လူ႔အခြင့္ေရးေကာ္မရွင္ ေျပာင္းလဲခ်ိန္တန္ၿပီလို႔ ICJ ေျပာ

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
သန႔္ဇင္ဦး
2019-11-12

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ၆ မိုင္ခြဲမွာရွိတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ ႐ုံးဆိုင္းဘုတ္ကို ေတြ႕ရစည္
Photo: RFA

                                         
ၿမန္မာ အမ်ိဳးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ ပိုမိုအားေကာင္းလာေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ဆြစ္ဇာလန္နိုင္ငံ ဂ်ီနီဗာအေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဥပေဒပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႕ International Commission of Jurists ရဲ့ ေနာက္ဆုံးထုတ္အစီရင္ခံစာမွာ NLD အစိုးရကို တိုက္တြန္းလိုက္ပါ တယ္။

အစိုးရအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြကို အခုထက္ပိုအရည္အခ်င္းရွိၿပီး လူထုကို ကိုယ္စား ၿပဳ နိုင္တဲ့ သူေတြကိုပဲ ေရြးခ်ယ္ခန႔္အပ္ဖို႔နဲ႔၊ ၂ဝ၁၄ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဥပေဒပါ ကန႔္သတ္ခ်က္ေတြကို လည္း အျမန္ဆုံး ျပင္ဆင္သင့္ေနၿပီလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။



ICJ က အခုလို တိုက္တြန္းေပမယ့္ လက္ရွိအာဏာရပါတီ NLD ရဲ့ ေျပာခြင့္ရသူ ေဒါက္တာမ်ိဳးညြန႔္ကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကို ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းဖို႔ လို၊မလိုဆိုတာ နိုင္ငံေရးအေျခအေနအရ နိုင္ငံသားေတြက ဆုံးျဖတ္ၿပီးလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္တယ္လို႔ ရႈျမင္ပါတယ္။

"ဒါကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူ႔အခြင့္အေရးတစ္ခုပဲ ၾကည့္လို႔မရပါဘူး၊ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ နိုင္ငံေရး အေျခအ ေနဟာ ၂ဝဝ၈ ဖြဲ႕စည္းပုံကေနၿပီး ဇယားခ်ထားတဲအတိုင္းျဖစ္ေနတာပါခင္ဗ်ာ၊ အဲေတာ့ ဒီေဘာင္ထဲမွာ လႈပ္ရွားရတဲ့ အတြက္ လုပ္ေဆာင္ရတဲ့သူေတြမွာလည္း အကန႔္အသတ္ ေတြရွိတာ ဒါသဘာဝပါ၊ ကၽြန္ ေတာ္တို႔နိုင္ငံရဲ့ အ ေၿခအေနအရေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံသားေတြပဲ ဆုံးျဖတ္ၿပီးလုပ္ရမွာပါ၊ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ တကယ္လို႔ လူ႔အ ခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းဖို႔လိုရင္ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ ေတြကေန စဥ္းစားၿပီးလုပ္ပါ လိမ့္မယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားတဲ့မူဝါဒကိုပဲ ဆုပ္ကိုင္ ထားပါတယ္။ ျပန္လည္ ဖြဲ႕စည္းဖို႔ လိုမလိုကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြက ဆုံးျဖတ္ ရမယ့္ကိစၥပါ"

ျမန္မာနိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကေတာ့ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကိစၥေတြကို လုပ္ေနၿပီျဖစ္လို႔ ဒီအစီအရင္ ခံစာ အေပၚဘာမွမေျပာလိုဘူးလို႔ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ ဦးယုလြင္ေအာင္က ေျပာပါတယ္။

