၂၀၂၀ မွာ ျမန္မာကိုေစာင့္ႀကိဳေနတဲ့ စိန္ေခၚမႈ (၅) ခု

B B C

ဘီဘီစီ ၿမန္မာပိုင္း

01.01.2020

             ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ က်န္းမာေရးဟာ နိုင္ငံရဲ့က်န္းမာေရးလို႔ နိုင္ငံေရးအသိုင္းအဝိုင္းက သတ္မွတ္ထားတာပါ။

၂၀၁၉ ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံအတြက္ အခက္ခဲဆုံးနဲ႔ စိန္ေခၚမႈေတြမ်ားစြာ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရတဲ့ႏွစ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။ နိုင္ ငံတကာတရား႐ုံး (ICJ) မွာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈစြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းခဲ့ရၿပီး နိုင္ငံတကာ မ်က္ႏွာ စာ မွာ နိုင္ငံရဲ့ ပုံရိပ္က်ဆင္းခဲ့ပါတယ္။

အာဏာရပါတီ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ေရြးေကာက္ပြဲကတိျဖစ္တဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရး လႊတ္ေတာ္ တြင္း ႀကိဳးပမ္းလာခ်ိန္မွာ အတိုက္အခံ အင္အားစုေတြရဲ့ ကန႔္ကြက္မႈ ေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ၾကဳံခဲ့ရၿပီး လႊတ္ေတာ္တြင္း အေျခခံဥပေဒ စကားစစ္ထိုးပြဲေတြ စတင္ခဲ့ပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဘက္ၾကည့္ရင္လည္း ဒီႏွစ္ထဲ အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ေလးႏွစ္ျပည့္ပြဲလုပ္နိုင္ခဲ့တာကလြဲလို႔ တစ္ႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာ ရပ္တန႔္ေနတဲ့ တရားဝင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြျပန္စဖို႔ ႐ုန္းကန္ခဲ့ရသလို ေျခာက္လတစ္ ႀကိမ္ လုပ္ဖို႔ စီစဥ္ထားတဲ့ ၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံ က်င္းပနိုင္တဲ့အေနအထား မရွိခဲ့ပါဘူး။

စစ္ေရးမွာ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ (ေကအိုင္ေအ)နဲ႔ တိုက္ပြဲေတြ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ရပ္ဆိုင္းနိုင္ခဲ့ေပမယ့္ ေျမာက္ပိုင္းမဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ တိုက္ပြဲေတြျပင္းထန္ခဲ့ၿပီး ရခိုင္မွာ စစ္နယ္ပိုက်ယ္ျပန႔္လာေနပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အပစ္ရပ္လက္မွတ္ထိုးတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕တခ်ိဳ႕နဲ႔ တိုက္ပြဲေတြ ႀကိဳၾကား ႀကိဳၾကား ျပန္ျပန္ျဖစ္လာၿပီး စစ္ေဘာင္ပိုမက်ယ္လာဖို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေနရခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၂၀ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ငါးႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပတဲ့ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ဖို႔ရွိေနၿပီး မၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ေဒ သေတြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္နိုင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ မေရရာမႈေတြလည္း ရွိေနသလို ျမန္မာအစိုးရ ဆက္လက္ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းရမယ့္ စိန္ေခၚမႈေတြ ေစာင့္ေနပါၿပီ။

ဒီစိန္ေခၚမႈေတြက ဘာေတြလဲ။ ဒါကို ျမန္မာက ဘယ္လို ရင္ဆိုင္ျဖတ္သန္းၾကမလဲ။ ဘီဘီစီပရိသတ္ေတြအ တြက္ စုစည္းတင္ျပလိုက္ပါတယ္။

(၁) အိုင္စီေဂ်တရား႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္

                                           အိုင္စီေဂ်ေရာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕


နိုင္ငံတကာတရား႐ုံး အိုင္စီေဂ်မွာ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံက ျမန္မာနိုင္ငံကို လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈနဲ႔ တရားစြဲထား တာဟာ ကမၲာ့ သတင္းေတြမွာ ထိပ္တန္းေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

စိတ္လႈပ္ရွားစရာက ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္နိုင္ငံေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို တရား႐ုံးက ဘယ္လိုဆုံးျဖတ္မလဲ ဆိုတာပါ။

ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏွစ္သစ္ ဦးဦးဖ်ားဖ်ားမွာပဲ ထြက္ေပၚလာဖြယ္ရွိေနၿပီး ႏွစ္သစ္မွာ ျမန္မာ နိုင္ ငံၾကဳံေတြ႕ရမယ့္ ပထမဆုံး စိန္ေခၚမႈတစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကေတာ့ ၾကဳံလာသမၽွကို အတူရင္ဆိုင္ၾကတာေပါ့လို႔ အိုင္စီေဂ်အေရး ျပည္တြင္းမိန႔္ခြန္းမွာ ေျပာၾကားထားပါတယ္။

• ၂၀၁၉ရဲ့ ထူးျခားတဲ့ သတင္းျဖစ္ရပ္ ၁၅ ခု

• ကိန္းဂဏန္းေတြက ေျပာတဲ့ ၂၀၁၉

• ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ထဲက သတင္းေကာင္းေလးေတြ

အိုင္စီေဂ် တရား႐ုံးေရွ႕မွာ ျမန္မာကို ေထာက္ခံတာရွိသလို ကန႔္ကြက္မႈေတြလည္း ၾကဳံခဲ့ရပါတယ္။

တရားခြင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြ နယ္ေျမရွင္းလင္းရာမွာ အင္အားအလြန္ အကၽြံ သုံးတာမ်ိဳး ရွိေကာင္းရွိနိုင္ေပမယ့္ ဒါဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေလၽွာက္ လဲခဲ့ပါ တယ္။

ဒီေလၽွာက္လဲခ်က္အေပၚ နိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ထားၿပီး စစ္တပ္ကို အကာ အကြယ္ေပးတယ္လို႔ စြပ္စြဲထားၾကပါတယ္။

