တည္ဆဲဥပေဒအခ်ိဳ႕ ျပင္ဆင္ဖို႔ ကုလကိုယ္စားလွယ္ ေဟာင္း တိုက္တြန္း

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
ျမန္မာဌာန | သတင္းမ်ားရဲေခါင္ျမင့္ေမာင္
2020-05-21

ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလ ၂၀ရက္က နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ Global Justice Center က ဦးစီးၿပီး၊ ICJ တရား႐ုံးရဲ့ provisional measures ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ျမန္မာနိုင္ငံအေနနဲ႔ လိုက္နာမႈရွိရဲ့လားဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ အြန္ လိုင္းေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခု က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို ကုလသမဂၢရဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ေဟာင္း မစၥ ယန္ဟီးလီ၊ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္း လယ္တီတီရာ ဗန္ဒန္ အန္ဆန္မ္ နဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ မေဝေဝႏုတို႔က ပါ၀င္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။



ကိုရိုနာကပ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အေတာအတြင္းမွာေတာင္ ခ်င္းျပည္နယ္၊ ရွမ္းျပည္နယ္နဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေတြမွာ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲေတြ ဆက္ျဖစ္ေနၿပီး၊ အရပ္သားေတြ ထိခိုက္ေသေက်မႈ ေတြ ဆက္ျဖစ္ေနပါ တယ္။၂၀၁၆ နဲ႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္က ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ၾကဳံေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ အလားတူ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ရခိုင္နဲ႔ အျခားတိုင္း ရင္း သားလူနည္းစုေတြ ၾကဳံေတြ႕လာရပါတယ္။ ျမန္မာ စစ္တပ္ရဲ့ ထိုးစစ္ဆင္တိုက္ခိုက္မႈေတြနဲ႔ အရပ္သား ေတြ ေသဆုံးမႈေတြဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ ေတြ က်ဴးလြန္တာကို ရပ္တန႔္ဖို႔နဲ႔ အေထာက္အထားေတြ မေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ ဆိုတဲ့ ICJ တရား႐ုံးရဲ့ ၾကားျဖတ္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ပါ အမိန႔္ေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္ ရာ ေရာက္ပါတယ္ လို႔ မစၥယန္ဟီးလီက ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံအေနနဲ႔ ICJ က ခ်မွတ္ထားတဲ့ အမိန႔္ေတြကို လိုက္နာေၾကာင္း ျပသနိုင္ဖို႔အတြက္ ဘယ္လို ေဆာင္ ရြက္ခ်က္ေတြ လုပ္ေဆာင္ျပဖို႔ လိုသလဲဆိုတာကိုလည္း မစၥယန္ဟီးလီက ခုလို ေျပာသြားပါတယ္။

"ျမန္မာနိုင္ငံဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြ မျဖစ္ဖို႔ ကတိျပဳထားတဲ့ Genocide Convention မွာ ပါ၀င္ လက္မွတ္ေရးထိုး ထားေပမယ့္၊ ဒီအထဲက စည္းကမ္းခ်က္ေတြကို ျပည္တြင္းမွာ ဥပေဒအျဖစ္ ျပဒါန္း ထား တာ မရွိပါဘူး။ ပထမဦးဆုံး ကိုဖီအာနန္ မစ္ရွင္ မွာပါတဲ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ အ တြက္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေနရပ္ကို လုံၿခံဳစြာ ျပန္လာနိုင္တဲ့ အေျခအေန ဖန္တီးေပးဖို႔လိုပါတယ္။ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒ အရ (Defense service act) အရ စစ္တပ္က က်ဴးလြန္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ မႈေတြကို စစ္ရာဇဝတ္မႈအျဖစ္ သတ္မွတ္လို႔မရေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားၿပီး၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒအရ စစ္တပ္က က်ဴးလြန္တဲ့ ျပစ္မႈအားလုံးကို စစ္ခုံ႐ုံးကပဲ စစ္ေဆးစီရင္ဖို႔ သတ္မွတ္ ထား ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔ စစ္တပ္က က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို အရပ္ဘက္ ခုံ႐ုံးမွာ စစ္ေဆးစီရင္နိုင္ေအာင္ Defense service act ကို ျပင္ဆင္ဖို႔၊ စစ္ရာဇဝတ္မႈ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈ နဲ႔ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ ၿဖတ္ မႈေတြ မျဖစ္ေအာင္ အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတဲ့ သူ အားလုံးအတြက္ ျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္း၊ ေလၽွာ္ေၾကးေပးျခင္း၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ေပးျခင္း နဲ႔ ေနာက္တႀကိမ္ ထပ္ မျဖစ္ေအာင္ အာမခံခ်က္ေပးျခင္း စတာေတြ လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ တရားစီရင္ေရး စနစ္တစ္ခုလုံးကို ျပဳျပင္ ေၿပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။"

ဒါ့အျပင္ အစိုးရအဖြဲ႕ တစ္ခုလုံးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕အားလုံးကို အရပ္သား အစိုးရလက္ေအာက္မွာ ထား ရွိဖို႔ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႔၊ ျမန္မာနိုင္ငံ ေျမယာ ဥပေဒ၊ နိုင္ငံသား ဥပေဒ နဲ႔ မီဒီယာ လြတ္ လပ္ ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္၊ စုေဝးခြင့္ ကိုးကြယ္ယုံၾကည္ခြင့္ စတဲ့ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္ေနတဲ့ ဥပေဒေတြ အားလုံးကိုကို ျပင္ဆင္ေျပာင္လဲေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ကို စနစ္တက် ဖိႏွိပ္ထားတဲ့ ဥပေဒ၊ မူဝါဒ နဲ႔ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကို ျပင္ဆင္ၿပီး၊ နိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ေပး ၿခင္းအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ့ ရပိုင္ခြင့္အားလုံးကို ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္လို႔ မစၥယန္ဟီးလီက ေျပာပါ တယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မေဝေဝႏုကလည္း ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ ေျမျပင္ေပၚက အေျခအေန ေတြ တိုးတက္မႈ မရွိတဲ့အေၾကာင္း ခုလို ေျပာပါတယ္။

