ရိုဟင္ဂ်ာမဲေပးခြင့္ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ ရွားသူေတြ ေထာက္ခံ

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
ျမန္မာဌာန | သတင္းမ်ားေက်ာ္လြင္ဦး
2020-07-09


ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို လာမယ့္ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဆႏၵမဲေပး ခြင့္ ေပးဖို႔နဲ႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ေပးဖို႔ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္ ေရးပါတီ က ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္ေရးလႈပ္ရွားသူေတြကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြ မဲေပးခြင့္ရသင့္တယ္လို႔ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။



ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဆႏၵခံယူပြဲ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ မဲေပးခြင့္ရခဲ့တာေၾကာင့္ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း မဲေပးခြင့္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ ရသင့္တယ္လို႔ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္ေရးပါတီက DHRP ေတာင္းဆိုထားတာပါ။

ၿပီးခဲ့တဲ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္မွာ ႐ုပ္သိမ္းခံလိုက္ရတဲ့ အခြင့္အေရးကို ျပန္လည္ေတာင္းဆို တာလို႔ DHRP ပါတီ အတြင္းေရးမႉး ဦးေက်ာ္စိုးေအာင္က ေျပာပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္တာဝန္ရွိသူေတြက ဖုန္းနဲ႔ဆက္သြယ္ေမးျမန္းတာေတြကို လက္ခံေျဖၾကားတာမ လုပ္ ဘဲ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲေရာက္မွသာ ေျဖၾကားမယ္လို႔ RFA ကိုေျဖၾကားခဲ့တယ္။

White Card လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ယာယီသက္ေသခံကတ္ျပားေတြ ကိုင္ေဆာင္ၾကတဲ့ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက ရို ဟင္ဂ်ာ ၁ သန္းေက်ာ္ကို တပ္မေတာ္ အစိုးရက ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲေပးခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးပါတီကိုယ္စားျပဳ ဝင္ၿပိဳင္တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာႏွစ္ဦးလည္း အနိုင္ရၿပီး လႊတ္ေတာ္ ထဲေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိ ျပည္ေထာင္စုေကာင္းက်ိဳးေဆာင္ပါတီရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ သူရဦးေရႊမန္း ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ ေတာ္ နာယကအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့ခ်ိန္မွာေတာ့ ယာယီသက္ေသခံကတ္ျပား ကိုင္ေဆာင္သူေတြ မဲဆႏၵေပး ခြင့္မရွိဘူး ဆိုၿပီး ဦးေဆာင္တင္ျပတာကို အေျခခံဥပေဒခုံ႐ုံးက အတည္ျပဳၿပီးေနာက္ပိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲေပးခြင့္ဆုံးရႈံး သြားရသလို႔ အေရြးခ်ယ္ခံဖို႔ ေလၽွာက္ထားသူေတြလည္း ပယ္ခ်ခံရတယ္လို႔ ဦးေက်ာ္စိုး ေအာင္က ေျပာပါတယ္။

White Card ဟာ နိုင္ငံသားအသိအမွတ္ျပဳမခံရသူေတြကို ထုတ္ေပးတဲ့ကတ္ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရက သူ တို႔ကို ျမန္မာနိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္းမွ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေန ဝင္ေရာက္လာသူေတြလို႔ သတ္ မွတ္ထားတာပါ။ ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အစိုးရက White Card အစား နိုင္ငံသားစိစစ္ခံရန္ ေစာင့္ဆိုင္း ေန သူမ်ားအတြက္ NVC Card ေျပာင္းလဲထုတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ေရြးေကာက္ခံရသူ ဦးေရႊေမာင္က ရိုဟင္ ဂ်ာေတြ မဲေပးခြင့္နဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ေပးဖို႔ အစိုးရကို ေတာင္းဆိုေနပါတယ္။

ေမြးဖြားစဥ္က မိဘႏွစ္ပါးဟာ နိုင္ငံသားမဟုတ္လို႔ ေရြးေကာက္ခံလို႔မရဘူး ဆိုတဲ့ ေပၚလစီနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စ လင္ ေတြ၊ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြကို ေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ပယ္ခ်ခဲ့သလို မဲထည့္ခြင့္လည္း မ
ေပး ခဲ့ဘူးလို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေနထိုင္တဲ့ ဦးေရႊေမာင္က ေျပာပါတယ္။