နိုင္ငံတကာမ်က္ႏွာစာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ အခုလိုေဝဖန္တာေတြၾကဳံေနရေပမယ့္ ျပည္တြင္း မွာေတာ့ အိုင္စီေဂ်တရား႐ုံးသြားမယ္လို႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ထုတ္ျပန္လိုက္ကတည္းက သူ႔အေပၚ လူထုေထာက္ ခံမႈ သိသိသာသာ ျမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ တခ်ိန္က မိတ္ရင္းေဆြရင္း အေနာက္နိုင္ငံေတြထက္ အခုခ်ိန္မွာ အာရွနိုင္ငံ ေတြကိုပဲ အားကိုးရဖြယ္ရွိေနတာပါ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အိုင္စီေဂ်မသြားခင္ တစ္ရက္အလိုမွာ တ႐ုတ္ နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဟာ သူ႔ရဲ့မူလ အာရွခရီးစဥ္လ်ာထားခ်က္မွာ မပါတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံကို ႐ုတ္တရတ္ လာ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွင္ဇိုအာေဘး။

 ျမန္မာမွာ ဂ်ီနိုဆိုက္မရွိနိုင္ဘူးလို႔ ဂ်ပန္သံအမတ္က ဘီဘီစီနဲ႔ ေမးျမန္းခန္းမွာ ေျပာထားပါတယ္။ဂ်ပန္ ကေတာ့ ေဒၚေအာင္စုၾကည္ တရားရင္ဆိုင္မႈအၿပီးမွာ အိုင္စီေဂ်ဘယ္လိုပဲဆုံးျဖတ္ပါေစ၊ ျမန္မာကို ဆက္ ကူ ညီမယ္လို႔ေျပာထားသလို ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာဂ်ပန္သံအမတ္ႀကီးကလည္း ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဂ်ီနိုဆိုက္ (လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ) ရွိခဲ့တယ္လို႔ မထင္ဘူးလို႔ ေျပာၿပီး ျမန္မာဘက္ကေန ျပတ္ျပတ္သားသား ရပ္တည္ျပ ခဲ့ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔အတူရပ္တည္ေၾကာင္း ေထာက္ခံပြဲေတြ နိုင္ငံတဝန္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး ဒီေထာက္ ခံ ပြဲျမင္ကြင္းေတြဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ အန္အယ္လ္ဒီမဲဆြယ္စည္း႐ုံးေရး ခရီးစဥ္ေတြကို ျပန္
ေၿပာင္း သတိရစရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အမႈကို ကိုယ္တိုင္ ရင္ဆိုင္ျခင္းဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ နိုင္ငံေရးတြက္ခ်က္မႈလို႔ သုံးသပ္တာေတြ ရွိလာ

အိုင္စီေဂ်မတိုင္မီက အစိုးရသက္တမ္း ေလးႏွစ္နီးပါးရွိလာတဲ့အထိ စီးပြားေရးအပါအဝင္ က႑အခ်ိဳ႕ ဖြံ့ၿဖိဳး တိုးတက္မႈအားနည္းတာ၊ ကုန္ေဈးႏႈန္းႀကီးျမင့္တာ၊ လၽွပ္စစ္မီတာခ တိုးျမႇင့္ေကာက္ခံတာ စတဲ့ မူဝါဒေရး ရာနဲ႔ အားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ အန္အယ္လ္ဒီ အစိုးရဟာ ေဝဖန္မႈေတြၾကဳံေနရတာပါ။

နိုင္ငံတကာမ်က္ႏွာစာမွာ ေဝဖန္ထိုးႏွက္မႈေတြ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ရွိခဲ့ေပမယ့္ လာမယ့္ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ ပြဲအတြက္ေတာ့ ဒီအမႈကို ကိုယ္တိုင္ ရင္ဆိုင္ျခင္းဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ နိုင္ငံေရး တြက္ခ်က္မႈလို႔ သုံးသပ္တာေတြ ရွိလာပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔ ျမန္မာကို ကုလ ရႈတ္ခ်ထားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လက အာဆာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕က တိုက္ခိုက္အၿပီး ျမန္မာ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ ေတြရဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဘက္ ထြက္ေျပးရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ၇ သိန္း ေက်ာ္ရွိေနၿပီး သူတို႔ေနရပ္ျပန္ေရးက ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္လာတဲ့အထိ မေရမရာျဖစ္ေသးတာကလည္း လက္ရွိ အစိုးရ အတြက္ ၂၀၂၀ ထဲမွာ ေျဖရွင္းရမယ့္ စိန္ေခၚမႈ တစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။

အိုင္စီေဂ်တရား႐ုံးၾကားနာမႈၿပီးၿပီးခ်င္းမွာပဲ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ဒုကၡသည္ စ ခန္းေတြကို သြားေရာက္ၿပီး ျမန္မာအစိုးရ စီစဥ္ထားတဲ့ ဒုကၡသည္ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး အစီအမံေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ရွင္းျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါနဲ႔ဆို သုံးႀကိမ္ေျမာက္ျဖစ္တဲ့ အဲဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဘက္ကေတာင္းဆိုတဲ့ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရး၊ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို အသိအမွတ္ ျပဳသုံးစြဲေရး ဆိုတဲ့အခ်က္သုံးခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရ ဘက္က လိုက္ေလ်ာနိုင္ျခင္းမရွိတာေၾကာင့္ ဒီေတြ႕ဆုံမႈကလည္း ရလဒ္ တစ္စုံတစ္ရာ မရ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္တဲ့စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ တရားရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျမန္မာအတြက္ အိုင္စီေဂ်အဆုံး အျဖတ္က ဒီကိစၥနဲ႔လည္း တိုက္ရိုက္ကို ဆက္စပ္ေနတာေၾကာင့္ ၂၀၂၀ ဟာ ျမန္မာအတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာအေရး ဟာ ဆက္ေျဖရွင္းဖို႔ ခက္ခဲၿပီး ေခါင္းစားဖြယ္ အေျခအေနမွာ ရွိေနနိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးတာ သုံးႀကိမ္ရွိပါၿပီ

တကယ္လို႔ အိုင္စီေဂ်မွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က ေတာင္းဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြဆက္မျဖစ္ဖို႔ ၾကားျဖတ္စီမံခ်က္ေတြခ်မွတ္ဖို႔ တရား႐ုံးက ဆုံးျဖတ္ခဲ့ရင္ ဘာဆက္ျဖစ္လာမွာပါလဲ။

အမႈရႈံးသြားတာမဟုတ္ဘဲ ျမန္မာအေနနဲ႔ ပင္မအမႈႀကီးျဖစ္တဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ကို ဆက္လက္ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္သလို ဒီလိုရင္ဆိုင္ရာမွာ ဂမ္ဘီယာဘက္က သက္ေသ အေထာက္အထားမခိုင္မာတဲ့အတြက္ ျမန္မာက အေရး သာ တယ္လို႔ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ဝင္ေတြက ေျပာၾကားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီပင္မအမႈႀကီးက ႏွစ္နဲ႔ ခ်ီၿပီး ၾကာနိုင္ပါတယ္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေတာင္းဆိုထားတဲ့ အမႈကို လုံးဝပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔နဲ႔ တကယ္လို႔ မပယ္ဖ်က္နိုင္ရင္ ၾကားျဖတ္ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြမခ်မွတ္ဖို႔ ဆိုတာကို တရား႐ုံးက ဘယ္လိုဆုံးျဖတ္မလဲဆိုတာလည္း မၾကာ ခင္ အေျဖထြက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) လႊတ္ေတာ္ထဲက ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး

ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရးနဲ႔မျပင္ေရး ဆႏၵျပပြဲေတြ တစ္ရက္တည္းေတာင္ လုပ္လာၾကတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့

ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးဟာ ဒီႏွစ္ထဲမွာ လႈပ္လႈပ္ခတ္ခတ္အျဖစ္ဆုံး အေၾကာင္းအရာျဖစ္ခဲ့ၿပီး လႊတ္ေတာ္ထဲ စကားစစ္ထိုးပြဲ အသြင္ေဆာင္တဲ့အထိ ျပင္းထန္ခဲ့တာပါ။

အန္အယ္လ္ဒီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ ကတိကဝတ္ျဖစ္တဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရးကို အစိုးရသက္တမ္း တစ္ဝက္ေက်ာ္ လာခ်ိန္က်မွ လႊတ္ေတာ္မွာ အဆိုတင္တဲ့ အတြက္ ေနာက္က်ခဲ့တယ္လို႔ ေဝဖန္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဘာမွမလုပ္တာထက္စာရင္ေနာက္က်တာက ေတာ္ပါေသးတယ္ဆိုတဲ့ ရႈေထာင့္ကေန ေထာက္ခံ တာေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မယ္လို႔ မၾကာခဏ တပ္မေတာ္က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကား ထားၿပီး ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဆင္ေရးဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ မဟုတ္ဘူးလို႔ NLD ဘက္က ေျပာၾကားတာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရး လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ စတင္လိုက္တာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္ ေထာက္ခံ၊ ကန႔္ ကြက္ပြဲေတြ အျပန္အလွန္ ရွိ လာခဲ့ပါတယ္။ တစ္ရက္တည္းမွာတင္ ေထာက္ခံပြဲနဲ႔ ကန႔္ကြက္ဆႏၵျပပြဲလုပ္တဲ့ အထိ အင္အားစုေတြၾကား သေဘာထားကြဲလြဲမႈေတြ ပြင့္အံလာခဲ့ပါတယ္။

အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လွိုင္နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔အၾကား သေဘာတူညီမႈ ရမထားခဲ့တာ သိသာခဲ့

အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးနဲ႔ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အန္အယ္လ္ဒီဟာ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒျပင္ ဆင္ေရး အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ေစာင့္ဆိုင္းခဲ့တယ္လို႔ နိုင္ငံေရးအကဲခတ္ေတြက သုံးသပ္ၾကပါ တယ္။

ဒါေပမဲ့ အေျခခံဥပေဒျပင္ေရး ၄၅ ဦး ေကာ္မတီဖြဲ႕ဖို႔အပါအဝင္ လႊတ္ေတာ္တြင္း တရားဝင္လမ္းေၾကာင္း စ လာခ်ိန္မွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြရဲ့ ကန႔္ကြက္ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚလာတဲ့အခါ တပ္ မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လွိုင္နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔အၾကား ဒီကိစၥ အတြက္ ညႇိႏွိုင္းသေဘာတူညီမႈ တစ္စုံတစ္ရာ ရမထားခဲ့တာ သိသာခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိမွာ ၄၅ ဦးေကာ္မတီက အေျခခံဥပေဒျပင္ေရး အခ်က္ေပါင္း သုံးေထာင္ေက်ာ္အပါအဝင္ အခန္း အ လိုက္ ေဆြးေႏြးဆုံးျဖတ္တာက ဒီဇင္ဘာလကုန္ထိ အခန္း ၁၃ ထိ ၿပီးသြားပါၿပီ။ ဖြဲ႕စည္းပုံဟာ အခန္း ၁၅ ထိရွိတာျဖစ္လို႔ ေဆြးေႏြးဖို႔ ၂ ခန္းပဲ က်န္ေတာ့တာပါ။

အဲဒီေကာ္မတီထဲကေန ရခိုင္နဲ႔ ႀကံ့ခိုင္ေရးအမတ္တခ်ိဳ႕ ႏုတ္ထြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး မွာ အဲဒီပါတီေတြဆီက မဲရဖို႔ ခက္နိုင္ပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရးဥပေဒၾကမ္းကို တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီက တင္ထားတာ စုစုေပါင္း ၅ ခုရွိၿပီး အဲဒီ ၅ ခုလုံးကို ၄၅ ဦးေကာ္မတီကတင္မယ့္ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ တဲ့ဥပေဒၾကမ္းထြက္ လာ မွ အတူတကြ ဒါမွမဟုတ္ သီးျခားေဆြးေႏြးဖို႔ မဲခြဲဆုံးျဖတ္အတည္ျပဳထားပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဖို႔ ေဟာေျပာပြဲတစ္ခုမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ကြယ္လြန္သူ ေရွ႕ေနဦးကိုနီ

