လြတ္လပ္တဲ့ အာရွအသံ ( RFA )
ေနမ်ိဳးထြန္း
2019-10-24
လူ႔အခြင့္ေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကုိ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က အမ်ားဆုံးက်ဴးလြန္ၿပီးေတာ့ တုိင္းရင္းသားလက္ နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ဒုတိယအမ်ားဆုံး က်ဴးလြန္ေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒီေပၚမွာ တာဝန္ရွိအႀကီး အကဲေတြ က အမႈမွန္ေပၚ ေပါက္ေရး လုပ္ေဆာင္ေပးေစခ်င္သလို ႏိုင္ငံတကာက အေရးယူေဆာင္ ရြက္မႈေတြ လုပ္ ေပးေစခ်င္ေၾကာင္း ေလြးခ်ီဆငါး က ေျပာပါတယ္။
"အမ်ားဆုံးက်ဴးလြန္ေနတာက တပ္မေတာ္ ျဖစ္ေနတယ္၊ ဒုတိယေနရာက်ေတာ့ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္ေတြျဖစ္တယ္။ အမႈမွန္မေပၚတဲ့အပိုင္းေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ေနရတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္း သားလက္နက္ကိုင္မွာေရာ၊ တပ္မေတာ္ဘက္မွာေရာ ျပန္ၿပီးေတာ့ အထူးစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈပုံစံနဲ႔ အမႈမွန္ အမွန္ တရားေတြရရွိဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့ပုံစံမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေစခ်င္တယ္။ ဒီအေပၚမွာေပါ့ေနာ္ ႏိုင္ငံတကာက ျပန္ၿပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေစခ်င္တယ္။"
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလကေန ၂၀၁၉ စက္တင္ဘာလအထိ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အခ်ိဳ႕နဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့ေပမယ့္ တိုက္ခိုက္မႈေတြရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးက ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံအတြင္း ရပ္ဆိုင္းေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ တိုးတက္ျဖစ္ ေပၚလာမယ့္ အလားအလာေတြ မေတြ႕ရဘူးလို႔လည္း ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဖြဲ႕ AI က ထုတ္ ၿပန္ထားပါတယ္။
လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/ai-pressure-take-action-myanmar-army-10242019090448.html
ေနမ်ိဳးထြန္း
2019-10-24
တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္ ကို ၂၀၁၉ ဇူလိုင္ ၁၉ ေန႔မွာေတြ႕ရစဥ္
Photo: RFA
Photo: RFA
တပ္မေတာ္ဟာ အရင္အတိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းက တိုင္းရင္းသားလူအနည္းစုေတြအေပၚ ဖိႏွိပ္ ရက္ စက္ မႈေတြကို ဆက္လက္က်ဴးလြန္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး က်ဴးလြန္မႈေတြဟာ တာဝန္ခံအေရးယူ မႈမရွိေၾကာင္း အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕ AI က ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္လုိက္ပါတယ္။
စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္ အပါအဝင္ တာဝန္ရွိသူအားလုံး တရားဥပေဒနဲ႔ ရင္ဆိုင္ ရသင့္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕ AI ရဲ႕ အေရွ႕နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး နီကိုလပ္စ္ ဘက္ကယ္လင္က ေျပာပါတယ္။ တပ္မေတာ္ သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းကေတာ့ ဒါက အျမဲတမ္းစြပ္စြဲေန တဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ထူးၿပီးေတာ့ ေခ်ပစရာမရွိေၾကာင္းနဲ႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ မႈေတြ၊ ဥေပေဒနဲ႔ ၿငိစြန္း တဲ့အလုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္လည္း လက္ေတြ႕အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ RFA ကို ေျပာ ပါတယ္။
စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီးမင္းေအာင္လိႈင္ အပါအဝင္ တာဝန္ရွိသူအားလုံး တရားဥပေဒနဲ႔ ရင္ဆိုင္ ရသင့္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕ AI ရဲ႕ အေရွ႕နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး နီကိုလပ္စ္ ဘက္ကယ္လင္က ေျပာပါတယ္။ တပ္မေတာ္ သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းကေတာ့ ဒါက အျမဲတမ္းစြပ္စြဲေန တဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ထူးၿပီးေတာ့ ေခ်ပစရာမရွိေၾကာင္းနဲ႔ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ မႈေတြ၊ ဥေပေဒနဲ႔ ၿငိစြန္း တဲ့အလုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ဆိုရင္လည္း လက္ေတြ႕အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ RFA ကို ေျပာ ပါတယ္။
