပြောသည်။

“ရိုဟင်ဂျာတွေနေရပ်ပြန်စေချင်တယ်”ဟု အမေရိကန်ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး စတီဖင် ဘီဂန်နှင့် ဒါကာမြို့ တွင် တွေ့ဆုံမှုအပြီး သတင်းထောက်များကိုပြောသည်။

ရိုဟင်ဂျာအရေး နိုင်ငံတကာ အလှူရှင်ညီလာခံကျင်းပမယ်

VOA 
ဗွီအိုအေ (မြန်မာဌာန) 
15 အောက်တိုဘာ၊ 2020 
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကုတုပလောင် ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ဆုတောင်းပွဲကျင်းပနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာများ။ (သြဂုတ် ၂၅၊ ၂၀၁၉)
 
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဗြိတိန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) နဲ့ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) တို့ ပူးပေါင်းပြီး ရိုဟင်ဂျာ အကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရေး အလှူရှင်များဆိုင်ရာ ညီလာခံကို ရှေ့အ ပတ်ထဲ ကျင်းပမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီညီလာခံကို ဗီဒီယိုကတဆင့် အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ပြုလုပ် သွားမှာ ဖြစ်ပြီး ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့အတူ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေကို လက်ခံထားတဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အိုးအိမ် စွန့်ခွာ ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင်နေရသူတွေကို အကူအညီ တိုးမြှင့်ပေးဖို့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ  တွေကို တိုက်တွန်းသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

Rohingya crisis: Exiled blogger describes Myanmar violence

DW
Date:
 
Rohingya activist and blogger Nay San Lwin has been documenting torture and subjugation faced by his people in Myanmar. His blog has become one of the most reliable sources on the brutal crackdown against the Rohingya.Long before the suffering inflicted on Myanmar's prompted global outcry, Nay San Lwin's website, Rohingya Blogger, provided daily updates on the Muslim minority's everday plight.
/* PAGINATION CODE STARTS- RONNIE */ /* PAGINATION CODE ENDS- RONNIE */