VOA
Christina Fink ။ ။ အမႈကို စြဲတင္တဲ့ႏိုင္ငံဟာ အေနာက္ အာ ဖရိက က ႏိုင္ငံငယ္ေလးျဖစ္တဲ့ ဂမ္ဘီယာ ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံငယ္ေလး တႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ အျခားတႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးမွာ တရားစြဲဖို႔ လုပ္သလဲဆိုတဲ့ အ ေၾကာင္းအရင္းေတြရွိပါတယ္။ ပထမတခ်က္က သူတို႔မွာ သိ သာထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအရ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပး ထားတာ ရွိေနပါတယ္။ အဖြဲ႕ဝင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ပါဝင္ တဲ့ OIC အစၥလာမၼစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရး အဖြဲ႕ရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ အျပည့္အ၀ ရထားပါတယ္။ ဒုတိယ တ ခ်က္ကေတာ့ ဥပေဒေရးရာ ကြၽမ္းက်င္သူရွိေနပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားေရးဝန္ႀကီးက ဒီအမႈကို ဦးေဆာင္ဦး႐ြက္ျပဳေနသူ ျဖစ္ပါတယ္။
သူကိုယ္တိုင္လည္း ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ICTR -international Criminal Tribunal for Rwanda ရဝမ္ဒါ ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံးမွာ ဥပေဒေရးရာ အထူးအႀကံေပး လုပ္ခဲ့တာပါ။ အခု ျမန္မာကို အမႈတင္ရာမွာ လည္း လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ တားဆီးေရး သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အထူးကြၽမ္းက်င္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေရွ႕ေနအဖြဲ႕ကလည္း သူ႔ကို ကူညီေပးေနတာပါ။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ဒီလိုအမႈမ်ိဳး ၾကားနာစစ္ေဆး တာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ မရွိတဲ့ ICJ ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ဂမ္ဘီယာကို စြဲခ်က္ကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ရွိမရွိ က်မတို႔ မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ စာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုရင္ အျခားႏိုင္ငံက တရားစြဲႏိုင္တယ္လို႔ ျပဌာန္းထားတာပါ။ ဂမ္ဘီယာေရာ ျမန္မာပါ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရး သေဘာတူညီခ်က္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထား ၾကပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ျမန္မာအစိုးရဘက္က တရားဝင္တုန႔္ျပန္ေျပာဆိုတာမ်ိဳး မရွိေပမယ့္ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္း ကေတာ့ တရားဥပေဒအရ ရင္ဆိုင္သြားမယ္လို႔ တုန႔္ျပန္ထားတဲ့ အေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္လဲ။
Christina Fink ။ ။ ျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ က်ဴးလြန္မႈေတြရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ ေတြကို ျမန္မာအစိုးရက တေလွ်ာက္လုံး ျငင္းပယ္လာတာပါ။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္ေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္ ကို ျပန္ၿပီး တိုက္ခိုက္ေျခမႈန္းတာ ျဖစ္တယ္လို႔ပဲ သူတို႔က တုန႔္ျပန္ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ နယ္ေျမရွင္း လင္းေရး စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ အရပ္သားေတြကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္ဆိုတာ မ်ားျပားလွတဲ့ သက္ ေသအေထာက္အထားေတြက ျပေနပါတယ္။ ႐ြာေတြကို မီးရႈိ႕ဖ်က္စီးတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အတင္းအဓ မၼျပဳက်င့္တာ၊ ကေလးေတြကို သတ္ပစ္တာ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္ အ ေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြဟာ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ဖို႔ ရည္႐ြယ္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ICJ တရား႐ုံးမွာ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ေခ်ပေျပာဆိုရာမွာ ခက္ခဲလိမ့္မယ္လို႔ က်မထင္ပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ICJ က အမႈကို လက္ခံၿပီဆိုရင္ လက္ငင္း ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္မႈေတြ ဘာေတြျဖစ္လာမ လဲရွင့္။
