လူအခြင့္အေရးအဖြဲ႕ HRW နဲ႔ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းျခင္း

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )

ျမန္မာဌာန | သတင္းမ်ား
မိုးျမင့္
2020-10-10

နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ HRW က ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔က ထုတ္ ၿပန္တဲ့ စာမ်က္ႏွာ ၁၆၉ မ်က္ႏွာရွိတဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္က ဒုကၡသည္စခန္း၂၄ ခုမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ၁၃၀၀၀၀ ေက်ာ္ဟာ အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ခံရသလို ျဖစ္ေနတာ ရွစ္ႏွစ္ၾကာၿပီလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြ ရဲ့ ေနထိုင္ဖို႔ မသင့္ေလ်ာ္တဲ့ စခန္းေတြရဲ့ အေျခအေန၊ အစိုးရရဲ့ စီမံခန႔္ခြဲေပးမႈ၊ အကူအညီအေပးေရး အဖြဲ႕ေတြ ရင္ဆိုင္ေနရပုံ၊ ေနရပ္ရင္းမွာ ျပန္လည္ေနထိုင္ခြင့္ စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ႏွစ္ အတြင္း ဒုကၡသည္ ၆၀ ေက်ာ္ရဲ့ ေျပာဆိုခ်က္အေပၚ အေျခခံ ျပဳစုထားတဲ့ အစီရင္ခံစာလို႔ ဆိုပါတယ္။

HRW အဖြဲ႕ရဲ့ အာရွေရးရာ ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမႉး Phil Robertson ကို ကိုမိုးျမင့္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထား ပါတယ္။

RFA - HRW ရဲ့ ေနာက္ဆုံးထုတ္အစီရင္ခံစာမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြက ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့အေျခအေနေတြက စနစ္တက် အသားေရာင္ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ၊ လူမ်ိဳးသုဥ္းရွင္းလင္းမႈ စသျဖင္သုံးထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီအ သုံးအႏႈန္းေတြက ေျမျပင္က တကယ့္အေျခအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္နီးစပ္မႈရွိပါလဲဗ်။

HRW - ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ တကယ့္ အေျခခံအေဆာက္အအုံေတြကို ေဆာက္လုပ္ေပးထားတာကတစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္အတြက္ပဲ ေဆာက္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္မွာ အခု ဒီအေဆာက္အအုံေတြက ရွစ္ႏွာၾကာသြားခဲ့ပါၿပီ။ သူတို႔ရဲ့အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းေတြ၊ အျခား အေျခခံဝန္ေဆာင္မႈေတြျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ပညာေရးေတြ လည္း ကန႔္သတ္ခံထားရတာပါ။ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕စည္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္တဲ့ နိုင္ငံတကာၾကက္ေျခနီ (ICRC) က ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းတစ္ခုမွာ တီဘီေရာဂါေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ဒုကၡသည္စခန္းေတြထဲမွာ ေသဆုံးတဲ့ျဖစ္ရပ္ေတြ ဟာ သာမန္အရပ္သားရပ္ကြက္ေတြမွာထက္ ကိုးဆ ျမင့္တက္ေနတာေတြ႕ရွိခဲ့ရပါတယ္။ အခု က်ေနာ္တို႔ေျပာ ေန တာက ရိုဟင္ဂ်ာျဖစ္တည္မႈေၾကာင့္ ဆုံးရႈံးရတဲ့ လူေတြရဲ့အသက္ေတြ၊ အႏၲရာယ္တြအေၾကာင္းျဖစ္ပါ တယ္။  သူတို႔ကို အဲဒီဒုကၡသည္စခန္းေတြထဲမွာ ပိတ္ေလွာင္ထားၿပီးေတာ့၊ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြ၊ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို စနစ္တက်ေဆာင္ရြက္တဲ့ကိစၥေတြဟာ နိုင္ငံတကာရာဇဝတ္မႈခင္း ျဖစ္လာပါတယ္။

RFA - အဲဒီေတာ့ ခင္မ်ားဆိုလိုတာက ဒုကၡသည္စခန္းထဲက လူေတြဟာ တီဘီေရာဂါအျပင္ တျခားေရာဂါေတြ လည္း ကူးစက္ခံရမယ့္အေျခအေနေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုလိုတာပါလား။

