VOA
13 ဒီဇင္ဘာ၊ 2019
သားၫြန္႔ဦး
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း စစ္တပ္ရဲ႕တရားစီရင္မႈဟာ ခိုင္ခိုင္မာမာရွိေနၿပီးေတာ့ အရပ္ဘက္တရားစီရင္ေရးနဲ႔ သီးျခားျဖစ္ေနတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဂူတာျပင္ေက်းရြာ သတ္ျဖတ္မႈကိစၥကို စစ္တရားရံုးက လက္ရွိ စစ္ေဆးေနၿပီး ေနာက္ထပ္သီတင္းပတ္ေတြထဲမွာ ထပ္အေရးယူမႈေတြ ေပၚလာမယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ကိုသားညႊန္႔ဦးက အျပည့္အစံုတင္ျပမွာပါ ။
လက္ရွိ ICJ တရားရံုးမွာ လက္ခံၾကားနာမယ္ဆိုတဲ့ စာရင္းကေန ျမန္မာကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔နဲ႔၊ Gambia ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ကိုပဲ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ အဖဲြ႕ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တရားရံုးကို ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာ ဥပေဒအက်ိဳးေဆာင္ ေရွ႕ေန Christopher Staker ရဲ႕ ေလွ်ာက္လဲခ်က္မွာေတာ့ ဂမ္ဘီယာအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICJ မွာ စဲြဆိုခြင့္မရွိဘူးဆိုတာနဲ႔ ICJ မွာ ဒီကိစၥကို လက္ခံ စီရင္ပိုင္ခြင့္မရွိဘူးဆိုတာေတြကို ထပ္မံ အားျဖည့္ေလွ်ာက္လဲပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ေတာ့ Gambia ဟာ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ပဋိညာဥ္ စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ သူ႔သေဘာအတိုင္း စြဲဆိုတာမဟုတ္ဘဲ OIC အပါအဝင္ တျခားလူပုဂၢိဳလ္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အမည္မေဖာ္တဲ့ တျခားအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ ေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္တာလို႔ ထပ္ေျပာပါတယ္။
အလားတူပဲ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္ထိုးဖို႔ ခ်န္လွပ္ထားတဲ့ အပိုဒ္ခြဲ နံပတ္ ၈ အေၾကာင္း ထပ္ရွင္းၿပီးေတာ့ အဲဒီစာပိုဒ္ကို လက္မွတ္မထိုးထားတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အျခားႏိုင္ငံတခုက တရားစဲြလို႔မရဘူးလို႔ ထပ္ျငင္းပါတယ္။ တျခား နယ္ေျမဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈကိစၥ သာဓကေတြနဲ႔ ICJ အခုကိစၥ ေရာေထြးဖို႔ မလိုေၾကာင္းလည္း ေလွ်ာက္လဲပါတယ္။
ထို႔အတူပဲ Gambia ရဲ႕ ဒီၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား ခ်မွတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခ်က္ဟာ ICJ တရား႐ုံးေတာ္ကို တကယ္တမ္း အေလးထားရမယ့္ ကိစၥေတြမွာ စဥ္းစားခြင့္မေပးဘဲ အေလာတႀကီး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ေပးဖို႔ တြန္းအားေပးေနတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာဘက္က ဒုတိယေရွ႕ေနတဦးျဖစ္တဲ့ William Schabas ကေတာ့ Gambia စြဲဆိုခ်က္ေတြမွာ အဓိက ကိုးကားခ်က္ျဖစ္တဲ့ ကုလ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး မစ္ရွင္ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပၿပီးေတာ့ ျမန္မာမွာ အခုႏွစ္ပိုင္းတြင္းမွာ မ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ကို ပယ္ခ်ပါတယ္။
ကုလသမဂၢရဲ႕ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ကာကြယ္တားဆီးေရး အထူးအႀကံေပးပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းရပ္ေတြမွာလဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပတ္သက္လို႔ တစုံတရာ ေျပာၾကားမႈ ၁၅ လ တိုင္တိုင္ မရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ အမုန္းတရား ပ်ံ႕ပြားမႈဆိုတာ ျမန္မာတခုတည္းမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံအႏွံ႔မွာ ျဖစ္ေနတာ၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔လည္း ယွဥ္တြဲၿပီးေတာ့ ရႈပ္ေထြးစြာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အမုန္းစကားေတြ ျဖန႔္ေနတာ အစိုးရမဟုတ္ပဲ လူတဦးခ်င္း လုပ္ရပ္ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ေခ်ပပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ၁၉၉၃ တုန္းက Bosnia ကိစၥမွာ ၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈလုပ္ဖို႔ ICJ ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ေပးခဲ့တာကို သာဓကအေနနဲ႔ မယူသင့္ေၾကာင္း၊ ၂၆ ႏွစ္ ၾကာၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ICJ အေနနဲ႔ မွန္ကန္တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ ခ်သင့္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာဘက္က အခုလို ျပန္လည္ေခ်ပေျပာဆိုမႈၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာ-ဂမ္ဘီယာ ရဲ႕ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈတားဆီးေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈစဲြခ်က္ ပထမအေၾကာ့ၾကားနာမႈ ၿပီးဆံုးပါတယ္။
Gambia က ေတာင္းဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ား ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ၾကားျဖတ္ေတာင္းဆိုမႈေတြကိုေတာ့ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ အတြင္းမွာ ခ်မွတ္ေပးမယ္လို႔ တရားသူႀကီးက ေျပာသြားပါတယ္။ ဘယ္ေန႔ ဘယ္ရက္ဆို တာကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေတြကို အေၾကာင္းၾကားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
သားၫြန္႔ဦး
ICJ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးရဲ႕ အခု ေနာက္ဆံုးေန႔ အျပန္အလွန္ၾကားနာပဲြ ျမန္မာရဲ႕ ေနာက္ဆံုးပိတ္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ကို ျမန္မာ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ၆ မိနစ္ေက်ာ္ၾကာ ေျပာဆိုၿပီး တဘက္က စြပ္စဲြခ်က္ေတြအေပၚမွာ ထူးထူးျခားျခား ထပ္ျငင္းဆိုခဲ့တာမရွိပါဘူး။ စံုစမ္းမႈေတြနဲ႔ တရားစီရင္ေရးကိစၥမွာ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားလို႔ မရႏိုင္ဘူးဆိုတာကိုပဲ ျငင္းဆိုသြားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း စစ္တပ္ရဲ႕တရားစီရင္မႈဟာ ခိုင္ခိုင္မာမာရွိေနၿပီးေတာ့ အရပ္ဘက္တရားစီရင္ေရးနဲ႔ သီးျခားျဖစ္ေနတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းက စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဂူတာျပင္ေက်းရြာ သတ္ျဖတ္မႈကိစၥကို စစ္တရားရံုးက လက္ရွိ စစ္ေဆးေနၿပီး ေနာက္ထပ္သီတင္းပတ္ေတြထဲမွာ ထပ္အေရးယူမႈေတြ ေပၚလာမယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ကိုသားညႊန္႔ဦးက အျပည့္အစံုတင္ျပမွာပါ ။
လက္ရွိ ICJ တရားရံုးမွာ လက္ခံၾကားနာမယ္ဆိုတဲ့ စာရင္းကေန ျမန္မာကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔နဲ႔၊ Gambia ေတာင္းဆိုထားတဲ့ ၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ကိုပဲ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ အဖဲြ႕ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တရားရံုးကို ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာ ဥပေဒအက်ိဳးေဆာင္ ေရွ႕ေန Christopher Staker ရဲ႕ ေလွ်ာက္လဲခ်က္မွာေတာ့ ဂမ္ဘီယာအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICJ မွာ စဲြဆိုခြင့္မရွိဘူးဆိုတာနဲ႔ ICJ မွာ ဒီကိစၥကို လက္ခံ စီရင္ပိုင္ခြင့္မရွိဘူးဆိုတာေတြကို ထပ္မံ အားျဖည့္ေလွ်ာက္လဲပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ေတာ့ Gambia ဟာ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ပဋိညာဥ္ စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ သူ႔သေဘာအတိုင္း စြဲဆိုတာမဟုတ္ဘဲ OIC အပါအဝင္ တျခားလူပုဂၢိဳလ္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အမည္မေဖာ္တဲ့ တျခားအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ ေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ လုပ္ေဆာင္တာလို႔ ထပ္ေျပာပါတယ္။
