By ဘာေတးလင့္တနာ 19 December 2016
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ အျခားေသာ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡ မ်ားထက္ တမူထူးျခားေနၿပီး ျပင္ပနိုင္ငံမ်ား၏ အာ႐ုံစိုက္မႈကို ရရွိေစသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ အေနာက္ ေၿမာက္ အစြန္အဖ်ားမွ မြတ္စလင္ အသိုက္အဝန္းမ်ားသည္ “မ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ” နီး ပါးျဖစ္ေနေသာ “လူမ်ိဳး သန႔္စင္မႈ”ကို ႀကဳံေတြ႕ ေနရျခင္း လား၊ သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံတကာ ပဋိပ ကၡေစာင့္ ၾကည့္ ေလ့လာေရး အုပ္စု (International Crisis Group – ICG) မွ စာေရးဆရာ ၂ ဦးတို႔က တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ ပိုမိုရွည္ လ်ားေသာ စာတမ္းတြင္ ေရးသားထား သကဲ့သို႔ “ကမာၻ႔ ေနာက္ ဆုံးေပၚ မြတ္စလင္ သူပုန္လက္သစ္” ျဖစ္ပါ သလား။
မည္သို႔ဆိုေစ ၂၀၁၂ ဇြန္လက စတင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ ေၾကကြဲစရာတခု ျဖစ္ၿပီး အုံႂကြမႈ ႏွိမ္ႏွင္းေရး စစ္ဆင္မႈမ်ား အတြင္း ျမန္မာလုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ားက က်ဴးလြန္ေသာ ျပင္းထန္သည့္ လူ႕အခြင္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈဆိုင္ရာ က်ယ္ျပန႔္ေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားမွာလည္း ပ်ံ့ႏွံ႕ေနသည္။ ထိုေနရာကို ၿဂိဳဟ္တုမွ ရိုက္ကူးထားေသာ ဓာတ္ပုံမ်ားကမူ ႐ြာလုံးကြၽတ္ မီးရွို႔ခံထားရသည္မ်ားကို ျပ သေနၿပီး ေအာက္ တိုဘာ ၉ ရက္ေန႕ နယ္ျခားေစာင့္ရဲကင္းမ်ားကို စစ္ေသြးႂကြတို႔က တိုက္ခိုက္မႈအၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္က ၾကားဝင္ဟန႔္တားခဲ့ရာ ေထာင္ခ်ီေသာ ျပည္သူမ်ားမွာ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးၾကရ သည္။
ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၉ ဦးကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး ရဲကင္းမ်ားမွ လက္နက္ ၅၀ ေက်ာ္ကို လုယူသြားခဲ့ၾကေသာ စစ္ေသြးႂကြ မ်ားမွာ လက္နက္ အျပည့္အစုံ မရွိေသာ္လည္း ၎တို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမွာမူ ေကာင္းစြာခ်ိတ္ဆက္ လႈပ္ ရွားၾကျခင္း ျဖစ္ၿပီး အေျခခံစစ္ေရး ပရိယာယ္မ်ားကို ေကာင္းစြာ နားလည္ေၾကာင္း ျပသသည့္ ရွင္းလင္း သည့္ လကၡဏာမ်ား ရွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာဟု သိၾကေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ မြတ္စလင္ မ်ားသည္ နိုင္ငံတကာ မီဒီယာမ်ားက မၾကာခဏ ေဖာ္ျပၾကသကဲ့သို႔ ကမာၻ႔အဖိႏွိပ္ အခံရဆုံးေသာ လူမ်ိဳး စုျဖစ္သည္ ဟူေသာ အခ်က္ထက္ပို၍ နက္ရွိုင္းသည့္ ဝိေရာဓိ ရွိေနသည္ဟု ယူဆလွ်င္ ဆီေလွ်ာ္သည္။
ေဒသခံမ်ားခံစားေနရေသာ ဒုကၡမ်ားကို လွ်စ္လ်ႉ မရႈေသာ္လည္း ဤေဒသတြင္ စနစ္က်သည့္ အစၥလမ္မစ္ စစ္ေသြးႂကြမႈ ေပၚေပါက္လာေနသည္ ဟူသည့္ ပိုမိုမ်ားျပားေသာ အေထာက္အထားမ်ား ထြက္ေပၚ လာ ေနၿပီ။ စစ္တပ္၏ ျပင္းထန္ေသာ တုံ႕ျပန္မႈသည္ က်ယ္ျပန႔္ေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ား ရွိလာနိုင္သည္။ “အာဏာ ပိုင္ေတြက မီးနဲ႕ ကစားေနၾကတယ္” ဟု ဤကိစၥႏွင့္ အကြၽမ္းတဝင္ရွိေသာ သံတမန္ တဦး က ေျပာသည္။ “မြတ္စလင္ေလာကမွာ ဒီစစ္ေသြးႂကြေတြအေပၚ က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ က႐ုဏာ သက္ေနၾက တယ္” ဟုလည္း ၎က ေျပာသည္။ တဖန္ ICG ၏ အဆိုအရ ေျပာရလွ်င္ စနစ္တက် မကိုင္တြယ္ ပါက ျပင္ပေထာက္ခံမႈျဖင့္ ဘာသာေရး အုံႂကြမႈသစ္၏ နိဒါန္းျဖစ္လာနိုင္သည္။
ဤပဋိပကၡမ်ား၏ ေနာက္ကြယ္မွ အဓိကေခါင္းေဆာင္မွာ ပါကစၥတန္ဖြား Abdus Qadoos Burmi ျဖစ္ သည္ ဟု ဆိုသည္။ ပါကစၥတန္နိုင္ငံ ကရာခ်ိၿမိဳ႕တြင္ အေျခစိုက္ၿပီး သူသည္ လူမႈကြန္ယက္တြင္ လြန္စြာ ပ်ံ့ႏွံ႕ ေန ေသာ ဗီဒီယိုတြင္ ပါဝင္သလို သူ၏ အဖြဲ႕ Harkat ul Jihad Islami-Arakan (HUJI-A) မွ ထုတ္ေဝေသာ စာ ေစာင္တြင္လည္း ပါဝင္သည္။ ထိုအဖြဲ႕သည္ အာရဗီဘာသာျဖင့္ ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ဟုေခၚ ေသာ Harakah al-Yaqin အမည္ရွိ ပိုမို အင္အားႀကီးသည့္ အဖြဲ႕၏ အစိတ္ အပိုင္း ျဖစ္နိုင္သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ မိဘမ်ားက ပါကစၥတန္တြင္ ေမြးဖြားေသာ Qadoos Burmi သည္ Lashkar-e-Taiba (LeT) မွန္ကန္သူတို႔၏ တပ္ဖြဲ႕ႏွင့္ ၎၏ နိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္း Jamat ud Dawah (JuD) တို႔ႏွင့္ နီးစပ္သူဟု ေဖာ္ျပ ၾကသည္။ ထို ၂ ဖြဲ႕လုံးကို ပါကစၥတန္တြင္ ပိတ္ပင္ထားေသာ္လည္း အနည္းႏွင့္ အမ်ားဆိုသလို ေျပာင္ က်က် ပင္ ဆက္လက္ လႈပ္ရွားေနၾကသည္။ ဝီကီလိက ဖြင့္ခ်ခဲ့ေသာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၀ ရက္ေန႕ အေမရိ ကန္ သံတမန္ ေၾကးနန္းတြင္ပင္ LeT ႏွင့္ ၎၏ အျခားအမည္ JuD တို႔သည္ နိုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္ ကြန္ ရက္ al-Qaida ၏ လက္ေအာက္ခံ ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အတြက္ ရန္ပုံေငြကို ေဆာ္ဒီအာေရးဗီး ယာ မွ အလႉဒါန အဖြဲ႕ဟု ေခၚေသာ အဖြဲ႕မ်ားမွ ရရွိသည္ဟု ပါရွိသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ပထမ အႀကိမ္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား အၿပီး မၾကာမီတြင္ LeT ႏွင့္ JuD တို႔သည္ ရိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို မီးေမာင္း ထိုးျပရန္ Difa-e-Musalman e-Arakan Conference ေခၚ လႈပ္ရွားမႈ တခု ျပဳလုပ္ သည္။ ထိုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းမ်ားက Shahid Mahmood ႏွင့္ Nadeem Awan ဟု ေဖာ္ျပေသာ JuD မွ ထိပ္တန္းလႈပ္ရွားသူ ႏွစ္ဦးတို႔သည္ ျမန္မာနယ္စပ္ရွိ စခန္းမ်ားမွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ ဆက္ သြယ္ရန္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရးႏွင့္ စစ္ပုံစံ သင္တန္းအခ်ိဳ႕ ေပးခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ LeT ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ လႈပ္ရွားသူမ်ားသည္ ထိုင္းနိုင္ငံ မဲေဆာက္ေဒသသို႔ သြားေရာက္ကာ စစ္ေသြးႂကြ ျဖစ္နိုင္သူမ်ားကို ေလ့က်င့္သင္ တန္း ေပး ခဲ့သည္။
ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ လူမႈကြန္ရက္ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို အသုံးျပဳကာ ရခိုင္ျပည္နယ္ တြင္ လုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ားက က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲေသာ ရက္စက္သည့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ျပသည့္ ဓာတ္ပုံ မ်ား၊ ဗီဒီယိုမ်ားကို ျဖန႔္ခ်ိရင္း မအားလပ္နိုင္ေတာ့ေပ။ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ား ရွိသည္ကို မျငင္းဆန္ေသာ္ လည္း ဝါရင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ေလ့လာသူ မ်ားမွာ ထိုေဒသမွ လာေသာ ဓာတ္ပုံအတုမ်ား အႀကီးအ က်ယ္ ျဖန႔္ခ်ိေနျခင္းေၾကာင့္ အံ့ၾသတုန္လႈပ္ခဲ့ၾကရသည္။ မၾကာေသးမီကပင္ ကေမာၻဒီယား ကေလး ငယ္ တဦးကို ဒတ္ခ်္တဦးႏွင့္ ကေမာၻဒီးယား ႏွစ္ဦးတို႔ ႏွိပ္စက္ေနေသာပုံကို ၿဗိတိန္သတင္း စာ ေဒးလီးေမးလ္ (the Daily Mail) က ရိုဟင္ဂ်ာကေလးငယ္ကို ျမန္မာစစ္သားမ်ား ႏွိပ္စက္ေနပုံ အျဖစ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္က နာဂစ္မုန္တိုင္းတြင္ ေသဆုံးသူမ်ား၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလက တ႐ုတ္နိုင္ငံ စီခြၽမ္ငလ်င္ တြင္ ေသ ဆုံးသူမ်ား၏ ဓာတ္ပုံမ်ားကိုလည္း ရိုဟင္ဂ်ာတို႔အေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ အေထာက္အထားမ်ား အျဖစ္ ျဖန႔္ခ်ိၾက သည္။ နိုင္ဂ်ီးရီးယား စစ္ေသြးႂကြမ်ားက ကြင္းျပင္တြင္ ထားၿပီး သတ္ျဖတ္ခံေသာ ခရစ္ယာန္မ်ား၏ ပုံကို လည္း ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ေသဆုံးေနပုံဟု ေျပာၾကသည္။ ထိုင္းနိုင္ငံတြင္ ယာဥ္တိုက္ မႈေၾကာင့္ ေသဆုံးေသာ မြတ္ စလင္တဦး၏ ပုံကိုပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အၾကမ္းဖက္မႈ၏ သားေကာင္ဟု ဆိုၾကသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ မီးရွို႔ခံရေသာ ႐ြာမ်ား၏ ဓာတ္ပုံအစစ္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ အဖြဲ႕ (Human Rights Watch – HRW) ႏွင့္ အျခားေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈဆိုင္ရာ ခိုင္မာေသာ သတင္းမ်ားမွာ လုပ္ႀကံ ဇာတ္လမ္းမ်ားႏွင့္ မွန္ကန္ေသာ အခ်က္အလက္ကို ခြဲျခားရန္ လြန္စြာ ဂ႐ုစိုက္လာ ခဲ့ရသည္။ ၎တို႔ထံ ေပးပို႔ေနေသာ ဓာတ္ပုံႏွင့္ ဗီဒီယို အမ်ားအျပားမွာ သိသာေသာ အတုမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ၁၅ ႏွစ္မွ် HRW အတြက္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ သတင္းမ်ား လိုက္ေပးေနေသာ David Mathieson ၏ အဆိုအရ သိရသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး အုပ္စုမ်ားသည္ ဤသို႔ လုပ္ေဆာင္ျခင္း အားျဖင့္ HRW ကဲ့သို႔ေသာ နိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕မ်ား၏ လုပ္ငန္းမ်ားကို လက္ေတြ႕တြင္ ထိခိုက္ေစသည္ဟု ၎က ဆိုသည္။ “ ေလးနက္တဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အစီရင္ ခံစာတခုကို ပုတ္ ခတ္ေျပာဆိုဖို႔၊ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အစီရင္ခံစာကို အယုံအၾကည္ ကင္းမဲ့ေစဖို႔ သတင္း မွားေတြက မီး ထိုးေပး တယ္” ဟုလည္ David Mathieson က ဆက္ေျပာသည္။ “ရႈပ္ေထြးတဲ့ လူ႕အခြင့္ အေရး သတင္းအခ်က္ အ လက္ေတြ ထုတ္လႊင့္ဖို႔ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို စင္ျမင့္ အျဖစ္ အလြဲသုံးစား လုပ္လို႔ ရတာကို ျပေနၿပီး အ သုံးျပဳ သူေတြ အေနနဲ႕ သတင္းေတြ၊ ပုံေတြေတြ႕တာနဲ႕ ခ်က္ျခင္း ထိခိုက္တုံ႕ျပန္မယ့္ အစား မွန္-မမွန္ စိစစ္ ေမး ခြန္းထုတ္ဖို႔ လိုတယ္။ လူေတြက အက်ပ္အတည္း ႀကဳံရင္ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈက တဖက္သတ္ ေပါက္ကြဲ ၾကၿပီး မွ်တတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ အေပၚမွာ အေျခမခံ ၾကေတာ့ဘူး” ဟုလည္း ၎က ေျပာသည္။