HRW - စခန္းေတြမွာ တျခားေရာဂါမ်ိဳးစုံျပန႔္ေနတာေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ သူတို႔က အဓိက အေျခခံက်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္ မႈေတြလည္း မရၾကလို႔ပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြအမ်ားႀကီး ကေလးေမြးဖြားဖို႔ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္းေတြ မ ေရာက္ ၾကပါ။ ကေလးေမြးရင္းနဲ႔ မီးတြင္းထဲေသဆုံးၾကရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေမြးကင္းစကေလးေတြလည္း ဖ်ားနာၿပီး ေသဆုံးၾကရတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို ေတာ့ တစ္ကိုယ္ေရ သန႔္ရွင္းမႈစံခ်ိန္စံညႊန္းျပည့္မီတဲ့ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ အဲဒီဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ မရ ရွိၾကလို႔ပါ။

RFA - ဒါေပမဲ့ အာဏာပိုင္ေတြေျပာတာကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေတြရၾကတယ္လို႔ ေျပာတာရွိပါတယ္။ ဆိုေတာ့ သူတို႔ေျပာတာနဲ႔ ခင္မ်ားေျမျပင္မွာ ေတြ႕ရတဲ့အ ခ်က္က လုံးဝမတူဘူးလို႔ ဆိုလိုတာပါလား။

HRW - စခန္းထဲမွာရွိတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြက စစ္ေတြေဆး႐ုံကို သြားခ်င္တဲ့အခါမွာ သြားလာခြင့္ပါမစ္ ေဒသအာ ဏာပိုင္ေတြဆီကေန ေတာင္းရပါတယ္။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ဒါက ေပးေလ့ မရွိပါဘူး။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီပါမစ္ရဖို႔ ရဲနဲ႔ တ ၿခား လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြကို ေငြေၾကးပမာဏတစ္ခုအထိ လာဘ္ထိုး ရပါေသးတယ္။ တကယ္လို႔ ေဆး႐ုံကို ေရာက္လာရင္ေတာင္ သူတို႔ကို သာမန္ ရခိုင္အရပ္သားေတြကိုကုသတဲ့ ကုသေဆာင္မွာ ေပးမကုပါဘူး။ ဝန္ ေဆာင္မႈကလည္း အမ်ားႀကီးကြာတဲ့ အေဆာင္မွာ ခြဲထားပါတယ္။ ေဆးကုသခြင့္ရတဲ့ လူအေရအတြက္က လည္း လက္ခ်ိဳးေရလို႔ရပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈရွိတယ္လို႔ ျမန္မာအစိုးရက ေျပာေနတာဟာ လိမ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဘယ္ကိစၥမဆို ျမန္မာအစိုးရလုပ္တာ မျဖစ္စေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ သူတို႔ကို ကူညီေနတာဟာ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕ အ စည္းေတြကပဲ လိုအပ္တဲ့ အစားေသာက္နဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ အနည္းငယ္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုကူညီေနတဲ့အဖြဲ႕စည္းေတြကိုေတာင္ အစိုးရက လိုက္ၿပီးျပႆနာ ရွာပါေသးတယ္။ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ မွာရွိတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕နဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရေတြက လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ အသားေရာင္ ခြဲျခားတဲ့ ဖိႏွိပ္ဆက္ဆံမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တာဝန္ရွိပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီအရာရွိေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးၿပီး ေတာ့၊ တရားစြဲဆိုမႈေတြ ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။

RFA - စစ္တမ္းမွာ ေျဖဆိုထားတဲ့သူေတြကို ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႔ အင္တာဗ်ဴးခဲ့တာပါလဲ။ ၿပီးေတာ့ တကယ္လို႔ လူခ်င္းေတြ႕တာမဟုတ္ဘဲ လုပ္ခဲ့တာဆိုရင္ ေျဖဆိုတဲ့သူေတြက ဘယ္ေလာက္ထိယုံၾကည္ရပါသလဲဗ်။

HRW - ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ရွိေနတဲ့သူေတြနဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဖုန္းနဲ႔ပဲ လုပ္နိုင္ခဲ့ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက်ေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ထြက္ေျပးသြားတဲ့သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလူေတြ ကို ေတာ့ လူခ်င္း ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့တာပါ။ ေနာက္ၿပီး နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းက တာဝန္ရွိသူေတြကို ရန္ကုန္နဲ႔ တျခားေနရာေတြမွာ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကို ရခိုင္က ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို သြားေရာက္ခြင့္ မေပးထားေတာ့ တျခားနည္းေတြကိုသုံးၿပီးေတာ့ အဲဒီစခန္းေတြမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲဆိုတာစုံစမ္းဖို႔ စစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့ရပါတယ္။

