အိုင္စီစီ ရဲ့ ျမန္မာအေပၚ စြပ္စြဲခ်က္မွာ ဗိုလ္မႉးႀကီး အဆင့္အ ထက္ ကြင္းဆက္ေတြ ေပၚလာနိုင္

B B C
၁၀ စက္တင္ဘာ ၂၀၂၀

 

ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိမ္နင္းခဲ့ၿပီး ရြာလုံးကၽြတ္ မီးရွို႔ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲခံရ

ျမန္မာစစ္သားႏွစ္ဦး အိုင္စီစီ ရာဇဝတ္ တရား႐ုံးမွာ သက္ေသထြက္ရင္ ဒီအမႈနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး အမိန္႔ေပးတဲ့ အထက္ အရာရွိေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ကြင္းဆက္ေတြ ဆက္ေတြေပၚလာနိုင္တယ္လို႔ နိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာ တရား႐ုံး ျဖစ္စဥ္ေတြကို အဆက္မျပတ္ေလ့လာေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေန၊ ဖက္ဒရယ္ ဥပေဒ အ ကယ္ဒမီ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီး ဦးေအာင္ထူးက ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္ ။

တပ္မေတာ္က ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ျပစ္ မႈ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တာဝန္ရွိသူေတြကို အေရးယူနိုင္ဖို႔ ICC နိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ တရား႐ုံးက ျပင္ ဆင္ေနခ်ိန္မွာ တပ္မေတာ္ကေန ထြက္ေျပးလာသူဆို တပ္သား မ်ိဳးဝင္းထြန္းနဲ႔ တပ္သား ေဇာ္နိုင္ထြန္းတို႔ ႏွစ္ေယာက္ နယ္သာလန္နိုင္ငံ The Hague ၿမိဳ႕မွာ ေရာက္ေနၾကၿပီး သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ၾကဳံေတြ႕ခဲ့ရ တာေတြ ကို သက္ေသထြက္ဆိုဖြယ္ရွိတယ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားတဲ့ Fortifiy Rights အဖြဲ႕ အပါအဝင္ သ တင္း မီဒီယာေတြမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါ တယ္။

"အမိန႔္ေပးျခင္းအရ တာဝန္ရွိမႈ အရ ဗိုလ္မႉးႀကီး အဆင့္ကေန ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး အ ထိ ေရာက္သြားနိုင္တယ္..." လို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

အိုင္စီစီ တရား႐ုံးမွာ ရိုဟင္ဂ်ာ အမႈ ထြက္ဆိုဖြယ္ ရွိတဲ့ စစ္သား ႏွစ္ေယာက္ဟာ ရကၡိဳင့္တပ္ေတာ္ ေအေအ က ဖမ္းသြားတဲ့ သူတို႔ရဲ့ တပ္သားေတြ ျဖစ္ေၾကာင္း တပ္မေတာ္ သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရး အဖြဲ႕က အတြင္း ေရးမႉး ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ဘီဘီစီကို ေျပာပါတယ္ ။

ဒါေပမဲ့ ဒီစစ္သည္ေတြရဲ့ ေျပာၾကားခ်က္ေတြမွာ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရၿပီး ေျပာတဲ့ေျပာၾကားခ်က္ေတြရွိၿပီး သူတို႔ရဲ့ ဗီဒီယိုဖိုင္ေတြ ထြက္လာကတည္းက ေျမျပင္စုံစမ္းမူေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ကြဲလြဲခ်က္ေတြ ရွိေၾကာင္းလည္း ဗိုလ္ ခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

• ၿမန္မာစစ္သားႏွစ္ဦး အိုင္စီစီမွာ သက္ေသထြက္ဆိုဖြယ္ရွိတယ္လို႔ Fortify Rights ေျပာ 

 ကြဲလြဲခ်က္ေတြ ရွိေၾကာင္း တပ္မေတာ္ဘက္ ကေျပာ

အခုဒီစစ္သားေတြရဲ့ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြကို ၾကည့္ရင္သူတို႔ဟာ ဒီအမႈေတြမွာ ကိုယ္တိုင္ပါဝင္ခဲ့တဲ့အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို သတ္ၿပီးျမႇုပ္ထားတဲ့ ေနရာေတြကို အတိအက် ေဖာ္ျပတာ ေတြ႕ရသလို ဘယ္သူ အမိန္႔ ေပးတာကိုလည္း အတိအက် ေဖာ္ထုတ္ထားတာ ေတြ႕ရတယ္လို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဗိုလ္မႉးႀကီး သန္းထိုက္၊ ဗိုလ္ႀကီး ထြန္းထြန္း၊ တပ္ၾကပ္ ေအာင္ဆန္းဦး ဆိုၿပီး သူတို႔က အထက္အရာရွိ အ ၿဖစ္ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ အမိန္႔ေပးတယ္ ဆိုၿပီး ထြက္ဆိုတာ ေတြ႕ရေၾကာင္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

သူတို႔ရဲ့ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အိုင္စီစီက မ်က္ျမင္သက္ေသျဖစ္တဲ့ ရြာသားေတြကို ဆက္လက္ စုံစမ္းနိုင္သလို ပတ္ဝန္းက်င္ သက္ေသခံအျဖစ္ သူတို႔ေျပာတဲ့ တပ္မေတာ္ တပ္ရင္းေတြဟာ အဲဒီေနရာမွာ တကယ္လႈပ္ရွားခဲ့သလား၊ ဘာေတြ လႈပ္ရွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ အင္အားနဲ႔ လႈပ္ရွားသလဲဆို တာေတြ ကို ဆက္လက္ စုံစမ္းမႈေတြ လုပ္နိုင္ေၾကာင္းလည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