တိက်ေသာ သတင္းႏွင့္ ေကာလာဟလ အပါအဝင္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ နိုင္ငံ တကာ မီဒီယာ၏ အဓိက အာ႐ုံစိုက္ရာ ျဖစ္ေနသျဖင့္ ျပည္ပ သတင္းေထာက္ အမ်ားအျပား မွာ ျမန္မာ ၏ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို တန္းတူ ထားလာၾကစဥ္ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ နိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း၌ အစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အမ်ား အျပား ၾကားတြင္ ပိုမိုျပင္းထန္ ႀကီးမားေသာ ျပည္ တြင္း စစ္ မီးဟုန္းဟုန္း ေတာက္ေနသည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္ မွတ္ ေရး ထိုခဲ့ေသာ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ KIA မွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွ စတင္ကာ တိုက္ ခိုက္ခံေန ရ သည္။ လူ ၁ သိန္းေက်ာ္ ေနရပ္စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပး ေနရၿပီး ကခ်င္ျပည္နယ္ ရွိ ယာယီတဲ ဒုကၡ သည္ စခန္းမ်ား တြင္ ေနထိုင္ေနရသည္။ KIA စခန္းမ်ားႏွင့္ အရပ္သားေက်း႐ြာမ်ားမွာ ဗုံးႀကဲတိုက္ခိုက္ ခံေနရသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ KIA ၊ ပေလာင္၊ ကိုးကန႔္၊ ရွမ္းတပ္မ်ား အ ၾကား တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားေနသည္။ ၁၉၈၀ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အႀကီးမား ဆုံးျဖစ္ေသာ ထိုစစ္ပြဲ တြင္ တိုက္ခိုက္ေရး ရဟတ္ယာဥ္မ်ား၊ ေလယာဥ္မ်ား၊ အေျမာက္ႀကီးမ်ားကို အသုံးျပဳ တိုက္ခိုက္ေနသည္။ တခ်ိန္တည္းတြင္ အစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကိုလည္း ေၾကညာထား သည္။ ျမန္မာသတင္းေထာက္ မ်ားက မိတ္ေဆြ နိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္မ်ားအား ၎တို႔သည္ နိုင္ငံ၏ ဆယ္စုႏွစ္ မ်ားစြာၾကာၿပီျဖစ္ေသာ လူမ်ိဳးစုျပႆနာကို သတင္းယူေနသည္ ဟု ေျပာလွ်င္ နိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္မ်ားက “ဒါဆို ခင္ဗ်ား ရိုဟင္ ဂ်ာကိစၥ ေရးေနတာလား” ဟု ျပန္ေမးတတ္ၾက သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ပဋိပကၡသည္ ေျမာက္ပိုင္းကိစၥ ကဲ့သို႔ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ပုန္ကန္မႈ ျဖစ္လာမည္မွာ မေသ ခ်ာေသး သကဲ့သု႔ိ ထိုကိစၥသည္ ေဒသခံစစ္ေသြးႂကြမ်ား အေနျဖင့္ ျပည္ပမဟာမိတ္မ်ားထံမွ မည္သို႔ေသာ အ ကူအညီ ရယူနိုင္မည္ ဆိုသည့္ အခ်က္ေပၚလည္း မွီတည္ေနသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ မြတ္စလင္ လႊမ္းမိုးေသာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ စစ္ေသြးႂကြ လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ ထူး ထူးျခားျခား ေအာင္ျမင္မႈ မရွိလွေပ။ ဤေဒသတြင္ ပထမဆုံးေသာ မြတ္စလင္ ခုခံေရးတပ္ဖြဲ႕ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ နိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး မရမီ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ ၂၀ ရက္ေန႕တြင္ ဘူးသီးေတာင္၌ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ Jafar Hussain ေခၚ Jafar Kawwal သည္ ေဒသခံ လူသိမ်ားေသာ အဆိုေတာ္ ျဖစ္ၿပီး သူသည္ ထိုေဒသကို ထိုစဥ္က လြတ္လပ္ေရး ရကာစက ပါကစၥတန္ႏွင့္ ေပါင္းလိုသည္။ အႏၵိယက ပိုင္းျခားထားေသာ အေရွ႕ပါကစၥတန္ႏွင့္ အေနာက္ပါကစၥတန္တို႔ ပါဝင္သည့္ ပါကစၥတန္ နိုင္ငံသည္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ ၁၄ ရက္တြင္ လြတ္လပ္ေရး ရသည္။ အႏၵိယသည္ ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႕တြင္ လြတ္ လပ္ေရး ရသည္။ ယခင္က အႏၵိယ၏ အေရွ႕ဘဂၤလား ျပည္နယ္ျဖစ္ေသာ အေရွ႕ပါကစၥတန္သည္ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ခြဲထြက္ၿပီးဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။
ပထမဆုံး ပုန္ကန္မႈသည္ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ားသို႔ အလ်င္အျမန္ ပ်ံ့ႏွံ႕ သြားသည္။ သို႔ေသာ္ ပါကစၥတန္က ထိုသူပုန္တို႔၏ ေတာင္းဆိုမႈကို လက္မခံေၾကာင္း ေသခ်ာေသာအခါ ၎တို႔က ေဒသတြင္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုၾကသည္။ ျမန္မာမြတ္ စလင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကလည္း ၎တို႔သည္ အေနာက္ဘက္ နယ္စပ္မွ သူပုန္မ်ားကို မေထာက္ခံေၾကာင္း ေၾကညာၾကသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရေသာ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ တဦး ျဖစ္သူ မြတ္စလင္ဘာသာဝင္ ဦးရာဇတ္ ကလည္း ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ေမလ ၂၀ ရက္ေန႕ကပင္ စာနယ္ဇင္း မ်ား၌ ထိုအဆိုျပဳ ပါကစၥတန္ျပည္နယ္ကို မေထာက္ခံဘဲ နိုင္ငံရွိ မြတ္စလင္အသိုင္းအဝိုင္းကို သတိေပးခ်က္ တေစာင္ေရးသား ထုတ္ေဝသည္။ ဦးရာဇတ္က ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ားသည္ ၎တို႔ ေမြးဖြားရာ နိုင္ငံတြင္ ခိုင္ မာေလးစားစရာ အသိုင္းအဝန္း ျဖစ္ေစလိုသည္။ ထိုမွစ၍ ဤအယူအဆသည္ ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ား၏ ရပ္ တည္ခ်က္ ျဖစ္လာသည္။ ယခုရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္လာေသာ မြတ္စလင္ခြဲထြက္ေရးႏွင့္ လက္နက္ ကိုင္ အုံႂကြမႈမွာ ထိုေဒသမွ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္သာ ျဖစ္ခဲ့သည္။
အုံႂကြမႈ၏ေခါင္းေဆာင္ Jafar Hussain မွာ ၁၉၅၀ တြင္ လုပ္ႀကံခံရၿပီး Cassim ဆိုသူက သူ႕ကို ဆက္ခံ သည္။ ထိုအုံႂကြမႈမွာ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ မုတ္သုန္ စစ္ဆင္ေရး အၿပီး ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား အလယ္ေလာက္တြင္ ၿငိမ္ သက္သြားသည္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ဆုံးလက္က်န္ သူပုန္အနည္းငယ္သည္ အစိုးရႏွင့္ သေဘာ တူ ညီခ်က္ ရၿပီး လက္နက္ခ်သည္။ ၎တို႔သည္ ေမယုနယ္ျခား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသဟု ေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရး ေဒသ ရရွိေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။
ထိုအေစာပိုင္း သူပုန္မ်ားသည္ ၎တို႔ကိုယ္ ၎တို႔ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားဟု မေခၚၾကဘဲ မူဂ်ာဟစ္မ်ားဟု ေခၚၾက သည္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းအထိ ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ အမည္ကို မသုံးေသးဘဲ အစိုးရကလည္း ထို သတ္မွတ္ခ်က္ကို အသိအမွတ္ မျပဳေသးေပ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း ဦးေဆာင္ေသာ စစ္တပ္အိမ္ေစာင့္ အစိုးရကို ၁၉၅၈ ခုႏွစ္က အာဏာလႊဲေပးရန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရာထူးမွ ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ေသာ ဦးႏုက ၁၉၆၀ ေ႐ြးေကာက္ ပြဲတြင္ ျပန္လည္ အေ႐ြးခံေသာအခါ မြတ္စလင္မဲ လိုခ်င္ေသာ ေၾကာင့္ ေမယုနယ္ျခား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသကို ဖန္တီးခဲ့ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ အမည္ကိုလည္း အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့သည္။
ရိုဟင္ဂ်ာ ဟူေသာ စကားလုံး၏ အစမူရင္းႏွင့္ အဓိပၸာယ္မွာလည္း မေရရာေခ်။ ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး အုပ္ စု မ်ားကမူ စေကာ့လူမ်ိဳး ပထဝီ၊ ႐ုကၡေဗဒႏွင့္ သတၱေဗဒပညာရွင္ Francis Buchanan-Hamilton ၏ စာေပ မ်ားကို ကိုးကားၾကသည္။ သူက ယခုရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း ေဒသတြင္ Rooinga ဟုေခၚေသာ သူမ်ား ေနထိုင္ေၾကာင္း ၁၇၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ ထို Rooinga မ်ားသည္ ယေန႕ ၎တို႔ကိုယ္ ၎ တို႔ ရိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚၾကေသာ သူမ်ား ဟုတ္ မဟုတ္မွာလည္း ေသခ်ာရန္ အလွမ္း ေဝး လွသည္။ ယေန႕တိုင္ ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေကာင္းဆုံး က်မ္းရင္းမ်ား အနက္ တခု ျဖစ္ေနေသးေသာ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္က ဂ်ာမဏီတြင္ထုတ္ေဝသည့္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ မြတ္စလင္မ်ား- လူမ်ိဳးစုတခုကို ေလ့လာျခင္း The Muslims of Burma: A Study of a Minority Group ကိုု ေရးသားသူ Moshe Yegar ၏ အဆိုအရ ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ စကား၏ အဓိပၸာယ္မွာ ေမတၱာျပည့္ဝသူမ်ား “the compassionate ones” ဟူ၍ ျဖစ္နိုင္သည္၊ သို႔မဟုတ္ ႐ြာေဟာင္းက က်ား “rwa-haung-ga-kyar” ဟူေသာ စကားက အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာျခင္း ျဖစ္နိုင္သည္ ဟု ဆိုသည္။ ႐ြာေဟာင္းက က်ား ဟူေသာ စကားမွာ ရဲရင့္သူမ်ားဟု အဓိပၸာယ္ရၿပီး ၁၇၈၀ ခုႏွစ္က ထိုေဒ သကို ဗမာသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ေဒသခံ မြတ္စလင္ စစ္သားမ်ားကို ေပးထားေသာ အမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္အထိ ရခိုင္သည္ သီးျခား လြတ္လပ္ေသာ ဘုရင့္နိုင္ငံ ျဖစ္ၿပီး ဗမာဘုရင္ဘိုးေတာ္ဘုရားသည္ ထိုေဒ သကို သိမ္းရန္ သူ၏ မြတ္စလင္စစ္သားမ်ားကို သုံးခဲ့သည္။ ထိုအယူအဆ မွန္ကန္ပါက ၁၇၉၉ ခုႏွစ္ က Rooinga မ်ားႏွင့္ ဘဂၤလီစကား၏ စစ္တေကာင္း ေဒသိယစကား ေျပာေသာ ယေန႕ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားၾကား ဆက္ စပ္မႈ မရွိေပ။ ထိုေဒသတြင္ က်န္ခဲ့ေသာ ထိုမြတ္စလင္စစ္သားမ်ားသည္ မၾကာမီ ျမန္မာအမည္မ်ား သုံး လာ ၾကၿပီး ၎တို႔မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ဘာသာကို ဆက္လက္ကိုးကြယ္ေစကာမူ ျမန္မာစ ကား သို႔မဟုတ္ ရခိုင္ေဒသိယစကားကို သုံးၾကသည္။
