႐ိုဟင္ဂ်ာအမႈ ICJ မွာ ေမာ္လဒိုက္ ရဲ႔ေလွ်ာက္ထားခ်က္ အလားအလာ

VOA

ဗြီအိုုေအ (ျမန္မာဌာန)

28 ေဖေဖာ္၀ါရီ၊ 2020
ကိုေဇာ္ဝင္းလႈိင္

 ICJ ႏုိင္ငံတကာတရားရုံး 

ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ ရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္း ရုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ဳိးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚေနတယ္ဆုိတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ၾကားျဖတ္ ေဆာင္ရြက္ေပးဖုိ႔ ဂမ္ဘီယာႏုိင္ငံရဲ႕ အဆုိျပဳခ်က္ကုိ ICJ ႏုိင္ငံတကာတရားရုံးက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ထားၿပီးျဖစ္တဲ့အတြက္ Maldives ႏုိင္ငံက မၾကာခင္မွာ ၾကားျဖတ္အမႈ တင္သြင္းမယ္လုိ႔ ေျပာလုိက္ျခင္းက ဒီအမႈကုိ ေျပာင္းလဲသြားေစမွာမဟုတ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ Indiana တကၠ သုိလ္က ႏုိင္ငံတကာ စစ္ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈမ်ားဆုိင္ရာ ပါေမာကၡ Timothy Waters က ေျပာပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပေပးပါမယ္။

လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရးဆိုင္ရာ ႏိ္ုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆိုတဲ့ ဂမ္ဘီ ယာႏိုင္ငံရဲ႕ စဲြခ်က္ကို ေထာက္ခံၿပီး ICJ တရားရံုးမွာ ၾကားျဖတ္အမႈ တင္သြင္းမယ့္အေၾကာင္း ဆြစ္ဇာလန္
နိိုင္ငံ၊ ဂ်နီဗာၿမိဳ႕မွာ က်င္းပေနတဲ့ (၄၃) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ စည္းေ၀းပြဲမွာ Maldives ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Abudulla Shahid က ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ တင္ျပခဲ့သလုိ OIC အစ ၥလာမ္ႏိုင္ငံမ်ား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရး အဖဲြ႕ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔အညီ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ ၿဖတ္မႈ က်ဴးလြန္တဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ အေရးယူႏိုင္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္တာျဖစ္တယ္လို႔ Maldives ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနက လည္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ပါေမာကၡ Timothy Waters ဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ Indiana တကၠသုိလ္မွာ ႏုိင္ငံတကာ စစ္ရာဇ၀တ္ မႈ နဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈေတြကုိ သင္ၾကားပုိ႔ခ်ေနသူ တဦးျဖစ္တဲ့အျပင္၊ ICJ မွာ ၾကားနာခဲ့တဲ့ ၁၄ ႏွစ္ၾကာ ယူဂုိဆလား ဗီးယား စစ္ရာဇ၀တ္မႈမွာ တရားလုိ အက်ဳိးေဆာင္အျဖစ္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ တဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ သူ က လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္မႈဟန္႔တားေရးဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္မွာ လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ႏုိင္ငံတခုက တျခားအဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံတခုကုိ တရားစြဲဆုိပုိင္ခြင့္ရွိတယ္ဆုိေပမယ့္လည္း ဂမ္ဘီယာႏုိင္ငံက တင္ သြင္းၿပီးျဖစ္တဲ့ စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ အလားသ႑ာန္တူတဲ့ စြဲခ်က္မ်ဳိး Maldives ႏုိင္ငံက တင္သြင္းမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အေျခခံအားျဖင့္ ဒီအမႈဟာ ထူးျခား ေျပာင္းလဲသြားမွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“ICJ မွာ ဂမ္ဘီယာႏုိင္ငံက တင္ထားတဲ့အမႈမွာ Maldives ႏုိင္ငံပါ၀င္လာျခင္းဟာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ ျပႆနာမရွိပါဘူး။ ဒီလုိအမႈမ်ဳိးမွာ ႏုိင္ငံတႏုိ္င္ငံထက္မက ပုိၿပီး ပါ၀င္လာတာကလည္း ႀကီးမားတဲ့ ထူးျခား ေၿပာင္းလဲမႈ မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အမႈကုိ ဘယ္လုိတည္ေဆာက္မလဲ ဆုိတဲ့ေနရာမွာေတာ့ ထူးျခားခ်က္ ရွိႏုိင္ ပါတယ္။ ထူးျခားမႈရွိႏုိင္တာကေတာ့ Amal Clooney လုိ နာမည္ႀကီး ႏုိင္ငံတကာ ေရွ႕ေနတဦးကုိ ငွားရမ္း လုိက္ တဲ့အတြက္ ဒီအမႈကုိ ပုိသိလာ၊ ပုိစိတ္၀င္စားလာမယ္ စတဲ့ ထူးျခားခ်က္ေတာ့ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တႏုိင္ငံကေန ႏွစ္ႏုိင္ငံျဖစ္လာတဲ့အတြက္ အမႈေပၚ တုိက္ရုိက္အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈကေတာ့ သိပ္ၿပီး ထူးျခား ေျပာင္းလဲသြားမယ္လုိ႔ က်ေနာ္ မထင္ပါဘူး။”