အဲဒီ သက္ေသေတြဟာ စစ္သားေတြရဲ့ ထြက္ဆိုခ်က္နဲ႔ ကိုက္ညီမယ္ဆိုရင္ အေရးႀကီးတဲ့ သက္ေသ ထြက္ ဆို ခ်က္ေတြ ျဖစ္လာနိုင္တယ္ လို႔လည္းသူက ရွင္းျပပါတယ္။

လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ေတြက နယ္ေျမရွင္းလင္းမႈေတြ လုပ္ခဲ့တာေၾကာင့္ လူသိန္းနဲ႔ခ်ီ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတယ္လို႔ ဆို

ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းက ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာနိုင္ငံကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ အိုင္စီစီ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံးက ၂၀၁၉ ေအာက္တိုဘာလ ၁၄ ရက္ေန ႔မွာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာ အစိုးရဘက္ကေတာ့ ျမန္မာက အိုင္စီစီရဲ့ အဖြဲ႕ဝင္နိုင္ မဟုတ္သလို အိုင္စီစီအေနနဲ႔ ျမန္မာနိုင္ငံအ ေပၚ စုံစမ္းမႈ ျပဳလုပ္ျခင္းဟာ နိုင္ငံတကာ ဥပေဒနဲ႔မညီဘူးလို႔ တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡအတြင္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ သတ္ျဖတ္တာ၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အ ၾကမ္း ဖက္တာ၊ အတင္းအက်ပ္ ေျပာင္းေရႊ႕ေစတာေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲထားတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို ကနဦး စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္မယ္လို႔ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈခုံ႐ုံး (အိုင္စီစီ)က ၂၀၁၈ တုန္းက ထုတ္ျပန္ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာက အိုင္စီစီရဲ့ အဖြဲ႕ဝင္နိုင္ငံမဟုတ္ေပမဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ရာဇဝတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြအေပၚ တရား႐ုံးက စီရင္ပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္လို႔ အိုင္စီစီက ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

အိုင္စီစီက အမႈလိုက္ အရာရွိ Fatou Bensouda

လက္ရွိ အိုင္စီစီက ျမန္မာတပ္မေတာ္ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးလုပ္စဥ္မွာ က်ဴးလြန္ခဲ့ တယ္လို႔ စြပ္စြဲခံထားရတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို ကနဦး စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္မယ္ လို႔ေျပာထားတာျဖစ္ၿပီး အမႈအ တြက္ တရားစြဲ အရာရွိကို တာဝန္ေပးထားတယ္လို႔လည္း အမႈရဲ့ အေျခအေနကို ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါ တယ္။

သက္ေသေတြ လုံေလာက္ၿပီ ျပည့္စုံၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီအရာရွိက တရား႐ုံးကို တင္လိမ့္မယ္၊ စစ္သားႏွစ္ ေယာက္က တရား႐ုံးတင္မယ့္ သက္ေသ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ဒီစစ္သားေတြဟာ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ တရား႐ုံးမွာ တရားစြဲတဲ့ သက္ေသေတြ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သူတို႔ ဟာကိုယ္တိုင္ ပါဝင္က်ဴးလြန္ခဲ့ေပမဲ့ သူတို႔ကိုေတာ့ အေရးမယူနိုင္ဘူးလို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါ တယ္။

"ဒီအေျခအေနမွာ တရား႐ုံးနဲ႔ ပူးေပါင္းမလား က်ဴးလြန္သူမ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္းမလား ဆိုတာ စဥ္းစားရမယ့္ကာလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ပိုင္းကလည္း ျပစ္မႈ မက်ဴးလြန္ဘဲနဲ႔ တာဝန္ယူေနရတဲ့ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အရာရွိ ႀကီး မ်ားလည္း ရွိနိုင္ပါတယ္၊ သူတို႔လည္း စဥ္းစားသင့္ပါတယ္ ၊ သူတို႔ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြေဖာ္ ထုတ္ၿပီး သက္ေသခံေတြ ေဖာ္ထုတ္တဲ့နည္းလမ္းနဲ႔ ေဖာ္လာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီအမႈ အခင္းႀကီးက ကြင္း လုံး ကၽြတ္ေပၚလာနိုင္ပါတယ္"လို႔လည္း ဦးေအာင္ထူးက ေျပာပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာေတြ အစုလိုက္ အျပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ သတင္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းထား တဲ့ လြတ္လပ္ေသာစုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ (ICOE) ရဲ့ အစီရင္ခံစာပါ အႀကံျပဳခ်က္ေတြအတိုင္း စုံစမ္းစစ္ေဆး ေနၿပီး၊ စုံစမ္းစစ္ေဆးရမယ့္ ေနရာေတြဟာ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားေနတဲ့ေနရာေတြမွာ ပါေနတာေၾကာင့္ စုံစမ္းမႈကို လတ္ေတာေလာ ခ်င့္ခ်ိန္လုပ္ကိုင္ေနရတယ္လို႔လည္ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္ ။

စစ္သည္ေတြရဲ့ အခုေျပာဆိုခ်က္ေတြထဲမွာ လိမ္ညာေျပာဆိုတာေတြ ပါေနၿပီး ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လတ္ေတာ ေလာ ထုတ္မေျပာေသးဘူးလို႔ လည္း ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

လင့္၊https://www.bbc.com/burmese/burma-54105135