" ယူနီကုတ်နှင့် ဖော်ဂျီ ဖောင့် နှစ်မျိုးစလုံးဖြင့် ဖတ်နိုင်အောင်( ၂၁-၀၂-၂၀၂၂ ) မှစ၍ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ (  Microsoft Chrome ကို အသုံးပြုပါ ) "

Thursday, October 8, 2020

ရခိုင္က ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္စခန္းေတြ ပိတ္သိမ္းေပးဖို႔ HRW ေတာင္းဆို

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )

ျမန္မာဌာန | သတင္းမ်ား
ေနမ်ိဳးထြန္း
2020-10-08

ရခိုင္ျပည္နယ္က ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာရွိတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ ၁၃၀၀၀၀ ေက်ာ္ကို အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်သလို ကန႔္သတ္မႈေတြလုပ္ထားတာ ရွစ္ႏွစ္ၾကာၿပီျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကို အျမန္ဆုံး အဆုံးသတ္ေပးဖို႔ နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ HRW က ဒီကေန႔ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ၿပီး အစိုးရကို တိုက္တြန္းလိုက္ပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ ထိန္းသိမ္းျခင္းလို႔ အမည္ေပးထားတဲ့ ဒီအစီရင္ခံ စာ မွာ ဒုကၡသည္စခန္း ၂၄ ခုရဲ့ အေျခအေနေတြကို ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္းက ဒုကၡသည္စခန္းတခ်ိဳ႕ ပိတ္သိမ္းလိုက္တာဟာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြ၊ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ က မန္ တိုင္းရင္းသားေတြကို အျမဲထာဝရ သီးသန႔္ေနထိုင္ေအာင္ စီစဥ္ထားသလို ျဖစ္ေနတယ္လို႔ စာမ်က္ႏွာ ၁၆၉ မ်က္ႏွာ ပါရွိတဲ့ အဲဒီအစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။

ဒုကၡသည္ေတြ လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ စစ္ေတြၿမိဳ႕ သကၠယ္ျပင္ ဒုကၡသည္စခန္းက ဦး ေက်ာ္လွေအာင္က ေျပာပါတယ္။

“အရင္ေနရာမဟုတ္ရင္လည္း ဒီမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဒီမွာေကာင္းေကာင္း က်ယ္က်ယ္ဝန္းဝန္းနဲ႔ အိမ္နဲ႔ရာ နဲ႔ မိသားစုနဲ႔ ေနလို႔ရေအာင္ အဲလို အိမ္ေဆာက္ေပးရင္လည္း ရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ မူလေနရာကို မူလအ တိုင္း သြားလာေနထိုင္ဖို႔ အဲလိုလုပ္ေပးရင္လည္းရတယ္ေပါ့။ အစိုးရေပၚမွာမူတည္တယ္ အဲဒါ အစိုးရက လုပ္ ေပးရင္ရတယ္၊ မလုပ္ေပးရင္ မရဘူး”

ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြရဲ့  စခန္းတြင္းေနထိုင္တဲ့ ေန႔စဥ္ဘဝဟာ ေနအိမ္မွာအက်ယ္ခ်ဳပ္က်ေနသလို ျဖစ္ေန တယ္၊ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ၊ ေဒသတြင္းအမိန႔္ေတြ၊ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြ၊ သံဆူး ႀကိဳး တပ္ ၿခံစည္းရိုး စတဲ့ ကန႔္သတ္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္ ျငင္းပယ္ခံေနရတယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒီအစီရင္ခံစာဟာ ၂၀၁၈ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းကစၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္နဲ႔ ကမန္တိုင္းရင္းသား ၆၀ ေက်ာ္ကို ဆက္ သြယ္ ေမးျမန္းထားခ်က္ေတြကို အေျခခံ ျပဳစုထားတာျဖစ္ၿပီး အစိုးရ၊ ကုလသမဂၢ၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႕ အ စည္းေတြ ဆီကရရွိတဲ့ စာရြက္စာတမ္း ၁၀၀ ေက်ာ္ကို ေလ့လာရာမွာလည္း  စခန္းအတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြား လာလႈပ္ရွားခြင့္ ဒါမွမဟုတ္ ေနထိုင္ခြင့္ အေျခအေန တိုးတက္ေရး အစီအစဥ္ေတြကို အစိုးရက ျငင္းပယ္ခဲ့တာ  ေတြ႕ရွိခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ဒုကၡသည္စခန္းေတြ ပိတ္သိမ္းဖို႔၊ မူလေနရပ္ကိုျပန္ပို႔ဖို႔ ကိုဖီအာနန္ေကာ္မရွင္ရဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြထဲမွာ တစ္ခု အပါအဝင္ျဖစ္ၿပီး ICJ ရဲ့ ၾကားျဖတ္အမိန႔္ေလးခ်က္ထဲမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႔နဲ႔ လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္ျပဳဖို႔ဆိုတာ အခ်က္တစ္ခ်က္အေနနဲ႔ ပါရွိပါတယ္။