Christina Fink ။ ။ တကယ္လို႔မ်ား တရား႐ုံးက အမႈကို လက္ခံခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေနာက္ဆုံး စီရင္ခ်က္ခ်ဖို႔ ထိ ဆိုရင္ ႏွစ္မ်ားစြာၾကာအုံးမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဂမ္ဘီယာ အမႈစြဲတင္ထားတဲ့ အထဲမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ရက္ စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြနဲ႔ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ခ်က္ခ်င္း ရပ္တန႔္ဖို႔ ျမန္မာကို တရား႐ုံး အမိန႔္ထုတ္ ၿပန္ဖို႔ ICJ ကို ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ICJ တရား႐ုံးက အမႈကို လက္ခံၿပီးဆိုတာနဲ႔ ဒီလိုအမိန႔္ ထုတ္ၿပန္မယ့္ ကိစၥဟာ ဦးစြာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာအေနနဲ႔ တရား ႐ုံးအမိန႔္ကို မျဖစ္မေန လိုက္နာဖို႔ ဆိုတဲ့ ယႏၲရားမ်ိဳး ICJ လက္ထဲမွာ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အဝေပးဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အေရးယူအျပစ္ေပးဖို႔ တပ္မ ေတာ္နဲ႔ ျမန္မာ အရပ္သား အစိုးရအေပၚမွာ ဖိအားေတြ ပိုၿပီးေပးဖို႔ ႏိုင္ငံတကာဘက္က ပူးေပါင္းေဆာင္ ႐ြက္လာႏိုင္ဖို႔ ရွိပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားအစိုးရရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ ႏိုင္ငံတာကာ မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ထိခိုက္ေနသလဲလို႔ ျမင္ပါလဲ။
Christina Fink ။ ။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ျမန္မာရဲ႕ ပုံရိပ္ ထိခိုက္ က် ဆင္းေနတယ္လို႔ က်မျမင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကမာၻတဝန္းက လူေတြက ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို သူတို႔လို လူေတြ ပဲလို႔ပဲ ျမင္ၾကတာပါ။ လူဦးေရ ၇ သိန္းေလာက္ရွိတဲ့အထဲမွာ တဦးခ်င္းစီက သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ လုံၿခဳံမႈမရွိဘူးလို႔ ခံစားခဲ့ရသလို၊ ေနရပ္ႏိုင္ငံကို ျပန္သြားဖို႔ ဆိုရာမွာလည္း လုံၿခဳံမႈမရွိပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံသားကဒ္ျပား ကိုင္ေဆာင္ခြင့္လည္း မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ကို ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္း တခုလုံးက လက္သင့္မခံႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရ အတြက္ သိကၡာက်ေစတဲ့ အ ခ်က္လို႔ က်မျမင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမွာပဲ အမွန္တကယ္ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့သလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ လူ ေတြ အမ်ားႀကီး ထြက္ေျပးၾကသလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြကို ျပန္ၿပီး ေမးခြန္းထုတ္သင့္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ ရာ ကုလသမဂၢအခ်က္အလက္ ရွာေဖြေရး အဖြဲ႕က စြပ္စြဲထားတဲ့ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြ ဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိခဲ့ၿပီး ဒီလိုအၾကမ္းဖက္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈေတြ အတြက္ ေနာက္ဆုံးမွာ ဥပေဒအရ ရင္ဆိုင္ရဖို႔ရွိလာႏိုင္ပါ တယ္။
တဆက္တည္းမွာဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံ႐ုံး အႀကီးအကဲေဟာင္း Priscilla Clapp ကိုေတာ့ ကိုရဲမင္းထြန္းက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ICJ ကို အမႈတင္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာႏိုင္ ငံတြင္းက လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတြ ရပ္တန႔္ေစဖို႔ တားဝရမ္း injunction ထုတ္ေပးပါလို႔ ေတာင္းဆိုထား တဲ့ အခ်က္ရွိတာေၾကာင့္ ဒီလို တားဝရမ္း ထုတ္မယ္ဆိုရင္ ဘာျဖစ္လာႏိုင္ပါသလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို အေမရိ ကန္ သံ႐ုံး အႀကီးအကဲေဟာင္း Priscilla Clapp က အခုလို စၿပီး ေျဖၾကားပါတယ္။