စစ္ေတြႏွင့္ စစ္တေကာင္းၾကား ေဒသသည္ ထုံးစံအားျဖင့္ အႏၵိယတိုက္ငယ္ အဆုံး အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒ သ စတင္ရာ နယ္စပ္ေဒသ ျဖစ္ကာ ယခုျမန္မာႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ ႏွစ္ဖက္စလုံးတြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားႏွင့္ မြတ္စလင္မ်ား ယခင္ပင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္မွ ဗုဒၶဘာသာမ်ားက ရခိုင္ေဒသိယ စ ကားကို ေျပာၾကၿပီး ၎တို႔ို ၁၉၄၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ Bohmong ေစာ္ဘြား ေမာင္ေ႐ႊျဖဴ ထြင္သည့္ စ ကားအတိုင္း မာရ္မ Marma ဟုေခၚသည္။ မာရ္မ ဆိုသည္မွာ ျမန္မာကို ရခိုင္သံျဖင့္ ေခၚေသာ အသံျဖစ္ သည္။ ရခိုင္စကားတြင္ ျမန္မာစံဘာသာစကားႏွင့္ မတူ၊ ယပက္လက္သံ (Ya) ကို ရေကာက္သံ (R) ျဖင့္ အ သံ ထြက္ၾကသည္။ ပါကစၥတန္ႏွင့္ ျမန္မာတို႔ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ႏွစ္နိုင္ငံ နယ္ျခားမွာ နိုင္ငံတကာ နယ္ျခားမ်ဥ္း ျဖစ္လာၿပီး လူမ်ိဳးစုအမည္ စရိုက္လကၡဏာမ်ား အေရးပါလာသည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္မွ ရခိုင္ဗုဒၶ ဘာသာမ်ားက ၎တို႔သည္ မာရ္မ ျဖစ္သည္ဟု ဆုံးျဖတ္ၾကၿပီးေနာက္ ဆယ္စုႏွစ္ ၁ ခု ၾကာေသာအခါ ၿဗိသိ သွ်ေခတ္ တေလွ်ာက္လုံး စစ္တေကာင္းသား Chittagonians ဟု သတ္မွတ္ခံရေသာ ရခိုင္ အေနာက္ေျမာက္ ပိုင္းမွ မြတ္စလင္မ်ားက ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို ျပန္လည္ အသက္သြင္းၾကကာ အဓိပၸာယ္သစ္ ဖြင့္ၾကသည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္/ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ မာရ္မ မ်ားသည္ ထိုနိုင္ငံ၏ နိုင္ငံသား မ်ား ျဖစ္လာၾကေသာ္လည္း ရိုဟင္ ဂ်ာမ်ားမွာ ၎တို႔ ေနေသာ ေနရာတြင္ ထိုအဆင့္အတန္း မရခဲ့ေပ။ ၎တို႔ အမ်ားစုသည္ ၿဗိသိသွ်ေခတ္ တေလွ်ာက္လုံး ထိုေနရာတြင္ အေျခခ်ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရခိုင္ႏွင့္ ျမန္မာတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ အမ်ားစုက ၎ တိုကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ လာေရာက္ေျခခ်သဴ ဘင္ဂါလီမ်ားဟု ေခၚၾကသည္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ႏွစ္ခုအၾကား ကာလရွည္ၾကာစြာ ျဖစ္ေပၚေနခဲ့ေသာ ပြတ္တိုက္မႈမ်ားသည္ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္မ်ား က ဂ်ပန္ေခတ္ အတြင္း လြန္စြာ ျပင္းထန္လာသည္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာမ်ားက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဗမာ့ လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ဘက္မွ ရပ္ၿပီး စစ္တေကာင္းသား မြတ္စလင္ အားလုံးနီးပါးကမူ ၎ တို႔ ကို Mugh ေခၚ ရခိုင္ဖိႏွိပ္မႈမွ အကာအကြယ္ ေပးေသာ ၿဗိသိသွ်တို႔ကို သစၥာခံၾကသည္ဟု C.E. Lucas Phillips ေရးသားသည့္ The Raiders of Arakan စာအုပ္အရ သိရသည္။ ထို အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခု လုံးတို႔ သည္ တဖက္ႏွင့္ တဖက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကၿပီး စစ္ႀကီးၿပီးေသာ အခါ ၅၀၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ၈၀၀၀၀ အထိ ရွိေသာ စစ္တေကာင္းသားမ်ားသည္ အေရွ႕ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးၾကကာ ၎တို႔ကို စခန္း မ်ားတြင္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္။ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေသာအခါတြင္လည္း ျပန္မလာၾကေတာ့ ဘဲ အမ်ားအျပား သည္ အေနာက္ပါကစၥတန္သို႔ ဆက္သြားၿပီး ကရာခ်ိၿမိဳ႕တြင္းႏွင့္ အနီးအပါးတြင္ အေျခခ်သည္။ ေနာင္ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕သည္ ယေန႕ စစ္ေသြးႂကြမ်ား ကို ေထာက္ခံအားေပးေန သည့္ ႀကီးမားေသာ ျပည္ေျပး အသိုင္းအဝိုင္း၏ နိဒါန္းျဖစ္ေသာ ယခု အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားနိုင္ငံဟုေခၚေသာ Sharjah သို႔ ဆက္ သြားၾကသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းကို အာဏာေနာက္တႀကိမ္ႏွင့္ အပိုင္စား ရသြားေစေသာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ သည္ ေမယုနယ္ျခား ေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕၏ နိဂုံးပင္ ျဖစ္သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢႏွင့္ ရို ဟင္ဂ်ာ လူငယ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အပါအဝင္ ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး မတရားသင္း ေၾကညာခံရသည္။ ထို ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ ေခါင္းေဆာင္ Mohammad Jafar Habib အပါအဝင္ အခ်ိဳ႕ေသာ တက္ႂကြလႈပ္ ရွားသူ မ်ားက ၁၉၆၃ ေမလတြင္ ေျမေအာက္သို႔ ဝင္ေရာက္သြားၾကၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာလြတ္လပ္ေရး တပ္ဖြဲ႕ (Rohingya Independence Force – RIF) ကို ထူေထာင္ကာ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို ပထမဆုံး သုံးေသာ သူပုန္အဖြဲ႕ ျဖစ္ လာသည္။ ၎အဖြဲ႕သည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ိဳးခ်စ္တပ္ဦး (Rohingya Patriotic Front – RPF) ျဖစ္ လာေသာ္လည္း ယခင္ RIF ကဲ့သို႔ပင္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ သိပ္မလႈပ္ရွားနိုင္ခဲ့ဘဲ စစ္တေကာင္း တြင္ အေျခစိုက္ ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာတိုက္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ျမန္မာအစိုးရက တရားမဝင္ လာေရာက္ ေနထိုင္သူမ်ားကို စစ္ေဆးရန္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ နဂါးမင္း စစ္ ဆင္ေရးကို ျပဳလုပ္ေသာအခါ ဤျပႆနာႏွင့္ ပတ္သက္၍ နိုင္ငံတကာက စိတ္ဝင္စားမႈ ရရွိလာသည္။
ဇြန္လအေရာက္တြင္ အနည္းဆုံး ရိုဟင္ဂ်ာ ၂ သိန္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ ထြက္ေျပးၿပီး နိုင္ငံတကာကန႔္ ကြက္ မႈႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ ၎တို႔၏ အမ်ားစုကို ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္ခြင့္ ေပးရေသာ္ လည္း ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ သူမ်ားမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ နယ္စပ္တြင္ ေနရျခင္းသည္ ပိုမိုအႏၲရာယ္ကင္း သည္ ဟု ယူဆၾကသည္။ အလြန္အမင္း ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာေသာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား အလႉဒါနအဖြဲ႕ Rabitat-al-Alam-al-Islami က ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ အက်ပ္အတည္းမ်ား အတြင္း အကူအညီမ်ား စတင္ပို႔ေပးခဲ့ၿပီး Cox’s Bazar ၏ ေတာင္ဘက္ Ukhia တြင္ ေဆး႐ုံတ႐ုံ၊ ဗလီတခုႏွင့္ အစၥလမ္ဘာသာေရး ေကာ လိပ္တခု ေဆာက္ေပး ခဲ့သည္။
ရလဒ္မွာ အဖြဲ႕၏ ပိုမိုစစ္ေသြးႂကြေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားသည္ RPF မွ ခြဲထြက္ၾကၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာေသြးစည္း ညီၫြတ္ေရး အဖြဲ႕ (Rohingya Solidarity Organization – RSO) ကို ထူေထာင္ၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္ နယ္မွ ေဆးဆရာဝန္ Muhammad Yunus ဦးေဆာင္ၿပီးေနာက္ ၎အဖြဲ႕သည္ မၾကာမီ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အနက္ အဓိက အက်ဆဳံးႏွင့္ စစ္ေသြးအႂကြဆုံး အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္လာသည္။ ၎၏ ပိုမို တင္းက်ပ္ေသာ ဘာသာေရးရပ္တည္မႈေၾကာင့္ RSO သည္ မၾကာမီမွာပင္ မြတ္စလင္ေလာကမွ အလား တူ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈ ရလာသည္။ ထိုသို႔ ေထာက္ခံေသာ အဖြဲ႕မ်ားတြင္ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္မွ အေျခ့ခံ ဝါဒီ Jamaat-e-Islami ႏွင့္ ၎ထက္ ပိုမို အစြန္းေရာက္ေသာ လူငယ္အဖြဲ႕ Islami Chhatra Shibir ၊ အာဖဂန္မွ Gulbuddin Hekmatyar ၏ Hizb-e-Islami အဖြဲ႕၊ ကက္ရွ္မီးယားမွ Hizbe-ul Mujahideen ႏွင့္ မေလးရွားမွ အစၥလာမ္လူငယ္အဖြဲ႕ Angkatan Belia Islam sa-Malaysia တို႔ ပါဝင္သည္။ Ukhia အနီးရွိ RSO စခန္းမ်ားတြင္ အာဖဂန္ နည္းျပမ်ားကို ေတြ႕လာရၿပီး RSO စစ္ေသြးႂကြ ၁၀၀ နီးပါး အာဖဂန္နစ ၥတန္ နိုင္ငံ Khost ျပည္နယ္တြင္ Hizb-e-Islami စစ္သင္တန္း တက္ရန္ သြားၾကသည္။
