လြတ္လပ္တဲ့အာရအသံ
ေမာင္သစ္ဆင္း (ဝါရွင္တန္ ဒီစီ)
2021-09-18
Photo: MUNIR UZ ZAMAN / AFP
အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရးအစိုးရ (NUG) ရဲ့ အခုလတ္တေလာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ၊ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ စစ္ရာဇဝတ္မႈ၊ လူသားအျဖစ္ကို ဆန႔္က်င္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈ၊ လူမ်ိဳးတုံး သတ္ျဖတ္မႈေတြ က်ဴးလြန္ခံခဲ့ၾကရသူေတြအတြက္ တရား ေရး လမ္းေၾကာင္းတစ္ခု ျဖစ္လာဖြယ္ရွိပါတယ္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းအၿပီး ေရြးေကာက္ခံ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ အမတ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ NUG အမ်ိဳးသားညီညြတ္ေရး အစိုးရ က ျမန္မာ နိုင္ငံမွာ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး ေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္မႈအားလုံးကို စစ္ေဆးဖို႔ လက္ခံလိုက္တာရဲ့ မူဝါဒ အေျပာင္းအလဲအေၾကာင္း ဩဂုတ္လ ၂၀ ရက္ေန႔က ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
NUG အေနနဲ႔ မတ္လ ကတည္းက ဒီလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ စဥ္းစာဆုံးျဖတ္ခဲ့တာျဖစ္ေပမယ့္၊ Rome Statute ေခၚ ေရာမ ဥပေဒ အရ၊ အခုမွ အေဝးေရာက္အစိုးရအျဖစ္ တရားဝင္ေၾကညာခဲ့တာပါ။ မေၾကညာခင္ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ Fortify Rights က သံတမန္ေရး နဲ႔ ဥပေဒဆိုင္ရာ ေၾကညာခ်က္ စာတမ္း ရွည္ တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီေၾကညာခ်က္မွာ အခ်က္ေလးခ်က္ ပါဝင္ပါတယ္။
ပထမအခ်က္အေနနဲ႔ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICC နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အရင္ NLD အစိုးရ ရဲ့ အဓိက မူဝါဒ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ပါတယ္။ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICC သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံတကာ တရား႐ုံး ICJ တို႔ရဲ့ ကမကထျပဳ ေဆာင္ရြက္မႈေတြအေပၚ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ NLD အစိုးရက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ဆန႔္က်င္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းေတြက ေဖာ္ၿပ ပါတယ္။
ဒုတိယအေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရိုဟင္ဂ်ာအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြအေပၚ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးနဲ႔ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္က စလို႔ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု နယ္ေျမေတြမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၉ နိုဝင္ဘာ လကစၿပီး ICC ေရွ႕ေနက ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို စုံစမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျမန္ မာနိုငံတြင္းမွာ အဲဒီ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့သူေတြကို တရားစြဲဆို အေရးမယူနိုင္ခဲ့ပါဘူး။
ဒါ့ျပင္ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္၊ ဩဂုတ္လ အတြင္း န.ယ္စပ္ကိုျဖတ္ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံအတြင္း၊ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကိုသာ မွတ္တမ္းယူနိုင္ခဲ့ပါတယ္။
တတိယအေနနဲ႔ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းခဲ့စဥ္အတြင္း က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြ၊ နိုင္ငံေရး အတိုက္အ ခံေတြအေပၚ ဖိႏွိပ္ေနတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း တရားစြဲဆိုခြင့္ ျပဳနိုင္ပါတယ္။ စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းခဲ့ခ်ိန္ ကစၿပီး အခုထိ ဆန႔္က်င္သူ တစ္ေထာင္ေက်ာ္ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရၿပီး၊ ေျခာက္ေထာင္ေက်ာ္ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရ၊ ႏွစ္ ေထာင္ေက်ာ္ ပုန္းေအာင္း တိမ္းေရွာင္ေနၾကရပါတယ္။
စတုတၱအေနနဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာ ေတြရဲ့ ကာလၾကာရွည္ ဒုကၡေတြကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ အစိုးရကေတာ့ ရခိုင္ျပည္ နယ္မွာ စစ္တပ္က စစ္ဆင္ေရးေတြ ေဖာ္ေဆာင္ေနတာဟာ မြတ္စလင္ စစ္ေသြးႂကြေတြကိုသာ ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ေနတာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုေပမယ့္၊ တကယ့္လက္ေတြ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြက ဆန႔္က်င္ဘက္ တ လြဲစီ ျဖစ္ေနေၾကာင္းလည္း ေဖာ္ျပပါတယ္။
ဇြန္လ အေစာပိုင္းကေတာ့ NUG အစိုးရက ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ နိုင္ငံသားဥပေဒကို ႐ုပ္သိမ္းမယ္လို႔ ကတိျပဳ ေျပာဆို ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေအာင္ေက်ာ္မိုး ကို လည္း NIG ရဲ့ လူ႔အခြင့္ အေရး ဆိုင္ရာ ဝန္ႀကီးဌာနမွာ အႀကံေပးအျဖစ္ ခန႔္အပ္ခဲ့ပါတယ္။
NUG ရဲ့ ေနာက္ေျခလွမ္း တစ္ရပ္ကေတာ့ Rome Statute ေရာမ ဥပေဒမွာ ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးဖို႔ ျဖစ္ပါ တယ္။ အဲဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကေတာ့ ရႈပ္ေထြးပါတယ္။ ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လွိုင္ အေ နနဲ႔လည္း လက္ရွိ ICC နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံးမွာ တရားရင္ဆိုင္ခံရမယ့္ အျဖစ္ကို လိုလားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဆိုရင္ စစ္အစိုးရကို ေဆြ႕ဆုံေဆြးေႏြးေရး စားပြဲဆီ ေခၚေဆာင္နိုင္ဖြယ္ ရွိေၾကာင္း ေလ့လာသူေတြက ဆိုပါ တယ္။
NUG အေနနဲ႔ ဖက္ဒရယ္ ဒီမိုကေရစီ နဲ႔ နိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရး ႏႈန္းစံေတြအေပၚ ေလးစားမႈ ရွိေလေလ၊ ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူဝါဒေတြနဲ႔ ႏႈန္းစံေတြကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္နိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း လည္း ေျပာဆိုၾကပါတယ္။
Link : Here
No comments:
Post a Comment