တပ္မေတာ္နဲ႔ ႀကံ့ခိုင္ေရးအမတ္ေတြ၊ ရခိုင္နဲ႔ ရွမ္းအပါအဝင္ လႊတ္ေတာ္ထဲက အတိုက္အခံ အင္အားစု တ ခ်ိဳ႕ကေတာ့ အန္အယ္လ္ဒီအမတ္ေတြ လႊမ္းမိုးထားတဲ့ ၄၅ ဦးေကာ္မတီကို အျပင္းအထန္ ေဝဖန္ထားၿပီး က်န္ရွိလႊတ္ေတာ္သက္တမ္းမွာ အဲဒီေကာ္မတီက ဥပေဒၾကမ္းတင္နိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေထာက္ျပေနၾက တာပါ။

ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္နာယက ဦးတီခြန္ျမတ္ကေတာ့ ဒီဒုတိယအႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္ သက္တမ္းအတြင္း ၿပီးျပတ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္မယ္လို႔ ေျပာၾကားထားပါတယ္။

၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္အတြက္ လႊတ္ေတာ္ျပကၡဒိန္ထုတ္ျပန္ထားခ်က္မွာ စက္တင္ဘာလထိ လႊတ္ေတာ္အစည္း အေဝးေတြ က်င္းပဖို႔ ေဖာ္ျပထားၿပီး နိုဝင္ဘာမွာေတာ့ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႔ရွိေနပါတယ္။

ဒီေတာ့ ၄၅ ဦးေကာ္မတီက တင္မယ့္ ဖြဲ႕စည္းပုံဥပေဒၾကမ္းဟာ ၂၀၂၀ စက္တင္ဘာမတိုင္ခင္မွာ လႊတ္ေတာ္ ထဲ ေရာက္လာဖြယ္ရွိၿပီး ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္မႈေတြလည္း ပိုက်ယ္ေလာင္လာဖို႔ရွိပါတယ္။

အေရးႀကီးပုဒ္မေတြျပင္ဖို႔ အနည္းဆုံးတပ္မေတာ္သားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးရဲ့ ေထာက္ခံမဲမျဖစ္မေနလိုအပ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ လက္ရွိ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒေပးထားခ်က္အရေတာ့ သမၼတျဖစ္ခြင့္ အရည္အခ်င္းထဲမွာ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္တဲ့ ပုဒ္မ ၅၉ (စ) အပါအဝင္ အဓိကက်တဲ့ ပုဒ္မေတြကိုျပင္ဖို႔အတြက္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္တာ္ကိုယ္စားလွယ္ စုစုေပါင္းရဲ့ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ အနည္းဆုံး တပ္မေတာ္ သား လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦး ေထာက္ခံမႈရဖို႔ လိုေနပါတယ္။

အဲဒီအတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ တပ္မေတာ္ကို စည္း႐ုံးနိုင္မလား၊ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ေရး တကယ္ ေအာင္ျမင္မလားဆိုတာ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုျဖစ္ေနပါတယ္။

(၃) ၂၁ ပင္လုံနဲ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးခရီး နီးၿပီလား

၂၁ ရာစု ပင္လုံ မလုပ္နိုင္တာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္လာပါၿပီ

ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ဟာ ရခိုင္စစ္ပြဲနဲ႔စၿပီး ရခိုင္စစ္ပြဲနဲ႔ အဆုံးသတ္ခဲ့တယ္လို႔ေျပာရေလာက္ေအာင္ပဲ ရခိုင္ ျပည္နယ္ထဲမွာ တိုက္ပြဲေတြျပင္းထန္ခဲ့တာပါ။

၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာမွာ တပ္မေတာ္ရဲ့ တစ္ဖက္သတ္အပစ္ရပ္စဲမႈမွာ အေနာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ မပါ တဲ့အတြက္ ၂၀၁၉ လြတ္လပ္ေရးေန႔မွာ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရဲကင္းစခန္းေတြကို ရကၡိဳင့္ တပ္မေတာ္ ေအေအ က ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္လို႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြ က်ဆုံးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီကေန စလိုက္တဲ့တိုက္ပြဲေတြဟာ ႏွစ္ကုန္တဲ့အထိ က်ယ္ျပန႔္လာတာ အခုဆို ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းကေန အလယ္ပိုင္းအထိ ေရာက္လာပါၿပီ။

တစ္ခါ အပစ္ရပ္ထားတဲ့ ေကအန္ယူနဲ႔လည္း လမ္းေဖာက္တဲ့ကိစၥေၾကာင့္ စစ္ေရးတင္းမာမႈေတြရွိေနသလို မြန္ျပည္သစ္ပါတီနဲ႔လည္း အပစ္ရပ္လက္မွတ္ထိုးၿပီး ႏွစ္ႏွစ္အၾကာမွာ တိုက္ပြဲျပန္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

JICM အစည္းအေဝးကို လာမယ့္ ဇန္နဝါရီ ၈ ရက္မွာ က်င္းပဖို႔ေတာ့ သေဘာတူနိုင္ခဲ့ပါၿပီ

ေအေအ၊ တအာင္းအဖြဲ႕ TNLA နဲ႔ ကိုးကန႔္ MNDAA သုံးဖြဲ႕ေပါင္းထားတဲ့ ေျမာက္ပိုင္းမဟာမိတ္အဖြဲ႕နဲ႔ ပထမဆုံးေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးပြဲေတြ ၆ ႀကိမ္ထိ လုပ္နိုင္ခဲ့ေပမယ္ တိုက္ပြဲေတြ မရပ္နိုင္ေသးပါဘူး။ ပဏာမ အပစ္ရပ္သေဘာတူစာခ်ဳပ္ Bilateral ထိုးဖို႔ ညႇိႏွိုင္းေရးအတြက္ အစည္းအေဝးလုပ္ဖို႔ကိုေတာင္ ေနရာနဲ႔ အခ်ိန္ ညႇိႏွိုင္းလို႔မရတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ မေရမရာျဖစ္ေနဆဲပါ။