"ဒီစြပ္စြဲခ်က္ေတြဟာ အျမဲတမ္းစြပ္စြဲေနတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ထူး ၿပီးေတာ့ ေခ်ပစရာမရွိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ ခုနကေျပာခဲ့တဲ့ တပ္မေတာ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ အေၾကာင္းပဲ ေျပာစရာရွိတယ္။ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြရွိခဲ့တယ္၊ ဥေပဒနဲ႔ ၿငိစြန္းတဲ့ အ လုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့တယ္ ဆိုရင္လည္း လက္ေတြ႕အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေန တာရွိပါတယ္"
ဒါ့အျပင္ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္ပြဲဆိုင္ရာ ဥေပဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္ လာရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အရင္ကထက္ ေခတ္မီတပ္မေတာ္ျဖစ္ေရး တည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ မလြဲမေသြ လိုအပ္ တာေၾကာင့္ တပ္မေတာ္သားေတြကို အသိပညာေပးမႈေတြကို စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံးက ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္း ကဆုိပါတယ္။
တပ္မေတာ္ရဲ႕ တပ္မ ၉၉ တပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ ကခ်င္၊ လီဆူး၊ ရွမ္းနဲ႔ တေအာင္း ေဒသခံေတြကို စစ္ရာဇဝတ္ မႈနဲ႔ တျခားခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တဲ့ က်ဴးလြန္မႈအေထာက္အထားေတြကို ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လနဲ႔ ၾသဂုတ္လေတြက ႏွစ္ ႀကိမ္ ကြင္းဆင္းေလ့လာစုေဆာင္းခဲ့ေၾကာင္းလည္း AI က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အလားတူ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္္ေရးတပ္ဖြဲ႕ KIA၊ SSPP/SSA ၊ RCSS/ SSA နဲ႔ တအာင္းအမိ်ဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဖြဲ႕ TNLA တို႔ကလည္း လူ႔အခြင့္ေရးခ်ဳိးေဖာက္ မႈေတြ က်ဴးလြန္ ခဲ့ေၾကာင္း AI က ဆိုပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ တပ္မွဴးေတြ၊ တာ ၀န္ရွိသူေတြကိုလည္း စုံးစမ္းစစ္ေဆးၿပီး စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ တာဝန္ခံခိုင္းသင့္တယ္လို႔ နီကိုလပ္စ္ ဘက္ကယ္လင္ က ေျပာပါတယ္။ တအာင္းအမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ TNLA က ဗိုလ္မွဴး မိုင္း အိုက္ ေက်ာ္ ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ေဒသခံအရပ္သားေတြကို အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစတာ၊ ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တာေတြ မရွိဘူးလို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္ပြဲဆိုင္ရာ ဥေပဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္ လာရင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အရင္ကထက္ ေခတ္မီတပ္မေတာ္ျဖစ္ေရး တည္ေဆာက္တဲ့ေနရာမွာ မလြဲမေသြ လိုအပ္ တာေၾကာင့္ တပ္မေတာ္သားေတြကို အသိပညာေပးမႈေတြကို စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံးက ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္း ကဆုိပါတယ္။
တပ္မေတာ္ရဲ႕ တပ္မ ၉၉ တပ္ဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ ကခ်င္၊ လီဆူး၊ ရွမ္းနဲ႔ တေအာင္း ေဒသခံေတြကို စစ္ရာဇဝတ္ မႈနဲ႔ တျခားခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တဲ့ က်ဴးလြန္မႈအေထာက္အထားေတြကို ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လနဲ႔ ၾသဂုတ္လေတြက ႏွစ္ ႀကိမ္ ကြင္းဆင္းေလ့လာစုေဆာင္းခဲ့ေၾကာင္းလည္း AI က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အလားတူ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္္ေရးတပ္ဖြဲ႕ KIA၊ SSPP/SSA ၊ RCSS/ SSA နဲ႔ တအာင္းအမိ်ဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဖြဲ႕ TNLA တို႔ကလည္း လူ႔အခြင့္ေရးခ်ဳိးေဖာက္ မႈေတြ က်ဴးလြန္ ခဲ့ေၾကာင္း AI က ဆိုပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ တပ္မွဴးေတြ၊ တာ ၀န္ရွိသူေတြကိုလည္း စုံးစမ္းစစ္ေဆးၿပီး စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ တာဝန္ခံခိုင္းသင့္တယ္လို႔ နီကိုလပ္စ္ ဘက္ကယ္လင္ က ေျပာပါတယ္။ တအာင္းအမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ TNLA က ဗိုလ္မွဴး မိုင္း အိုက္ ေက်ာ္ ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ ေဒသခံအရပ္သားေတြကို အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစတာ၊ ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တာေတြ မရွိဘူးလို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။
"ေပၚတာဆြဲတာတို႔၊ အတင္းအဓမၼ လုပ္အားေစခိုင္းမႈေတြ အဲဒီ လို မူဝါဒလည္းမရိွဘူး၊ လုပ္ခိုင္းတာ လည္း မရွိဘူး။ အဲဒီလိုအ ခ်က္ အလက္ေတြက သူတို႔ဘယ္ကေန ဆာေဗးဆင္းၿပီး အခ်က္ အလက္ေတြေကာက္ ယူ သလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အဲဒါေတြ လည္း မသိဘူး။"
တျခားတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ KIA၊ RCSS/SSA၊ SSPP/SSA တို႔ကို RFA က ဆက္ သြယ္ေမးျမန္းဖို႔ ဒီေန႔ ညေနအထိ ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ ဆက္သြယ္လို႔ မရခဲ့ပါဘူး။
တပ္မေတာ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြက ေဒသခံေတြ ကို လမ္းျပအျဖစ္ ေခၚေဆာင္တာေတြ၊ အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစတာ၊ မတရားဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တာေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ ဆက္လက္က်ဴး လြန္ေနၾက တယ္ရွိေၾကာင္းနဲ႔ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ထဲမွာ အမႈေပါင္း ၃၀ ၀န္းက်င္ရွိတယ္လုိ႔ တအာင္းအမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႕ရဲ႕ ေျပာျပ ခ်က္အရသိရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေဒသခံတခ်ဳိ႕ဟာ က်ဴးလြန္ခံရမွန္း မသိရွိၾကဘဲ အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ေပးဆပ္ရမယ့္တာဝန္တစ္ခု လုိ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတာရွိတယ္လုိ႔လည္း တေအာင္းအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေလြး ခ်ီဆငါး က ေျပာပါတယ္။
တျခားတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ KIA၊ RCSS/SSA၊ SSPP/SSA တို႔ကို RFA က ဆက္ သြယ္ေမးျမန္းဖို႔ ဒီေန႔ ညေနအထိ ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ ဆက္သြယ္လို႔ မရခဲ့ပါဘူး။
တပ္မေတာ္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြက ေဒသခံေတြ ကို လမ္းျပအျဖစ္ ေခၚေဆာင္တာေတြ၊ အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစတာ၊ မတရားဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တာေတြ ဒီေန႔အခ်ိန္ထိ ဆက္လက္က်ဴး လြန္ေနၾက တယ္ရွိေၾကာင္းနဲ႔ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ထဲမွာ အမႈေပါင္း ၃၀ ၀န္းက်င္ရွိတယ္လုိ႔ တအာင္းအမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႕ရဲ႕ ေျပာျပ ခ်က္အရသိရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေဒသခံတခ်ဳိ႕ဟာ က်ဴးလြန္ခံရမွန္း မသိရွိၾကဘဲ အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ေပးဆပ္ရမယ့္တာဝန္တစ္ခု လုိ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတာရွိတယ္လုိ႔လည္း တေအာင္းအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေလြး ခ်ီဆငါး က ေျပာပါတယ္။
လူ႔အခြင့္ေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကုိ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က အမ်ားဆုံးက်ဴးလြန္ၿပီးေတာ့ တုိင္းရင္းသားလက္ နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ဒုတိယအမ်ားဆုံး က်ဴးလြန္ေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒီေပၚမွာ တာဝန္ရွိအႀကီး အကဲေတြ က အမႈမွန္ေပၚ ေပါက္ေရး လုပ္ေဆာင္ေပးေစခ်င္သလို ႏိုင္ငံတကာက အေရးယူေဆာင္ ရြက္မႈေတြ လုပ္ ေပးေစခ်င္ေၾကာင္း ေလြးခ်ီဆငါး က ေျပာပါတယ္။ "အမ်ားဆုံးက်ဴးလြန္ေနတာက တပ္မေတာ္ ျဖစ္ေနတယ္၊ ဒုတိယေနရာက်ေတာ့ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္ေတြျဖစ္တယ္။ အမႈမွန္မေပၚတဲ့အပိုင္းေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ေနရတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ျပန္ၿပီးေတာ့ တိုင္းရင္း သားလက္နက္ကိုင္မွာေရာ၊ တပ္မေတာ္ဘက္မွာေရာ ျပန္ၿပီးေတာ့ အထူးစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈပုံစံနဲ႔ အမႈမွန္ အမွန္ တရားေတြရရွိဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေပးတဲ့ပုံစံမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေစခ်င္တယ္။ ဒီအေပၚမွာေပါ့ေနာ္ ႏိုင္ငံတကာက ျပန္ၿပီး အေရးယူေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳး လုပ္ေဆာင္ေစခ်င္တယ္။"
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလကေန ၂၀၁၉ စက္တင္ဘာလအထိ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အခ်ိဳ႕နဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲခဲ့ေပမယ့္ တိုက္ခိုက္မႈေတြရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အဖြဲ႕အစည္း အသီးသီးက ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံအတြင္း ရပ္ဆိုင္းေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဟာ တိုးတက္ျဖစ္ ေပၚလာမယ့္ အလားအလာေတြ မေတြ႕ရဘူးလို႔လည္း ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ဖြဲ႕ AI က ထုတ္ ၿပန္ထားပါတယ္။
လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/ai-pressure-take-action-myanmar-army-10242019090448.html
No comments:
Post a Comment