ဗြီအိုုေအ (ျမန္မာဌာန)
06 ဒီဇင္ဘာ၊ 2019
အင္ၾကင္းႏိုင္
အာဂ်င္တီးနားလူ႔အခြင့္အေရး ေရွ႕ေန Tomas Ojea Quintana နဲ႔ Skype ကေန ဆက္သြယ္ေမးျမန္းမႈ
ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြအေပၚ ရာဇ၀တ္က်ဴးလြန္မႈဆိုတဲ့ စဲြခ်က္နဲ႔ ျမန္မာစစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို သာ မက ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ သမၼတ ဦး၀င္္္းျမင့္နဲ႔ သမၼတေဟာင္းေတြ ၿဖစ္တဲ့ ဦးသိန္းစိန္ နဲ႔ ဦးထင္ေက်ာ္တို႔ ကိုပါ universal jurisdiction ႏိုင္ငံတကာဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈမွန္သမွ် ကမၻာ့ေန ရာတိုင္းမွာ စံုစမ္း စီရင္ပိုင္ခြင့္ ဆိုတဲ့မူနဲ႔ အာဂ်င္တီးနား တရားရံုးမွာ ႏို၀င္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔က အမႈဖြင့္တိုင္ ၾကား ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ ျမန္မာရိုဟင္ဂ်ာအဖဲြ႔နဲ႕ အာဂ်င္တီးနား လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ တခ်ဳိ႕ပူးေပါင္းၿပီး အမႈဖြင့္ထားတာပါ။
အဲဒီထဲက အာဂ်င္တီးနားလူ႔အခြင့္အေရး ေရွ႕ေန Tomas Ojea Quintana က အက်ဳိးေဆာင္ဥပေဒပ ညာရွင္ အျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေနတာပါ။ သူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္ စား လွယ္ေဟာင္းအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၿပီး၊ လက္ရွိ ေတာင္ကိုရီးယားဆိုင္ရာ ကုလသမဂလူ႔အခြင့္ အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို Skype ကေန တဆင့္ မအင္ၾကင္းႏိုင္က ဆက္သြယ္ေမးျမန္း ထားပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ အာဂ်င္တီးနားတရားရံုးမွာ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အရပ္သားေခါင္းေဆာင္ေတြကို အမႈဖြင့္ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေနာက္ဆံုးအေျခအေန ဘယ္ေရာက္ေနၿပီလဲရွင့္။
Mr. Quintana ။ ။ အခုလက္ရွိ အစိုးေရွ႕ေနေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာ အမႈေလ်ာက္ထားခ်က္ေရာက္ေနၿပီး သူတို႔ အမႈစဲြခ်က္ေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္နပါတယ္။ လာမယ့္သတင္းပတ္ေတြမွာ သူတို႔ဘက္က အမႈကို လက္ခံဖို ႔ရွိမရွိ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ အစိုးရေရွ႕ေနရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို က်ေနာ္ တို ႔ ေစာင့္ေနတာပါ။ တကယ္လို႔ အမႈကို သူတို႔ လက္ခံမယ္ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စုစည္းတင္ျပထားတဲ့ သက္ေသအေထာက္အထားေတြနဲ႔ အမႈကို ဆက္လက္စစ္ေဆး စီရင္သြားဖို႔ရွိပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈဆိုၿပီး တရားစဲြတဲ့ေနရာမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ အရင္သမၼတေဟာင္းျဖစ္တဲ့ ဦးထင္ေက်ာ္နဲ႔ လက္ရွိသမၼတ ဦး၀င္းျမင့္ စတဲ့ အရပ္သားေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကို ဘာေၾကာင့္ ထည့္သြင္းခဲ့ရသလဲရွင့္။
Mr. Quintana ။ ။ ေရာမစာခ်ဳပ္အရ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ အဓိပၸါယ္မွာ- လူအုပ္စု ေနထိုင္တဲ့ တစိတ္ တ ပိုင္း ကို ဖ်က္စီးမယ္ဆိုၿပီး တြက္ခ်က္ၿပီးေတာ့ လူေတြရဲ႕ အသက္ရွင္ ေနထိုင္မႈ အေျခအေနကို တမင္သက္ သက္ ပ်က္စီးဆံုးရွဳံးေအာင္လုပ္တဲ့ အျပဳအမႈျဖစ္တယ္လို႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ဒါက ICC ႏိုင္ငံတကာရာ ဇ ၀တ္ ခံုရံုးကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့တဲ့ ေရာမစာခ်ဳပ္မွာ ဖြင့္ဆိုထားတဲ့ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ အဓိပၸါယ္ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ တာ၀န္ယူတဲ့ အစိုးရကာလမွာေရာ အျခားႏွစ္ေတြ တေလ်ာက္လံုးမွာပါ မတူ တဲ့ မူ၀ါဒေတြ အေကာင္အထည္ေဖၚခဲ့တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္သိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း လူအုပ္စု ေနထိုင္တဲ့ အေျခအေနကို ဖ်က္စီးမယ္ဆိုၿပီး တြက္ခ်က္ၿပီးေတာ့ တမင္သက္သက္ပ်က္စီးေအာင္ အစီအစဥ္တက် လုပ္ ခဲ့တာေတြ ရွိေနခဲ့တာပါ။
ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ တရားရံုးနဲ႔ အစိုးရေရွ႕ေန ကို ေလ်ာက္ထားေမးျမန္းထားတာက လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္ မႈမွာ တာ၀န္ရွိသူေတြ အားလံုးရဲ႕နာမည္ကို သူတို႔ရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးမယ့္ စာရင္းထဲ ထည့္သြင္းဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကလည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ႀကိဳတင္ပမာဏအဆင့္ေတြမွာပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ၂၀၁၇ခုႏွစ္ နဲ႔ အဲဒီမတိုင္ခင္က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ စစ္တပ္က်ဴးလြန္တဲ့ ရက္စက္မႈေတြမွာ အစိုးရပါ အတူတကြပါ၀င္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ ဥပမာ- လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းနဲ႔ ကေလးေမြးဖြားႏႈန္း အပါအ၀င္ အစိုးရအေကာင္အထည္ေဖၚတဲ့ အျခားမူ၀ါဒပိုင္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ကန္႔သတ္ဖိႏွိပ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဂ်င္တီနားတရားရံုးအေနနဲ႔ စတင္စံုစမ္းဖို႔နဲ႔ ဒီျပစ္မႈက်ဴး လြန္ မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသူအားလံုးကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေတာင္းဆို ထားတာျဖစ္ပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္ ။ ။ ဒီလို universal jurisdiction အရ အာဂ်င္တီးနားကေန အျခားႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ ေတြကို ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒခ်ဳိးေဖာက္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စစ္ေဆးစီရင္တာမ်ဳိး ႏိုင္ငံတကာမွာ ျဖစ္ေတာင့္ ၿဖစ္ ခဲ ကိစၥျဖစ္ၿပီး ရွဳပ္ေထြးတဲ့အပိုင္းေတြရွိေနေတာ့ တကယ့္လက္ေတြ႕မွာ ျပရုပ္သက္သက္ပဲ ျဖစ္သြားမလား။
Mr. Quintana ။ ။ တကယ့္လက္ေတြမွာဆိုရင္ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး မစ္ရွင္း FFM က ထုတ္ျပန္တဲ့ အစီရင္ခံစာ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈကို ရည္ရြယ္ၿပီး က်ဴးလြန္တဲ့ လ ကၡဏာရပ္ေတြ အဲဒီမွာရွိခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားေတြ အဲဒီအစီရင္ခံစာထဲမွာ ရွိေနတာပါ။ ဒါ အ ၿပင္ FFM ရဲ႕အစီရင္ခံစာမွာ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႔ universal jurisdiction ကို အသံုးျပဳၾကဖို႔ တိုက္တြန္းထား ပါ တယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အစီရင္ခံစာမွာ အတိအက် အႀကံျပဳထားတဲ့အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ဒီစီရင္ ပိုင္ခြင့္ မွာ အျငင္းပြားစရာ အခ်က္တခ်ဳိ႕ရွိေနတယ္ဆိုၿပီး ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားက လိုက္နာက်င့္သံုးတာမ်ဳိး မရွိတဲ့အေနအထားမွာ ဆိုရင္ေတာ့ ေမးခြန္းေမးသလိုမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ universal