RSO ေခါင္းေထာင္ထလာျခင္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ေဒသခံမ်ားကို နယ္ စပ္ျဖတ္ ေက်ာ္ ေျပးေစေသာ ျမန္မာစစ္တပ္၏ အျခားေသာ စစ္ဆင္ေရးတခု ျပဳလုပ္ခ်ိန္ႏွင့္ တိုက္ ဆိုင္ေနျပန္သည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ဧၿပီလတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၂၅၀၀၀၀ ခန႔္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တြင္ ခိုလႈံေန ၿပီး ျဖစ္ကာ ထိုစဥ္က ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲ၏ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား တပ္မႉး ျဖစ္သူ မင္းသား Khaled Sultan Abdul Aziz သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဒကၠာသို႔သြား ေရာက္လည္ပတ္ၿပီး ကူဝိတ္တြင္ ျပဳလုပ္ သကဲ့သို႔ သဲကႏၲာရ မုန္တိုင္း စစ္ဆင္ေရး (အေမရိကန္ဦးေဆာင္ေသာ ကူဝိတ္မွ အီရတ္မ်ားကို ေမာင္းထုတ္သည့္ စစ္ဆင္ေရး အမည္) ပုံစံ စစ္ဆင္ေရးမ်ိဳး ျမန္မာနိုင္ငံ တြင္ ျပဳလုပ္ ရန္ ေျပာၾကားသည္။ ထိုကိစၥသည္ လက္ေတြ႕ျဖစ္မ လာဘဲ ကုလသမဂၢ၏ ဖိအားေၾကာင့္ ျမန္မာ သည္ဒုကၡသည္ အမ်ားစုကို ျပန္ေခၚရန္ သေဘာတူရသည္။
RSO သည္ ေဒသေမွာင္ခိုေဈးကြက္မွ ေအာ္တိုမစ္တစ္ ရိုင္ဖယ္မ်ား၊ စက္ေသနတ္မ်ားကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္ မ်ားႏွင့္ ေရာ့ကက္ ေလာင္ခ်ာမ်ားကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္မ်ားလိုၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ား အေစာပိုင္းတြင္ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္ မီဒီယာမ်ားသည္ နယ္စပ္အနီး သူပုန္အင္အား တည္ေဆာက္မႈမ်ားကို က်ယ္ က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ေဖာ္ျပ ၾက သည္။ သို႔ေသာ္ RSO စခန္းမ်ားတြင္ သင္တန္းတက္ၾကသူမ်ားမွာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားသာမကေၾကာင္း ထင္ရွား လာသည္။ အမ်ားအျပားမွာ ၎တို႔၏ စစ္ေသြးႂကြ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ဖုံးကြယ္ရန္ RSO စခန္းမ်ားသို႔ ေရာက္ လာေသာ Islami Chhatra Shibir အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ စစ္တေကာင္း တကၠသိုလ္မွ လူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လက္ေတြ႕ တြင္ RSO သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားတြင္ မပါသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုစခန္းမ်ားမွ ဗီဒီယို တိပ္ မ်ားမွာ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကဘူးရွိ အယ္လ္ ကိုင္ဒါ အဖြဲ႕တြင္ ေပၚလာၿပီး ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္က အာဖဂန္ကို သိမ္းၿပီးေနာက္ အေမရိ ကန္ ေက ဘယ္သတင္း႐ုပ္သံ CNN က ရရွိသည္။ ထိုဗီဒီယိုမ်ားကို အာရဗီဘာသာျဖင့္ Burma ဟု အမွတ္ အသားျပဳၿပီး ၂၀၀၂ ၾသဂုတ္လတြင္ ကမာၻတလႊားသို႔ ျပသသည္။ ၎တို႔ကို တဖက္နယ္စပ္ Ukhia တြင္ထက္ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း ရိုက္ကူးသည္ဟု ပိုမိုယူဆရဖြယ္ ရွိသည္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ပါကစၥတန္ႏွင့္ အျခားေနရာမ်ားမွ စစ္ေသြးႂကြမ်ားသည္ အခြင့္အေရး ဆုံးရႈံးေနေသာရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားကို အျမတ္ထုတ္ၾကၿပီး ၎တို႔ကို အာဖဂန္ႏွင့္ ကမာၻအႏွံ႕မွ အယ္ကိုင္ဒါမ်ား အတြက္ အသုံးေတာ္ခံ အျဖစ္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္မွာ သံသယ ရွိစရာမလိုေပ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႕တြင္ ကရာခ်ိ အေျခစိုက္ Ummat သတင္းစာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းရာတြင္ အိုစမာဘင္လာဒင္ ကိုယ္တိုင္က “ကမာၻတဝွန္း ေနရာအႏွံ႕ ေဘာ့စနီးယားက ဆူဒန္အထိ၊ ျမန္မာနိုင္ငံကေန ကက္ရွ္မီးယားအ ထိမွာ စိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္တဲ့ ဂ်ီဟတ္ဝါဒီေတြ ရွိေနၾကတယ္” ဟုေျပာခဲ့သည္။ သူသည္ Ukhia မွ RSO မ်ားကို ရည္ၫြန္းေျပာပုံရသည္။
ရိုဟင္ဂ်ာတပ္သားသစ္ အမ်ားအျပားမွာ စစ္ေျမျပင္တြင္ အႏၲရာယ္ အမ်ားဆုံးအလုပ္မ်ား၊ မိုင္းရွင္းျခင္းႏွင့္ ေပၚတာအျဖစ္ အခိုင္းခံၾကရသည္။ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းရင္းျမစ္မ်ား၏ အဆိုအရ ရိုဟင္ဂ်ာတပ္သား သစ္မ်ားကို ကနဦးတြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေငြ တာကာ ၃ ေသာင္း (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၂၅ ေဒၚလာ) ေပးၿပီး တလလွ်င္ တာကာ ၁၀၀၀၀၀ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၇၅၀ ေဒၚလာ) ေပးသည္။ လူသစ္မ်ားကို နိေပါမွ ပါက စၥတန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ၿပီး ေလ့က်င့္ေပးကာ အာဖဂန္ရွိ စစ္စခန္းမ်ားသို႔ ပို႔သည္။
သို႔ေသာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားတြင္ ပိုမိုအလယ္အလတ္က်သဴ အုပ္စုမ်ားလည္း ရွိၿပီး ထိုသူမ်ားတြင္ ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာ အစၥလမ္မစ္ တပ္ဦး (Arakan Rohingya Islamic Front – ARIF) လည္း ပါဝင္သည္။ ၎ကို ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တြင္ RPF ေဟာင္း အႂကြင္းအက်န္မ်ားႏွင့္ RSO မွ ထြက္ေျပးလာသူ လက္တဆုပ္စာကို စုစည္း တည္ေထာင္ၿပီး ရန္ကုန္တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ Nurul Islam က ဦးေဆာင္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအဖြဲ႕တြင္ လက္နက္ေဟာင္းမ်ား တပ္ဆင္ထားသည့္ တပ္ဖြဲ႕လက္တဆုပ္စာထက္ မည္သည့္အခါကမွ် ပိုမရွိခဲ့ဘဲ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္တြင္လည္း ေကာင္းစြာ ေျခကုပ္ မရခဲ့ေပ။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္မူ ၎သည္ ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ (Arakan Rohingya National Organization – ARNO) ျဖစ္လာၿပီး အလယ္အလတ္ ရပ္တည္မႈကို ထိန္းသိမ္းကာ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ေကာ့ဘဇားတြင္ ျပည္ေျပးအျဖစ္ ရပ္တည္႐ုံသာ ရပ္တည္နိုင္သည္။
ယေန႕ေခတ္တြင္မူ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက နယ္စပ္ကို ပိုမိုထိန္းခ်ဳပ္လာေသာေၾကာင့္ RSO ႏွင့္ ARIF/ ARNO တို႔မွာ အနည္းႏွင့္ အမ်ား ဆိုသလို အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ေသာ္ မၾကာေသးမီက ရခိုင္ျပည္နယ္မွ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ပိုမိုစစ္ေသြးႂကြေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ စစ္ေသြးႂကြမ်ိဳး ဆက္တခု ေပၚေပါက္ေန ေၾကာင္း အေထာက္အထား ျပသေနၿပီး ေအာက္တိုဘာလက အႀကီးအက်ယ္ လူ ထု လႈံ႕ေဆာ္တိုက္ခိုက္မႈသည္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ လက္နက္ကိုင္မ်ားျဖင့္ ပထမဆုံးဝင္ေရာက္ ရန္ ႀကိဳးစားမႈ မဟုတ္ေၾကာင္း ျပသေနသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလႏွင့္ ေမလက စစ္ေသြးႂကြအုပ္စု မ်ားသည္ ေမာင္ ေတာရွိ နယ္ျခားေစာင့္ ရဲစခန္းမ်ားကို အေသအေပ်ာက္ မ်ားေသာ တိုက္ခိုက္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားကို ျပည္တြင္း မီဒီယာမ်ားက ေဖာ္ျပျခင္း မရွိသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ အနည္းဆုံး ၄ ဦးႏွင့္ ထို ထက္ပိုေသာ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ထိုစဥ္က ေသဆုံးခဲ့ၾကသည္။
ေနာက္ထပ္ စစ္ေသြးႂကြမ်ားကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံႏွင့္ ပါကစၥတန္နိုင္ငံ၏ လူသူအေရာက္အေပါက္ နည္း ေသာ နယ္စပ္ ေဒသမ်ားတြင္ ေလ့က်င့္ေပးေနသည္။ ထို႔အျပင္ ဂ်ီဟတ္ သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ အတြက္ ရန္ပုံေငြမ်ားမွာလည္း အဓိက အားျဖင့္ ကာတာႏွင့္ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေသာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏွင့္ ပင္လယ္ ေကြ႕ နိုင္ငံမ်ားမွ ေငြေၾကး ေထာက္ပံ့သူမ်ား ထံမွ ေရာက္ရွိလာေနၾကသည္။ ထိုအုပ္စုမ်ားသည္ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား နိုင္ငံတို႔မွ အစၥလမ္မစ္ အစြန္းေရာက္ အေျခခံဝါဒီမ်ားႏွင့္ အဆက္အစပ္ ရွိၾက သည္ ဟု သတင္းမ်ား ထြက္ေနသည္။ စစ္ေသြးႂကြ၊ လက္နက္တပ္ဆင္ ေလ့က်င့္ သို႔မဟုတ္ အျခားတနည္း နည္းျဖင့္ စည္း႐ုံးထားေသာ သူ မည္မွ်ရွိသည္ကိုမူ အတိအက် မသိရ သလို အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အမည္ကို လည္း မသိရေပ။ ၎တို႔၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အမည္မွာလည္း ပေဟဠိ ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔၏ အမ်ားစု က အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး သုံးေနၾကသည္။
ယေန႕ေခတ္ စစ္ေသြးႂကြမ်ားသည္ သတင္းမ်ား အတိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အစၥလမ္ မစ္ နိုင္ငံေတာ္ ထူေထာင္လို/မလို၊ သို႔မဟုတ္ အႏၵိအပါအဝင္ ျဖစ္နိုင္ေသာ ေဒသတြင္း စစ္ဆင္ေရးမ်ား အ တြက္ နယ္ေျမသစ္ ရွာေဖြေနျခင္း ဟုတ္/မဟုတ္လည္း အေသအခ်ာ မသိရေပ။ သို႔ေသာ္ ၎သည္ နိုင္ငံတ ကာေလ့လာသူမ်ား ယခုမွသာ စိတ္ဝင္စားလာေသာ ႀကီးထြားေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈျဖစ္သည္မွာ ေသခ်ာသည္။ ထို႔အျပင္ ICG ၏ အဆိုလည္း မွန္ေကာင္း မွန္နိုင္သည္။ ၎သည္ ေဒသတြင္း အျခားနိုင္ငံမ်ားတြင္ တည္ ၿငိမ္ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေသာ ျမန္မာနိုင္ငံမွ အစၥလမ္မစ္လႈံ႕ေဆာ္ေသာ အုံႂကြမႈ၏ နိဒါန္း လည္းျဖစ္နိုင္သည္။
(ဘာေတးလင့္တနာသည္ Far Eastern Economic Review ၏ သတင္းေထာက္ေဟာင္း တဦး ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ နိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာအုပ္ အမ်ားအျပား ေရးသားျပဳစုခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ သူ၏ Militancy in Arakan State ကို ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပသည္)