"အန္ကယ္တို႔ဥပေဒအရလည္း ျပင္ဆင္ဖို႔လုပ္ေနၿပီေလ၊ ျပန္လည္ ဖြဲ႕စည္းဖို႔ေတြကလည္း နိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ႐ုံး က လုပ္ေနၿပီဆိုေတာ့ အန္ကယ္တို႔က ဘာမွေျပာစရာ မရွိေတာ့ဘူးေပါ့၊ ဒါေတာ့ သူတို႔ အ ၿမင္ ေပါ့ေလ၊ အန္ကယ္တို႔ လည္း လုပ္နိုင္သေလာက္ေတာ့ လုပ္ေနတာပဲေလ၊ သူတို႔ အျမင္ကို သူတို႔ေျပာ တာ အန္ကယ္ တို႔ကေတာ့ ေျပာစရာေတာ့မရွိပါဘူး၊ လုပ္နိုင္သေလာက္ေတာ့ လုပ္ေနၾကတာပဲ၊ အန္ ကယ္ တို႔လည္း။ ဥပေဒနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျပင္ဆင္သင့္တဲ့ အခ်က္ေတြလည္း တင္ၿပီးၿပီ၊ ဆက္လုပ္တာေတာ့ အထက္ကလူႀကီး ေတြ အပိုင္းေပါ့ေနာ္၊ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းဖို႔ကေတာ့ အန္ကယ္တို႔က လုပ္တာမဟုတ္ဘူး၊ သူတို႔အထက္က လူ ႀကီးေတြ သူတို႔ဘာသာ လုပ္ေနၾကတာေလ၊ ဘယ္အေျခအေန ေရာက္ေန တယ္ ဆိုတာေတာ့ မသိရ ဘူး ေပါ့ေနာ္"

ေကာ္မရွင္ဟာ သတင္းမီဒီယာေတြမွာေဖာ္ျပေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို အေရးယူေဆာင္ ရြက္ဖို႔  ပ်က္ကြက္ေနၿပီး က်ဴးလြန္ခံခဲ့ရသူေတြကိုလည္း တစ္စုံတစ္ရာ ျပန္လည္ကုစားေပးဖို႔ အားထားလို႔ မရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္လို႔ ICJ ရဲ့ ဥပေဒအႀကံေပး ေရွာင္ဘိန္း က အစီရင္ခံစာမွာ ေျပာထားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အေရးႀကီးတဲ့ အမႈကိစၥေတြမွာ အျမဲလိုလို ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိတာဟာ ေကာ္မရွင္မွာ နိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းေတြ အထူးသျဖင့္ တပ္မေတာ္ကို ထိပ္တိုက္ေတြ႕နိုင္ဖို႔ လုံေလာက္တဲ့လြတ္လပ္မႈ မရွိဘူးဆိုတာကို ျပသေနေၾကာင္းလည္း ေရွာင္ဘိန္းက ဆိုပါတယ္။

ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ ဦးယုယြင္ေအာင္ကေတာ့ ICJ ေျပာသလိုမဟုတ္ဘဲ၊ သူတို႔အေန႔ လက္ေရွာင္ေနတာ လည္း မရွိေၾကာင္းနဲ႔၊ ေနာက္တြန႔္ေနတာလည္း မရွိဘူးလို႔ ခုခံေျပာဆိုပါတယ္။

"ထိပ္တိုက္ေတာ့မေရွာင္ဘူးကြဲ႕၊ တပ္ကလူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္တဲ့ျဖစ္စဥ္ေတြျဖစ္ရင္လည္း အန္ကယ္ တို႔က ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနကို မကြယ္မေထာက္အႀကံျပဳတာပဲေလ၊ အႀကံျပဳတဲ့အခါမွာ တပ္မေတာ္ ကလည္းပဲ အဲဒီဟာေတြကိုလိုအပ္သလို အေရးယူေပးတာပဲ၊ တခ်ိဳ႕အရာရွိေတြဆိုရင္ တပ္ကထုတ္ပစ္ လိုက္ၿပီးေတာ့ ေထာင္ခ်တဲ့အထိ သူတို႔အေရးယူေပးတာပဲေလ၊ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ကေလးစစ္သားတို႔ ဘာ တို႔ ဆို ရင္လည္း အန္ကယ္တို႔ေျပာျပရင္ တပ္က အေရးတယူေဆာင္ရြက္ေပးၿပီးေတာ့ ျပန္လႊတ္ေပးတာ ေတြ လည္း ရွိတာပဲေလ၊ ကေလးစစ္သား စုေဆာင္းတဲ့သူေတြကိုလည္း အေရးယူတာေတြရွိတာပဲေလ၊ အန္ကယ္ တို႔ကေတာ့ ေနာက္တြန႔္ ေနတယ္လို႔ တစ္ခုမွ မရွိပါဘူး၊ သူတို႔ ဘယ္လိုဘာကိုၾကည့္ၿပီး ျမင္ေန လည္းေတာ့ မသိဘူး"

