ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ကေလး ေလးသိန္းဝန္းက်င္ ပညာသင္ ခြင့္ဆုံးရႈံးေန

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
ေနမ်ိဳးထြန္း
2019-12-03

ထိုင္းနိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ၂၀၁၉ ဒီဇင္ဘာ ၃ ရက္ေန႔က လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ HRW သတင္းစာရွင္းလင္းစဥ္
Photo: Pimuk Rak/RFA

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေရာက္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းထဲက ရိုဟင္ဂ်ာ ကေလးငယ္ ေလးသိန္းေလာက္ဟာ ပညာ သင္ယူခြင့္ ပိတ္ပင္ခံထားရတာမို႔၊ မ်ိဳးဆက္တစ္ဆက္စာ ပညာေရးျပတ္လတ္မယ့္အႏၲရာယ္ကို ရင္ဆိုင္ ေနရေၾကာင္း လူ႔အခြင့္ အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ HRW က သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။



ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရနဲ႔နိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ ရိုဟင္ဂ်ာ ခုႏွစ္သိန္း ျမန္မာျပည္ကို ၂ ႏွစ္အတြင္း ျပန္သြား ၾကမယ္ လို႔ ခန႔္မွန္းထားတာေၾကာင့္၊ ေဒသခံ ဘဂၤလီေတြနဲ႔နီးစပ္ၿပီး ေနသားက်သြားမွာကို စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ အေျမာ္အျမင္ နည္းပါးစြာနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာကေလးေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ေက်ာင္းေတြမွာ တက္ေရာက္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ေနၾကတယ္ လို႔ HRW ရဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတာပါ။

အစီရင္ခံစာကို “ငါတို႔ေကာ လူမဟုတ္ဘူးလား” ဆိုတဲ့ေမးခြန္းနဲ႔ အမည္ေပးထားၿပီးေတာ့ စာမ်က္ႏွာ ၈၁ ခု ပါရွိ ပါတယ္။ ဘဂၤါလီစာသင္ေက်ာင္းေတြမွာ စာသင္ၾကားခြင့္ပိတ္ပင္ခံရတဲ့အျပင္၊ ဘဂၤလာေဒ့ရွ္ အာဏာ ပိုင္ေတြဟာ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္စခန္းေတြဆီ လာေရာက္သင္ၾကားေပးမယ့္ နိုင္ငံတကာအ ဖြဲ႕အစည္း ေတြ ကိုလည္း ကန႔္သတ္ တားျမစ္ထားတယ္လို႔ HRW က ဆိုပါတယ္။

ကူတုပါေလာင္ ဒုကၡသည္စခန္းေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးေမာင္ေမာင္ကေတာ့ ေလးသိန္းနီးပါးရွိတဲ့ ကေလး ငယ္ေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ မရတာေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ့ အနာဂတ္အတြက္ စိုးရိမ္တယ္လို႔ RFA ကို ေျပာပါတယ္။

“ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံ အစိုးရေရာ၊ NGO ေတြ အပါအဝင္ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြေရာ အဓိကေတာင္း ဆို ခ်င္တာက ဒီမွာရွိတဲ့ ကေလးငယ္ေတြက ေလးသိန္းနီးပါးေလာက္ရွိတယ္။ ေလးသိန္းနီးပါး ကေလးငယ္ ေတြဟာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ မရဘူးဆိုလို႔ရွိရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘဝေတာ့ ေလာေလာဆယ္ပ်က္သြားမွာ အင္ မတန္ စိုးရိမ္ပါတယ္။”

အခုလက္ရွိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဒုကၡသည္စခန္းေတြက ကေလးငယ္ေတြဟာ စာအုပ္စာတမ္းနဲ႔ ပညာသင္ ၾကား ေနရတာမဟုတ္ဘဲ၊ ဒုကၡသည္စခန္းတခ်ိဳ႕မွာ NGO၊ INGO ေတြက သင္ၾကားေရးစင္တာေတြ ဖြင့္ ထားေပမယ့္ လုံလုံေလာက္ေလာက္မရွိဘူးလို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဒုကၡသည္စခန္း ရိုဟင္ဂ်ာလူငယ္အစည္း႐ုံး ဒါရိုက္တာ ဦးခင္ေမာင္ က ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ သင္ၾကားခဲ့တဲ့စနစ္နဲ႔ သင္ၾကားနိုင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုတယ္လို႔ ဦးခင္ေမာင္က ေျပာပါတယ္။

“လူသားအေနနဲ႔ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ ပညာေရးအခြင့္အေရးရသင့္တယ္။ အကယ္လို႔မ်ား ဒီကေလးေတြကို ပ ညာမသင္ ဘဲနဲ႔ အနာဂတ္ပ်က္စီးခဲ့မယ္ဆိုရင္ Crime Against Humanity လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴး လြန္ တဲ့ရာဇဝတ္မႈထဲ ပါဝင္ေနတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ပညာေရးအခြင့္အေရးေပးပါ။ က်န္တဲ့ဟာကို မေပး ရင္ လည္း လက္ခံတယ္။ ပညာေရးအခြင့္အေရးကို ျမန္မာနိုင္ငံမွာသင္ခဲ့တဲပုံစံနဲ႔ စနစ္တက် သင္ၾကားခြင့္ျပဳဖို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရကို ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တယ္။”

