VOA
ဗွီအိုအေ (မြန်မာဌာန)
23 ဇန်နဝါရီ၊ 2020
ကိုရန်နိုင်
23 ဇန်နဝါရီ၊ 2020
ကိုရန်နိုင်
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်ကတောင်းဆိုချက် ၆ ချက်ထဲက ၄ ချက်ကို သဘောတူပြီး တရားသူကြီးတွေက တညီ တညွတ် တည်း ဆုံးဖြတ်ပြီး အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ကြတာပါ။ ဒီအမှု နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံး တရား သူကြီးတွေက ဥပဒေကြောင်းအရ ဘယ်လိုဆင်ခြင်သုံးသပ်ပြီး အခုလို အမိန့်ချမှတ်လိုက်သလဲဆိုတာကို လူ့အခွင့်အရေး ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူးကို ကိုရန်နိုင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းစဉ် သူကအခုလို စဖြေပါတယ်။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ ပထမတချက်ကတော့ prima facie လို့ခေါ်တဲ့ ဥပဒေအခြေခံဖြစ်တယ်။ အဲဒါဘာလဲ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ Genocide လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်တယ်လို့ စဉ်းစားလို့ ရ နိုင်လောက်တဲ့ အခြေခံအကြောင်းအချက်နဲ့ ပြည့်စုံတယ်။ ဒုတိယအချက်က Plausible လို့ခေါ်တယ်။ ဒီအမှု ကို လက်ခံစစ် ဆေးကြားနာသွားမယ်ဆိုရင် နောက်ဆုံးမှာ Merit of the case လို့ခေါ်တယ် အမှုအရည် အသွေး ၊ အကောင်းအဆိုး အကြောင်းအကျိုးကို ဆုံးဖြတ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ တရားရုံးက သုံးသပ်တယ်။ တတိယအချက်ကတော့ ဘာကြောင့်ချလိုက်တာလဲဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာ ၆ သိန်းလောက် ဆက်ရှိနေတယ်။ တကယ်လို့ provisional measure မချမှတ်ပေးဘူးဆိုရင် ဆက်ပြီးတော့ ရိုဟင်ဂျာအခွင့် အရေးတွေ ချိုးဖောက်ခံနေရဖွယ်ရှိနေတယ်။ တကယ်ဖြစ်ပြီးတော့ ထင်ရှားတဲ့ imminent threat တွေဖြစ် တာတွေ သုံးသပ်ပြီးတော့ အခုလို provisional measure ချပေးလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ ပထမတချက်ကတော့ prima facie လို့ခေါ်တဲ့ ဥပဒေအခြေခံဖြစ်တယ်။ အဲဒါဘာလဲ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ Genocide လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်တယ်လို့ စဉ်းစားလို့ ရ နိုင်လောက်တဲ့ အခြေခံအကြောင်းအချက်နဲ့ ပြည့်စုံတယ်။ ဒုတိယအချက်က Plausible လို့ခေါ်တယ်။ ဒီအမှု ကို လက်ခံစစ် ဆေးကြားနာသွားမယ်ဆိုရင် နောက်ဆုံးမှာ Merit of the case လို့ခေါ်တယ် အမှုအရည် အသွေး ၊ အကောင်းအဆိုး အကြောင်းအကျိုးကို ဆုံးဖြတ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ တရားရုံးက သုံးသပ်တယ်။ တတိယအချက်ကတော့ ဘာကြောင့်ချလိုက်တာလဲဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာ ၆ သိန်းလောက် ဆက်ရှိနေတယ်။ တကယ်လို့ provisional measure မချမှတ်ပေးဘူးဆိုရင် ဆက်ပြီးတော့ ရိုဟင်ဂျာအခွင့် အရေးတွေ ချိုးဖောက်ခံနေရဖွယ်ရှိနေတယ်။ တကယ်ဖြစ်ပြီးတော့ ထင်ရှားတဲ့ imminent threat တွေဖြစ် တာတွေ သုံးသပ်ပြီးတော့ အခုလို provisional measure ချပေးလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