ဒါ့အျပင္ ၾသဂုတ္လထဲမွာ တပ္မေတာ္နည္းပညာတကၠသိုလ္အပါအဝင္ ဂုတ္တြင္းနဲ႔ ရွမ္းေျမာက္ ေနရာတ ခ်ိဳ႕ကို ေျမာက္ပိုင္းအဖြဲ႕ေတြ ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကတာလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုတိုက္ပြဲေတြအျပင္ ေျခာက္လတစ္ႀကိမ္ က်င္းပဖို႔ လ်ာထားတဲ့ ၂၁ ပင္လုံညီလာခံကို ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အ တြင္း တစ္ႀကိမ္မွ မက်င္းပနိုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

အပစ္ရပ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ သြားေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္က တရားဝင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ေကအန္ ယူ နဲ႔ ရွမ္းျပည္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ RCSS တို႔က ပါဝင္မႈရပ္ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္။

အဓိကကေတာ့ တစ္ခုတည္းေသာတပ္မေတာ္နဲ႔ ခြဲမထြက္ေရးဆိုတဲ့မူအေပၚ သက္ဆိုင္ရာအစုအဖြဲ႕ေဆြးေႏြး ဖက္ေတြၾကား ညႇိႏွိုင္းလို႔မရဘဲ ေရွ႕မဆက္နိုင္ျဖစ္ေနတာလို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေလ့လာသုံးသပ္သူေတြက ဆိုပါ တယ္။

တပ္မေတာ္ကလမ္းေဖာက္တဲ့ကိစၥနဲ႔ ေကအန္န္ယူနဲ႔တပ္ၾကားမွာ စစ္ေရးတင္းမာမႈတခ်ိဳ႕ရွိေနတာပါ

ဒါကိုအေျဖရွာဖို႔ အစိုးရ၊ တပ္မေတာ္နဲ႔ အပစ္ရပ္အဖြဲ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ျပည္တြင္းျပည္ပ အလြတ္သေဘာ ေတြ႕ဆုံမႈ အႀကိမ္ ၂၀ ေက်ာ္ေလာက္လုပ္ခဲ့အၿပီးမွာ ၂၀၁၉ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ အေကာင္ အ ထည္ ေဖာ္ေရးအစည္းအေဝး JICM က်င္းပဖို႔ ရက္သတ္မွတ္နိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ တပ္မေတာ္နဲ႔ ေကအန္ယူတို႔ အပစ္ရပ္ေလးႏွစ္အၾကာ ပထမဆုံးတပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲကို ႏွစ္ ကုန္ပိုင္းမွာ က်င္းပနိုင္ခဲ့ၿပီး အန္စီေအ အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈမွာ ကြဲလြဲခ်က္ေတြကိုအေျဖရွာမယ္လို႔ ေက အန္ယူဘက္က ေျပာထားပါတယ္။

ဒီေတာ့ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ အေျခအေနမေကာင္းခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ႏွစ္ကုန္ ပိုင္းမွာ သေဘာတူညီမႈေတြရလာခဲ့လို႔ ၂၀၂၀ မွာ ပင္လုံညီလာခံက်င္းပေရးအပါအဝင္ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးေဆြး ေႏြးပြဲေတြ အေျခအေနျပန္ေကာင္းလာနိုင္မလား လို႔ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ေတြရွိလာပါၿပီ။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ အပစ္ရပ္ထားတဲ့ အဖြဲ႕ ၁၀ ဖြဲ႕နဲ႔ တစ္ပိုင္း၊ အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္လက္မွတ္မထိုးဘဲ တိုက္ပြဲ ေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ တစ္ပိုင္း ဆိုၿပီး အစိုးရက ေဆြးေႏြးေနတာျဖစ္ပါတယ္။

အပစ္ရပ္စာခ်ဳပ္ NCA မထိုးရေသးတဲ့လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ သြားေနတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ႏွစ္ပိုင္းရွိပါတယ္။

တစ္ပိုင္းက အခု တိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေကအိုင္ေအ၊ ေအေအ၊တီအန္အယ္လ္ေအနဲ႔ အမ္အန္ဒီေအေအ စတဲ့ေျမာက္ပိုင္းေလးဖြဲ႕နဲ႔ ေဆြးေႏြးေနတာျဖစ္ၿပီး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး မဏာမသေဘာတူစာခ်ဳပ္ Bilateral ထိုးဖို႔ ညႇိေနတာျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ပိုင္းကေတာ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရလက္ထက္က ျပည္နယ္အဆင့္ ျပည္ေထာင္စုအပစ္ရပ္ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ဝ၊ မိုင္းလား၊ ရွမ္းျပည္တိုးတက္ေရးပါတီတို႔နဲ႔ NCA လမ္းေၾကာင္းမွာ ပါဝင္ လာ ဖို႔ တစ္ဖြဲ႕ခ်င္းစီ ေဆြးေႏြးတာ ရွိေနပါတယ္။

အဲဒီ ၇ ဖြဲ႕လုံးကလည္း အစိုးရနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးဖို႔ဆိုၿပီး ေျမာက္ပိုင္းမဟာမိတ္စုဖြဲ႕မႈ FPNCC ကို ဖြဲ႕ စည္း လိုက္ၿပီး အဲဒီမွာ ၀ က နိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မႈအခန္းက႑ကို ယူထားပါတယ္။

ေကအိုင္ေအဦးေဆာင္တဲ့ေျမာက္ပိုင္းေလးဖြဲ႕နဲ႔ ေျခာက္ႀကိမ္ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးထားပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အစိုးရကေတာ့ ဒီစုဖြဲ႕မႈကို အသိအမွတ္ျပဳၿပီး ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးတာ တစ္ႀကိမ္မွ မရွိထားေသးပါဘူး။