http://burma.irrawaddy.com/article/2016/12/19/127630.html
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ အျခားေသာ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡ မ်ားထက္ တမူထူးျခားေနၿပီး ျပင္ပနိုင္ငံမ်ား၏ အာ႐ုံစိုက္မႈကို ရရွိေစသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ အေနာက္ ေၿမာက္ အစြန္အဖ်ားမွ မြတ္စလင္ အသိုက္အဝန္းမ်ားသည္ “မ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ” နီး ပါးျဖစ္ေနေသာ “လူမ်ိဳး သန႔္စင္မႈ”ကို ႀကဳံေတြ႕ ေနရျခင္း လား၊ သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံတကာ ပဋိပ ကၡေစာင့္ ၾကည့္ ေလ့လာေရး အုပ္စု (International Crisis Group – ICG) မွ စာေရးဆရာ ၂ ဦးတို႔က တိုင္းမ္ မဂၢဇင္းႏွင့္ ၎တို႔၏ ပိုမိုရွည္ လ်ားေသာ စာတမ္းတြင္ ေရးသားထား သကဲ့သို႔ “ကမာၻ႔ ေနာက္ ဆုံးေပၚ မြတ္စလင္ သူပုန္လက္သစ္” ျဖစ္ပါ သလား။
မည္သို႔ဆိုေစ ၂၀၁၂ ဇြန္လက စတင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ ေၾကကြဲစရာတခု ျဖစ္ၿပီး အုံႂကြမႈ ႏွိမ္ႏွင္းေရး စစ္ဆင္မႈမ်ား အတြင္း ျမန္မာလုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ားက က်ဴးလြန္ေသာ ျပင္းထန္သည့္ လူ႕အခြင္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈဆိုင္ရာ က်ယ္ျပန႔္ေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားမွာလည္း ပ်ံ့ႏွံ႕ေနသည္။ ထိုေနရာကို ၿဂိဳဟ္တုမွ ရိုက္ကူးထားေသာ ဓာတ္ပုံမ်ားကမူ ႐ြာလုံးကြၽတ္ မီးရွို႔ခံထားရသည္မ်ားကို ျပ သေနၿပီး ေအာက္ တိုဘာ ၉ ရက္ေန႕ နယ္ျခားေစာင့္ရဲကင္းမ်ားကို စစ္ေသြးႂကြတို႔က တိုက္ခိုက္မႈအၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္က ၾကားဝင္ဟန႔္တားခဲ့ရာ ေထာင္ခ်ီေသာ ျပည္သူမ်ားမွာ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးၾကရ သည္။
ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၉ ဦးကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး ရဲကင္းမ်ားမွ လက္နက္ ၅၀ ေက်ာ္ကို လုယူသြားခဲ့ၾကေသာ စစ္ေသြးႂကြ မ်ားမွာ လက္နက္ အျပည့္အစုံ မရွိေသာ္လည္း ၎တို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားမွာမူ ေကာင္းစြာခ်ိတ္ဆက္ လႈပ္ ရွားၾကျခင္း ျဖစ္ၿပီး အေျခခံစစ္ေရး ပရိယာယ္မ်ားကို ေကာင္းစြာ နားလည္ေၾကာင္း ျပသသည့္ ရွင္းလင္း သည့္ လကၡဏာမ်ား ရွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာဟု သိၾကေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ မြတ္စလင္ မ်ားသည္ နိုင္ငံတကာ မီဒီယာမ်ားက မၾကာခဏ ေဖာ္ျပၾကသကဲ့သို႔ ကမာၻ႔အဖိႏွိပ္ အခံရဆုံးေသာ လူမ်ိဳး စုျဖစ္သည္ ဟူေသာ အခ်က္ထက္ပို၍ နက္ရွိုင္းသည့္ ဝိေရာဓိ ရွိေနသည္ဟု ယူဆလွ်င္ ဆီေလွ်ာ္သည္။
ေဒသခံမ်ားခံစားေနရေသာ ဒုကၡမ်ားကို လွ်စ္လ်ႉ မရႈေသာ္လည္း ဤေဒသတြင္ စနစ္က်သည့္ အစၥလမ္မစ္ စစ္ေသြးႂကြမႈ ေပၚေပါက္လာေနသည္ ဟူသည့္ ပိုမိုမ်ားျပားေသာ အေထာက္အထားမ်ား ထြက္ေပၚ လာ ေနၿပီ။ စစ္တပ္၏ ျပင္းထန္ေသာ တုံ႕ျပန္မႈသည္ က်ယ္ျပန႔္ေသာ အက်ိဳးဆက္မ်ား ရွိလာနိုင္သည္။ “အာဏာ ပိုင္ေတြက မီးနဲ႕ ကစားေနၾကတယ္” ဟု ဤကိစၥႏွင့္ အကြၽမ္းတဝင္ရွိေသာ သံတမန္ တဦး က ေျပာသည္။ “မြတ္စလင္ေလာကမွာ ဒီစစ္ေသြးႂကြေတြအေပၚ က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ က႐ုဏာ သက္ေနၾက တယ္” ဟုလည္း ၎က ေျပာသည္။ တဖန္ ICG ၏ အဆိုအရ ေျပာရလွ်င္ စနစ္တက် မကိုင္တြယ္ ပါက ျပင္ပေထာက္ခံမႈျဖင့္ ဘာသာေရး အုံႂကြမႈသစ္၏ နိဒါန္းျဖစ္လာနိုင္သည္။
ဤပဋိပကၡမ်ား၏ ေနာက္ကြယ္မွ အဓိကေခါင္းေဆာင္မွာ ပါကစၥတန္ဖြား Abdus Qadoos Burmi ျဖစ္ သည္ ဟု ဆိုသည္။ ပါကစၥတန္နိုင္ငံ ကရာခ်ိၿမိဳ႕တြင္ အေျခစိုက္ၿပီး သူသည္ လူမႈကြန္ယက္တြင္ လြန္စြာ ပ်ံ့ႏွံ႕ ေန ေသာ ဗီဒီယိုတြင္ ပါဝင္သလို သူ၏ အဖြဲ႕ Harkat ul Jihad Islami-Arakan (HUJI-A) မွ ထုတ္ေဝေသာ စာ ေစာင္တြင္လည္း ပါဝင္သည္။ ထိုအဖြဲ႕သည္ အာရဗီဘာသာျဖင့္ ယုံၾကည္ကိုးကြယ္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ဟုေခၚ ေသာ Harakah al-Yaqin အမည္ရွိ ပိုမို အင္အားႀကီးသည့္ အဖြဲ႕၏ အစိတ္ အပိုင္း ျဖစ္နိုင္သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ မိဘမ်ားက ပါကစၥတန္တြင္ ေမြးဖြားေသာ Qadoos Burmi သည္ Lashkar-e-Taiba (LeT) မွန္ကန္သူတို႔၏ တပ္ဖြဲ႕ႏွင့္ ၎၏ နိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္း Jamat ud Dawah (JuD) တို႔ႏွင့္ နီးစပ္သူဟု ေဖာ္ျပ ၾကသည္။ ထို ၂ ဖြဲ႕လုံးကို ပါကစၥတန္တြင္ ပိတ္ပင္ထားေသာ္လည္း အနည္းႏွင့္ အမ်ားဆိုသလို ေျပာင္ က်က် ပင္ ဆက္လက္ လႈပ္ရွားေနၾကသည္။ ဝီကီလိက ဖြင့္ခ်ခဲ့ေသာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၀ ရက္ေန႕ အေမရိ ကန္ သံတမန္ ေၾကးနန္းတြင္ပင္ LeT ႏွင့္ ၎၏ အျခားအမည္ JuD တို႔သည္ နိုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္ ကြန္ ရက္ al-Qaida ၏ လက္ေအာက္ခံ ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အတြက္ ရန္ပုံေငြကို ေဆာ္ဒီအာေရးဗီး ယာ မွ အလႉဒါန အဖြဲ႕ဟု ေခၚေသာ အဖြဲ႕မ်ားမွ ရရွိသည္ဟု ပါရွိသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ပထမ အႀကိမ္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား အၿပီး မၾကာမီတြင္ LeT ႏွင့္ JuD တို႔သည္ ရိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို မီးေမာင္း ထိုးျပရန္ Difa-e-Musalman e-Arakan Conference ေခၚ လႈပ္ရွားမႈ တခု ျပဳလုပ္ သည္။ ထိုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းမ်ားက Shahid Mahmood ႏွင့္ Nadeem Awan ဟု ေဖာ္ျပေသာ JuD မွ ထိပ္တန္းလႈပ္ရွားသူ ႏွစ္ဦးတို႔သည္ ျမန္မာနယ္စပ္ရွိ စခန္းမ်ားမွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ ဆက္ သြယ္ရန္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရးႏွင့္ စစ္ပုံစံ သင္တန္းအခ်ိဳ႕ ေပးခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ LeT ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ လႈပ္ရွားသူမ်ားသည္ ထိုင္းနိုင္ငံ မဲေဆာက္ေဒသသို႔ သြားေရာက္ကာ စစ္ေသြးႂကြ ျဖစ္နိုင္သူမ်ားကို ေလ့က်င့္သင္ တန္း ေပး ခဲ့သည္။
ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ လူမႈကြန္ရက္ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို အသုံးျပဳကာ ရခိုင္ျပည္နယ္ တြင္ လုံၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕မ်ားက က်ဴးလြန္သည္ဟု စြပ္စြဲေသာ ရက္စက္သည့္ က်ဴးလြန္မႈမ်ားကို ျပသည့္ ဓာတ္ပုံ မ်ား၊ ဗီဒီယိုမ်ားကို ျဖန႔္ခ်ိရင္း မအားလပ္နိုင္ေတာ့ေပ။ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ား ရွိသည္ကို မျငင္းဆန္ေသာ္ လည္း ဝါရင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ေလ့လာသူ မ်ားမွာ ထိုေဒသမွ လာေသာ ဓာတ္ပုံအတုမ်ား အႀကီးအ က်ယ္ ျဖန႔္ခ်ိေနျခင္းေၾကာင့္ အံ့ၾသတုန္လႈပ္ခဲ့ၾကရသည္။ မၾကာေသးမီကပင္ ကေမာၻဒီယား ကေလး ငယ္ တဦးကို ဒတ္ခ်္တဦးႏွင့္ ကေမာၻဒီးယား ႏွစ္ဦးတို႔ ႏွိပ္စက္ေနေသာပုံကို ၿဗိတိန္သတင္း စာ ေဒးလီးေမးလ္ (the Daily Mail) က ရိုဟင္ဂ်ာကေလးငယ္ကို ျမန္မာစစ္သားမ်ား ႏွိပ္စက္ေနပုံ အျဖစ္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္က နာဂစ္မုန္တိုင္းတြင္ ေသဆုံးသူမ်ား၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလက တ႐ုတ္နိုင္ငံ စီခြၽမ္ငလ်င္ တြင္ ေသ ဆုံးသူမ်ား၏ ဓာတ္ပုံမ်ားကိုလည္း ရိုဟင္ဂ်ာတို႔အေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ အေထာက္အထားမ်ား အျဖစ္ ျဖန႔္ခ်ိၾက သည္။ နိုင္ဂ်ီးရီးယား စစ္ေသြးႂကြမ်ားက ကြင္းျပင္တြင္ ထားၿပီး သတ္ျဖတ္ခံေသာ ခရစ္ယာန္မ်ား၏ ပုံကို လည္း ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား ေသဆုံးေနပုံဟု ေျပာၾကသည္။ ထိုင္းနိုင္ငံတြင္ ယာဥ္တိုက္ မႈေၾကာင့္ ေသဆုံးေသာ မြတ္ စလင္တဦး၏ ပုံကိုပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အၾကမ္းဖက္မႈ၏ သားေကာင္ဟု ဆိုၾကသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ မီးရွို႔ခံရေသာ ႐ြာမ်ား၏ ဓာတ္ပုံအစစ္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ အဖြဲ႕ (Human Rights Watch – HRW) ႏွင့္ အျခားေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈဆိုင္ရာ ခိုင္မာေသာ သတင္းမ်ားမွာ လုပ္ႀကံ ဇာတ္လမ္းမ်ားႏွင့္ မွန္ကန္ေသာ အခ်က္အလက္ကို ခြဲျခားရန္ လြန္စြာ ဂ႐ုစိုက္လာ ခဲ့ရသည္။ ၎တို႔ထံ ေပးပို႔ေနေသာ ဓာတ္ပုံႏွင့္ ဗီဒီယို အမ်ားအျပားမွာ သိသာေသာ အတုမ်ား ျဖစ္သည္ဟု ၁၅ ႏွစ္မွ် HRW အတြက္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ သတင္းမ်ား လိုက္ေပးေနေသာ David Mathieson ၏ အဆိုအရ သိရသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး အုပ္စုမ်ားသည္ ဤသို႔ လုပ္ေဆာင္ျခင္း အားျဖင့္ HRW ကဲ့သို႔ေသာ နိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕မ်ား၏ လုပ္ငန္းမ်ားကို လက္ေတြ႕တြင္ ထိခိုက္ေစသည္ဟု ၎က ဆိုသည္။ “ ေလးနက္တဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အစီရင္ ခံစာတခုကို ပုတ္ ခတ္ေျပာဆိုဖို႔၊ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အစီရင္ခံစာကို အယုံအၾကည္ ကင္းမဲ့ေစဖို႔ သတင္း မွားေတြက မီး ထိုးေပး တယ္” ဟုလည္ David Mathieson က ဆက္ေျပာသည္။ “ရႈပ္ေထြးတဲ့ လူ႕အခြင့္ အေရး သတင္းအခ်က္ အ လက္ေတြ ထုတ္လႊင့္ဖို႔ ဆိုရွယ္မီဒီယာကို စင္ျမင့္ အျဖစ္ အလြဲသုံးစား လုပ္လို႔ ရတာကို ျပေနၿပီး အ သုံးျပဳ သူေတြ အေနနဲ႕ သတင္းေတြ၊ ပုံေတြေတြ႕တာနဲ႕ ခ်က္ျခင္း ထိခိုက္တုံ႕ျပန္မယ့္ အစား မွန္-မမွန္ စိစစ္ ေမး ခြန္းထုတ္ဖို႔ လိုတယ္။ လူေတြက အက်ပ္အတည္း ႀကဳံရင္ သူတို႔ရဲ႕ စိတ္ခံစားမႈက တဖက္သတ္ ေပါက္ကြဲ ၾကၿပီး မွ်တတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ အေပၚမွာ အေျခမခံ ၾကေတာ့ဘူး” ဟုလည္း ၎က ေျပာသည္။