Priscilla Clapp ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ျငင္းမွာပါ။ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ ဘယ္သူ႔အေပၚမွ မက်ဴးလြန္ခဲ့ဘူးလို႔ ျငင္းပါလိမ့္ မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ အေျခအေနမွာ တားဝရမ္းက လက္ ေတြ႕ က်က် ဘယ္ေလာက္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္မလဲ မသိပါဘူး။ တားဝ ရမ္း ထုတ္တယ္ဆိုေတာ့ ျဖစ္ၿပီးသြားတဲ့ကိစၥကို ဘယ္လို ရပ္ ဆိုင္းရ မလဲ။ ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ရမယ္ဆိုရင္လည္း အစိုးရ ပုံသ႑ာန္ကို ေျပာင္းလဲရမွာလား။ ဥပေဒေတြ ေျပာင္းလဲပစ္ရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ လူနည္းစု အားလုံးအေပၚမွာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဥပေဒေတြက လူနည္းစုေတြ အေပၚ ခြဲျခားဆက္ ဆံ မႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ထားရွိတဲ့ ဥပေဒေတြကေတာ့ အဆိုးဆုံးပါပဲ။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။ ICJ ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ပိုၿပီး ျဖစ္ လာႏိုင္ပါသလား။ ဘယ္လို ျမင္ပါသလဲ။
Priscilla Clapp ။ ။အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ လူမ်ားစု ေခါင္းေဆာင္ Mitch McConnell ရွိေနသ ေ႐ြ႕ေတာ့ သိပ္ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆိုမႈေတြ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဘက္က လုပ္လိမ့္မယ္ မ ထင္ဘူး။ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မွာေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြက ရွိေနၿပီးသားပါ။ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာက လူတစ္ဦးခ်င္း အေပၚ ဒဏ္ခတ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ ICC က လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္နဲ႔ စစ္တပ္ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိေတြ အေပၚ ဘယ္လို ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္မလဲ မသိၾကေသးပါဘူး။ ဒဏ္ခတ္မႈေတြက တစ္ႏိုင္ငံလုံး အေပၚထက္ လူ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးခ်င္းအေပၚ ခ်မွတ္တာေတြ ပိုၿပီး ေတြ႕ရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။အခုလို ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ICJ မွာ အမႈတင္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၿပည္တြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္ ေနတာေတြကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါသလား။
Priscilla Clapp ။ ။ဒါကို သိပ္ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ႀကီးလို႔ မထင္မိပါဘူး။ ျပည္တြင္းက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး က ျပည္တြင္းက လိုအပ္ခ်က္အရ သြားေန ရတာ ဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္ ျပင္ပမွာ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူ႔ဘာသာသူ ဆက္သြားေနမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးမွာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္ငံေရးမွာ သက္ ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္တယ္။ လက္ယာ အစြန္းေရာက္ဝါဒီေတြက ဒါဟာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အဝန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚ မမွ်မတ ဆက္ဆံတာရဲ႕ ေနာက္ထပ္ ဥပမာ တစ္ခုပဲလို႔ ေျပာၾကလိမ့္မယ္။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။ ဒီလို အမႈတင္တာေတြ ေအာင္ျမင္သြားမယ္ ဆိုရင္ေကာ အခု လက္ရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးကို ၿပီးျပတ္ ေျဖရွင္းသြားႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ ။