လႊတ္ေတာ္နိုင္ငံေရးမွာ တိုင္းရင္းသားေတြ လိုလားခ်က္ေတြ ရနိုင္ရင္ ဘယ္တိုင္းရင္းသားမွ လက္နက္မကိုင္ ဘူးလို႔ နိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္၊ စာေရးဆရာ ေက်ာ္ဝင္းက ေျပာပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီေဘာင္မွာ လိုခ်င္တာမရနိုင္လို႔ စစ္ေဘာင္ကို အားကိုးတာျဖစ္ၿပီး ဒါမ်ိဳးမျဖစ္ေစခ်င္တဲ့အတြက္ အစိုးရေရာ တပ္မေတာ္ပါ ဒီမိုကေရစီေဘာင္ကို ခ်ဲ႕ေပးေစခ်င္တယ္လို႔ သူက အႀကံျပဳပါတယ္။

(၄) ၂၀၂၀ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ

၂၀၂၀ မွာ မဲေပးသူအေရအတြက္ က်မသြားဖို႔ကလည္း အေရးႀကီးေနပါတယ္။

၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲကလည္း ျမန္မာအစိုးရ ရင္ဆိုင္ရမယ့္ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က မၿပီး ဆုံးေသးတဲ့ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ျပည္သူကို ေပးထားတဲ့ ကတိကဝတ္ေတြ ဆက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ေရြး ေကာက္ပြဲကို လက္ရွိအာဏာရပါတီ အန္အယ္လ္ဒီက အျပတ္အသတ္ထပ္နိုင္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ပါတီထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေျပာထားပါတယ္။

ဒီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အာဏာရပါတီ ျပန္နိုင္မနိုင္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ တစ္နိုင္ငံလုံးမွာ က်င္းပနိုင္ျခင္းရွိမရွိနဲ႔ အသစ္ထြက္လာတဲ့ တိုင္းရင္းသား ပါတီေတြအပါအဝင္ ပါတီ ၂၀ ေက်ာ္ေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြ အေျပာင္းအလဲျဖစ္မလားဆိုတာက စိန္ေခၚမႈႀကီးေတြျဖစ္ေနတာပါ။

တိုက္ပြဲေတြနဲ႔ အရင္တည္းက လုံျခဳံေရးအေၾကာင္းျပၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲမက်င္းပနိုင္တဲ့ တခ်ိဳ႕ေဒသေတြ ရခိုင္၊ ကခ်င္နဲ႔ရွမ္းတို႔မွာ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္နိုင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္လို႔မ်ား ေနရာကြက္ၿပီး လုပ္ရတာမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ အသစ္ထြက္လာတဲ့ပါတီေတြနဲ႔ ၿပိဳင္ဘက္ပါတီ ေတြၾကား မဲေတြကြဲၿပီး ရသင့္ရထိုက္တဲ့မဲရလဒ္ မရနိုင္တာမ်ိဳး အန္အယ္လ္ဒီအပါအဝင္ သက္ဆိုင္ရာ ပါတီ ေတြ ၾကဳံရနိုင္ေျခရွိေနပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲက လူထုအခြင့္အေရးျဖစ္လို႔ မကန႔္ကြက္ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္မယ္ဆိုရင္ ေအေအနဲ႔ လာေရာက္ညႇိႏွိုင္းဖို႔လိုတယ္လို႔ ေအေအေျပာခြင့္ရ ခိုင္သုခက ေျပာထားပါတယ္။

ဒါကိုေတာ့ အစိုးရဘက္က လိုက္ေလ်ာဖြယ္မရွိသလို သုံ႔ပန္းကိစၥမွာလည္း တပ္မေတာ္ဘက္ကအၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ အေပးမယူ မလုပ္ဘူး လို႔ေျပာၾကားထားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပနိုင္ဖို႔ အလားအလာက မွန္းဆရခက္ေနပါတယ္။

တစ္နိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပနိုင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြလည္းရွိေနပါတယ္။

တစ္ခုရွိတာက ရခိုင္မွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ရခိုင္ေဒသခံပါတီေတြပဲ အနိုင္ရတဲ့အစဥ္အလာ ရွိတဲ့ အတြက္ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာင္ အာဏာရပါတီ အနိုင္ရဖို႔ ခက္ခဲနိုင္ပါတယ္။

လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ပိုၿပီးစိန္ေခၚမႈမ်ားၿပီး အႀကိတ္အနယ္ျဖစ္လာမယ္လို႔ နိုင္ငံေရးေဆာင္းပါးရွင္ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္း က ေျပာပါတယ္။

အန္အယ္လ္ဒီအေနနဲ႔ ၂၀၁၅ ရလဒ္မ်ိဳး ျပန္ရဖို႔ ခဲယဥ္းၿပီး အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုပါတီေတြ ဝင္ ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ျပည္နယ္ေတြမွာ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားကို လက္လႊတ္ဆုံးရႈံး ရဖြယ္ ရွိတယ္လို႔ သူက ခန႔္မွန္းပါတယ္။

ဗမာအမ်ားစုရွိတဲ့ တိုင္းေဒသႀကီးေတြ အထူးသျဖင့္ ဧရာဝတီတိုင္းနဲ႔ တနသၤာရီတိုင္းတို႔မွာလည္း တျခား ထြက္ေပၚလာတဲ့ ပါတီသစ္ေတြ ဥပမာ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ဦးကိုကိုႀကီး ဦးေဆာင္တဲ့ ပါတီ၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ေဟာင္း သူရဦးေရႊမန္းရဲ့ ပါတီေတြနဲ႔ အႀကိတ္အနယ္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရဖြယ္ ရွိတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေရႊ႕ဆိုင္းရတာမ်ိဳးျဖစ္လာခဲ့ရင္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရ စီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ ယုံၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရး အားနည္းသြားနိုင္ တယ္လို႔ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းက သုံးသပ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပထမဆုံးမဲေပးမယ့္သူက ငါးသန္းေလာက္ရွိတယ္လို႔ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ေတြက ခန႔္မွန္းထားပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲကိုတစ္နိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ က်င္းပနိုင္မယ္လို႔ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ဒီဇင္ဘာလကုန္ပိုင္းမွာ ေျပာၾကားလာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ရွမ္းျပည္နယ္မွာဆို ဝ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ တိုင္းနဲ႔ မိုင္းလားတို႔မွာ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္နိုင္ခဲ့တာ မရွိ ခဲ့သလို ၂၀၁၅ နဲ႔ ၾကားျဖတ္ေရြး ေကာက္ပြဲေတြမွာ လုံျခဳံေရးအေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္း ပ နိုင္ခဲ့တာမရွိပါဘူး။