ဒုကၡသည္ေတြဟာ အရင္လို ယွဥ္တြဲေနထိုင္နိုင္ၾကၿပီလို႔  ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္မွာ  အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့ဖူးတဲ့ ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။

“ဟိုတုန္းကေတာ့ ေျပာတာကေတာ့ ဒါပဋိပကၡေတြရွိတယ္၊ ႏွစ္ဖက္အုပ္စုရဲ့ သဟဇတ မရွိေသးတဲ့အတြက္ ဒါ ဟာ မျဖစ္နိုင္ဘူးလို႔ ေျပာတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း အေျခအေနအရာရာ တျဖည္းျဖည္း ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါမွာ ႏွစ္ ဖက္အုပ္စုေတြက အရင္တုန္းကလည္း အတူတကြ ယွဥ္တြဲေနခဲ့ၾကတယ္၊ အခုလည္း ဒီအေျခအေနကို ျပန္ၿပီး ေရာက္ေနၿပီ။ သူတို႔ဘဝရွင္သန္ေရးအတြက္ စီးပြားေရးေရာ လူမႈေရးမွာေရာ တစ္ေယာက္ကို တစ္ ေယာက္ လိုအပ္ၾကတယ္။ အဲဒီအုပ္စုရဲ့ ပဋိပကၡေၾကာင့္ သူတို႔ မူရင္းေနရာကို ျပန္မပို႔ေသးပါဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ ကေတာ့ မဆီေလ်ာ္ေတာ့ပါဘူးခင္ဗ်”

ရခိုင္အမ်ိဳးသားပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီဝင္ ဦးေဖသန္းကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ မြတ္စလင္ဒုကၡသည္ေတြဟာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေရာမေနတဲ့ေနရာေတြမွာေတာ့ အဆင္ေျပတာေတြ႕ရၿပီး ေရာေႏွာေနတဲ့ေနရာမ်ိဳး မွာေတာ့ အဆင္မေျပနိုင္ေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။

“ဒါက တာရွည္လာရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္ နဂိုအတိုင္း ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ေကာင္းမြန္လာနိုင္ တယ္ေပါ့။ နဂိုအိုးအိမ္ေတြ သူတို႔ စြန႔္ခြာသြားတဲ့ေနရပ္ေတြက ဒါေတြၾကေတာ့ ျပန္လာမယ္ဆိုရင္ နည္းနည္း ျပႆနာရွိတယ္။ ျပႆနာေတြရွိတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေမၽွာ္လင့္တာကေတာ့ သူတို႔နဲ႔နီးစပ္တဲ့ တျခား ေန ရာေတြမွာ နိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အစီအစဥ္နဲ႔ေပါ့။ ရြာေတြတည္ေထာင္ေပးမယ္၊ အိမ္ေတြကို ေဆာက္လုပ္ေပး မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အေကာင္းဆုံးအေျခအေနမ်ိဳးရွိမယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ထင္တယ္။ သို႔မဟုတ္ရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္ တို႔က ဘယ္ေန႔ျပန္ျဖစ္မလဲဆိုတဲ့ စိတ္တထင့္ထင့္နဲ႔ေပါ့။ သူတို႔အတြက္လည္း မေအးခ်မ္းဘူး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဖို႔ကလည္း စိတ္မေအးခ်မ္းဘူးေပါ့”