ဒါေပမယ့္ Maldives ႏုိင္ငံက အမႈကုိ ဘယ္လုိပံုစံနဲ႔ တင္သြင္းမလဲဆုိတာ မသိရေသးဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ Maldives က အခုလုိ လုပ္ေဆာင္လာျခင္းဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ၾကားျဖတ္ေဆာင္ ရြက္ ခ်က္ ေတြ ပုိမုိ ခ်မွတ္ႏုိင္ေအာင္ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေတြ ပုိရလာေရး မဟာမိတ္ဖြဲ႔ လုပ္ေဆာင္ တာ ၿဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ေရွ႕ေန Amal Clooney ကုိ ငွားလုိက္ျခင္းဟာလည္း အဲဒီသေဘာကုိ ဦးတည္ေနေၾကာင္း ပါေမာကၡ Timothy Waters က ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ICJ က မၾကာေသးခင္ လပုိင္းအတြင္းကဘဲ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ထားၿပီးသား အမႈတခုကုိ Maldives ႏုိင္ငံက အလားတူစြဲခ်က္ေတြနဲ႔ဘဲ ထပ္မံ တင္သြင္းသလုိ ျဖစ္မေနဘူးလားလုိ႔ ေမးတဲ့အခါမွာေတာ့

“ခင္ဗ်ားေမးတာ မွန္ပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ စြဲခ်က္ေတြဟာ ထပ္တူလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံတခုထက္မကတဲ့ ႏုိင္ ငံေတြက အလားတူ စြဲခ်က္ေတြကုိ ထပ္ခါတလဲလဲ တင္သလုိ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ ဒါေတြအားလုံးကုိ အမႈ တခုထဲဘဲအျဖစ္နဲ႔ တရားရုံးဘက္က ရႈျမင္မယ္ဆုိလည္း ရႈျမင္လုိ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။”

ဘယ္လုိဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာအၾကား ရင္ဆုိင္ေနတဲ့ အမႈကုိ စီရင္ခ်က္ခ်ႏုိင္ဖုိ႔ကုိက ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ၾကာႏုိင္ေသးတယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ Waters က သုံးသပ္ပါတယ္။

“ႏွစ္အတန္ၾကာတဲ့အထိ ဒီအမႈကုိ တရားရုံးက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏုိင္ဦးမယ္ မထင္ပါဘူး။ အေကာင္းဆုံး ဥ ပမာတခုကုိ ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ICJ က ၾကားနာခဲ့တဲ့ ယူဂုိဆလားဗီးယားႏုိင္ငံက Bosnia နဲ႔ Serbia တုိ႔ အၾကားက လူမ်ဳိးတုံး သတ္ျဖတ္မႈဆုိင္ရာ အမႈဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအမႈကုိ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏုိင္ဖုိ႔ ၁၄ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာခဲ့ပါတယ္။”

ICJ အမႈေတြဟာ ပုံမွန္အားျဖင့္ လတ္တေလာျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနေတြနဲ႔ သက္ဆုိင္ေလ့ မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ တရားရုံးရဲဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ ေရတုိနဲ႔ ေရရွည္မတုိင္မီကာလေတြမွာ ၾကား ၿဖတ္ ေဆာင္ရြက္ေတြ ခ်မွတ္ေရးနဲ႔ ပုိသက္ သက္ဆုိင္ေလ့ရွိတယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ Waters က ေျပာပါတယ္။

ဂမ္ဘီယာနဲ႔ ျမန္မာအမႈအတြက္ ကနဦး အယူခံ၀င္ဖုိ႔ အခ်ိန္ေပးတာဟာ တႏွစ္ေလာက္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အဲဒီေနာက္မွာ ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ေတြ တင္ၾကဦးမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အားလုံး ၿပီးဆုံး တဲ့အခ်ိန္အထိဆုိ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ၾကာႏုိင္တယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ Waters က ခန္႔မွန္းပါတယ္။

အဲဒါေတြေနာက္မွာမွ Maldives က တင္သြင္းမယ့္ ၾကားျဖတ္အမႈကုိ စဥ္းစားဖုိ႔ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိတာေၾကာင့္ တရားရုံးရဲ႕ လုပ္ထုံး လုပ္နည္းအတုိင္း ပုံမွန္လုပ္သြားမယ္ဆုိရင္ေတာင္ ၾကာတတ္ေလ့ ရွိတာေၾကာင့္ တကယ္တမ္း Maldives ရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြကုိ ၾကားနာဖုိ႔ဟာလည္း ႏွစ္အေတာ္ၾကာႏုိင္ေသးတယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ Waters က သုံးသပ္ ေျပာဆုိလုိက္ပါတယ္။


လင့္၊ https://burmese.voanews.com/a/rohingya-myanmar-icj-maldives/5307900.html