ဒီေတာ့ ဒီအေျခအေနေတြကို ေကာ္မရွင္က ဘယ္လိုကိုင္တြယ္မလဲ ဆိုတာလည္း စိန္ေခၚခ်က္ျဖစ္ေနတာပါ။

ဒါေၾကာင့္ အပစ္ရပ္လက္မွတ္မထိုးရေသးတဲ့အဖြဲ႕ေတြ၊ ဝ နဲ႔ မိုင္းလား အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ အစိုးရ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြး တဲ့အခါမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပနိုင္ဖို႔အတြက္ပါ ခ်ိတ္ဆက္ေဆြးေႏြးသင့္တယ္လို႔ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းက အႀကံေပးပါတယ္။

အန္အယ္လ္ဒီပါတီဟာ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္းနဲ႔ မြန္တို႔မွာ အျပတ္အသတ္နိုင္ထားေပမယ့္ အခုေတာ့ အဲဒီမွာရွိတဲ့တိုင္းရင္းသားပါတီေတြက ေပါင္းစည္းလိုက္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ၿပိဳင္ေတာ့မွာပါ။

ရွမ္းမွာဆိုလည္း ၂၀၁၅ တည္းက ႀကံ့ခိုင္ေရးၿပီးရင္ ဒုတိယအမ်ားဆုံးအနိုင္ရထားတဲ့ ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ဒီမို ကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ SNLD ပါတီဟာ ၂၀၁၇ နဲ႔၂၀၁၈ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ဆက္တိုက္နိုင္ထားတဲ့ အတြက္ အဲဒီမွာ အန္အယ္လ္ဒီနိုင္ဖို႔ ခက္ခဲနိုင္ဖြယ္ရွိေနပါတယ္။

ဒီစိန္ေခၚမႈေတြကို ေက်ာ္လႊားဖို႔ ေဒါက္တာရန္မ်ိဳးသိမ္းကေတာ့ အခုလို အႀကံျပဳပါတယ္။

"ျပည္နယ္ေတြမွာ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရးကို တစ္စိုက္မတ္မတ္ေဆာင္ရြက္လာတဲ့ တိုင္းရင္းသား ပါတီ ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ပုံစံမ်ိဳးညႇိႏွိုင္းေဆြးေႏြးၿပီး ေနရာအေပးအယူလုပ္ ၿပိဳင္နိုင္မယ္ဆိုရင္ ႏွစ္ဘက္ၾကားသူလည္း နိုင္ ကိုယ္လည္းနိုင္ျဖစ္ၿပီး ၂၀၂၀ ဟာ ဒီမိုကေရစီဘက္ေတာ္သား နိုင္ငံေရးပါတီ ေတြအတြက္ အေကာင္း ဆုံးရလဒ္ျဖစ္လာမယ္။ အဲဒီလို ေနရာအေပးမယူမလုပ္ဘူးဆိုရင္ ျပည္နယ္ေတြမွာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရ စီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္အေနနဲ႔ မေမၽွာ္လင့္ထားတဲ့ ရႈံးနိမ့္မႈရလဒ္ေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရနိုင္ပါမယ္။"

ဒါေပမယ့္ အန္အယ္လ္ဒီကေတာ့ တိုင္းရင္းသားပါတီေတြနဲ႔ ေနရာအေပးအယူလုပ္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဒီဇင္ ဘာလကုန္ပိုင္းက လုပ္တဲ့ ပါတီဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္အစည္းအေဝးအၿပီးမွာ ေျပာထားပါတယ္။

လက္ရွိမွာေတာ့ အိုင္စီေဂ်သြားထားတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လူထုေထာက္ခံမႈျမင့္တက္ေနတယ္လို႔ ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းစာဆရာေတြက သုံးသပ္ထားပါတယ္။

(၅) ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္ ရွာေဖြေပးရမယ့္ တရားမၽွတမႈ

တစ္ျပည္လုံးက ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္တရားမၽွတမႈကိုေတာင္းဆိုလာၾကတာပါ

ျမန္မာတစ္နိုင္ငံလုံးက စိတ္ဝင္တစား ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ၾကတဲ့ ေနျပည္ေတာ္ Wisdom Hill မူႀကိဳေက်ာင္းက အ သက္ သုံးႏွစ္ေတာင္မျပည့္ေသးတဲ့ ကေလးငယ္ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အဓမၼျပဳက်င့္ခံရမႈဟာ သက္ငယ္ မုဒိမ္း ၿဖစ္ရပ္တစ္ခုဆိုတာထက္ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးနဲ႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို အကဲျဖတ္ေလ့ လာရမယ့္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္လာေနပါတယ္။

ဗစ္တိုးရီးယားလို႔ အားလုံးက ဂ႐ုဏာသက္စြာ နာမည္ဝွက္ေပးထားၾကတဲ့ ဒီကေလးငယ္ဟာ ေဆးစာမွတ္ တမ္းေတြနဲ႔ မႈခင္းဆရာဝန္ထြက္ခ်က္အရ အမွန္တကယ္ လိင္အဓမၼျပဳက်င့္ခံခဲ့ရတာ ေသခ်ာေနေပမယ့္ ၇ လေက်ာ္ၾကာတဲ့ အခုခ်ိန္ထိ တရားခံအစစ္ကို ဖမ္းဆီးေဖာ္ထုတ္နိုင္ျခင္း မရွိေသးပါဘူး။

ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္တရားမၽွတမႈရရွိဖို႔ ျမန္မာနိုင္ငံတဝန္း ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ ေတာင္းဆိုမႈေတြ ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို ပုဒ္မ ၆၆ ဃ နဲ႔ တရားစြဲမယ့္ စာေရးဆရာထင္လင္းဦး

