အင္းဒင္ရြာ အသတ္ခံရသူတစ္ဦးရဲ့ဇနီး ေဒၚလာ ႏွစ္သန္း နစ္နာေၾကးေတာင္း

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
ျမန္မာဌာန | သတင္းမ်ား
ေက်ာ္လြင္ဦး
2020-12-18

ဆဲသာရာေဘဂမ္ (Setara Begum ) ရဲ့ ခင္ပြန္းျဖစ္သူ အသက္ ၂၃ ႏွစ္အရြယ္ ေရွာ္ကတ္အုလႅာ (Shoket Ullah) ဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလက အင္းဒင္ေက်းရြာမွာ အစုလိုက္ အျပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈခံရၿပီး ေျမျမႇုပ္ခံလိုက္ရတဲ့ အမ်ိဳးသား ၁၀ ေယာက္ထဲက တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ တပ္မေတာ္ရဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရးအတြင္း ေရွာ္ကတ္အုလႅာ အပါအဝင္ အင္းဒင္ေက်းရြာက ရိုဟင္ဂ်ာ ၁၀ ေယာက္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ေရွာ္ကတ္အုလႅာ (Shoket Ullah ) ေသဆုံးမႈအတြက္ ဇနီးျဖစ္သူ ဆဲသာရာေဘဂမ္ (Setara Begum) က ခင္ပြန္းျဖစ္သူ ေသဆုံးမႈမွာ ျမန္မာအစိုးရမွာ တာဝန္ရွိတယ္ဆိုၿပီး နစ္နာေၾကး ေဒၚလာ ႏွစ္သန္း ေပးဖို႔ လူဇင္ ဘာ့ဂ္နိုင္ငံအေျခစိုက္ International Law Firms နဲ႔ ဆြစ္ဇာလန္နိုင္ငံ ဂ်နီဗာၿမိဳ႕အေျခစိုက္ Legal Action Worldwide (LAW) အဖြဲ႕ေတြ အကူအညီနဲ႔ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ ရက္ေန႔က ေတာင္းဆိုထားတာပါ။

ဆဲသာရာေဘဂမ္ (Setara Begum) က ခင္ပြန္းျဖစ္သူရဲ့ ေသဆုံးမႈအတြက္ တရားမၽွတမႈ လိုခ်င္တယ္လို႔ စ ကားျပန္က တစ္ဆင့္ RFA ကို ေျပာပါတယ္။

"ကေလးေတြနဲ႔ ေတာ္ေတာ္ေလး ဒုကၡေရာက္ေနတယ္၊ ေဒၚလာ ႏွစ္သန္းရေတာင္ မေက်နပ္ဘူး၊ က်မ ေယာ က္်ား အသတ္ခံရတာကို ကိုယ္တိုင္ျမင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တရားမၽွတမႈကို လိုခ်င္တယ္။"

အခုအစိုးရဆီက ေတာင္းဆိုထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ေရွ႕ေနေတြကိုသာ ေမးဖို႔ တုံ႔ျပန္ပါတယ္။

ေသဆုံးသူ ေရွာ္ကတ္အုလႅာဟာ ငါးဖမ္းတဲ့ တံငါသည္ျဖစ္ၿပီး စစ္တပ္က စြပ္စြဲသလို အၾကမ္းဖက္သမားမဟုတ္ ဘူးလို႔လည္း ဆဲသာရာေဘဂမ္ က ေျပာပါတယ္။

လက္ရွိ ေဘဂမ္ ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွနိုင္ငံ ကုတုပါေလာင္ ဒုကၡသည္စခန္း အမွတ္ (၄) မွာ အသက္ ၃ ႏွစ္အ ရြယ္ သမီးငယ္နဲ႔အတူ ေနထိုင္ေနပါတယ္။

ခင္ပြန္းမရွိတာေၾကာင့္ ရွာေဖြေကၽြးေမြးမယ့္သူ မရွိတာေၾကာင့္ နိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြ ေထာက္ပံ့တာကို ပဲ မွီခိုေနရလို႔ အခက္အခဲရွိတယ္လို႔လည္း ေဘဂမ္ က ဆိုပါတယ္။

ဒီကိစၥမွာ ကူညီေပးေနတဲ့ ဂ်နီဗာအေျခစိုက္ Legal Action Worldwide (LAW) အဖြဲ႕ကို RFA က အီးေမးလ္ က တစ္ဆင့္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းရာမွာ ျမန္မာနိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဆီ အမႈတြဲ တင္ျပထားတယ္လို႔ RFA ကို ေျဖပါတယ္။

