ႏိုင္ငံတကာ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ တားဆီးေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္ တယ္ဆိုၿပီး ICJ ႏုိင္ငံတကာတရား႐ံုးမွာ တရားစြဲခံရတဲ့အမႈအတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္အဖဲြ႔က ဒီကေန႔ ေခ်ပ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါတယ္။ တရားစြဲခံရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္က စြပ္စြဲခံရသလို လူမ်ဳိးတံုးသတ္ျဖတ္ဖုိ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ဥပေဒပညာ ႐ွင္ေတြက အဓိက တံု႔ျပန္ေခ်ပ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ဒီကေန႔ ေလွ်ာက္ထားတင္ျပခ်က္ေတြကို VOA ျမန္မာပို္င္းအယ္ဒီတာ ဦးေက်ာ္ဇံသာကိုယ္တိုင္ ICJ တရား႐ံုးထဲမွာ သတင္းယူခဲ့တာမို႔ ဦးေက်ာ္ဇံသာကို မစု ၿမတ္မြန္က တိုက္႐ိုက္ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေမး ။ ။ အရင္ဆံုး ဒီကေန႕ တရား႐ံုးအခင္းအက်င္းကို ေျပာျပေပးပါ႐ွင့္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ တရား႐ံုးအခင္းအက်င္းကေတာ့ ဒီကေန႔ တရားသူၾကီးက မိတ္ဆက္ေပးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ တရား႐ံုးကို စတင္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖဲြ႔ေခါင္းေဆာင္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးအျဖစ္နဲ႔ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္က စတင္ ရွင္းလင္းခြင့္ရပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရွင္းလင္းတာကေတာ့ ဥပေဒ ေၾကာင္းနဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႔စၿပီးေတာ့ အခ်က္အလက္ အေၾကာင္းအရာေတြကို နည္းနည္းေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အဓိကေျပာသြားတဲ့အထဲမွာကေတာ့ ဒီျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီျပႆနာဟာ အဂၤလိပ္ေခတ္မွာကတည္းက ရခိုင္ဘက္မွာ မူဆလင္၊ ဗုဒၶဘာသာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ အဂၤလိပ္ေတြက ဂ်ပန္ကို ခုခံဖို႔အတြက္ မူဆလင္ေတြကို လက္နက္ေပးတယ္။ အဲ့မွာ ရခိုင္ကတပ္ေတြက အဂၤလိပ္ကို ေတာ္ လွန္ ဖို႔အတြက္ ပူးေပါင္းလာတာနဲ႔ အဲ့ဒီမွာစျပီး လူမ်ိဳးေရး ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဒီဥပေဒဟာ အခု ဒီ Genocide Convention ဟာ ယူဂိုဆလားဗီးယား၊ ေကာ္ဆုိဘို ကိစၥ မွာ လူဦးေရ သန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ေမာင္းထုတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ကိစၥ ၊ ခရိုေအးရွား၊ ဆာဗီးယား ျပႆနာမွာ လည္းလူေပါင္း ေၿမာက္မ်ားစြာ ေမာင္းထုတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ကိစၥမွာလည္း Genocide မေျမာက္ဘူးဆိုတာ အကိုးအကားနဲ႔ နည္း နည္း ေဆြးေႏြးသြားပါတယ္။ ေနာက္တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားစီရင္ေရးထဲမွာလည္းပဲ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအရ Military Tribunal စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ တရား႐ံုးဆိုတာ ရွိေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ စစ္တပ္ဘက္က က်ဴးလြန္တဲ့ အမႈေတြကို အဲ့တရား႐ံုးကသာ စီရင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္းဒင္ရြာမွာ လူ ၁၀ ေယာက္ကို ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အဲ့စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ တရား႐ံုးက သူတို႔ကို ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ၿပီး ေထာင္ ခ်တယ္ ဆိုေပမဲ့လည္း လပိုင္းအတြင္းမွာ ျပန္လည္ၿပီးေတာ့ ကင္းလႊတ္ခြင့္ေပးၿပီး လႊတ္ေပးလိုက္တယ္။ အဲ့ဒါကို ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားအျပားေတာင္ မေက်မနပ္ ျဖစ္ခဲ့ၾကတယ္ဆိုၿပီးေတာ့လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က ေျပာသြားပါတယ္ ခင္ဗ်။ ေနာက္ပုိၿပီး အေရးၾကီးတဲ့ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာ တခုက ေဒၚေအာင္ ဆန္းစု ၾကည္ ေျပာတဲ့အထဲမွာ hate speech ဆိုတာဟာ ဒီတဘက္နဲ႔ တဘက္ အမုန္းစကား ေျပာတာျခင္း ဒီ ႏွစ္ ဘက္ရွိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ တဘက္ဘက္ကို အားေပးၿပီးေျပာရင္းလည္းပဲ ဒီကိစၥဟာ ဒီကသိကထကို ပိုမိုျပင္း ထန္လာႏိုင္တဲ့ သေဘာလည္း ေျပာသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။
ေမး။ ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေလွ်ာက္ထားသြားတဲ့ထဲမွာ စိတ္ဝင္စားဖုိ႔ေကာင္းတာက ရခိုင္ျပည္နယ္ ေၿမာက္ပုိင္းမွာ စစ္တပ္ရဲ႕ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြက အင္အားအလြန္အကၽြံ သံုးခဲ့တာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အဲဒီလုပ္ ရပ္က ႏိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာေရာက္ႏုိင္တယ္ဆိုတာကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က လက္ခံတယ္ ဆိုတာမ်ဳိးေျပာသြားပါတယ္။အဲဒါကိုလည္း အျပည့္အစံုေျပာပါဦး ဦးေက်ာ္ဇံသာ႐ွင့္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ေစာေစာက က်ေနာ္ေျပာတာ တဆက္တည္းပါပဲခင္ဗ်ား၊ အင္အားအလြန္ အကၽြံသံုးခဲ့ တယ္၊ ရြာသားေတြကို သတ္ျဖတ္ခဲ့တာရွိတယ္။ အဲဒါကို စစ္ဥပေဒအရပဲ စီရင္ခြင့္ ရွိတယ္ဆိုေတာ ့သူတို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တို႔အေနနဲ႔ ဒါကို ကိုင္တြယ္ဖို႔ အခက္အခဲရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာတယ္။ စစ္တပ္ဘက္ က အဲဒီလို က်ဴးလြန္ခဲ့တာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတခုေတာ့ အာမခံတယ္၊ အရပ္သားဘက္က ဒီကိစၥလိုမ်ိဳးရွိ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔က ျပတ္ျပတ္သားသား အရပ္ဘက္တရားရံုးနဲ႔ အေရးယူသြားမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ဘက္လုပ္ရပ္က စစ္တရားရံုးရွိေနတဲ့အတြက္ သူ႔အေနနဲ႔ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ျခင္းမရွိဘူး အာမခံမႈ မေပးႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ သေဘာေျပာသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ဥပေဒအၾကပ္အတည္းကို ေျပာသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။”