RFA - တခ်ိဳ႕ေတြေျပာၾကတာက ရခိုင္နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခု သဟဇာတျဖစ္လာဖို႔ အခ်ိန္ယူရဦး မယ္။ တခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့လည္း လုပ္ရမယ့္အခ်ိန္တန္ၿပီ။ အခုလုပ္ရမယ္ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့ေလ။ ခင္မ်ားရဲ့အျမင္က ဒီအေပၚဘယ္လိုရွိပါသလဲဗ်။

HRW - တကယ္တမ္းေျပာရမယ္ဆိုရင္ အစိုးရက ဒီအသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခု ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးျမႇင့္တင္ဖို႔လည္း ပ်က္ကြက္ပါတယ္။ အစိုးရရဲ့ ဒုကၡသည္စခန္း ပိတ္သိမ္း ေရးအစီအစဥ္နဲ႔ပတ္သတ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ ရမ္းျဗဲကိစၥကို ေတြ႕ပါတယ္။ အဲဒါက ျမန္မာနိုင္ငံက တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ တိုင္းရင္းသား ၁၃၅ မ်ိဳးထဲမွာပါဝင္တဲ့ ကမန္တိုင္းရင္းသား မြတ္စလင္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔က သူတို႔မူလေနရပ္ကို ျပန္ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာတယ္။ ဒါ ေပမဲ့ အစိုးရက ရခိုင္ေတြေၾကာင့္ သူတို႔ျပန္လာခြင့္ျပဳမယ္မထင္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ အဲဒီလူေတြကို အကုန္လုံး ကား ေပၚတင္ၿပီး ရန္ကုန္ကို ပို႔လိုက္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒါက ဘာကိုျပသလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာအစိုးရက ေပးထားတဲ့ ကတိ ကဝတ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ နိုင္ငံေရးစိတ္ဆႏၵမရွိဘူးဆိုတာ ေပၚလြင္တာပါပဲ။ အဲဒီေတာ့ နိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းနဲ႔ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕အစည္းကို ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ျမန္မာအစိုးရကို ဖိအားဆက္ေပးဖို႔ပါ။ကမန္ နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြအေပၚက်ဴးလြန္တဲ့ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားဆက္ဆံမႈ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာ ဇ ဝတ္မႈေတြမွာ ပါဝင္တဲ့သူေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ၿပီး တရားစြဲဆိုသင့္ပါတယ္။

RFA - ျမန္မာေျပာတာကေတာ့ တကယ္လို႔ စခန္းေတြပိတ္လိုက္ၿပီးေတာ့ မူလေနရပ္ေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ျပန္ထားရင္ မေမၽွာ္လင့္တဲ့ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားမႈျပသနာေတြ ၾကဳံလာမွာစိုးလို႔ မထားတာလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒီအျမင္ကို သေဘာတူပါသလား ခင္ဗ်ာ။

HRW - သေဘာမတူပါဘူးဗ်ာ။ သူတို႔လုပ္ေနတာေတြက စခန္းကိုပိတ္တာေလာက္ပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္မွသြား လာခြင့္ေတြ မေပးဘူး။ အဲဒီေတာ့ စခန္းေတြ တကယ္တမ္းပိတ္တာလည္း မဟုတ္ပါဘူးဗ်ာ။ သူတို႔လုပ္တာက အနီးတဝိုက္ကေနရာမွာ အိမ္ေတြအသစ္ေဆာက္ၿပီး ေနရာျပန္ခ်တာပါ။ အဲဒါကို စခန္းပိတ္တယ္လို႔ သူတို႔ဆို ေန တာပါ။ အဲဒါက တကယ့္ဟာသပါပဲ။ တကယ္ျဖစ္သင့္တာက ဒီလူေတြ မူလေနရပ္ကို ျပန္နိုင္တဲ့အေျခအေ န ဖန္တီးေပးဖို႔ပါပဲဗ်ာ။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/interview/phil-robertson-interview-10102020070222.html