Priscilla Clapp ။ ။ကြၽန္မ အသက္ရွင္ေနေသးတဲ့ အခ်ိန္အတြင္းေတာ့ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ အေျခခံ ကိစၥက ဗမာလူမ်ိဳးစု ႀကီးစိုးထားတဲ့ ျပႆနာနဲ႔ အေျခအေနပါ။ လူမ်ားစုရဲ႕ စိတ္ဓါတ္နဲ႔ အေတြးအ ေခၚေတြ မေျပာင္းလဲ ႏိုင္သေ႐ြ႕ ေျဖရွင္းဖို႔ မလြယ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ျမန္မာ အမ်ားစု ဘယ္လို သေဘာထားၾကတယ္ ဆိုတာက အေရးႀကီးတဲ့ အဆင့္မွာ မရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
မူဆလင္ အမ်ားစု ေနရာ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ အၾကမ္းဖက္မႈ ေနာက္ပိုင္း ဘဂၤလားေဒရွ္႕ဘက္ ထြက္ေျပးရတဲ႔ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကေတာ့ အခုအခ်ိန္ထိ ဌာေနမျပန္နုိင္ေသး ပါဘူး။ ဘဂၤလားေဒရွ္႕နဲ႔ ျမန္မာၾကား ႏွစ္ႏုိင္ငံ သေဘာတူညီမႈနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြကလည္း အထ မေျမာက္ ေသးပါဘူး။ ျမန္မာ အစိုးရဘက္က ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ႔ အသံုးအႏႈန္းကို လက္မခံ သလို ဒုကၡသည္ေတြ ႏုိင္ငံ သား ျဖစ္ေရးကလည္း ဥပေဒ အတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရမယ္လို႔ အခိုင္အမာ ရပ္တည္ထားခ်က္က ဒုကၡသည္
လင့္၊https://burmese.voanews.com/a/gambia-filing-a-case-accusing-myanmar-of-genocide-possible-impact/5165412.html
14 ႏိုဝင္ဘာ၊ 2019
နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ The Haque ၿမိဳ႕က ႏုိင္ငံတကာ တရားရံုး ICJ
လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရး ဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္ကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုၿပီး ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံး ICJ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားစြဲဆိုခံရမႈက ဘယ္ေလာက္ ထိခိုက္ႏိုင္ပါသလဲ ဆိုတာကို George Washington တကၠ သိုလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေရးရာ ပါေမာကၡ Christina Fink ၊ ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံ႐ုံး အႀကီး အကဲေဟာင္း Priscilla Clapp တို႔ကို ဗြီအိုေအက ဆက္သြယ္ ေမးျမန္း ထားပါတယ္။ ဒီလို တရားစွဲဆိုမှုဟာ ဘယ်လောက် အရေးကြီးလဲ ဆိုတာကို မအင္ၾကင္းႏုိင္က ေမးျမန္းတဲ႔ အခါမွာ George Washington တကၠ သိုလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေရးရာ ပါေမာကၡ Christina Fink က အခုလို စေျပာပါတယ္။
သူကိုယ္တိုင္လည္း ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ICTR -international Criminal Tribunal for Rwanda ရဝမ္ဒါ ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံးမွာ ဥပေဒေရးရာ အထူးအႀကံေပး လုပ္ခဲ့တာပါ။ အခု ျမန္မာကို အမႈတင္ရာမွာ လည္း လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ တားဆီးေရး သေဘာတူညီခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အထူးကြၽမ္းက်င္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေရွ႕ေနအဖြဲ႕ကလည္း သူ႔ကို ကူညီေပးေနတာပါ။ ပုံမွန္အားျဖင့္ ဒီလိုအမႈမ်ိဳး ၾကားနာစစ္ေဆး တာမ်ိဳး ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ မရွိတဲ့ ICJ ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ဂမ္ဘီယာကို စြဲခ်က္ကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ရွိမရွိ က်မတို႔ မသိရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ စာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုရင္ အျခားႏိုင္ငံက တရားစြဲႏိုင္တယ္လို႔ ျပဌာန္းထားတာပါ။ ဂမ္ဘီယာေရာ ျမန္မာပါ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရး သေဘာတူညီခ်က္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးထား ၾကပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ျမန္မာအစိုးရဘက္က တရားဝင္တုန႔္ျပန္ေျပာဆိုတာမ်ိဳး မရွိေပမယ့္ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးေဟာက္ဒိုဆြမ္း ကေတာ့ တရားဥပေဒအရ ရင္ဆိုင္သြားမယ္လို႔ တုန႔္ျပန္ထားတဲ့ အေပၚမွာ ဘယ္လိုျမင္လဲ။