ေမး။ ။ ဒီကေန႔ ေလွ်ာက္ထားခ်က္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္ကေန ဥပေဒပညာ႐ွင္ ၃ ေယာက္ကလည္း တင္ျပေလွ်ာက္ထားခ်က္ေတြ ေပးၾကတယ္ဆိုေတာ့ သူတုိ႔ ေလွ်ာက္ထားၾကတဲ့ အခ်က္ ေတြကိုလည္း ေျပာျပပါဦး ဦးေက်ာ္ဇံသာ႐ွင့္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ပထမဦးဆံုး တင္ျပတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကေတာ့ ကမာၻမွာအင္မတန္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒနဲ႔ ကၽြမ္းက်င္ တဲ့ ပညာရွင္ ပါေမာကၡ လည္းျဖစ္ ေရွ႕ေနတဦးလည္းျဖစ္တဲ့ William Schabas ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ ျပစ္မႈ က်ဳးလႊန္တဲ့ ေနရာမွာ intent လို႔ေခၚတဲ့ ၾကံစီခ်က္ေပါ့ေလ အဲဒါ သိပ္အေရးႀကီးတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း ေၿပာတယ္။ ဆိုေတာ့ အခုကိစၥမွာ intent လံုး၀ မေတြ႔ရဘူးဆိုတဲ့သေဘာကို အခ်က္အလက္ အတိအက်နဲ႔ အေထာက္အထားေတြနဲ႔ ေျပာသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဟိုဘက္က စြဲတဲ့ လူေတြကလည္း ဘယ္အခ်က္ကျဖင့္ Genocide ဥပေဒပုဒ္မ ဘယ္ေလာက္နဲ႔ ၿငိၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာကို အ တိ အက် နဲ႔ မစြဲႏိုင္ဘူးဆိုတာေတြလည္း ေျပာပါတယ္ သူက။ ဒါက ပါေမာကၡ William Schabas ေျပာ သြား တာျဖစ္ပါတယ္။
ေနာက္ ဒုတိယေလွ်ာက္လဲတဲ့ အဂၤလိပ္ ဥပေဒပညာရွင္တေယာက္ျဖစ္တဲ့ Christopher Staker က ICJ တရားရံုးမွာ စီရင္ႏိုင္ခြင့္ရွိရဲ႕လားဒီကိစၥကို Lack of Jurisdiction က ေပၚလြင္ထင္ရွားေနတယ္ လို႔ ေျပာ ပါ တယ္။ တရားရံုးက ဒီကိစၥကို စီရင္ႏိုင္ခြင့္မရွိဘူး ၊ ဒီကိစၥကို ေလွ်ာက္ထားတဲ့လူကိုယ္တိုင္က Proxy ေခၚတာ ေပါ့ ကိုယ္စား Gambia နဲ႔ ျမန္မာက ဘာမွ ျပႆနာမရွိပဲနဲ႔ OIC က ေျမွာက္ေပးလို႔ အပူတပင္းထၿပီးေတာ့ လုပ္လိုက္ရတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာေျပာပါတယ္။ Gambia ကလည္း ဒီကိစၥကို ေလွ်ာက္ထားပိုင္ခြင့္မရွိသလို ICJ မွာလည္း ဒီလို ကိစၥကို အေစာတလ်င္ စီရင္ႏိုင္ခြင့္မရွိဘူး Lack of Jurisdiction ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သူက ေလွ်ာက္ထားပါတယ္။ သူတို႔လည္း ဥပေဒေၾကာင္းအရ အဓိက ေလွ်ာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ျမန္မာႏို္င္ငံအတြက္ ေနာက္ဆံုးေလွ်ာက္ထားခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသမီးေ႐ွ႕ေန Phoebe Okowa ကေတာ့ ICJ တရား႐ံုးအေနနဲ႔ တရား႐ံုးကို တိုင္ၾကားထားတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ကို အျပည့္အဝ မၾကားနာခင္ ကာလအတြင္း လူ မ်ဳိးတုံုးသတ္ျဖတ္မႈအေျခအေန ပိုဆိုးမလာေစေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္မယ့္ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြ လုပ္ ဖုိ႔ မလိုဘူးဆိုတဲ့အပိုင္းကေန ေျပာသြားတာကိုလည္း အျပည့္အစံုေျပာျပေပးပါဦးေက်ာ္ဇံသာ႐ွင့္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဥပေဒသေဘာနဲ႔ ေျပာရရင္ အဲဒါ လုပ္ရမယ္လို႔ ဆိုရင္ သေဘာကGenocide ရွိေနလို႔သာ လုပ္ရတယ္၊ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ခဲ့ရတယ္ဆိုတာမ်ိဳး သေဘာက intent ရွိေနလို႔သာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ ခဲ့ရ တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္သြားမွာ ဆိုးလို႔ ဒီဘက္ေရွ႕ေနက အဲဒါကို ေလွ်ာက္လဲတဲ့ေနရာမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေလွ်ာက္လဲတယ္လို႔ က်ေနာ္အဲလိုသံုးသပ္မိပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးေ႐ွ႕ေန Phoebe Okowa ကေတာ့ ဒီကိစ ၥဟာ provisional measure လို႔ေခၚတဲ့ ယာယီလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အခ်က္ေတြက မလိုအပ္ဘူး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီကစၥေျပလည္ေရးအတြက္ ဒီျပႆနာက Humanitarian Crisis သာျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္- ျမန္မာႏွစ္ဖက္ႏိုင္ငံခ်င္း MOU ထိုးၿပီးေတာ့ လုပ္ေနၾကတာေတြရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို MOU ထိုးၿပီးေတာ့ လုပ္တာမွာ OIC ရဲ႕ စြဲေဆာင္မႈေၾကာင့္ ဟိုဘက္ကို ပါသြားျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒီလို လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ေနရာကို ျမန္မာႏို္င္ငံအပါအ၀င္ အာဆီယံေဒသတြင္း ႏို္င္ငံေတြကလည္း ကူညီၾက တယ္၊ တရုတ္တုိ႔ ဂ်ပန္တို႔ကလည္း ျပႆနာ ေျပလည္ဖို႔အတြက္ အကူအညီ ေထာက္အပံ႔ေတြ ေပးေန တာကို လက္ခံၿပီးေတာ့ လုပ္ေနတယ္ ။ Genocide intent သာရွိတယ္ဆိုရင္ အခုလို ဘယ္လုပ္ပါ့မလဲဆိုတာ ေလွ်ာက္လဲသြားပါတယ္။
ဟုတ္ကဲ့ ။ မေန႕တုန္းကေတာ့ တရားစြဲတဲ့ Gambia ႏိုင္ငံက လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္ တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ေတြကို သက္ေသအေထာက္အထားေတြနဲ႔ ေျပာသြားပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီေန႔ ျမန္မာ ဘက္က တံု႔ျပန္ေလွ်ာက္ထားခ်က္နဲ႔ အမႈသြား အမႈလာအေျခအေနကို ဦးေက်ာ္ဇံသာ ဘယ္လိုသံုးသပ္ပါလဲ ႐ွင့္။
ဦးေက်ာ္ဇံသာ။ ။ ဟုတ္ကဲ့။ ဟိုဘက္က ေလွ်ာက္ထားတာကေတာ့ အားႀကိဳးမာန္တက္ သူတို႔ဘက္က ငိုျပၿပီး ေဇာတ္နာေအာင္ေျပာရတာေပါ့ဗ်ာ။ ဒီလို ျဖစ္ခဲ့တယ္၊ ဒီလို အေျခအေနကို မတားခဲ့ဘူး ဆိုေတာ့ သက္ေသ အခိုင္အမာန႔ဲ ကေလးေတြ အသက္ခံရတယ္၊ မဒိန္းအက်င့္ခံရတာ စတာေတြ သူတို႔ ေျပာတယ္။ အားတက္ မာန္တက္ အားတက္သေလ်ာရွိတယ္ေျပာရင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီဘက္ကေတာ့ တရားဥပေဒအရ ေခ်ပတာ ဆိုတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲ့ေလာက္အထိေတာ့ စိတ္၀င္စားဖြယ္ မေကာင္းဘူးလို႔ ထင္စရာရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္အလားအလာရွိသလဲဆိုတာ က်ေနာ္က ပါေမာကၡ William Schabas ကို က်ေနာ္က တရား ႐ံုးထြက္တဲ့အခါ ေမးပါတယ္။ သူက က်ေနာ့္ကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ မင္းတို႔ မီဒီယာကို Comment မေပးခ်င္ဘူး၊ ေ၀ဖန္ခ်က္မေပးခ်င္ဘူးလို႔ေျပာသြားပါတယ္။
No comments:
Post a Comment