ျမန္မာအေပၚ ICJ ရဲ့ လာမယ့္ တရားစီရင္ေရး နဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ သိသင့္တဲ့အခ်က္ေတြ

B B C

ဘီဘီစီၿမန္မာပိုင္း
၁၈ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၀၂၂

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းက ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျမန္မာနိုင္ငံအေနနဲ႔ လူမ်ိဳးတုံးေစတဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို က်ဴးလြန္ခဲ့ တယ္ဆိုၿပီး ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံက ကုလသမဂၢရဲ့ အျမင့္ဆုံး တရား႐ုံးျဖစ္တဲ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ုံး (International Court of Justice - ICJ) ကေန တရားစီရင္ေပးဖို႔ ဦးတိုက္ေလၽွာက္ထားခဲ့တဲ့အတြက္ ျမန္မာ အေနနဲ႔ တရားရင္ဆိုင္ေနရရာမွာ လာမယ့္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၁ ရက္ကေန ၂၈ ရက္အထိ လုပ္မယ့္တရားစီရင္ ေရး နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္း႐ုံး ရွင္းျပထားပါတယ္။

(Human Rights Watch က ထုတ္ျပန္တဲ့ Developments in Gambia's Case Against Myanmar at the International Court of Justice ပါ အခ်က္ အလက္ေတြနဲ႔ The Pennsylvania State Universityက Professor တေယာက္ လည္းျဖစ္၊ Arakan Rohingya Union က Director Generalလည္း ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္ တာ ဝါကာ အူဒင္က ဘီဘီစီရဲ့ အေမးေတြကို ေျဖၾကားထားခ်က္ေတြ ၊ အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးအစိုးရ (NUG) က ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ေရးသားထားပါတယ္။)

၁။ ဒီတေခါက္ ICJ တရား႐ုံးက ဘာေတြကို ၾကားနာစစ္ေဆးမွာပါလဲ

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈဆိုင္ရာ ဂ်နီဗာသေဘာတူညီခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ ေတြအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံက စြဲဆိုထားတဲ့ ပတ္သက္ၿပီး ICJ တရား႐ုံးအေနနဲ႔ ဆုံးျဖတ္စီ ရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာ ရွိ၊မရွိ ဆိုတဲ့အေပၚ လာမယ့္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၁ ရက္ကေန ၂၈ ရက္အတြင္း ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာ ၂ နိုင္ငံက ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ေလၽွာက္လဲခ်က္ေတြ ေပးၾကမွာပါ။

အရင္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အစိုးရလက္ထက္တုန္းက ICJ တရား႐ုံးရဲ့ ဆုံးျဖတ္ စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာအေနနဲ႔ ကနဦးကန္႔ကြက္ခ်က္ (Preliminary Objection) ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

အခု ICJ တရား႐ုံးမွာ တက္ေရာက္မယ့္သူ အကန္႔အသတ္ရွိမွာျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕တရားသူႀကီးေတြက တရား႐ုံးမွာ လူကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္မွာျဖစ္ကာ၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အြန္လိုင္း ဗီဒီယိုလင့္ခ္က တဆင့္တက္ေရာက္မွာပါ။ ထို႔အတူ တရားစြဲဆိုတဲ့ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံက ကိုယ္စားလွယ္နဲ႔ ဥပေဒပညာရွင္တခ်ိဳ႕ လူကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ မွာျဖစ္ၿပီး က်န္တဲ့တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အြန္လိုင္း ကေန တက္ေရာက္ပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာဘက္ကလည္း အလားတူ ၿဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

တရား႐ုံးၾကားနာစစ္ေဆးမႈေတြကို ICJ တရား႐ုံးရဲ့ ဝက္ဆိုဒ္ကေရာ၊ ကုလသမဂၢ ဝက္ဆိုဒ္ကပါ အဂၤလိပ္ ဘာ သာ၊ ျပင္သစ္ ဘာသာ ၂ ဘာသာနဲ႔ တိုက္ရိုက္ ထုတ္လႊင့္ေပးသြားပါလိမ့္မယ္။

၂။ ICJ ကို ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အေနနဲ႔ ဘယ္သူေတြ တက္မလဲ

ျမန္မာဘက္က ICJ မွာ ခုခံေခ်ပဖို႔ အာဏာသိမ္းစစ္ေကာင္စီရဲ့ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ဇြန္လအတြင္းက ေၾကညာခ်က္ အရ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕မွာ ၈ ေယာက္ ပါဝင္ၿပီး နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဦးဝဏၰေမာင္လြင္က ဦးေဆာင္ မယ္ ဆိုတာကို သိရပါတယ္။ သူတို႔ထဲက နိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရး ဝန္ႀကီး ဦးကိုကိုလွိုင္၊ ေရွ႕ေန ခ်ဳပ္ ေဒၚသီတာဦးနဲ႔ ဘဲလ္ဂ်ီယံနိုင္ငံဆိုင္ရာ ျမန္မာ သံအမတ္တို႔က ICJ ကို လူကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္နိုင္ ဖြယ္ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အမ်ိဳးသားညီ ညြတ္ေရးအစိုးရ (NUG) က ျမန္မာဘက္က ကိုယ္စား လွယ္အျဖစ္ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းကို ICJ က လက္ခံဖို႔ တင္ျပထားပါ တယ္။