Christina Fink ။ ။ ျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ က်ဴးလြန္မႈေတြရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ ေတြကို ျမန္မာအစိုးရက တေလွ်ာက္လုံး ျငင္းပယ္လာတာပါ။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္ေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္ ကို ျပန္ၿပီး တိုက္ခိုက္ေျခမႈန္းတာ ျဖစ္တယ္လို႔ပဲ သူတို႔က တုန႔္ျပန္ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ နယ္ေျမရွင္း လင္းေရး စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ အရပ္သားေတြကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္ဆိုတာ မ်ားျပားလွတဲ့ သက္ ေသအေထာက္အထားေတြက ျပေနပါတယ္။ ႐ြာေတြကို မီးရႈိ႕ဖ်က္စီးတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြကို အတင္းအဓ မၼျပဳက်င့္တာ၊ ကေလးေတြကို သတ္ပစ္တာ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္ အ ေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြဟာ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ဖို႔ ရည္႐ြယ္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူးလို႔ ICJ တရား႐ုံးမွာ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ေခ်ပေျပာဆိုရာမွာ ခက္ခဲလိမ့္မယ္လို႔ က်မထင္ပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ICJ က အမႈကို လက္ခံၿပီဆိုရင္ လက္ငင္း ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္မႈေတြ ဘာေတြျဖစ္လာမ လဲရွင့္။
Christina Fink ။ ။ တကယ္လို႔မ်ား တရား႐ုံးက အမႈကို လက္ခံခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေနာက္ဆုံး စီရင္ခ်က္ခ်ဖို႔ ထိ ဆိုရင္ ႏွစ္မ်ားစြာၾကာအုံးမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဂမ္ဘီယာ အမႈစြဲတင္ထားတဲ့ အထဲမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ရက္ စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြနဲ႔ လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတြကို ခ်က္ခ်င္း ရပ္တန႔္ဖို႔ ျမန္မာကို တရား႐ုံး အမိန႔္ထုတ္ ၿပန္ဖို႔ ICJ ကို ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ICJ တရား႐ုံးက အမႈကို လက္ခံၿပီးဆိုတာနဲ႔ ဒီလိုအမိန႔္ ထုတ္ၿပန္မယ့္ ကိစၥဟာ ဦးစြာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာအေနနဲ႔ တရား ႐ုံးအမိန႔္ကို မျဖစ္မေန လိုက္နာဖို႔ ဆိုတဲ့ ယႏၲရားမ်ိဳး ICJ လက္ထဲမွာ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အဝေပးဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အေရးယူအျပစ္ေပးဖို႔ တပ္မ ေတာ္နဲ႔ ျမန္မာ အရပ္သား အစိုးရအေပၚမွာ ဖိအားေတြ ပိုၿပီးေပးဖို႔ ႏိုင္ငံတကာဘက္က ပူးေပါင္းေဆာင္ ႐ြက္လာႏိုင္ဖို႔ ရွိပါတယ္။
မအင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရပ္သားအစိုးရရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ ႏိုင္ငံတာကာ မွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ထိခိုက္ေနသလဲလို႔ ျမင္ပါလဲ။
တဆက္တည္းမွာဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံ႐ုံး အႀကီးအကဲေဟာင္း Priscilla Clapp ကိုေတာ့ ကိုရဲမင္းထြန္းက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။ ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ICJ ကို အမႈတင္တဲ့အခါမွာ ျမန္မာႏိုင္ ငံတြင္းက လူမ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မႈေတြ ရပ္တန႔္ေစဖို႔ တားဝရမ္း injunction ထုတ္ေပးပါလို႔ ေတာင္းဆိုထား တဲ့ အခ်က္ရွိတာေၾကာင့္ ဒီလို တားဝရမ္း ထုတ္မယ္ဆိုရင္ ဘာျဖစ္လာႏိုင္ပါသလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းကို အေမရိ ကန္ သံ႐ုံး အႀကီးအကဲေဟာင္း Priscilla Clapp က အခုလို စၿပီး ေျဖၾကားပါတယ္။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။ ICJ ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ပိုၿပီး ျဖစ္ လာႏိုင္ပါသလား။ ဘယ္လို ျမင္ပါသလဲ။