မ်က္ျမင္သက္ေသထြက္ဆိုခ်က္ပါ စာမ်က္ႏွာ ၃ဝ နီးပါးရွိတဲ့ အဲဒီအမႈတြဲမွာ ဆဲသာရာေဘဂမ္ ရဲ့ ခင္ပြန္းတရား မဝင္ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံခဲ့ရတဲ့ အင္းဒင္ေက်းရြာမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈအေပၚ ျမန္မာ အစိုးရအေနနဲ႔ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္မႈမရွိတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ သက္ေသအေထာက္အေထာက္ေတြ ပါဝင္တယ္လို႔ လည္း ဆိုပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ ဒီတိုင္ၾကားခ်က္ကို လက္ခံရရွိၿပီးျဖစ္တဲ့အတြက္ အခ်ိန္တန္ရင္ အေၾကာင္း ျပန္လာမယ္ဆိုၿပီးလည္း ေမၽွာ္လင့္ေၾကာင္း ေျပာထားပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဆီကို ဦးတိုက္ေလၽွာက္ထားတဲ့ နစ္နာေၾကး ေတာင္းဆိုမႈကေတာ့ ရိုဟင္ ဂ်ာေတြၾကားမွာ ပထမဆုံးပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ထံ ဒီတိုင္ၾကားခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဒီဇင္ဘာ ၁၄ ရက္ေန႔က ေမးျမန္းရာ မွာေတာ့ ေကာ္မရွင္ရဲ့ ညႊန္ၾကားေရးမႉးက တိုင္ၾကားခ်က္ မေရာက္ေသးဘူးလို႔ ေျဖထားပါတယ္။ ဒီေန႔ ထပ္မံ ဆက္သြယ္ရာမွာေတာ့ ညေန ၃ နာရီအထိ ဖုန္းလက္ခံေျဖၾကားျခင္း မရွိေသးပါဘူး။

လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေလ်ာ္ေၾကးေတာင္းတာေတြဟာ နိုင္ငံတကာမွာ စီးပြားေရးလုပ္ ငန္းရွင္ေတြကိုသာ ေတာင္းဆိုေလ့ရွိၿပီး လူေသဆုံးမႈအတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီးက ျမန္မာအစိုးရကို အခု လိုေတာင္းဆိုတာက ပထမဆုံးနဲ႔ ထူးျခားတဲ့ကိစၥလို႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားတဲ့ အဖြဲ႕ တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ ညီမၽွျခင္းျမန္မာအဖြဲ႕ ဒါရိုက္တာ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။

ဒီအမႈကိစၥကို ျမန္မာအစိုးရဘက္ မေျဖရွင္းရင္ ဘာဆက္ျဖစ္လာနိုင္မလဲလို႔ ေမးျမန္းရာမွာေတာ့ ဦးေအာင္မ်ိဳး မင္းက ---

"နိုင္ငံတကာတရား႐ုံးမွာ တရားစြဲဖို႔ကိစၥကေတာ့ မျဖစ္မေန အစိုးရတစ္ရပ္ကို လာၿပီး အမႈရင္ဆိုင္ဖို႔ ဆင့္ေခၚ ပိုင္ခြင့္လည္း မရွိဘူး၊ သက္ဆိုင္ရာစြပ္စြဲခံရတဲ့ အစိုးရရဲ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈအေပၚ အမ်ားႀကီး မူတည္ပါ တယ္၊ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ နိုင္ငံတကာမွာ တရားစြဲပိုင္ခြင့္ရွိတယ္၊ ဒီစြဲတဲ့ကိစၥကို သက္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံက ဘယ္ ေလာက္ထိ ကိုယ္ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ ရင္ဆိုင္မလဲ၊ ေခ်ပမလဲ အစိုးရရဲ့ အဲဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ အေပၚမွာ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။"