jurisdiction ဆိုတာ ႏိုင္ငံတကာမူျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ပူးေပါင္းပါ၀င္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အထဲမွာ အာဂ်င္တီးနား၊ ဂ်ာမနီနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕မွာ ဒီလို အမႈစီရင္တဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြ ရွိထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပရုပ္သက္သက္ပဲဆိုတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏုိင္။ ။ ဒါဆိုရင္ အခုလို အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားခ်က္ရဲ႕ ရလာဒ္က ဘာျဖစ္မလဲရွင့္။
Mr. Quintana ။ ။ ရလာဒ္မတိုင္ခင္ စိန္ေခၚမႈအမ်ားအျပားကို က်ေနာ္တို႔ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာရဲ႕ တဖက္ျခမ္းမွာရွိိေနတဲ့ အာဂ်င္တီးနား တရားရံုးအေနနဲ႔ သက္ေသအေထာက္အထားေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အ ခါမွာ အခက္အခဲ အေျမာက္အမ်ားရင္ဆိုင္ရဖို႔ ရွိေနတာပါ။ ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံရသူေတြ တရားရံုးထြက္ဆို မယ့္ကိစၥ၊ တရားရံုးမွာ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြကို ၾကားနာမယ့္ကိစၥ စတာေတြဟာ တကယ့္စိန္ေခၚမႈေတြပါ။ ဒါ ေတာင္ ဒီလိုပထမအဆင့္မွာတင္ စိန္ေခၚမႈအႀကီးအက်ယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တရားရံုး အေနနဲ႔ ဒီ စိန္ေခၚမႈေတြကို ေက်ာ္လႊားၿပီး ဘယ္လိုဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မလဲဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ အာဂ်င္တီးနားတရားရံုးမွာ အခုလို အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားခ်က္ကို ဘာမွတုန္႔ျပန္ဖို႔မရွိဘူးလို႔ ျမန္ မာအစိုးရက တုန္႔ျပန္ထားပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ Mr. Quintana ဘယ္လိုျမင္ပါလဲ။
Mr. Quintana ။ ။ အာဂ်င္တီးနားမွာ တိုင္ၾကားထားတဲ့အမႈက အလြန္ကို အေရးႀကီးၿပီး ရွင္းလင္းျပတ္သား ပါတယ္။ ပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီကို အမႈဖြင့္ တိုင္ၾကားထားတာျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရကို တရားစဲြတာမဟုတ္သလို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တရားစဲြတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အာဂ်င္တီးနား ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရေရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကညာစာတမ္းအရပါ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စဲြခံရသူအေနနဲ႔ တရားရံုးမွာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ခုခံေျခ ပခြင့္ရွိသလို၊ ဥပေဒပိုင္းအရ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔မွာ သူတို႔အခြင့္အေရးရွိပါတယ္။ တကယ္လို႔ တရားရံုးက အမႈကို လက္ခံၿပီး ဆက္လက္စီရင္ဖို႔ ဆံုး ၿဖတ္ ခ်က္ခ်ခဲ့ရင္ တရားရံုးမွာ ရင္ဆိုင္ဖို႔ သူတို႔ေတြဘက္က ေရွ႕ေနရွိဖို႔ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ သူ တို႔ဘယ္လိုပဲ သေဘာထားထား အမႈအတြက္ အေရးမႀကီးပါဘူး။ ေရွ႕ေနမပါပဲလည္း တရားရံုးကေန အမႈကို ဆက္ၿပီးစီရင္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ အခုအမႈဖြင့္တိုင္ၾကားတဲ့အထဲမွာ ပါေနသူအားလံုးကေတာ့ ေရွ႕ေနရွိဖို႔ အခြင့္အေရးရွိေနပါတယ္။
လင့့္၊https://burmese.voanews.com/a/voa-exclusive-skype-interview-with-argentina-lawyer-tomas-ojea-quintana/5194757.html
No comments:
Post a Comment