Priscilla Clapp ။ ။အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ လူမ်ားစု ေခါင္းေဆာင္ Mitch McConnell ရွိေနသ ေ႐ြ႕ေတာ့ သိပ္ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆိုမႈေတြ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ဘက္က လုပ္လိမ့္မယ္ မ ထင္ဘူး။ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မွာေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြက ရွိေနၿပီးသားပါ။ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာက လူတစ္ဦးခ်င္း အေပၚ ဒဏ္ခတ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းေနတဲ့ ICC က လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လႈိင္နဲ႔ စစ္တပ္ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိေတြ အေပၚ ဘယ္လို ဆက္လက္ ေဆာင္႐ြက္မလဲ မသိၾကေသးပါဘူး။ ဒဏ္ခတ္မႈေတြက တစ္ႏိုင္ငံလုံး အေပၚထက္ လူ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးခ်င္းအေပၚ ခ်မွတ္တာေတြ ပိုၿပီး ေတြ႕ရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။အခုလို ဂမ္ဘီယာႏိုင္ငံက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ICJ မွာ အမႈတင္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၿပည္တြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္ ေနတာေတြကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါသလား။
Priscilla Clapp ။ ။ဒါကို သိပ္ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ႀကီးလို႔ မထင္မိပါဘူး။ ျပည္တြင္းက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး က ျပည္တြင္းက လိုအပ္ခ်က္အရ သြားေန ရတာ ဆိုေတာ့ တိုင္းျပည္ ျပင္ပမွာ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူ႔ဘာသာသူ ဆက္သြားေနမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးမွာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္ငံေရးမွာ သက္ ေရာက္မႈ ရွိႏိုင္တယ္။ လက္ယာ အစြန္းေရာက္ဝါဒီေတြက ဒါဟာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အဝန္းက ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚ မမွ်မတ ဆက္ဆံတာရဲ႕ ေနာက္ထပ္ ဥပမာ တစ္ခုပဲလို႔ ေျပာၾကလိမ့္မယ္။
ကိုရဲမင္းထြန္း ။ ။ ဒီလို အမႈတင္တာေတြ ေအာင္ျမင္သြားမယ္ ဆိုရင္ေကာ အခု လက္ရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးကို ၿပီးျပတ္ ေျဖရွင္းသြားႏိုင္မယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ ။
Priscilla Clapp ။ ။ကြၽန္မ အသက္ရွင္ေနေသးတဲ့ အခ်ိန္အတြင္းေတာ့ ေျဖရွင္းႏိုင္မယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ အေျခခံ ကိစၥက ဗမာလူမ်ိဳးစု ႀကီးစိုးထားတဲ့ ျပႆနာနဲ႔ အေျခအေနပါ။ လူမ်ားစုရဲ႕ စိတ္ဓါတ္နဲ႔ အေတြးအ ေခၚေတြ မေျပာင္းလဲ ႏိုင္သေ႐ြ႕ ေျဖရွင္းဖို႔ မလြယ္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ျမန္မာ အမ်ားစု ဘယ္လို သေဘာထားၾကတယ္ ဆိုတာက အေရးႀကီးတဲ့ အဆင့္မွာ မရွိဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။
မူဆလင္ အမ်ားစု ေနရာ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ အၾကမ္းဖက္မႈ ေနာက္ပိုင္း ဘဂၤလားေဒရွ္႕ဘက္ ထြက္ေျပးရတဲ႔ သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကေတာ့ အခုအခ်ိန္ထိ ဌာေနမျပန္နုိင္ေသး ပါဘူး။ ဘဂၤလားေဒရွ္႕နဲ႔ ျမန္မာၾကား ႏွစ္ႏုိင္ငံ သေဘာတူညီမႈနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြကလည္း အထ မေျမာက္ ေသးပါဘူး။ ျမန္မာ အစိုးရဘက္က ရိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ႔ အသံုးအႏႈန္းကို လက္မခံ သလို ဒုကၡသည္ေတြ ႏုိင္ငံ သား ျဖစ္ေရးကလည္း ဥပေဒ အတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရမယ္လို႔ အခိုင္အမာ ရပ္တည္ထားခ်က္က ဒုကၡသည္
ေတြ ဌာေနျပန္ေရးမွာ အဓိက အခက္အခဲ တခု ျဖစ္ေနတာပါ။
No comments:
Post a Comment