အလားတူပဲ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္ထိုးဖို႔ ခ်န္လွပ္ထားတဲ့ အပိုဒ္ခြဲ နံပတ္ ၈ အေၾကာင္း ထပ္ရွင္းၿပီးေတာ့ အဲဒီစာပိုဒ္ကို လက္မွတ္မထိုးထားတဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အျခားႏိုင္ငံတခုက တရားစဲြလို႔မရဘူးလို႔ ထပ္ျငင္းပါတယ္။ တျခား နယ္ေျမဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမႈကိစၥ သာဓကေတြနဲ႔ ICJ အခုကိစၥ ေရာေထြးဖို႔ မလိုေၾကာင္းလည္း ေလွ်ာက္လဲပါတယ္။
ထို႔အတူပဲ Gambia ရဲ႕ ဒီၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား ခ်မွတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခ်က္ဟာ ICJ တရား႐ုံးေတာ္ကို တကယ္တမ္း အေလးထားရမယ့္ ကိစၥေတြမွာ စဥ္းစားခြင့္မေပးဘဲ အေလာတႀကီး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ေပးဖို႔ တြန္းအားေပးေနတဲ့ သေဘာျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာဘက္က ဒုတိယေရွ႕ေနတဦးျဖစ္တဲ့ William Schabas ကေတာ့ Gambia စြဲဆိုခ်က္ေတြမွာ အဓိက ကိုးကားခ်က္ျဖစ္တဲ့ ကုလ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး မစ္ရွင္ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေထာက္ျပၿပီးေတာ့ ျမန္မာမွာ အခုႏွစ္ပိုင္းတြင္းမွာ မ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ကို ပယ္ခ်ပါတယ္။
ကုလသမဂၢရဲ႕ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ကာကြယ္တားဆီးေရး အထူးအႀကံေပးပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းရပ္ေတြမွာလဲ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပတ္သက္လို႔ တစုံတရာ ေျပာၾကားမႈ ၁၅ လ တိုင္တိုင္ မရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ အမုန္းတရား ပ်ံ႕ပြားမႈဆိုတာ ျမန္မာတခုတည္းမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံအႏွံ႔မွာ ျဖစ္ေနတာ၊ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔လည္း ယွဥ္တြဲၿပီးေတာ့ ရႈပ္ေထြးစြာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အမုန္းစကားေတြ ျဖန႔္ေနတာ အစိုးရမဟုတ္ပဲ လူတဦးခ်င္း လုပ္ရပ္ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ေခ်ပပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ၁၉၉၃ တုန္းက Bosnia ကိစၥမွာ ၾကားျဖတ္အေရးယူေဆာင္႐ြက္မႈလုပ္ဖို႔ ICJ ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ေပးခဲ့တာကို သာဓကအေနနဲ႔ မယူသင့္ေၾကာင္း၊ ၂၆ ႏွစ္ ၾကာၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ ICJ အေနနဲ႔ မွန္ကန္တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ ခ်သင့္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာဘက္က အခုလို ျပန္လည္ေခ်ပေျပာဆိုမႈၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာ-ဂမ္ဘီယာ ရဲ႕ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈတားဆီးေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈစဲြခ်က္ ပထမအေၾကာ့ၾကားနာမႈ ၿပီးဆံုးပါတယ္။
Gambia က ေတာင္းဆိုထားတဲ့ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ား ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ၾကားျဖတ္ေတာင္းဆိုမႈေတြကိုေတာ့ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ အတြင္းမွာ ခ်မွတ္ေပးမယ္လို႔ တရားသူႀကီးက ေျပာသြားပါတယ္။ ဘယ္ေန႔ ဘယ္ရက္ဆို တာကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေတြကို အေၾကာင္းၾကားမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
No comments:
Post a Comment