ကိုရန်နိုင်။ ။ ဆိုတော့ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ မဖြစ်မနေလိုက်နာဖို့ လိုသလား။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ ဒီလိုဗျ ၂ ပိုင်းရှိတာပေါ့ တပိုင်းက ဘာလဲဆိုတော့ ICJ မှာ enforcement mechanism မရှိဘူး။ တနည်းအားဖြင့် သူက နိုင်ငံတကာ ရဲတပ်ဖွဲ့လိုမျိုး ဖမ်းတာမဟုတ်ဘူး။ နောက် ကုလ တပ်တွေ စေ လွှတ်ဖို့ အခွင့်အာဏာလည်းမရှိဘူး။ enforcement mechanism မရှိဘူး။ ဒါက ဒီဘက်ကတပိုင်း ဖြစ်တယ်။ တခြားတဘက်ကတော့ တကယ် လိုက်နာသွားမလား မလိုက်နာဘူးလားဆိုတာကတော့ မြန်မာ အစိုးရနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အာဏာပိုင်တွေနဲ့ အဓိကဆိုင်ပါတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ သူတို့က အမြဲတမ်း state sovereignty ဆိုပြီးတော့ တိုင်းပြည်အချုပ်အခြာအာဏာရှိတယ်။ ပြောချင်တာက ငါတို့လုပ်ချင်တာ လုပ်မယ် ဆို တာမျိုးပေါ့ ။ သို့သော် ဒီအခြေခံကိုတော့ လက်ရှိ မြန်မာအစိုးရနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်တွေက သိပ် ပြီးတော့ မီးမောင်ထိုးလိုပုံမရှိဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အချက် ၂ ချက်အရဖြစ်တယ်။ ပထမအချက်က ဘာလဲဆိုတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် ဒီ ICJ ရုံးကို သွားပြီးတော့ ခုခံတင်ပြခဲ့တာက ဘာသ ဘောဆောင်သလဲဆိုတော့ ICJ က ချမှတ်လိုက်တဲ့အမိန့်ကို လိုက်နာပါ့မယ် ။ ICJ ရဲ့ Jurisdiction စီရင်ပိုင် ခွင့်ကို လက်ခံပါတယ်လို့ ပြောလိုက်တာပါပဲ။ ဒါက ပထမအချက်ဖြစ်တယ်။ ဒုတိယအချက်က Genocide Convention လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကာကွယ်တားဆီးဖို့နဲ့ ဖြစ်လာရင် အပြစ်ပေးအရေး ယူ ဖု့ိဆိုတဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို မြန်မာက လက်မှတ်ရေးထိုးထားတယ်ဆိုတာ မငြင်းဘူး။ အဲဒီအတိုင်းလိုက်နာ ဆောင်ရွက်ဖို့ တာဝန်ရှိတယ်ဆိုတာ မငြင်းဘူး။ အဲဒါကြောင့် State Sovereignty ဆိုပြီးတော့ တိုင်းပြည်အ ချုပ်အခြာအာဏာရှိတယ် ငါတို့ဟာငါတို့ သွားမယ်ဆိုတာမျိုးနဲ့ ဆက်လက်သွားဖို့ အလားအလာက မြန်မာ အစိုးရဘက်က နည်းသွားတယ်လို့ ကျနော်သုံးသပ်ပါတယ်။
ကိုရန်နိုင်။ ။ ကျနော်ဘာလို့ မေးသလဲဆိုတော့ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အရင်ကလည်း မလိုက်နာတဲ့ တချို့ နိုင်ငံတွေရှိတယ်ဆိုတော့ မလိုက်နာရင်ရော ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲ။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ မလိုက်နာရင်ရော ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုတော့ ပထမအချက်က တရားရုံးကို စော်ကားသလိုဖြစ်သွားတယ်။ မထီမဲ့မြင်ပြုတာဖြစ်သွားတယ်။ ဒုတိယ အချက်က ကမ္ဘာနဲ့ အဝှမ်းပေါ့ တရား မျှတမှု ရှာဖွေတဲ့စနစ်ကို ဆန့်ကျင်လိုက်တာပဲ။ နိုင်ငံတကာအခြေခံကနေ တရားမျှတမှု ရှာဖွေတဲ့စနစ်ကို ဆန့်ကျင်လိုက်တာ ဘာဖြစ်သွားသလဲဆိုတော့သူတို့ကိုယ်တိုင်က ဒီလို တကယ်ဖြစ်နေတာကို ဝန်ခံလိုက် တာ ပဲ။ ဆိုလိုချင်တာကတော့ အဲဒါကို လူသိအောင် မလုပ်စေချင်ဘူး ဆက်ပြီး ဖုံးဖိထားမယ်ဆိုတာ ပြလိုက် တာပဲ။ အဲလိုပြလိုက်ခြင်းဖြင့် ပိုဆိုးသွားပြီးတော့ နိုင်ငံတကာက တခြားနည်းနဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေ ပိုတိုး လာမယ်။ ဖိအားတွေပိုများလာနိုင်တယ်။ စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေက တော်တော်ကို ထိခိုက်လာနိုင် တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဥပဒေစိုးမိုးရေး ပျက်သွားပြီဆိုတာကို အထင်ရှားပြလိုက်တာပါပဲ။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုတွေထိခိုက်သွားမယ် နိုင်ငံသားတဦးချင်းစီကနေပြီးတော့ နိုင်ငံတကာနဲ့ ဆက်ဆံဆောင်ရွက်တာတွေ ထိခိုက်သွားနိုင်တယ်။
ကိုရန်နိုင်။ ။ တရားသူကြီးတွေထဲမှာ မြန်မာဘက်က ခန့်ထားတဲ့ တရားသူကြီးတဦးလည်းပါတယ်။ တရား သူကြီးအကုန်လုံးက သဘောတူပြီးတော့ အမိန့်ချလိုက်တဲ့ အပေါ်မှာရော ဘာများပြောချင်ပါသလဲ။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ အဲဒါကောင်းပါတယ် သဘောတူအမိန့်ချလိုက်တာက တရားရုံးရဲ့ သူ့လုပ်ထုံး လုပ် နည်းနဲ့အညီလုပ်သွားတယ်။ ကျနော်တို့ကတော့ ဘာမှပြောစရာမရှိဘူး။ တရားရုံး ရှင်းပြသွားတဲ့အထဲမှာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာကတော့ ဘာကြောင့် ဒီလိုအမိန့်ချသလဲ ။ ပထမအချက်က ဒီလိုအမှုမျိုးက common interest ဖြစ်တယ်။ လူသားအားလုံးရဲ့ ဘုံအကျိုးစီးပွားဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဘယ်သူမဆို တရားစွဲ ဆိုခွင့်ရှိတယ်။ ဘယ်နိုင်ငံ မဆို တရားစွဲဆိုခွင့်ရှိတယ်။ တရားစွဲဆိုတာကမျိုးက ဆက်ကိုဆောင် ရွက်သွား ရမှာ ဖြစ်တယ်။ နောက်တခါ အရေးကြီးတာကတော့ Moral law and aim of United Nations လို့သုံးသွား တယ်။ လူတွေက ကိုယ့်ကျင့်တရားစံဥပဒေကို လေးစားလိုက်နာရမယ်။ ဒါကို ICJ က ထောက်ပြသွားတာ။ ကိုယ့်ကျင့်တရား ပျက်လို့ ဖြစ်တဲ့ ပြဿနာ ၊ လူသားချင်းစာနာစိတ်မရှိလို့ ဖြစ်တဲ့ ပြဿနာ။ ဒါကို ပြန် ထောက် ပြသွားတယ်။ နောက်တခါ ကမ္ဘာကြီးက သွားနေတာက humanitarian and civilization ကို သွား နေတာ။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားတဲ့ စိတ်အခြေခံတဲ့ ယဉ်ကျေးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တည် ဆောက် မှုဆိုင်ရာ တန်ဖိုးတွေကို ထောက်ပြသွားပါတယ်။ အဲဒီတော့ Genocide Convention ရဲ့ fundamental values အခြေခံတန်ဖိုးတွေက ဒါနဲ့ ဆက်စပ်တယ် အဲဒါကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ တွေဟာ Genocide convention အောက်မှ ပါဝင်မူရသင့်တယ်လို့ တန်ဖိုးသဘောတရားတွေကို ရှင်းပြသွားတဲ့ တရားရုံးရပ်တည်ချက်က တော်တော် အဆင့်မြင့်တယ်လို့ ကျနော်ပြောရမှာပါ။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ ဒီလိုဗျ ၂ ပိုင်းရှိတာပေါ့ တပိုင်းက ဘာလဲဆိုတော့ ICJ မှာ enforcement mechanism မရှိဘူး။ တနည်းအားဖြင့် သူက နိုင်ငံတကာ ရဲတပ်ဖွဲ့လိုမျိုး ဖမ်းတာမဟုတ်ဘူး။ နောက် ကုလ တပ်တွေ စေ လွှတ်ဖို့ အခွင့်အာဏာလည်းမရှိဘူး။ enforcement mechanism မရှိဘူး။ ဒါက ဒီဘက်ကတပိုင်း ဖြစ်တယ်။ တခြားတဘက်ကတော့ တကယ် လိုက်နာသွားမလား မလိုက်နာဘူးလားဆိုတာကတော့ မြန်မာ အစိုးရနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အာဏာပိုင်တွေနဲ့ အဓိကဆိုင်ပါတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ သူတို့က အမြဲတမ်း state sovereignty ဆိုပြီးတော့ တိုင်းပြည်အချုပ်အခြာအာဏာရှိတယ်။ ပြောချင်တာက ငါတို့လုပ်ချင်တာ လုပ်မယ် ဆို တာမျိုးပေါ့ ။ သို့သော် ဒီအခြေခံကိုတော့ လက်ရှိ မြန်မာအစိုးရနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်တွေက သိပ် ပြီးတော့ မီးမောင်ထိုးလိုပုံမရှိဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အချက် ၂ ချက်အရဖြစ်တယ်။ ပထမအချက်က ဘာလဲဆိုတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် ဒီ ICJ ရုံးကို သွားပြီးတော့ ခုခံတင်ပြခဲ့တာက ဘာသ ဘောဆောင်သလဲဆိုတော့ ICJ က ချမှတ်လိုက်တဲ့အမိန့်ကို လိုက်နာပါ့မယ် ။ ICJ ရဲ့ Jurisdiction စီရင်ပိုင် ခွင့်ကို လက်ခံပါတယ်လို့ ပြောလိုက်တာပါပဲ။ ဒါက ပထမအချက်ဖြစ်တယ်။ ဒုတိယအချက်က Genocide Convention လို့ခေါ်တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကာကွယ်တားဆီးဖို့နဲ့ ဖြစ်လာရင် အပြစ်ပေးအရေး ယူ ဖု့ိဆိုတဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို မြန်မာက လက်မှတ်ရေးထိုးထားတယ်ဆိုတာ မငြင်းဘူး။ အဲဒီအတိုင်းလိုက်နာ ဆောင်ရွက်ဖို့ တာဝန်ရှိတယ်ဆိုတာ မငြင်းဘူး။ အဲဒါကြောင့် State Sovereignty ဆိုပြီးတော့ တိုင်းပြည်အ ချုပ်အခြာအာဏာရှိတယ် ငါတို့ဟာငါတို့ သွားမယ်ဆိုတာမျိုးနဲ့ ဆက်လက်သွားဖို့ အလားအလာက မြန်မာ အစိုးရဘက်က နည်းသွားတယ်လို့ ကျနော်သုံးသပ်ပါတယ်။
ကိုရန်နိုင်။ ။ ကျနော်ဘာလို့ မေးသလဲဆိုတော့ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အရင်ကလည်း မလိုက်နာတဲ့ တချို့ နိုင်ငံတွေရှိတယ်ဆိုတော့ မလိုက်နာရင်ရော ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲ။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ မလိုက်နာရင်ရော ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုတော့ ပထမအချက်က တရားရုံးကို စော်ကားသလိုဖြစ်သွားတယ်။ မထီမဲ့မြင်ပြုတာဖြစ်သွားတယ်။ ဒုတိယ အချက်က ကမ္ဘာနဲ့ အဝှမ်းပေါ့ တရား မျှတမှု ရှာဖွေတဲ့စနစ်ကို ဆန့်ကျင်လိုက်တာပဲ။ နိုင်ငံတကာအခြေခံကနေ တရားမျှတမှု ရှာဖွေတဲ့စနစ်ကို ဆန့်ကျင်လိုက်တာ ဘာဖြစ်သွားသလဲဆိုတော့သူတို့ကိုယ်တိုင်က ဒီလို တကယ်ဖြစ်နေတာကို ဝန်ခံလိုက် တာ ပဲ။ ဆိုလိုချင်တာကတော့ အဲဒါကို လူသိအောင် မလုပ်စေချင်ဘူး ဆက်ပြီး ဖုံးဖိထားမယ်ဆိုတာ ပြလိုက် တာပဲ။ အဲလိုပြလိုက်ခြင်းဖြင့် ပိုဆိုးသွားပြီးတော့ နိုင်ငံတကာက တခြားနည်းနဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေ ပိုတိုး လာမယ်။ ဖိအားတွေပိုများလာနိုင်တယ်။ စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေက တော်တော်ကို ထိခိုက်လာနိုင် တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဥပဒေစိုးမိုးရေး ပျက်သွားပြီဆိုတာကို အထင်ရှားပြလိုက်တာပါပဲ။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှုတွေထိခိုက်သွားမယ် နိုင်ငံသားတဦးချင်းစီကနေပြီးတော့ နိုင်ငံတကာနဲ့ ဆက်ဆံဆောင်ရွက်တာတွေ ထိခိုက်သွားနိုင်တယ်။
ကိုရန်နိုင်။ ။ တရားသူကြီးတွေထဲမှာ မြန်မာဘက်က ခန့်ထားတဲ့ တရားသူကြီးတဦးလည်းပါတယ်။ တရား သူကြီးအကုန်လုံးက သဘောတူပြီးတော့ အမိန့်ချလိုက်တဲ့ အပေါ်မှာရော ဘာများပြောချင်ပါသလဲ။
ရှေ့နေ ဦးအောင်ထူး။ ။ အဲဒါကောင်းပါတယ် သဘောတူအမိန့်ချလိုက်တာက တရားရုံးရဲ့ သူ့လုပ်ထုံး လုပ် နည်းနဲ့အညီလုပ်သွားတယ်။ ကျနော်တို့ကတော့ ဘာမှပြောစရာမရှိဘူး။ တရားရုံး ရှင်းပြသွားတဲ့အထဲမှာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာကတော့ ဘာကြောင့် ဒီလိုအမိန့်ချသလဲ ။ ပထမအချက်က ဒီလိုအမှုမျိုးက common interest ဖြစ်တယ်။ လူသားအားလုံးရဲ့ ဘုံအကျိုးစီးပွားဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဘယ်သူမဆို တရားစွဲ ဆိုခွင့်ရှိတယ်။ ဘယ်နိုင်ငံ မဆို တရားစွဲဆိုခွင့်ရှိတယ်။ တရားစွဲဆိုတာကမျိုးက ဆက်ကိုဆောင် ရွက်သွား ရမှာ ဖြစ်တယ်။ နောက်တခါ အရေးကြီးတာကတော့ Moral law and aim of United Nations လို့သုံးသွား တယ်။ လူတွေက ကိုယ့်ကျင့်တရားစံဥပဒေကို လေးစားလိုက်နာရမယ်။ ဒါကို ICJ က ထောက်ပြသွားတာ။ ကိုယ့်ကျင့်တရား ပျက်လို့ ဖြစ်တဲ့ ပြဿနာ ၊ လူသားချင်းစာနာစိတ်မရှိလို့ ဖြစ်တဲ့ ပြဿနာ။ ဒါကို ပြန် ထောက် ပြသွားတယ်။ နောက်တခါ ကမ္ဘာကြီးက သွားနေတာက humanitarian and civilization ကို သွား နေတာ။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားတဲ့ စိတ်အခြေခံတဲ့ ယဉ်ကျေးတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း တည် ဆောက် မှုဆိုင်ရာ တန်ဖိုးတွေကို ထောက်ပြသွားပါတယ်။ အဲဒီတော့ Genocide Convention ရဲ့ fundamental values အခြေခံတန်ဖိုးတွေက ဒါနဲ့ ဆက်စပ်တယ် အဲဒါကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ တွေဟာ Genocide convention အောက်မှ ပါဝင်မူရသင့်တယ်လို့ တန်ဖိုးသဘောတရားတွေကို ရှင်းပြသွားတဲ့ တရားရုံးရပ်တည်ချက်က တော်တော် အဆင့်မြင့်တယ်လို့ ကျနော်ပြောရမှာပါ။
Link : Here
No comments:
Post a Comment