လက္ရွိ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ရခိုင္ေတြၾကားမွာ စီးပြားေရးအရ ဆက္ဆံမႈေတြရွိလာသလို ကုန္စည္ဖလွယ္ တာ ေတြ၊ ရခိုင္ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ မြတ္စလင္ေတြ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္တာေတြရွိတယ္လို႔လည္း ဦးေဖသန္းက ေျပာပါတယ္။

ဒုကၡသည္စခန္းကေန မူလေနရာကို ျပန္ပို႔မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အခက္အခဲေတြရွိနိုင္တယ္လို႔ ဝံလက္ေဖာင္ေဒးရွင္း ရဲ့ ဒါရိုက္တာ ခိုင္ေကာင္းစံက ေျပာပါတယ္။

“အခုေနရာကေန ေျပာင္းေရႊ႕ေပးဖို႔ တကယ္တမ္းဆိုရင္ အစိုးရရဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈဆိုရင္ အခက္အခဲရွိနိုင္စရာ အေၾကာင္းေတာ့မရွိနိုင္ဘူး။ ဒါပေမဲ့ သူတို႔ မူရင္းေနရာကို ျပန္ပို႔မယ္ဆိုရင္ နည္းနည္းအခက္အခဲရွိနိုင္တာေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒါက အခ်ိန္ယူရဦးမယ္။ ႏွစ္ဖက္လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းၾကားမွာ အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ဖို႔ လိုတာေပါ့ေနာ္။”

လူသားခ်င္းစာနာမႈနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးကို လူတိုင္းရပိုင္ခြင့္ရွိတာေၾကာင့္ HRW ရဲ့ တိုက္တြန္းမႈကို ႀကိဳဆိုတယ္ လို႔လည္း ခိုင္ေကာင္းစံက ေျပာပါတယ္။

အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈ၊ အျပင္ထြက္သြားလာလႈပ္ရွားမႈ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးတို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အလြန္ အက်ဴး ကန႔္သတ္ထားတာေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ ရွင္သန္ခြင့္နဲ႔ အေျခခံအခြင့္အေရးေတြကို အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတယ္လို႔ HRW ရဲ့ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။

စခန္းအတြင္း ေနထိုင္ရသူေတြဟာ စခန္းအျပင္ဘက္ေနထိုင္ရသူေတြထက္  အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ၊ နာမက်န္း ၿဖစ္မႈ၊ မိခင္နဲ႔ကေလးေသဆုံးမႈ ပိုမ်ားေနၿပီး မေသသင့္ဘဲ ေသဆုံးရတဲ့ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးလည္း မၾကာခဏ ျဖစ္ေပ ၚ ေနလို႔ ေနထိုင္ဖို႔ မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔လည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ကိုဖီအာနန္ေကာ္မရွင္ရဲ့ အႀကံျပဳတိုက္တြန္းခ်က္ ၈၈ ခ်က္ထဲမွာ   စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတာ ၈၁ ခ်က္ ရွိတယ္လို႔ အစိုးရကေျပာဆိုထားေပမယ့္ လမ္းေတြေဖာက္တာ၊ တံတားေတြေဆာက္တာ၊ အေဆာက္ အဦေတြ ေဆာက္လုပ္ေပးတာေတြ႕ရၿပီး ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးတို႔လို လြယ္လြယ္ကူကူ ေဖာ္ေဆာင္ရနိုင္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ ေတာင္ ထင္သေလာက္ ျဖစ္မလာေသးဘူးလို႔ ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ႏွစ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းၾကား ပဋိပကၡျဖစ္အၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ ၁၃၀,၀၀၀ ေက်ာ္ကို ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္း ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ေနရာခ်ထားေပးခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီပဋိပကၡဟာ “ethnic cleansing” လူမ်ိဳးတုံး ရွင္းလင္းမႈ လို႔ HRW ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ စြပ္စြဲ ထားပါတယ္။

ဒီအသုံးအႏႈန္းကိုေတာ့ ဆင္ျခင္ၿပီး သုံးရမယ္လို႔  ကိုဖီအာနန္ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။

“ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကိုဖီအာနန္ႀကီး ကြယ္လြန္သြားပါၿပီ၊ သူ႔အေနနဲ႔က လူမ်ိဳးတုံး ethnic cleansing တို႔ Genocide တို႔ စကားလုံးေတြဟာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရား႐ုံးေပါ့ေလ တကယ့္ဥပေဒေဘာင္အရ တရား႐ုံးက ဆုံးျဖတ္ ၿပီးေတာ့ ဒါသည္ ဒီအသုံးအႏႈန္းနဲ႔ ထိုက္တန္ေသာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မက်မခ်င္း၊ ဒီအ သုံးအႏႈန္းမ်ိဳးသုံးဖို႔ ဆင္ျခင္ရမယ္လို႔ ေျပာသြားတယ္။ ဒီလို ေျပာျခင္းအားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ မႈေတြ မရွိခဲ့ဘူး၊ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူးလို႔ ျငင္းေနတာ မဟုတ္ပါဘူး ခင္ဗ်။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိခဲ့ တာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္ခင္ဗ်”

ဒီေျပာဆိုခ်က္ေတြအေပၚ  ရခိုင္ျပည္နယ္ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီေပးေရး၊ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးနဲ႔ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႕ UEHRD ရဲ့ ဒုတိယဥကၠ႒၊ လူမႈဝန္ထမ္း ကယ္ဆယ္ေရးနဲ႔ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ဝန္ႀကီး ေဒါက္တာဝင္းျမတ္ေအးကို ေမးျမန္းဖို႔ RFA က ဆက္သြယ္ခဲ့ေပမယ့္ အလုပ္ကိစၥေတြမ်ားေန တာ ေၾကာင့္ ေျဖၾကားဖို႔ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးဘူးလို႔ သူ႔ရဲ့ ကိုယ္ေရးအရာရွိက ေျပာပါတယ္။

HRW ရဲ့ တိုက္တြန္းမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ုံး ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဦးေဇာ္ေဌးကို သမၼတအိမ္ ေတာ္ သတင္းေထာက္မ်ား Facebook စာမ်က္ႏွာကေန ေမးျမန္းထားေပမယ့္ တုံ႔ျပန္တာ မရွိေသးပါဘူး။

လက္ရွိအာဏရ NLD ပါတီရဲ့ ဗဟိုျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီ အတြင္းေရးမႉး မုံရြာေအာင္ရွင္ကို ဒီတိုက္တြန္းမႈ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တစ္စုံတစ္ရာ သေဘာထားမွတ္ခ်က္ရယူနိုင္ဖို႔ ေမးျမန္းခဲ့ေပမယ့္ ဒီကိစၥကို ေကာ္မတီေတြ အဆင့္ ဆင့္ဖြဲ႕ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ေနၿပီး သူတို႔ေတြ ဘယ္လိုေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္ဆို မသိတဲ့အတြက္ မွတ္ခ်က္ျပဳဖို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕  ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ စည္ပင္သာယာေရးဝန္ႀကီး ဦးဝင္းျမင့္ကို RFA က တယ္လီဖုန္း နဲ႔ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းရာမွာေတာ့ တာဝန္ေတြလႊဲထားၿပီး စစ္ေတြကေန နယ္ကိုေရာက္ေနတာ ၁၀ ရက္ ေလာက္ရွိၿပီ ျဖစ္လို႔ ဒီကိစၥကို ေျဖလို႔မရဘူးလို႔ ျပန္လည္တုံ႔ျပန္ပါတယ္။

အစိုးရကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္စလင္ဒုကၡသည္စခန္းအားလုံးကို ပိတ္သိမ္းေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေန တယ္ လို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ဧၿပီလတုန္းက ေၾကာညာထားပါတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ တစ္သန္းနီးပါး ခိုလႈံေနၾကတာ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လက တည္းကျဖစ္ၿပီး သူတို႔ကို ျပန္လည္လက္ခံမယ္လို႔ အစိုးရက ေျပာထားေပမယ့္ ျပည္နယ္အတြင္း ဒုကၡသည္ တစ္သိန္းခြဲနီးပါးကိုေတာင္ ေနရာျပန္ခ်ထားေပးဖို႔ မေဆာင္ရြက္နိုင္ေသးဘူးလို႔ HRW အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပထားပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/hrw-reports-rohingya-camp-shutdown-10082020052658.html

No comments:

Post a Comment

/* PAGINATION CODE STARTS- RONNIE */ /* PAGINATION CODE ENDS- RONNIE */