မူလက သံသယတရားခံကိုေအာင္ႀကီးကို သက္ေသမထင္ရွားလို႔ ျပန္လႊတ္ေပးလိုက္ရာမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕က သ တင္းစာရွင္းလင္းပြဲျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး အဲဒီမွာ ဗစ္တိုးရီးယားရဲ့နာမည္နဲ႔ မိသားစုအခ်က္အလက္ေတြကို လိပ္စာေတြ နဲ႔တကြ ရဲတပ္ဖြဲ႕တာဝန္ရွိသူေတြက ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးဥပေဒပါ ျပ႒ာန္း ခ်က္ေတြကို ရဲတပ္ဖြဲ႕က အတိအလင္း ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒါကို ဝိုင္းေဝဖန္တဲ့အခ်ိန္မွာ ရဲဇာနည္ ေဖ့စ္ဘုတ္ စာမ်က္ႏွာကေန အမႈအေသးစိတ္ျဖစ္စဥ္ပါတဲ့ အေထာက္ အထားေတြကို သက္ေသစာရင္းနဲ႔တကြ ထပ္တင္ခဲ့တာေၾကာင့္ လူထုကို ပိုၿပီး ေဒါသထြက္ ေစခဲ့ပါတယ္။

ဗစ္တိုးရီးယားနာမည္ကိုထုတ္ေဖာ္ခဲ့တဲ့ရဲတပ္ဖြဲ႕သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ

အဲဒီသတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမတိုင္ခင္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ျပည္သူကိုမ်က္ႏွာမူဖို႔၊ အစိုးရကို သစၥာ ေစာင့္ဖို႔ ရဲတပ္ဖြဲ႕တာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ေတြ႕ဆုံ မွာၾကားထားတာ လတ္လတ္ဆက္ဆက္ ရွိေနေသးခ်ိန္မွာ အခု လိုရဲတပ္ဖြဲ႕ရဲ့ က်င့္ဝတ္ခ်ိဳးေဖာက္မႈက ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္ တေက်ာ့ျပန္ ဆႏၵျပမႈေတြကို ပိုအားေကာင္း သြားေစခဲ့ပါတယ္။

သံသယတရားခံကို လႊတ္လိုက္ၿပီျဖစ္လို႔ ဗစ္တိုးရီးယားအမႈဟာ ၿပီးဆုံးသြားတဲ့သေဘာျဖစ္ၿပီး တရားခံအစစ္ ကို ရွာေဖြေပးၾကဖို႔ အားလုံးက ဝိုင္းဝန္း ေတာင္းဆိုေနတာပါ။

အမႈမွာ အဓိက က်တဲ့ စီစီတီဗီမွတ္တမ္း၊ ဒီအန္န္ေအ ေဆးစစ္ခ်က္ဆိုတာေတြလည္း ေပ်ာက္ပ်က္သလို ၿဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အမႈကို အစကေန ျပန္စစ္ဖို႔ ခက္ခဲနိုင္တယ္လို႔ ဥပေဒပညာရွင္ေတြက သုံးသပ္ထား ပါတယ္။

အခုေတာ့ ကေလးနာမည္ကိုထုတ္ေျပာတဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို မိသားစုဘက္က ကေလးသူငယ္ဥပေဒနဲ႔ တရားစြဲ ဖို႔ျပင္ေနသလို အမႈစာရြက္စာတမ္းေတြကို လူမႈကြန္ရက္ေပၚတင္ခဲ့တဲ့ ရဲဇာနည္ေဖ့စ္ဘုတ္ အက္ဒမင္ကို လည္း ဆက္သြယ္ေရးဥပေဒပုဒ္မ ၆၆ ဃ နဲ႔ တရားစြဲေတာ့မွာပါ။

ရဲတပ္ဖြဲ႕ကို တရားစြဲဆိုဖို႔ဆိုတာ နစ္နာသူကာယကံရွင္တစ္ဦးကေန ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးခ်င္းစီကို ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ စြဲနိုင္ေပမယ့္ အဲဒီလိုတရားစြဲခြင့္ကို ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာနကေန ခြင့္ျပဳခ်က္ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ကေလးသူငယ္ဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လို႔ ဥပေဒအသိုင္းအဝိုင္းက အတိအလင္းေျပာထားတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲက ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြကို အန္အယ္လ္ဒီအစိုးရရဲ့ တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲမႈေအာက္မွာမရွိတဲ့ ျပည္ထဲေရးက တရားစြဲဆိုခြင့္ျပဳမျပဳ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အမွန္တကယ္ က်ဴးလြန္ခံရတဲ့ ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္တဲ့ ေရွ႕ေန ေဒၚရြက္ႏု ေအာင္နဲ႔ သံသယတရားခံ ကိုေအာင္ႀကီးရဲ့ေရွ႕ေန ေဒၚစုဒါလီေအာင္တို႔ ႏွစ္ဦးအပါအဝင္ ဥပေဒပညာရွင္ ေတြဟာ ဒီအမႈေၾကာင့္ ျပည္သူေတြရဲ့ အသိအမွတ္ျပဳမႈနဲ႔ ေလးစားမႈကို ရရွိခဲ့ၾကၿပီး ယိုယြင္းေနတဲ့ တရားစီ ရင္ေရးကို သူတို႔ကအဖတ္ဆည္ျပလိုက္တယ္လို႔လည္း ေျပာၾကပါတယ္။

ဗစ္တိုးရီးယားအတြက္ တရားခံအစစ္နဲ႔ တရားမၽွတမႈကို ေဖာ္ထုတ္ဖို႔က ရဲတပ္ဖြဲ႕မွာ တာဝန္အျပည့္အဝရွိ ေနၿပီး တရားခံအစစ္ ဘယ္သူလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းက လူထုၾကား ပိုၿပီးက်ယ္ေလာင္ေနပါၿပီ။

လင့္၊https://www.bbc.com/burmese/in-depth-50943057