တိက်ေသာ သတင္းႏွင့္ ေကာလာဟလ အပါအဝင္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ နိုင္ငံ တကာ မီဒီယာ၏ အဓိက အာ႐ုံစိုက္ရာ ျဖစ္ေနသျဖင့္ ျပည္ပ သတင္းေထာက္ အမ်ားအျပား မွာ ျမန္မာ ၏ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို တန္းတူ ထားလာၾကစဥ္ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ နိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း၌ အစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အမ်ား အျပား ၾကားတြင္ ပိုမိုျပင္းထန္ ႀကီးမားေသာ ျပည္ တြင္း စစ္ မီးဟုန္းဟုန္း ေတာက္ေနသည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္ မွတ္ ေရး ထိုခဲ့ေသာ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ KIA မွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လမွ စတင္ကာ တိုက္ ခိုက္ခံေန ရ သည္။ လူ ၁ သိန္းေက်ာ္ ေနရပ္စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပး ေနရၿပီး ကခ်င္ျပည္နယ္ ရွိ ယာယီတဲ ဒုကၡ သည္ စခန္းမ်ား တြင္ ေနထိုင္ေနရသည္။ KIA စခန္းမ်ားႏွင့္ အရပ္သားေက်း႐ြာမ်ားမွာ ဗုံးႀကဲတိုက္ခိုက္ ခံေနရသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ အလယ္ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ KIA ၊ ပေလာင္၊ ကိုးကန႔္၊ ရွမ္းတပ္မ်ား အ ၾကား တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ပြားေနသည္။ ၁၉၈၀ ေနာက္ပိုင္း ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အႀကီးမား ဆုံးျဖစ္ေသာ ထိုစစ္ပြဲ တြင္ တိုက္ခိုက္ေရး ရဟတ္ယာဥ္မ်ား၊ ေလယာဥ္မ်ား၊ အေျမာက္ႀကီးမ်ားကို အသုံးျပဳ တိုက္ခိုက္ေနသည္။ တခ်ိန္တည္းတြင္ အစိုးရက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကိုလည္း ေၾကညာထား သည္။ ျမန္မာသတင္းေထာက္ မ်ားက မိတ္ေဆြ နိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္မ်ားအား ၎တို႔သည္ နိုင္ငံ၏ ဆယ္စုႏွစ္ မ်ားစြာၾကာၿပီျဖစ္ေသာ လူမ်ိဳးစုျပႆနာကို သတင္းယူေနသည္ ဟု ေျပာလွ်င္ နိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္မ်ားက “ဒါဆို ခင္ဗ်ား ရိုဟင္ ဂ်ာကိစၥ ေရးေနတာလား” ဟု ျပန္ေမးတတ္ၾက သည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ပဋိပကၡသည္ ေျမာက္ပိုင္းကိစၥ ကဲ့သို႔ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ ပုန္ကန္မႈ ျဖစ္လာမည္မွာ မေသ ခ်ာေသး သကဲ့သု႔ိ ထိုကိစၥသည္ ေဒသခံစစ္ေသြးႂကြမ်ား အေနျဖင့္ ျပည္ပမဟာမိတ္မ်ားထံမွ မည္သို႔ေသာ အ ကူအညီ ရယူနိုင္မည္ ဆိုသည့္ အခ်က္ေပၚလည္း မွီတည္ေနသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ မြတ္စလင္ လႊမ္းမိုးေသာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ စစ္ေသြးႂကြ လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ ထူး ထူးျခားျခား ေအာင္ျမင္မႈ မရွိလွေပ။ ဤေဒသတြင္ ပထမဆုံးေသာ မြတ္စလင္ ခုခံေရးတပ္ဖြဲ႕ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ နိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး မရမီ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ ၂၀ ရက္ေန႕တြင္ ဘူးသီးေတာင္၌ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သူ Jafar Hussain ေခၚ Jafar Kawwal သည္ ေဒသခံ လူသိမ်ားေသာ အဆိုေတာ္ ျဖစ္ၿပီး သူသည္ ထိုေဒသကို ထိုစဥ္က လြတ္လပ္ေရး ရကာစက ပါကစၥတန္ႏွင့္ ေပါင္းလိုသည္။ အႏၵိယက ပိုင္းျခားထားေသာ အေရွ႕ပါကစၥတန္ႏွင့္ အေနာက္ပါကစၥတန္တို႔ ပါဝင္သည့္ ပါကစၥတန္ နိုင္ငံသည္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ ၁၄ ရက္တြင္ လြတ္လပ္ေရး ရသည္။ အႏၵိယသည္ ၾသဂုတ္လ ၁၅ ရက္ေန႕တြင္ လြတ္ လပ္ေရး ရသည္။ ယခင္က အႏၵိယ၏ အေရွ႕ဘဂၤလား ျပည္နယ္ျဖစ္ေသာ အေရွ႕ပါကစၥတန္သည္ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ခြဲထြက္ၿပီးဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံ ျဖစ္လာသည္။
ပထမဆုံး ပုန္ကန္မႈသည္ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ားသို႔ အလ်င္အျမန္ ပ်ံ့ႏွံ႕ သြားသည္။ သို႔ေသာ္ ပါကစၥတန္က ထိုသူပုန္တို႔၏ ေတာင္းဆိုမႈကို လက္မခံေၾကာင္း ေသခ်ာေသာအခါ ၎တို႔က ေဒသတြင္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုၾကသည္။ ျမန္မာမြတ္ စလင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကလည္း ၎တို႔သည္ အေနာက္ဘက္ နယ္စပ္မွ သူပုန္မ်ားကို မေထာက္ခံေၾကာင္း ေၾကညာၾကသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရေသာ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ တဦး ျဖစ္သူ မြတ္စလင္ဘာသာဝင္ ဦးရာဇတ္ ကလည္း ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ေမလ ၂၀ ရက္ေန႕ကပင္ စာနယ္ဇင္း မ်ား၌ ထိုအဆိုျပဳ ပါကစၥတန္ျပည္နယ္ကို မေထာက္ခံဘဲ နိုင္ငံရွိ မြတ္စလင္အသိုင္းအဝိုင္းကို သတိေပးခ်က္ တေစာင္ေရးသား ထုတ္ေဝသည္။ ဦးရာဇတ္က ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ားသည္ ၎တို႔ ေမြးဖြားရာ နိုင္ငံတြင္ ခိုင္ မာေလးစားစရာ အသိုင္းအဝန္း ျဖစ္ေစလိုသည္။ ထိုမွစ၍ ဤအယူအဆသည္ ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ား၏ ရပ္ တည္ခ်က္ ျဖစ္လာသည္။ ယခုရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္လာေသာ မြတ္စလင္ခြဲထြက္ေရးႏွင့္ လက္နက္ ကိုင္ အုံႂကြမႈမွာ ထိုေဒသမွ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္သာ ျဖစ္ခဲ့သည္။
အုံႂကြမႈ၏ေခါင္းေဆာင္ Jafar Hussain မွာ ၁၉၅၀ တြင္ လုပ္ႀကံခံရၿပီး Cassim ဆိုသူက သူ႕ကို ဆက္ခံ သည္။ ထိုအုံႂကြမႈမွာ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ မုတ္သုန္ စစ္ဆင္ေရး အၿပီး ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား အလယ္ေလာက္တြင္ ၿငိမ္ သက္သြားသည္။ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ဆုံးလက္က်န္ သူပုန္အနည္းငယ္သည္ အစိုးရႏွင့္ သေဘာ တူ ညီခ်က္ ရၿပီး လက္နက္ခ်သည္။ ၎တို႔သည္ ေမယုနယ္ျခား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသဟု ေခၚေသာ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ ခ်ဳပ္ေရး ေဒသ ရရွိေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။
ထိုအေစာပိုင္း သူပုန္မ်ားသည္ ၎တို႔ကိုယ္ ၎တို႔ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားဟု မေခၚၾကဘဲ မူဂ်ာဟစ္မ်ားဟု ေခၚၾက သည္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းအထိ ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ အမည္ကို မသုံးေသးဘဲ အစိုးရကလည္း ထို သတ္မွတ္ခ်က္ကို အသိအမွတ္ မျပဳေသးေပ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း ဦးေဆာင္ေသာ စစ္တပ္အိမ္ေစာင့္ အစိုးရကို ၁၉၅၈ ခုႏွစ္က အာဏာလႊဲေပးရန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရာထူးမွ ႏုတ္ထြက္သြားခဲ့ေသာ ဦးႏုက ၁၉၆၀ ေ႐ြးေကာက္ ပြဲတြင္ ျပန္လည္ အေ႐ြးခံေသာအခါ မြတ္စလင္မဲ လိုခ်င္ေသာ ေၾကာင့္ ေမယုနယ္ျခား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသကို ဖန္တီးခဲ့ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ အမည္ကိုလည္း အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့သည္။
ရိုဟင္ဂ်ာ ဟူေသာ စကားလုံး၏ အစမူရင္းႏွင့္ အဓိပၸာယ္မွာလည္း မေရရာေခ်။ ရိုဟင္ဂ်ာ ေထာက္ခံေရး အုပ္ စု မ်ားကမူ စေကာ့လူမ်ိဳး ပထဝီ၊ ႐ုကၡေဗဒႏွင့္ သတၱေဗဒပညာရွင္ Francis Buchanan-Hamilton ၏ စာေပ မ်ားကို ကိုးကားၾကသည္။ သူက ယခုရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း ေဒသတြင္ Rooinga ဟုေခၚေသာ သူမ်ား ေနထိုင္ေၾကာင္း ၁၇၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည္။ ထို Rooinga မ်ားသည္ ယေန႕ ၎တို႔ကိုယ္ ၎ တို႔ ရိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚၾကေသာ သူမ်ား ဟုတ္ မဟုတ္မွာလည္း ေသခ်ာရန္ အလွမ္း ေဝး လွသည္။ ယေန႕တိုင္ ျမန္မာမြတ္စလင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေကာင္းဆုံး က်မ္းရင္းမ်ား အနက္ တခု ျဖစ္ေနေသးေသာ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္က ဂ်ာမဏီတြင္ထုတ္ေဝသည့္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ မြတ္စလင္မ်ား- လူမ်ိဳးစုတခုကို ေလ့လာျခင္း The Muslims of Burma: A Study of a Minority Group ကိုု ေရးသားသူ Moshe Yegar ၏ အဆိုအရ ရိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ စကား၏ အဓိပၸာယ္မွာ ေမတၱာျပည့္ဝသူမ်ား “the compassionate ones” ဟူ၍ ျဖစ္နိုင္သည္၊ သို႔မဟုတ္ ႐ြာေဟာင္းက က်ား “rwa-haung-ga-kyar” ဟူေသာ စကားက အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာျခင္း ျဖစ္နိုင္သည္ ဟု ဆိုသည္။ ႐ြာေဟာင္းက က်ား ဟူေသာ စကားမွာ ရဲရင့္သူမ်ားဟု အဓိပၸာယ္ရၿပီး ၁၇၈၀ ခုႏွစ္က ထိုေဒ သကို ဗမာသိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ေဒသခံ မြတ္စလင္ စစ္သားမ်ားကို ေပးထားေသာ အမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္အထိ ရခိုင္သည္ သီးျခား လြတ္လပ္ေသာ ဘုရင့္နိုင္ငံ ျဖစ္ၿပီး ဗမာဘုရင္ဘိုးေတာ္ဘုရားသည္ ထိုေဒ သကို သိမ္းရန္ သူ၏ မြတ္စလင္စစ္သားမ်ားကို သုံးခဲ့သည္။ ထိုအယူအဆ မွန္ကန္ပါက ၁၇၉၉ ခုႏွစ္ က Rooinga မ်ားႏွင့္ ဘဂၤလီစကား၏ စစ္တေကာင္း ေဒသိယစကား ေျပာေသာ ယေန႕ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားၾကား ဆက္ စပ္မႈ မရွိေပ။ ထိုေဒသတြင္ က်န္ခဲ့ေသာ ထိုမြတ္စလင္စစ္သားမ်ားသည္ မၾကာမီ ျမန္မာအမည္မ်ား သုံး လာ ၾကၿပီး ၎တို႔မွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားသည္ ၎တို႔၏ ဘာသာကို ဆက္လက္ကိုးကြယ္ေစကာမူ ျမန္မာစ ကား သို႔မဟုတ္ ရခိုင္ေဒသိယစကားကို သုံးၾကသည္။