ICJ ကေတာ့ ေကာ္မရွင္ဟာ တပ္မေတာ္ရဲ့ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းမႈခံခဲ့ရၿပီး အသက္ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ သတင္း ေထာက္ ကိုပါႀကီးအတြက္ တရားမၽွတမႈရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ တုံ႔ဆိုင္းခဲ့သလို တပ္မေတာ္သားေတြရဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေတြအတြက္လည္း အသံတိတ္ေနခဲ့တယ္လို႔ ေထာက္ျပေဝဖန္ထားပါတယ္။

ICJ ရဲ့ အစီရင္ခံစာအေပၚကို လက္ရွိအစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္က အေရးတႀကီးနဲ႔ ေကာ္မရွင္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္ဖို႔ ေမၽွာ္လင့္ေၾကာင္းေကာ္မရွင္ရဲ့ ဥပေဒျပင္ဆင္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ အရပ္ဖက္ အဖြဲ႕အစည္း အေနနဲ႔ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ မသဥၥာရႊန္းလဲ့ရည္က ဆိုပါတယ္။

"ဒီအစီရင္ခံစာကို ကၽြန္မတို႔ကေတာ့ MNHRC နဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ ရြက္ ေနတဲ့သူ အေနနဲ႔ေရာ ကၽြန္မတို႔ အ ဖြဲ႕အစည္း အေန နဲ႔ေရာ ဒါကိုႀကိဳဆို တယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကိုၾကည့္ ၿခင္းအား ၿဖင့္ ကၽြန္မတို႔ လက္ရွိ အာ ဏာ ရတဲ့အစိုးရေရာ ေနာက္လႊတ္ေတာ္ေရာ အေရး တႀကီးနဲ႔ MNHRC ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ လာ နိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္မတို႔ေမၽွာ္လင့္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ MNHRC လို႔ေျပာတဲ့ ဒီအမ်ိဳးသား လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ သက္တမ္း      ကုန္ဆုံးသြား ခဲ့ၿပီ ေပါ့ေနာ္၊ စက္တင္ဘာလကတ တည္းက ဥပေဒအ ရဆိုရင္ေတာ့ စက္တင္ဘာေက်ာ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြကို အသစ္ ေျပာင္းရေတာ့မွာ၊ အခုအ ခ်ိန္ အထိကို အသစ္ေျပာင္းမယ့္ အရိပ္ အေယာင္လည္း ကၽြန္မတို႔မျမင္ရေသး သလို ဥပေဒ ျပင္ဆင္မယ့္ အရိပ္အေယာင္ေတြလည္း လႊတ္ေတာ္ မွာ မေတြ႕ရေသးတဲ့အခါမွာ ကၽြန္မတို႔ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ က ဒါကို စိုးရိမ္တႀကီးနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ ေနၾကပါတယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြရဲ့ လုပ္ ေဆာင္ခ်က္ေတြက ကၽြန္မတို႔ ျပည္ သူေတြအားလုံးအတြက္ အေရးႀကီး တဲ့လုပ္ရပ္ေတြ ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒါကို ေစာင့္ၾကည့္ ေန ၾကပါတယ္လို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္"

လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ နိုင္ငံထဲမွာ လူသားအားလုံးရဲ့လူ႔အခြင့္အေရး ေတြကို ပိုမိုအကာ အကြယ္ ေပးၿပီး ျမႇင့္တင္နိုင္ဖို႔အတြက္ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ျပဌာန္းဥပေဒအရ အာမခံခ်က္ေတြကို ေရးဆြဲျပ႒ာန္းသင့္ ေၾကာင္းလည္း အစီရင္ခံစာမွာပါရွိပါတယ္။

ေကာ္မရွင္ရဲ့သက္တမ္းဟာ စက္တင္ဘာလမွာ ကုန္ဆုံးသြားၿပီျဖစ္ေပမယ့္ အခုအခ်ိန္ထိ အဖြဲ႕ဝင္အသစ္ 

ေတြ ျပန္လည္ေရြးခ်ယ္ဖို႔လည္း မလုပ္ေဆာင္နိုင္ေသးပါဘူး။

ဒီအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ မခ်ယ္ရီဇာေဟာင္ကလည္း ေကာ္မရွင္ဟာ အစိုးရရဲ့ လႊမ္းမိုး ၿခင္းကေန ကင္းလြတ္တဲ့အဖြဲ႕ ျဖစ္သင့္ေၾကာင္းနဲ႔ လက္ရွိေကာ္မရွင္မွာေတာ့ အစိုးရကခန႔္အပ္သူေတြ ပါ ဝင္ေနတဲ့အတြက္ လြတ္လပ္မႈဆိုတာ မေတြ႕ရေၾကာင္းေျပာပါတယ္။

"လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ေတြဟာ အစိုးရရဲ့လႊမ္းမိုးမႈကေန ကင္းကြာရမယ္"
"နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံရဲ့လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ေတြဟာဆိုလို႔ရွိရင္ အစိုးရရဲ့လႊမ္းမိုးမႈကေန ကင္းကြာရမယ္၊ ၿပီးရင္သူတို႔မွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြရွိရမယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဒီကၽြန္မတို႔ရဲ့ေကာ္မရွင္က အစိုးရဝန္ထမ္းေဟာင္း ေတြ ႀကီး ပဲ၊ အဓိကကေတာ့ နိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာန MOFA က ပင္စင္ယူထားတဲ့လူေတြ ပိုမ်ားတယ္ေလ ဆိုေတာ့ ဘာေျပာင္းမွာလဲ၊ ဒီအတိုင္းပဲ အေတြးအေခၚေတြက ဒီအတိုင္းပဲေလ၊ ဥပမာဆိုလို႔ရွိရင္ လူေရြး ခ်ယ္ေရး အေပၚမွာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ပြင္းလင္းျမင္သာမႈရွိရွိနဲ႔ တစ္နိုင္ငံလုံးတစ္တိုင္းျပည္လုံးကို ေခၚ ယူ ၿပီးေတာ့မွ တကယ္ပဲ လူ႔အခြင့္အေရးကို လႈပ္ရွားတဲ့သူ တကယ္ပဲ လူ႔အခြင့္အေရး အေၾကာင္းကို နား လည္ တဲ့လူ လူ႔အခြင့္အေရး လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းေတြ ရွိေနတဲ့လူေတြကို ေခၚမယ္၊ ၿပီးရင္ဒီဟာ ေတြက တကယ္ပဲ ထိထိေရာက္ေရာက္လုပ္နိုင္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္က ဒီထက္အမ်ားႀကီး အားပးမွာေပါ့၊ ဒါေပမဲ့ သူကအစကတည္းက အစိုးရက သူ႔လူေတြကို ပင္စင္ယူမယ့္လူေတြကို ထပ္ၿပီး ေတာ့ေထာင္ထားတဲ့ အဖြဲ႕လိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္ေလ၊ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကို တစ္စက္ မွ အယုံအၾကည္မရွိဘူး"
ICJ ကထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကို ခ်က္ျခင္းေျပာင္းလဲနိုင္မယ့္ အႀကံျပဳ ခ်က္ေတြက ေတာ့ သမၼတနဲ႔ စိစစ္ေရြးခ်ယ္ေရးအဖြဲ႕ဟာ လူမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ ေဒသ၊ က်ား၊မ နဲ႔လိင္တိမ္းညႊတ္မႈ စတဲ့ မူကြဲ ၿပားမႈေတြကို ထည့္သြင္းေရြးခ်ယ္ စဥ္းစားသင့္တယ္လို႔ ICJ က အႀကံျပဳထားပါတယ္။

ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြကို ေရြးခ်ယ္တဲ့အခါ ပြင့္လင္းျမင္သာဖို႔၊ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို က်ယ္ၿပန႔္စြာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုနိုင္ဖို႔၊ အဖြဲ႕ဝင္ေရြးခ်ယ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ပိုမိုအားေကာင္းေစေရးအတြက္ ဥပေဒ မွာ ထည့္သြင္းျပဌာန္း ေရးဆြဲဖို႔၊ ေကာ္မရွင္ရဲ့လြတ္လပ္မႈကို အစိုးရသက္တမ္းအေျပာင္းအလဲ ရွိ သည့္တိုင္ စြက္ဖက္ျပင္ဆင္တဲ့ အေနအထား ကေန ကာကြယ္ေပးမယ့္ အာမခံခ်က္ေတြ ပါဝင္သင့္ေၾကာင္း ICJ က အဆိုျပဳထားပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/icj-urges-mnhrc-reform-11122019073415.html