ICJ ကိစၥမွာ ျမန္မာနိုင္ငံအေပၚ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ျမန္မာအစိုးရက တရား႐ုံးမွာ ခုခံေခ်ပခဲ့ၿပီး ၿပီးခဲ့တဲ့ တပ္မေ တာ္အစိုးရလက္ထက္မွာေတာ့ မႏၲေလးဘီယာကို ဦးပိုင္ကုမၸဏီက ဝင္ေရာက္သိမ္းတာေၾကာင့္ နိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးမွာ တရားစြဲေပမယ့္ ဦးပိုင္ကုမၸဏီနဲ႔ တပ္မေတာ္က မေျဖရွင္းတဲ့အတြက္ နိုင္ငံတကာ တရား႐ုံးမွာ စီ ရင္နိုင္တဲ့ အေနအထားမေတြရဘူးလို႔ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက အရင္ျဖစ္စဥ္တခ်ိဳ႕နဲ႔ ႏွိုင္းယွဥ္ ရွင္းျပပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရကို ေဒၚလာ ႏွစ္သန္း ရလိုမႈနဲ႔ တိုင္ၾကားထားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တိုင္ၾကားစာ လက္ခံရရွိ ထားပါ သလား၊ ဘယ္လိုေျဖရွင္းသြားမလဲဆိုတာ နိုင္ငံေတာ္ သမၼတ႐ုံး ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဦးေဇာ္ေဌးကို RFA က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားေပမယ့္ ၅ ရက္ၾကာတဲ့အထိ ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္းမရွိပါဘူး။

နိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒေတြအရ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြမွာဆိုရင္ ခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အေ ရးယူရသလို နစ္နာသူေတြကို ျပန္လည္ကုစားေပးရတာေတြ ရွိၿပီး ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ အင္းဒင္ကိစၥမွာ အေရး ယူခဲ့ေပမယ့္ နစ္နာသူေတြကို ျပန္လည္ကုစားဖို႔ ပ်က္ကြက္ေနတယ္လို႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွ အေျခစိုက္ Fortify Rights အဖြဲ႕က ကိုနစ္ကီဒိုင္းမြန္းက ေထာက္ျပပါတယ္။

ဒီလိုခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို တာဝန္မယူဘူးဆိုရင္ အစိုးရအေနနဲ႔ နိုင္ငံတကာဖိအားေတြ မ်ားနိုင္သလို၊ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ နိုင္ငံတကာ တရား႐ုံး ICJ မွာလည္း အေျခအေနမေကာင္းနိုင္ဘူးလို႔ ကိုနစ္ကီ ဒိုင္း မြန္းက ေျပာပါတယ္။

"အစိုးရက လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို မ်က္ႏွာလႊဲ ခဲပစ္လုပ္တယ္၊ ခ်ိဳးေဖာက္ခံရသူေတြကို တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈမရွိဘူးဆိုတာ နိုင္ငံတကာမွာ ပိုၿပီးေတာ့ မ်က္ႏွာပ်က္စရာျဖစ္မယ္၊ ဖိအားေတြ ပိုမ်ားလာမယ္၊ ခ်ိဳး ေဖာက္ခံရမႈေတြမွာ ခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အျပစ္ေပးအေရးယူၿပီးတာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္ က်ဳးလြန္ခံရသူေတြကို တာဝန္ယူရမွာက အစိုးရတာဝန္ျဖစ္တယ္၊ အစိုးရက တာဝန္မယူနိုင္ဘူး ပ်က္ကြက္မႈ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ နိုင္ငံတ ကာ ရဲ့ ဖိအားေတြရယ္၊ ပ်က္ကြက္မႈဟာ ဒီအစိုးရရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး ရင္ဆိုင္ရမယ္၊ ရင္ဆိုင္ရတာက ICJ မွာလည္း အလားအလာမေကာင္းနိုင္ဘူး၊ ေနာက္တစ္ခုက ICC အတြက္လည္း အလား အလာမေကာင္းနိုင္ဘူး။"

အင္းဒင္ေက်းရြာက လူအစုလိုက္ အျပဳံလိုက္ အသတ္ခံရမႈဟာ နိုင္ငံတကာကပါ စိတ္ဝင္တစား တစိုက္ မတ္ မတ္ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ က်ဴးလြန္တဲ့ တပ္မေတာ္သား ၇ ေယာက္ကို တပ္မေတာ္ဘက္က စစ္ခုံ႐ုံးနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးၿပီး အလုပ္ၾကမ္းနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ခ်မွတ္ခဲ့ေပမယ့္ တစ္ႏွစ္ေတာင္ မၾကာဘဲ တ ပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ့ အမိန႔္နဲ႔ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ရခဲ့တာကို ျမန္မာအစိုးရကို နိုင္ငံတကာက ကန႔္ကြက္ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။