စစ္ေတြႏွင့္ စစ္တေကာင္းၾကား ေဒသသည္ ထုံးစံအားျဖင့္ အႏၵိယတိုက္ငယ္ အဆုံး အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒ သ စတင္ရာ နယ္စပ္ေဒသ ျဖစ္ကာ ယခုျမန္မာႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ ႏွစ္ဖက္စလုံးတြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ မ်ားႏွင့္ မြတ္စလင္မ်ား ယခင္ပင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္မွ ဗုဒၶဘာသာမ်ားက ရခိုင္ေဒသိယ စ ကားကို ေျပာၾကၿပီး ၎တို႔ို ၁၉၄၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ Bohmong ေစာ္ဘြား ေမာင္ေ႐ႊျဖဴ ထြင္သည့္ စ ကားအတိုင္း မာရ္မ Marma ဟုေခၚသည္။ မာရ္မ ဆိုသည္မွာ ျမန္မာကို ရခိုင္သံျဖင့္ ေခၚေသာ အသံျဖစ္ သည္။ ရခိုင္စကားတြင္ ျမန္မာစံဘာသာစကားႏွင့္ မတူ၊ ယပက္လက္သံ (Ya) ကို ရေကာက္သံ (R) ျဖင့္ အ သံ ထြက္ၾကသည္။ ပါကစၥတန္ႏွင့္ ျမန္မာတို႔ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ႏွစ္နိုင္ငံ နယ္ျခားမွာ နိုင္ငံတကာ နယ္ျခားမ်ဥ္း ျဖစ္လာၿပီး လူမ်ိဳးစုအမည္ စရိုက္လကၡဏာမ်ား အေရးပါလာသည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္မွ ရခိုင္ဗုဒၶ ဘာသာမ်ားက ၎တို႔သည္ မာရ္မ ျဖစ္သည္ဟု ဆုံးျဖတ္ၾကၿပီးေနာက္ ဆယ္စုႏွစ္ ၁ ခု ၾကာေသာအခါ ၿဗိသိ သွ်ေခတ္ တေလွ်ာက္လုံး စစ္တေကာင္းသား Chittagonians ဟု သတ္မွတ္ခံရေသာ ရခိုင္ အေနာက္ေျမာက္ ပိုင္းမွ မြတ္စလင္မ်ားက ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို ျပန္လည္ အသက္သြင္းၾကကာ အဓိပၸာယ္သစ္ ဖြင့္ၾကသည္။ အေရွ႕ပါကစၥတန္/ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ မာရ္မ မ်ားသည္ ထိုနိုင္ငံ၏ နိုင္ငံသား မ်ား ျဖစ္လာၾကေသာ္လည္း ရိုဟင္ ဂ်ာမ်ားမွာ ၎တို႔ ေနေသာ ေနရာတြင္ ထိုအဆင့္အတန္း မရခဲ့ေပ။ ၎တို႔ အမ်ားစုသည္ ၿဗိသိသွ်ေခတ္ တေလွ်ာက္လုံး ထိုေနရာတြင္ အေျခခ်ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရခိုင္ႏွင့္ ျမန္မာတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ အမ်ားစုက ၎ တိုကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ လာေရာက္ေျခခ်သဴ ဘင္ဂါလီမ်ားဟု ေခၚၾကသည္။
လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ႏွစ္ခုအၾကား ကာလရွည္ၾကာစြာ ျဖစ္ေပၚေနခဲ့ေသာ ပြတ္တိုက္မႈမ်ားသည္ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္မ်ား က ဂ်ပန္ေခတ္ အတြင္း လြန္စြာ ျပင္းထန္လာသည္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာမ်ားက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဗမာ့ လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ဘက္မွ ရပ္ၿပီး စစ္တေကာင္းသား မြတ္စလင္ အားလုံးနီးပါးကမူ ၎ တို႔ ကို Mugh ေခၚ ရခိုင္ဖိႏွိပ္မႈမွ အကာအကြယ္ ေပးေသာ ၿဗိသိသွ်တို႔ကို သစၥာခံၾကသည္ဟု C.E. Lucas Phillips ေရးသားသည့္ The Raiders of Arakan စာအုပ္အရ သိရသည္။ ထို အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခု လုံးတို႔ သည္ တဖက္ႏွင့္ တဖက္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့ၾကၿပီး စစ္ႀကီးၿပီးေသာ အခါ ၅၀၀၀၀ သို႔မဟုတ္ ၈၀၀၀၀ အထိ ရွိေသာ စစ္တေကာင္းသားမ်ားသည္ အေရွ႕ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးၾကကာ ၎တို႔ကို စခန္း မ်ားတြင္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္။ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေသာအခါတြင္လည္း ျပန္မလာၾကေတာ့ ဘဲ အမ်ားအျပား သည္ အေနာက္ပါကစၥတန္သို႔ ဆက္သြားၿပီး ကရာခ်ိၿမိဳ႕တြင္းႏွင့္ အနီးအပါးတြင္ အေျခခ်သည္။ ေနာင္ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕သည္ ယေန႕ စစ္ေသြးႂကြမ်ား ကို ေထာက္ခံအားေပးေန သည့္ ႀကီးမားေသာ ျပည္ေျပး အသိုင္းအဝိုင္း၏ နိဒါန္းျဖစ္ေသာ ယခု အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားနိုင္ငံဟုေခၚေသာ Sharjah သို႔ ဆက္ သြားၾကသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းကို အာဏာေနာက္တႀကိမ္ႏွင့္ အပိုင္စား ရသြားေစေသာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈ သည္ ေမယုနယ္ျခား ေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕၏ နိဂုံးပင္ ျဖစ္သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢႏွင့္ ရို ဟင္ဂ်ာ လူငယ္အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အပါအဝင္ ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး မတရားသင္း ေၾကညာခံရသည္။ ထို ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ ေခါင္းေဆာင္ Mohammad Jafar Habib အပါအဝင္ အခ်ိဳ႕ေသာ တက္ႂကြလႈပ္ ရွားသူ မ်ားက ၁၉၆၃ ေမလတြင္ ေျမေအာက္သို႔ ဝင္ေရာက္သြားၾကၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာလြတ္လပ္ေရး တပ္ဖြဲ႕ (Rohingya Independence Force – RIF) ကို ထူေထာင္ကာ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို ပထမဆုံး သုံးေသာ သူပုန္အဖြဲ႕ ျဖစ္ လာသည္။ ၎အဖြဲ႕သည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ိဳးခ်စ္တပ္ဦး (Rohingya Patriotic Front – RPF) ျဖစ္ လာေသာ္လည္း ယခင္ RIF ကဲ့သို႔ပင္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ သိပ္မလႈပ္ရွားနိုင္ခဲ့ဘဲ စစ္တေကာင္း တြင္ အေျခစိုက္ ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာတိုက္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ျမန္မာအစိုးရက တရားမဝင္ လာေရာက္ ေနထိုင္သူမ်ားကို စစ္ေဆးရန္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ နဂါးမင္း စစ္ ဆင္ေရးကို ျပဳလုပ္ေသာအခါ ဤျပႆနာႏွင့္ ပတ္သက္၍ နိုင္ငံတကာက စိတ္ဝင္စားမႈ ရရွိလာသည္။
ဇြန္လအေရာက္တြင္ အနည္းဆုံး ရိုဟင္ဂ်ာ ၂ သိန္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သို႔ ထြက္ေျပးၿပီး နိုင္ငံတကာကန႔္ ကြက္ မႈႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ ၎တို႔၏ အမ်ားစုကို ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္ခြင့္ ေပးရေသာ္ လည္း ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီေသာ သူမ်ားမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ နယ္စပ္တြင္ ေနရျခင္းသည္ ပိုမိုအႏၲရာယ္ကင္း သည္ ဟု ယူဆၾကသည္။ အလြန္အမင္း ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာေသာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား အလႉဒါနအဖြဲ႕ Rabitat-al-Alam-al-Islami က ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ အက်ပ္အတည္းမ်ား အတြင္း အကူအညီမ်ား စတင္ပို႔ေပးခဲ့ၿပီး Cox’s Bazar ၏ ေတာင္ဘက္ Ukhia တြင္ ေဆး႐ုံတ႐ုံ၊ ဗလီတခုႏွင့္ အစၥလမ္ဘာသာေရး ေကာ လိပ္တခု ေဆာက္ေပး ခဲ့သည္။
ရလဒ္မွာ အဖြဲ႕၏ ပိုမိုစစ္ေသြးႂကြေသာ အစိတ္အပိုင္းမ်ားသည္ RPF မွ ခြဲထြက္ၾကၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာေသြးစည္း ညီၫြတ္ေရး အဖြဲ႕ (Rohingya Solidarity Organization – RSO) ကို ထူေထာင္ၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္ နယ္မွ ေဆးဆရာဝန္ Muhammad Yunus ဦးေဆာင္ၿပီးေနာက္ ၎အဖြဲ႕သည္ မၾကာမီ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အနက္ အဓိက အက်ဆဳံးႏွင့္ စစ္ေသြးအႂကြဆုံး အဖြဲ႕အစည္း ျဖစ္လာသည္။ ၎၏ ပိုမို တင္းက်ပ္ေသာ ဘာသာေရးရပ္တည္မႈေၾကာင့္ RSO သည္ မၾကာမီမွာပင္ မြတ္စလင္ေလာကမွ အလား တူ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈ ရလာသည္။ ထိုသို႔ ေထာက္ခံေသာ အဖြဲ႕မ်ားတြင္ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္မွ အေျခ့ခံ ဝါဒီ Jamaat-e-Islami ႏွင့္ ၎ထက္ ပိုမို အစြန္းေရာက္ေသာ လူငယ္အဖြဲ႕ Islami Chhatra Shibir ၊ အာဖဂန္မွ Gulbuddin Hekmatyar ၏ Hizb-e-Islami အဖြဲ႕၊ ကက္ရွ္မီးယားမွ Hizbe-ul Mujahideen ႏွင့္ မေလးရွားမွ အစၥလာမ္လူငယ္အဖြဲ႕ Angkatan Belia Islam sa-Malaysia တို႔ ပါဝင္သည္။ Ukhia အနီးရွိ RSO စခန္းမ်ားတြင္ အာဖဂန္ နည္းျပမ်ားကို ေတြ႕လာရၿပီး RSO စစ္ေသြးႂကြ ၁၀၀ နီးပါး အာဖဂန္နစ ၥတန္ နိုင္ငံ Khost ျပည္နယ္တြင္ Hizb-e-Islami စစ္သင္တန္း တက္ရန္ သြားၾကသည္။