"အခုဆိုရင္ ကမၻာ့အဆင့္ တရား႐ုံးျဖစ္တဲ့ ICJ တရား႐ုံးကေန ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔နဲ႔ လူမ်ိဳး တုံးသတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္တာေတြ ရပ္တန႔္ဖို႔ အမိန႔္ခ်မွတ္ခဲ့တာ ၅လၾကာသြားပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ က ရိုဟင္ဂ်ာ ရွစ္သိန္းေက်ာ္ ေနရပ္စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပးေစခဲ့တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြဥပေဒနဲ႔ မူဝါဒေတြ ကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ထိေရာက္တဲ့ အေျပာင္းအလဲ မေတြ႕ရေသးပါဘူး။ အခုဆိုရင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံေရာက္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡ သည္ေတြအတြက္ ကိုရိုနာ ဗိုင္းရပ္စ္ နဲ႔ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းလို ထပ္ဆင့္ ေဘးအႏၲရယ္ ေတြ ေပၚေပါက္ လာေနေပမယ့္ ေဘးကင္းလုံျခဳံစြာနဲ႔ ေနရပ္ျပန္နိုင္တဲ့ အေျခအေန မရွိပဲ၊ ပင္လယ္ထဲကို ပဲ ေမာင္းထုတ္ခံေန ရပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရက အစိုးရ တာဝန္ရွိသူေတြကို ဂ်ီနိုဆိုက္ ကြန္ဗင္းရွင္းပါ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာဖို႔နဲ႔ အ ရပ္သား ျပည္သူေတြ အေနနဲ႔ အမုန္းစကား ျဖန႔္ခ်ီတာေတြ မလုပ္ၾကဖို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေပ မယ့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မရွိပဲ၊ ေျမျပင္က ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ ထိေရာက္တဲ့ အေျပာင္းအလဲျဖစ္မလာေသး ပါဘူး။ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြဟာ အက်ဥ္းေထာင္လို ဒုကၡသည္ စခန္းေတြမွာ အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႕ ေတြ႕ ေပးတဲ့ အကူအညီေတြကို မွီခိုၿပီး ဆက္လက္ေနထိုင္ေနရပါတယ္။ အစိုးရဟာ အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႕ေတြကို ဒုကၡသည္ စခန္းေတြထဲ ၀င္ေရာက္ခြင့္ ကန႔္သတ္ထားၿပီး၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ေနရပ္ျပန္နိုင္ဖို႔ လုပ္မေပးတဲ့အျပင္၊ ရွိၿပီးသား ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို ပိတ္သိမ္းၿပီး၊ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြရဲ့ အနီးမွာပဲ ရာ သက္ပန္ အေျခခ်ေနထိုင္ခိုင္းဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ရွိၿပီးသား ျပႆနာေတြနဲ႔ ခြဲျခား ထားမႈေတြကို ပိုၿပီး ႀကီးထြားလာေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ အျခား နိုင္ငံသားေတြနဲ႔ ျမန္မာနိုင္ငံက လူမ်ိဳးေတြလိုပဲ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္နဲ႔ ရပိုင္ခြင့္ေတြ ရခြင့္ရွိသင့္ပါတယ္။

ရိုဟင္ဂ်ာ လူငယ္ေတြ ရဲ့ အနာဂတ္နဲ႔ ပညာသင္ၾကားခြင့္ေတြဟာ လည္း လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္မႈရဲ့ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းလို႔ေတာင္ေျပာလို႔ ရမယ့္ NVC ကဒ္ ထုတ္ေပးတဲ့ အေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ နိုင္ငံတ ကာ အဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႔ အစိုးရက လုပ္ေနတဲ့ ဒီလို အစီအစဥ္ေတြဟာ ရွိၿပီးသား ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေတြ ကို ပိုဆိုးေစသလားဆိုတာကို သိဖို႔ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ့ အသံကို နားေထာင္ၿပီးမွသာ လက္ခံသင့္ပါ တယ္" လို႔ ေျပာပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ကိုဖီအာနန္ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္း လယ္တီတီရာ ဗန္ဒန္ အန္ဆန္မ္ ကလည္း လြတ္လပ္စြာ ျမန္မာအစိုးရဟာ ICJ တရား႐ုံး ရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာေၾကာင္း ျပသဖို႔ ႀကိဳးစားတဲ့ လုပ္ရပ္အခ်ိဳ႕ ရွိခဲ့ေပမယ့္ နိုင္ငံတကာရဲ့ ယုံၾကည္မႈကို ရဖို႔ လိုအပ္ေနေသးေၾကင္း၊ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို လြတ္လပ္စြာ သြား လာခြင့္ကန႔္သတ္ထားတာကို အဆင့္အလိုက္ ႐ုတ္သိမ္းေပးသြားဖို႔ ေကာ္မရွင္က အႀကံျပဳထားတဲ့ အ ေၾကာင္း နဲ႔ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ မေျမာက္ေပမယ့္ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ စစ္ရာဇ ဝတ္မႈေတြကိုလည္း အလားတူ အေလးအနက္ထားေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ စတဲ့အခ်က္ေတြကို ပါ၀င္ေဆြးေႏြး သြားခဲ့ပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/webinar-ms-yanghee-lee-rohingya-05212020194713.html