အင္းဒင္ကိစၥမွာ ျမန္မာအစိုးရက နစ္နာေၾကး အေတာင္းခံရတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ တပ္မေတာ္သတင္းမွန္ ျပန္ ၾကားေရးအဖြဲ႕ ဥကၠ႒ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းကို RFA က ေမးျမန္းရာမွာေတာ့ ဥပေဒအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ထား တာ ေတြျဖစ္ၿပီး မွတ္ခ်က္မေပးလိုဘူးလို႔ တုံ႔ျပန္ပါတယ္။

"တရားဥပေဒအတိုင္းဘဲ ဆက္လုပ္တာ ေကာင္းပါတယ္၊ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ တည္ဆဲဥပေဒေတြ ရွိၿပီးသား ျဖစ္ တယ္၊ ဘာျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရင္ဘာလုပ္ရမယ္၊ ဥပေဒအတိုင္းဘဲ ဥပေဒအရ ေဖာက္ဖ်က္ရင္ ဥပေဒအရ အေရး ယူၿပီးရင္ ဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆက္လက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္နိုင္တာရွိမလား မရွိဘူးလားဆိုတာ ဥပေဒမွာ ျပ ဌာန္းၿပီးသားျဖစ္တယ္၊ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွတ္ခ်က္မွ ေပးစရာမရွိဘူး။"

ေဘဂမ္ ဟာ အင္းဒင္ရြာက ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသား ၁၀ ဦး အသတ္ခံရမႈေတြထဲမွာ ျမန္မာအစိုးရဆီက နစ္နာ ေၾကးေတာင္းတဲ့ တစ္ဦးတည္းေသာ နစ္နာသူရဲ့ မိသားစုဝင္ျဖစ္ပါတယ္။

ေဘဂမ္ရဲ့ အခုလို လုပ္ေဆာင္ခ်က္ဟာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းအတြင္း အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြဲ ခံရမႈေတြရဲ့ သက္ေရာက္မႈကို ခံခဲ့ရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဆီကေန တျခားတိုင္ၾကားခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚ လာေအာင္ အားေပးလႈံ႔ေဆာ္နိုင္လိမ့္မယ္လို႔လည္း LAW အဖြဲ႕က သုံးသပ္ထားပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ဒီလိုအမႈကိစၥေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ေတြ ရွိမရွိနဲ႔ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း ေလ့ရွိလဲဆိုတာကို တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန ဦးသိန္းသန္းဦး က

"ဒါကလည္း အဲလိုအခ်က္တစ္ခုအတြက္ ထပ္က်ပ္တဲ့သေဘာ၊ ဝက္အူရစ္ ထပ္တင္းတဲ့သေဘာဗ်၊ က်ေနာ္ျမင္ တာေတာ့ေလ၊ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈက သိပ္ရွိမွာမဟုတ္ဘူး၊ ဘယ္ေလ်ာ္ပါမလဲ၊ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ့တရားစီရင္ေရးက ဆိုင္ရာဆိုင္ရာနယ္ပယ္မွာ စီရင္ပိုင္ခြင့္နယ္ေျမဆိုတာ ရွိတယ္၊ ျမန္မာျပည္တြင္း မွာ ၿဖစ္ခဲ့တဲ့ လူသတ္မႈတစ္ခုအတြက္နဲ႔ ျပည္တြင္းလာစြဲရင္ တစ္မ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ၊ ျပည္တြင္းတရား႐ုံးမွာ ေတာင္းဆိုရင္ တစ္မ်ိဳး အျပင္ကေန အဲလိုေတာင္းဆိုမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ခက္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္၊ ဒီကိစၥကို သာမန္လူ သတ္မႈကေနၿပီးေတာ နိုင္ငံတကာနဲ႔ဆိုင္တဲ့ လူသတ္မႈ ျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေနတာ ပုံေဖာ္ေနတာျဖစ္လိမ့္ မယ္။"

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ရဲ့ နယ္ေျမရွင္းလင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္းေက်ာ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံထဲ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရတယ္လို႔ နိုင္ငံတကာ အ ဖြဲ႕အစည္းေတြက ေျပာထားပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရဟာ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈ စြဲခ်က္နဲ႔ နိုင္ငံတကာ တရား႐ုံး ICJ မွာ အမႈရင္ ဆိုင္ခဲ့ရၿပီး ၾကားျဖတ္စီရင္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ခံထားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသမီး ဆဲသာရာေဘဂမ္ (Setara Begum) ရဲ့ ေတာင္းဆိုမႈကို အစိုးရက ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းမလဲဆိုတာ တရားဝင္တုံ႔ျပန္တာ မရွိေသး တဲ့အတြက္ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။ 

 Link : Here