ICJ က ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အေရးကို ဆုံးျဖတ္ရဦးမွာပါ။

၃။ စစ္အာဏာသိမ္းမႈၿပီးတဲ့ေနာက္ ICJ အေရး ျမန္မာဘက္က ဘာ ေတြ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ခဲ့လဲ။
၂၀၁၉ ခုႏွစ္ကေတာ့ ICJ ကို သြားေရာက္ေျဖရွင္းဖို႔ ျမန္မာနိုင္ငံ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ျမန္မာအစိုးရက နိုင္ငံ ေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ခန္႔အပ္ခဲ့ပါတယ္။

မႏွစ္ ၂၀၂၁ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁ ရက္ စစ္အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ စစ္ေကာင္စီက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဖမ္းဆီး၊ အမႈမ်ားစြာနဲ႔ တရားစြဲဆိုထားၿပီး ေလေလာဆယ္ တခ်ိဳ႕အမႈေတြအတြက္ ေထာင္ဒဏ္ ၆ ႏွစ္ ခ်မွတ္ ထားပါတယ္။ သူ႔ကို စြဲထားတဲ့ တျခားအမႈ အားလုံးကို စီရင္ၿပီးရင္ သူဟာ ေထာင္ဒဏ္ ၁၅၀ ႏွစ္အထိ က်ခံ ရနိုင္ဖြယ္ ရွိေနပါတယ္။

အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးအစိုးရ (NUG) က ဒီအမႈအေပၚ ICJ တရား႐ုံးရဲ့ ဆုံးျဖတ္ စီရင္ပိုင္ခြင့္ အာဏာနဲ႔ ပတ္ သက္လို႔ ျမန္မာကအရင္တုန္းက လုပ္ထားတဲ့ ကနဦးကန္႔ကြက္ခ်က္ (Preliminary Objection)ကို ႐ုပ္သိမ္း ေၾကာင္း ဒီႏွစ္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔က ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေကာင္စီဘက္က ICJ တရား႐ုံးရဲ့ ဆုံးျဖတ္ စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို ကန္႔ကြက္တယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္ကန္႔ကြက္ တယ္ဆိုတာကို တရားဝင္လူသိရွင္ၾကား ေျပာမထားေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အရင္ ျမန္မာဘက္က ျငင္းဆို ခ်က္ ေတြအရကေတာ့ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံအေနနဲ႔ ဒီအမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တရားစြဲနိုင္ခြင့္မရွိဘူး ဆိုတဲ့ အေပၚ ျငင္း ခ်က္ထုတ္ထားပါတယ္။

၄။ တကယ္လို႔ ICJ တရားစီရင္ေရးအတြက္ တရား႐ုံးကို စစ္ေကာင္ စီ က ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္တက္ခြင့္ရရင္ ဒီအခ်က္က စစ္ေကာင္စီကို ကု လသမဂၢမွာ ျမန္မာနိုင္ငံကိုယ္စား တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳရာ ေရာက္ သြား မွာလား။

စစ္ေကာင္စီက ကုလသမဂၢရဲ့ ICJ တရား႐ုံးၾကားနာေရးမွာ ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္သြားတယ္ဆိုတာနဲ႔ သူတို႔ဟာ ကုလသမဂၢမွာ ကိုယ္စားျပဳနိုင္တဲ့ တရားဝင္ ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္သြားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုလသမဂၢမွာျမန္မာ နိုင္ငံရဲ့ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာက ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံနဲ႔ သူ႔ရဲ့ Credentials Committee ရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔သာ သက္ဆိုင္ပါတယ္။

စစ္ေကာင္စီက တင္ျပလာတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရွိသူ အေရးကို ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ ကုလသ မဂၢ Credentials Committee က မဆုံးျဖတ္ဘဲ ေရႊ႕ဆိုင္းလိုက္တဲ့ အတြက္ စစ္ေကာင္စီက ကုလသမဂၢမွာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရွိသလို အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္လက္ထက္က ခန္႔အပ္ထားၿပီး အခုလက္ရွိမွာ အမ်ိဳး သားညီညြတ္ေရး အစိုးရ (NUG) နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ သံအမတ္ႀကီး ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းကသာ တရား ဝင္ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဆက္ရွိေနဆဲပါ။