RSO ေခါင္းေထာင္ထလာျခင္းသည္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ေဒသခံမ်ားကို နယ္ စပ္ျဖတ္ ေက်ာ္ ေျပးေစေသာ ျမန္မာစစ္တပ္၏ အျခားေသာ စစ္ဆင္ေရးတခု ျပဳလုပ္ခ်ိန္ႏွင့္ တိုက္ ဆိုင္ေနျပန္သည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ဧၿပီလတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၂၅၀၀၀၀ ခန႔္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တြင္ ခိုလႈံေန ၿပီး ျဖစ္ကာ ထိုစဥ္က ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲ၏ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား တပ္မႉး ျဖစ္သူ မင္းသား Khaled Sultan Abdul Aziz သည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ၿမိဳ႕ေတာ္ ဒကၠာသို႔သြား ေရာက္လည္ပတ္ၿပီး ကူဝိတ္တြင္ ျပဳလုပ္ သကဲ့သို႔ သဲကႏၲာရ မုန္တိုင္း စစ္ဆင္ေရး (အေမရိကန္ဦးေဆာင္ေသာ ကူဝိတ္မွ အီရတ္မ်ားကို ေမာင္းထုတ္သည့္ စစ္ဆင္ေရး အမည္) ပုံစံ စစ္ဆင္ေရးမ်ိဳး ျမန္မာနိုင္ငံ တြင္ ျပဳလုပ္ ရန္ ေျပာၾကားသည္။ ထိုကိစၥသည္ လက္ေတြ႕ျဖစ္မ လာဘဲ ကုလသမဂၢ၏ ဖိအားေၾကာင့္ ျမန္မာ သည္ဒုကၡသည္ အမ်ားစုကို ျပန္ေခၚရန္ သေဘာတူရသည္။
RSO သည္ ေဒသေမွာင္ခိုေဈးကြက္မွ ေအာ္တိုမစ္တစ္ ရိုင္ဖယ္မ်ား၊ စက္ေသနတ္မ်ားကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္ မ်ားႏွင့္ ေရာ့ကက္ ေလာင္ခ်ာမ်ားကဲ့သို႔ေသာ လက္နက္မ်ားလိုၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ား အေစာပိုင္းတြင္ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္ မီဒီယာမ်ားသည္ နယ္စပ္အနီး သူပုန္အင္အား တည္ေဆာက္မႈမ်ားကို က်ယ္ က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္ ေဖာ္ျပ ၾက သည္။ သို႔ေသာ္ RSO စခန္းမ်ားတြင္ သင္တန္းတက္ၾကသူမ်ားမွာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားသာမကေၾကာင္း ထင္ရွား လာသည္။ အမ်ားအျပားမွာ ၎တို႔၏ စစ္ေသြးႂကြ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ဖုံးကြယ္ရန္ RSO စခန္းမ်ားသို႔ ေရာက္ လာေသာ Islami Chhatra Shibir အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ စစ္တေကာင္း တကၠသိုလ္မွ လူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လက္ေတြ႕ တြင္ RSO သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားတြင္ မပါသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုစခန္းမ်ားမွ ဗီဒီယို တိပ္ မ်ားမွာ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကဘူးရွိ အယ္လ္ ကိုင္ဒါ အဖြဲ႕တြင္ ေပၚလာၿပီး ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္က အာဖဂန္ကို သိမ္းၿပီးေနာက္ အေမရိ ကန္ ေက ဘယ္သတင္း႐ုပ္သံ CNN က ရရွိသည္။ ထိုဗီဒီယိုမ်ားကို အာရဗီဘာသာျဖင့္ Burma ဟု အမွတ္ အသားျပဳၿပီး ၂၀၀၂ ၾသဂုတ္လတြင္ ကမာၻတလႊားသို႔ ျပသသည္။ ၎တို႔ကို တဖက္နယ္စပ္ Ukhia တြင္ထက္ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း ရိုက္ကူးသည္ဟု ပိုမိုယူဆရဖြယ္ ရွိသည္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ ပါကစၥတန္ႏွင့္ အျခားေနရာမ်ားမွ စစ္ေသြးႂကြမ်ားသည္ အခြင့္အေရး ဆုံးရႈံးေနေသာရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားကို အျမတ္ထုတ္ၾကၿပီး ၎တို႔ကို အာဖဂန္ႏွင့္ ကမာၻအႏွံ႕မွ အယ္ကိုင္ဒါမ်ား အတြက္ အသုံးေတာ္ခံ အျဖစ္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္မွာ သံသယ ရွိစရာမလိုေပ။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႕တြင္ ကရာခ်ိ အေျခစိုက္ Ummat သတင္းစာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းရာတြင္ အိုစမာဘင္လာဒင္ ကိုယ္တိုင္က “ကမာၻတဝွန္း ေနရာအႏွံ႕ ေဘာ့စနီးယားက ဆူဒန္အထိ၊ ျမန္မာနိုင္ငံကေန ကက္ရွ္မီးယားအ ထိမွာ စိတ္ဓာတ္ ျပင္းထန္တဲ့ ဂ်ီဟတ္ဝါဒီေတြ ရွိေနၾကတယ္” ဟုေျပာခဲ့သည္။ သူသည္ Ukhia မွ RSO မ်ားကို ရည္ၫြန္းေျပာပုံရသည္။
ရိုဟင္ဂ်ာတပ္သားသစ္ အမ်ားအျပားမွာ စစ္ေျမျပင္တြင္ အႏၲရာယ္ အမ်ားဆုံးအလုပ္မ်ား၊ မိုင္းရွင္းျခင္းႏွင့္ ေပၚတာအျဖစ္ အခိုင္းခံၾကရသည္။ ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းရင္းျမစ္မ်ား၏ အဆိုအရ ရိုဟင္ဂ်ာတပ္သား သစ္မ်ားကို ကနဦးတြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေငြ တာကာ ၃ ေသာင္း (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၂၅ ေဒၚလာ) ေပးၿပီး တလလွ်င္ တာကာ ၁၀၀၀၀၀ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၇၅၀ ေဒၚလာ) ေပးသည္။ လူသစ္မ်ားကို နိေပါမွ ပါက စၥတန္သို႔ ပို႔ေဆာင္ၿပီး ေလ့က်င့္ေပးကာ အာဖဂန္ရွိ စစ္စခန္းမ်ားသို႔ ပို႔သည္။
သို႔ေသာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားတြင္ ပိုမိုအလယ္အလတ္က်သဴ အုပ္စုမ်ားလည္း ရွိၿပီး ထိုသူမ်ားတြင္ ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာ အစၥလမ္မစ္ တပ္ဦး (Arakan Rohingya Islamic Front – ARIF) လည္း ပါဝင္သည္။ ၎ကို ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တြင္ RPF ေဟာင္း အႂကြင္းအက်န္မ်ားႏွင့္ RSO မွ ထြက္ေျပးလာသူ လက္တဆုပ္စာကို စုစည္း တည္ေထာင္ၿပီး ရန္ကုန္တြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သူ Nurul Islam က ဦးေဆာင္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအဖြဲ႕တြင္ လက္နက္ေဟာင္းမ်ား တပ္ဆင္ထားသည့္ တပ္ဖြဲ႕လက္တဆုပ္စာထက္ မည္သည့္အခါကမွ် ပိုမရွိခဲ့ဘဲ ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္တြင္လည္း ေကာင္းစြာ ေျခကုပ္ မရခဲ့ေပ။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္မူ ၎သည္ ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕ (Arakan Rohingya National Organization – ARNO) ျဖစ္လာၿပီး အလယ္အလတ္ ရပ္တည္မႈကို ထိန္းသိမ္းကာ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ေကာ့ဘဇားတြင္ ျပည္ေျပးအျဖစ္ ရပ္တည္႐ုံသာ ရပ္တည္နိုင္သည္။
ယေန႕ေခတ္တြင္မူ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက နယ္စပ္ကို ပိုမိုထိန္းခ်ဳပ္လာေသာေၾကာင့္ RSO ႏွင့္ ARIF/ ARNO တို႔မွာ အနည္းႏွင့္ အမ်ား ဆိုသလို အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္။ သို႔ေသာ္ မၾကာေသးမီက ရခိုင္ျပည္နယ္မွ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားသည္ ပိုမိုစစ္ေသြးႂကြေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ စစ္ေသြးႂကြမ်ိဳး ဆက္တခု ေပၚေပါက္ေန ေၾကာင္း အေထာက္အထား ျပသေနၿပီး ေအာက္တိုဘာလက အႀကီးအက်ယ္ လူ ထု လႈံ႕ေဆာ္တိုက္ခိုက္မႈသည္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ လက္နက္ကိုင္မ်ားျဖင့္ ပထမဆုံးဝင္ေရာက္ ရန္ ႀကိဳးစားမႈ မဟုတ္ေၾကာင္း ျပသေနသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလႏွင့္ ေမလက စစ္ေသြးႂကြအုပ္စု မ်ားသည္ ေမာင္ ေတာရွိ နယ္ျခားေစာင့္ ရဲစခန္းမ်ားကို အေသအေပ်ာက္ မ်ားေသာ တိုက္ခိုက္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားကို ျပည္တြင္း မီဒီယာမ်ားက ေဖာ္ျပျခင္း မရွိသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ အနည္းဆုံး ၄ ဦးႏွင့္ ထို ထက္ပိုေသာ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ထိုစဥ္က ေသဆုံးခဲ့ၾကသည္။
ေနာက္ထပ္ စစ္ေသြးႂကြမ်ားကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံႏွင့္ ပါကစၥတန္နိုင္ငံ၏ လူသူအေရာက္အေပါက္ နည္း ေသာ နယ္စပ္ ေဒသမ်ားတြင္ ေလ့က်င့္ေပးေနသည္။ ထို႔အျပင္ ဂ်ီဟတ္ သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ အတြက္ ရန္ပုံေငြမ်ားမွာလည္း အဓိက အားျဖင့္ ကာတာႏွင့္ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝေသာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယားႏွင့္ ပင္လယ္ ေကြ႕ နိုင္ငံမ်ားမွ ေငြေၾကး ေထာက္ပံ့သူမ်ား ထံမွ ေရာက္ရွိလာေနၾကသည္။ ထိုအုပ္စုမ်ားသည္ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား နိုင္ငံတို႔မွ အစၥလမ္မစ္ အစြန္းေရာက္ အေျခခံဝါဒီမ်ားႏွင့္ အဆက္အစပ္ ရွိၾက သည္ ဟု သတင္းမ်ား ထြက္ေနသည္။ စစ္ေသြးႂကြ၊ လက္နက္တပ္ဆင္ ေလ့က်င့္ သို႔မဟုတ္ အျခားတနည္း နည္းျဖင့္ စည္း႐ုံးထားေသာ သူ မည္မွ်ရွိသည္ကိုမူ အတိအက် မသိရ သလို အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အမည္ကို လည္း မသိရေပ။ ၎တို႔၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အမည္မွာလည္း ပေဟဠိ ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔၏ အမ်ားစု က အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး သုံးေနၾကသည္။
ယေန႕ေခတ္ စစ္ေသြးႂကြမ်ားသည္ သတင္းမ်ား အတိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ အစၥလမ္ မစ္ နိုင္ငံေတာ္ ထူေထာင္လို/မလို၊ သို႔မဟုတ္ အႏၵိအပါအဝင္ ျဖစ္နိုင္ေသာ ေဒသတြင္း စစ္ဆင္ေရးမ်ား အ တြက္ နယ္ေျမသစ္ ရွာေဖြေနျခင္း ဟုတ္/မဟုတ္လည္း အေသအခ်ာ မသိရေပ။ သို႔ေသာ္ ၎သည္ နိုင္ငံတ ကာေလ့လာသူမ်ား ယခုမွသာ စိတ္ဝင္စားလာေသာ ႀကီးထြားေနသည့္ လႈပ္ရွားမႈျဖစ္သည္မွာ ေသခ်ာသည္။ ထို႔အျပင္ ICG ၏ အဆိုလည္း မွန္ေကာင္း မွန္နိုင္သည္။ ၎သည္ ေဒသတြင္း အျခားနိုင္ငံမ်ားတြင္ တည္ ၿငိမ္ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေသာ ျမန္မာနိုင္ငံမွ အစၥလမ္မစ္လႈံ႕ေဆာ္ေသာ အုံႂကြမႈ၏ နိဒါန္း လည္းျဖစ္နိုင္သည္။
(ဘာေတးလင့္တနာသည္ Far Eastern Economic Review ၏ သတင္းေထာက္ေဟာင္း တဦး ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ နိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာအုပ္ အမ်ားအျပား ေရးသားျပဳစုခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ သူ၏ Militancy in Arakan State ကို ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပသည္)
http://burma.irrawaddy.com/article/2016/12/19/127630.html
No comments:
Post a Comment