၂၀၂၀ မွာ အားလုံးတန္းတူ အခြင့္အေရးေပးဖို႔ ဦးေရႊေမာင္က ေတာင္းဆိုလိုက္ပါတယ္။

" ၂၀၂၀ မွာလည္း က်ေနာ္ေတာင္းဆိုခ်င္တာက ျဖစ္သင့္တာကေတာ့ အဲဒီေပၚလစီကို ပယ္ဖ်က္ၿပီးေတာ့ အားလုံးတန္းတူ အခြင့္အေရးေပးတဲ့သေဘာနဲ႔ အကုန္လုံးကို ေရြးေကာက္ခံပိုင္ခြင့္ ေပးသင့္တယ္၊ အဓိ က ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ကိုလုပ္ခဲ့တာ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မဟုတ္ဘူး၊ ေပၚလစီနဲ႔ပဲလုပ္ခဲ့တာ"

၂၀၁၅ ခုႏွစ္အထိ ရိုဟင္ဂ်ာကိုယ္စားလွယ္ေတြ လႊတ္ေတာ္အတြင္းရွိခဲ့ခ်ိန္မွာ လႊတ္ေတာ္တြင္း လႊတ္ေတာ္ ျပင္ပမွာပါ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေရးကို လုပ္နိုင္ခဲ့၊ ေျပာနိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ဦးေရႊေမာင္က ေျပာပါတယ္။

အရင္ကမဲေပးခြင့္ရသလို႔ ၂၀၂၀ မွာ အားလုံးက မဲေပးခြင့္ရခ်င္ေနတယ္လို႔ ေမာင္းေတာၿမိဳ႕က ေဒသခံ ဦးခင္ေမာင္က ေျပာပါတယ္။

"မဲေပးဖို႔အားလုံးဆႏၵရွိၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဒီနိုင္ငံမွာေမြးတယ္ေလ၊ ဒီနိုင္ငံမွာႀကီးျပင္းလာတယ္၊ ဒီနိုင္ငံ ထမင္းကိုစားတယ္၊ ဒီနိုင္ငံမွာအတူတကြေနထိုင္တယ္ မဲေပးခြင့္ကို အားလုံးလိုခ်င္ေနတာ"

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြ မဲေပးခြင့္ေတာင္းတာဟာ ျဖစ္သင့္တဲ့ကိစၥျဖစ္ တာ ေၾကာင့္ ႀကိဳဆိုတယ္လို႔ အစၥလာမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕ ဝင္ေဟာင္း လည္းျဖစ္တဲ့ ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။

"၁၉၉၀ မွာလည္း သူတို႔ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရခဲ့တယ္၊ ၂၀၁၀မွာ ႀကံခိုင္ေရးပါတီကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး အေျမာက္ အမ်ား သူတို႔ မဲေပးတဲ့သူလည္းရွိတယ္၊ ေရြးခ်ယ္ခံတဲ့သူလည္း ရွိတယ္၊ ပါလီမန္ထဲေရာက္လာတယ္၊ ေနခ်င္းညခ်င္း သူတို႔ဘဝေလ်ာ့သြားတယ္ဆိုတာဟာ ဒါဟာ တခုခုေတာ့မွားေနၿပီလို႔ က်ေနာ္ထင္ပါ တယ္၊ အဲဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ့ မူလအခြင့္ေရးျပန္ရသင့္တယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္"

နိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICJ က ၾကားျဖတ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ခ်မွတ္ထားတဲ့အတိုင္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို သင့္
ေလ်ာ္ တဲ့ အခြင့္အေရး ေပးရမယ္လို႔ Fortify Rights အဖြဲ႕က ကိုနစ္ကီဒိုင္းမြန္းက ေျပာပါတယ္။

"မဲေပးခြင့္ အရင္ကတည္းကရွိခဲ့တဲ့လူေတြကို ခုမဲေပးခြင့္မရတာဟာ မဲေပးခြင့္ဆုံးတာ၊ ICJ ရဲ့ Provisional Measures အရဆိုလို႔ရွိရင္ အရင္တုန္းက မဲေပးခြင့္ရခဲ့တဲ့သူေတြကို မဲေပးခြင့္ရေအာင္ အစိုး ရအေနနဲ႔ လုပ္ေပး ဖို႔လိုတယ္၊ အဲလူေတြက လက္ရွိမဲေပးခြင့္မရဘူးဆိုရင္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုရင္ နိုင္ငံတကာ မွာက အရင္တုန္း ကေတာ့ရခဲ့တယ္၊ လက္ရွိအစိုးရက်မွ မရဘူးဆိုတဲ့ ျပႆနာကိုေထာက္ျပမယ္၊ လက္ရွိ အစိုးရက မဲေပးခြင့္ ရွိသူကို မဲေပးလို႔ရေအာင္ မလုပ္ေပးတာက လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္တာျဖစ္တယ္ေပါ့"

လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ မဲေပးခြင့္ရဖို႔ ဇြန္လ ၂၇ ရက္ေန႔က ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္နဲ႔ နိုင္ ငံေရးပါတီေတြ ေတြ႕ဆုံပြဲမွာ ေမးျမန္းခဲ့ေပမယ့္ တိက်တဲ့အေျဖမရခဲ့ဘူးလို႔လည္း DHRP ပါတီက ဦးေက်ာ္စိုး ေအာင္က ေျပာပါတယ္။

အာဏာရ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရးစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ပါတီ ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕ဝင္ မုံရြာေအာင္ရွင္ကေတာ့ သူတစ္ဦးထဲ သေဘာဆႏၵအရဆိုရင္ ဒီလို႔ေတာင္းဆိုတာဟာ ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

"က်ေနာ့္အျမင္ေျပာရရင္ ေတာင္းဆိုသင့္ပါတယ္၊ သို႔ေသာ္ လူႀကီးေတြကေတာ့ နိုင္ငံေရးအေျခအေန အရ၊ ေဒသႏၲရအေျခအေနအရ စစ္ပြဲေတြျဖစ္ေနတယ္၊ တခုခုအေျခအေနေၾကာင့္ ဆိုင္းငံ့ထားတာလည္း ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္နိုင္တယ္၊ ျဖစ္ေစခ်င္တာကေတာ့ ဒါကိုဆက္ၿပီး ေတာင္းဆိုသင့္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္"

လူမႈသဟဇာတေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႕က ကိုသက္ေဆြဝင္းက အေထာက္အထားရွိတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို မဲေပးခြင့္ရေအာင္ အစိုးရအေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

"အခြင့္အေရးစံႏႈန္းအရ ဒီလူေတြက အေထာက္အထားေတြ အရင္တုန္းကလည္းရွိခဲ့သူေတြရွိတယ္၊ ဒီလို လူေတြကို ျပန္စိစစ္ၿပီးေတာ့ မဲေပးခြင့္ေပးလို႔ရေအာင္၊ ၿပီးေတာ့ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ေနတဲ့ကာလ အတြင္း မွာ အဲေနရာေတြမွာ မတည္ၿငိမ္လို႔ မဲေပးလို႔မရလို႔ ခ်န္ခဲ့တာမ်ိဳးေတြမလုပ္ဘဲနဲ႔ ေဒသအတြင္းမွာ မဲေပးခြင့္ ရွိတဲ့လူေတြ မဲေပးနိုင္ေအာင္ ဘယ္လို႔စီစဥ္မလဲ၊ ဒါေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုမယ္"

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ ၁၀ သိန္းေက်ာ္ မဲေပး ခြင့္ရခဲ့ၿပီး ၂၀၁၇ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ တပ္မေတာ္က နယ္ေျမရွင္းလင္းရာမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ခုႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွနိုင္ငံကို ထြက္ေျပးသြားခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာအေရ အ တြက္ ထက္ဝက္ေက်ာ္ေလ်ာ့က်သြားပါၿပီ။ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ျမန္မာနိုင္ ငံဟာ နိုင္ငံတကာတရား႐ုံး ICJ မွာ အမႈရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ျပဳစုထားတဲ့ မဲစာရင္းအရ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွာ မြတ္စလင္ သုံးသိန္းေက်ာ္ က်န္ရွိ တယ္ လို႔ သိရပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို နိုဝင္ဘာ ၈ မွာက်င္းပဖို႔ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က တရားဝင္ ေၾကညာ ထားၿပီး၊ နိုင္ငံေရးပါတီအသီးသီးကလည္း ယွဥ္ၿပိဳင္ၾကမယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို အၿပီးသတ္ ေရြးခ်ယ္ေနၾကပါၿပီ။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/rohingya-voting-rights-07092020060429.html