၅။ ျမန္မာအေပၚ ICJ က ခ်မွတ္ထားတဲ့ အရင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြက ဘာေတြပါလဲ။



လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးတဲ့ ဂ်ီနိုဆိုက္ ကြန္ဗန္းရွင္းကို ျမန္မာက ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုၿပီး ဂမ္ဘီယာ နိုင္ငံ က ICJ မွာ တရားစြဲတင္ရာမွာ ဂ်ီနိုဆိုက္ေျမာက္တယ္၊ မေျမာက္ဘူး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ မျပဳလုပ္နိုင္ေသးတဲ့ ၾကားကာလမွာ ၾကားျဖတ္အစီအမံေတြ (Provisional measures)ခ်မွတ္ေပးဖို႔ ICJ မွာ ေတာင္းဆို ထားတာ ကို ၂၀၂၀ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၂၃ ရက္မွာ ျမန္မာက ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ၾကားျဖတ္ အစီအမံ အခ်က္ ၄ ခ်က္ကို ICJ က ဆုံးျဖတ္ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ၄ ခ်က္ကို ICJ တရား႐ုံးက တရားသူႀကီး ၁၇ ေယာက္လုံးက တညီတညြတ္တည္း သေ ဘာ တူခ်မွတ္ခဲ့တာပါ။

ျမန္မာက ေဆာင္ရြက္ရမယ့္ ၾကားျဖတ္အစီအမံ ၄ ခ်က္ကေတာ့

(၁) ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈက အကာအကြယ္ေပးဖို႔

(၂) ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ေတြက လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြ မလုပ္ဖို႔

(၃) သက္ေသ အေထာက္အထားေတြ မပ်က္စီးေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔

(၄) အမိန႔္ခ်မွတ္တဲ့ေန႔က စၿပီး ၄ လအတြင္း ျမန္မာရဲ့ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို အစီရင္ခံစာတင္ဖို႔နဲ႔ အဲဒီေနာက္ ပိုင္း မွာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ အမႈႀကီးအတြက္ အၿပီးသတ္ အမိန႔္မခ်မခ်င္း ၆ လတစ္ႀကိမ္ အစီရင္ခံစာ တင္ သြင္းဖို႔တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

၆။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ လက္ရွိအေျခအေနက ဘယ္လိုရွိေနပါလဲ၊ စစ္အာ ဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေကာ အေျခ အေ နေတြ ေျပာင္းလဲသြားပါ လား။

စစ္အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ အေျခအေနက အေျပာင္းအလဲမရွိ အရင္လို ဆိုးတဲ့ အေျခ အေန နဲ႔ပဲ ဆက္ၾကဳံေနရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြမွာ ပိုၿပီးဆိုးသြားတဲ့ အေျခအေနေတြ ရင္ဆိုင္ေနရ တယ္ လို႔ ရိုဟင္ဂ်ာအေရး လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနၾကသူေတြက ေျပာပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာလူဦးေရ ေလ်ာ့က်သြား ေရးအတြက္လည္း စစ္ေကာင္စီက ေျမျပင္မွာ စီမံခ်က္ေတြလုပ္ၿပီး စစ္ေဆးတာေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေ န ကာ သူတို႔စစ္ေဆးခ်ိန္ေတြမွာ အိမ္မွာ အဆိုပါမိသားစုဝင္တေယာက္ေယာက္က လူကိုယ္တိုင္မရွိဘူးဆိုရင္ အိမ္ေထာင္စု စာရင္းကေန သူ႔နာမည္ကို ဖ်က္ပစ္လိုက္တာမ်ိဳးေတြျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူတို႔က ဆိုပါတယ္။ မိသားစုဝင္ရဲ့ သားနဲ႔ လက္ထပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ေခၽြးမေတာ္သူတို႔ကိုအိမ္ေထာင္စုဝင္ စာရင္းထဲ ထည့္လို႔ မရ တာေတြ၊ ကေလးေမြးဖြား လာရင္လည္း စာရင္းထည့္လို႔မရတာေတြနဲ႔ ၾကဳံေနရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ခရီး သြားလာရင္ အထူးသျဖင့္ ရန္ကုန္နဲ႔ ျမန္မာျပည္မဘက္ကို ခရီးသြားလာတာေတြ မလုပ္ေအာင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို ကန္႔သတ္ထားၿပီး ဖမ္းဆီး တဲ့အထိ အေရးယူတာေတြလည္းရွိေနပါတယ္။

• အိုင္စီေဂ် အမႈ ေလၽွာက္လဲခ်က္ေပးဖို႔ အသင့္ရွိတယ္လို႔ စစ္ေကာင္စီေျပာ
• ICJ မွာ ျမန္မာအမႈဖြင့္ခံရမႈ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ ၅ ခ်က္

Link : Here