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာနိုင္ငံက ေက်ာင္းသုံးပုံႏွိပ္စာအုပ္အသုံးျပဳၿပီးသင္ၾကားဖို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက ခြင့္မျပဳ သ လို ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ စာသင္ၾကားတဲ့ပုံစံဟာ တရားဝင္ မဟုတ္တဲ့အတြက္ အထူးစိုးရိမ္တယ္လို႔လည္း ဦးခင္ေမာင္ ကေျပာပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ နိုဝင္ဘာလက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ကိုဖီအာနမ္ ေကာ္ မရွင္ရဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ဦးေအးလြင္က ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ စနစ္တက် ပညာသင္ၾကား ခြင့္မရွိ ဘူး ဆို အမွန္ တကယ္ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေလာေလာလတ္လတ္ကို သြားထားတာရွိတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းထဲကို ဝင္ခြင့္မရ ခဲ့ ဘူး။ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ေတြ ဘာေတြသြားၾကည့္ေတာ့ တခ်ိဳ႕လည္း စကားေျပာခြင့္ရတယ္။ စနစ္ တက် ပညာသင္ၾကား ခြင့္ မရွိဘူးဆိုတာေတာ့ အဟုတ္အမွန္ပဲဗ်။ သင္ၾကားေရးစင္တာဆိုၿပီးေတာ့ နည္းနည္း ပါးပါး ပညာေရးရဲ့ အေျခခံေလး အ ၏သုံးေလာက္ သူတို႔ သင္ေပးတဲ့ဟာမ်ိဳးေလာက္ပဲရွိတယ္။ အဓိကက လူသားတစ္ေယာက္ရဲ့ ဘဝမွာ ပညာတတ္ေျမာက္ခြင့္ဆိုတာ အင္မတန္အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥတစ္ခုပါ။ အဲဒါ ေၾကာင့္မို႔ ပညာတတ္ေျမာက္ ခြင့္က အဲဒီစခန္းထဲမွာေနရတဲ့အတြက္ ဆုံးရႈံးေနတယ္ဆိုတာ အမွန္ပါပဲ ခင္ဗ်။”

ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးျမန္မာနိုင္ငံက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သံ႐ုံးကို RFA က ဒီကေန႔ ဆက္သြယ္ခဲ့ေပမယ့္ တုံ႔ျပန္ေျဖၾကားမယ့္သူ မရွိေသးဘူးလို႔ တယ္လီဖုန္းေအာ္ပေရတာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာအေရးလႈပ္ရွားသူ ဦးသာေအးကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဒုကၡသည္စခန္းက ရိုဟင္ဂ်ာကေလး ငယ္ ေတြ ပညာသင္ၾကားခြင့္ မရရွိခဲ့ဘူးဆိုရင္ ဘဝအတြက္ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ ကေလးငယ္ေတြ ျဖစ္သြားနိုင္ၿပီး တျခားအုပ္စု တစ္ခုခုကမွိုင္းတိုက္တာေတြ လုပ္လာနိုင္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ဒီကေလးေတြ ပညာသင္ခြင့္မရဘူးဆိုရင္ သူတို႔မွာ အသိပညာမရွိေတာ့ဘူး။ အသိပညာမရွိတဲ့အခါက်
ေတာ့ သူတို႔ရဲ့ ဘဝအတြက္ ဘာမွေမၽွာ္လင့္ခ်က္မရွိဘဲနဲ႔ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ကေလးေတြ ျဖစ္သြားနိုင္ တယ္ ေပါ့ေနာ္။ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္မဲ့တဲ့ ကေလးေတြျဖစ္သြားတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒီကေလးေတြကို တျခားအုပ္စုတစ္စုစု က မွိုင္းတိုက္ ၿပီးေတာ့မွ သူတို႔လိုခ်င္တဲ့ပုံစံကို ေရာက္ေအာင္ပို႔ေပးနိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါ သိပ္ၿပီး အႏၲရာယ္ရွိ တာေပါ့။ တကမၻာလုံးအတြက္ပါ အႏၲရာယ္ရွိတာေပါ့။”

ရိုဟင္ဂ်ာ ခုႏွစ္သိန္းေက်ာ္ဟာ ၂၀၁၇ ကတည္းက တပ္မေတာ္ရဲ့စစ္ဆင္ေရးေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ ဒုကၡသည္ေတြက ကေလးေတြျဖစ္ တယ္ ဆိုတာ ေပၚလြင္ေနပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဟာ ကေလးသူငယ္ပညာသင္ၾကားခြင့္အခြင့္အေရး သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ အျခားေသာ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းေတြကို ေရးထိုးထားတဲ့နိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ တုန္းက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုယ္တိုင္ အားေပးေထာက္ခံခဲ့တဲ့ ကမၻာ့ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မူေဘာင္သေဘာ တူ ညီခ်က္ Global Refugee Compact လည္း ပါဝင္ေနပါတယ္။ အဲဒါက ဒုကၡသည္ကေလးငယ္ေတြကို သက္ ဆိုင္ ရာနိုင္ငံေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ေပးမယ့္ အစီအစဥ္ျဖစ္ပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံေရးသမားေတြက ၂ ႏွစ္လို႔ ခန႔္မွန္းထားၾကေပမယ့္ အခုဆိုရင္ ၂ ႏွစ္ျပည့္သြားၿပီျဖစ္ေပ မယ့္ လည္း ႏွစ္နိုင္ငံလက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြေနရပ္ျပန္ေရး အစီအစဥ္နဲ႔ တစ္ေယာက္မွ ျမန္ မာဘက္ကို ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာတာ မရွိေသးပါဘူး။

လူ ခုႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ထြက္ေျပးခဲ့ရမႈ၊ အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲ ခ်က္ေတြ ေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရ၊ တပ္မေတာ္တို႔ဟာ နိုင္ငံတကာတရား႐ုံး ICJ၊ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ တရား ႐ုံး ICC နဲ႔ အာဂ်င္တီးနားက ဖက္ဒရယ္ခရိုင္တရား႐ုံးေတြမွာ တရားစြဲဆိုခံထားရပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/news/hrw-says-bangladesh-restrict-rohingya-education-12032019053626.html