အာဖဂန္ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအတြက္ အေမရိကန္၊ တာလီ ဘန္ နဲ႔ အာဖဂန္နစၥတန္အစိုးရတို႔ကို စစ္ေဆးဖို႔ အိုင္စီစီ ခြင့္ျပဳ

B B C

ဘီဘီစီ ၿမန္မာပိုင္

2020.03.05

အိုင္စီစီက သူ႔နိုင္ငံသားေတြကို စစ္ေဆးမွာ အေမရိကန္ သေဘာမတူ

အာဖဂန္နစၥတန္နိုင္ငံက စစ္ပြဲအတြင္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အပါအဝင္ တျခားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အ စည္းေတြက စစ္ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္မႈေတြရွိတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈ ဆက္ လက္ လုပ္ဖို႔ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး (ICC)က ဆုံးျဖတ္လိုက္ပါတယ္။

အာဖဂန္နစၥတန္နိုင္ငံမွာ အေမရိကန္နဲ႔ တျခားစစ္ဖက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္ေတြက စစ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့ တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲမႈအေပၚ ဆက္လက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳဖို႔ အိုင္စီစီ အမႈလိုက္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္က အယူခံဝင္တင္ျပေ လၽွာက္ထားခ်က္အေပၚမွာ အဆင့္ျမင့္ တရားသူႀကီးေတြက ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ဆုံးျဖတ္ေပးလိုက္ တာပါ။

ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလတုန္းက အိုင္စီစီရဲ့ ေအာက္႐ုံးအဆင့္တရားသူႀကီးေတြက အမႈကို ဆက္လက္ မစုံ စမ္းဖို႔ ခ်ခဲ့တဲ့ အမိန္႔ကို အခုအထက္႐ုံးက ပယ္ခ်ၿပီး ဆက္လိုက္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္လိုက္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အခုဆုံးျဖတ္ခ်က္အရဆိုရင္ အာဖဂန္နစၥတန္စစ္ပြဲမွာ ပါဝင္ၿပီး စစ္ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တယ္လို႔ အစြပ္စြဲခံရတဲ့ လက္နက္ကိုင္ အားလုံးကို စစ္ေဆးခြင့္ရွိတဲ့အျပင္ အေမရိကန္ဗဟိုေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕ စီအိုင္ေအက ကိုင္ တြယ္ေနတဲ့ လၽွို႔ဝွက္ထိန္းသိမ္းေရးစခန္းေတြကိုပါ စုံစမ္းခြင့္ရွိသြားပါၿပီ။

• ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကို စုံစမ္းဖို႔ ICC ခြင့္ျပဳ 
• ICC ကို ဝင္ေရာက္မယ့္ အစီအစဥ္ ႐ုရွား ႐ုပ္သိမ္း 
• ICC အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္က ေတာင္အာဖရိကနိုင္ငံ ႏုတ္ထြက္မယ္

အာဖဂန္နစၥတန္ဟာ ေရာမဥပေဒကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတဲ့ အိုင္စီစီအဖြဲ႕ဝင္နိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိ ကန္ကေတာ့ အိုင္စီစီ အဖြဲ႕ဝင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္လိုစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ိဳးကိုမွ လက္မခံဘူးလို႔လည္း ျပင္း ၿပင္းထန္ထန္ ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။ အေမရိကန္နိုင္ငံသားေတြကို အိုင္စီစီက တရားစြဲဆိုမွာကိုလည္း အသိ အမွတ္မျပဳဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။

အေမရိကန္အစိုးရအေနနဲ႔ စစ္ပြဲမွာ မေတာ္မတရားျပဳလုပ္တဲ့ သူ႔တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြကို အေရးယူဖို႔ သူ႔မွာ ကိုယ္ ပိုင္ အေရးယူနိုင္တဲ့ ယႏၲရားေတြရွိတယ္လို႔ အေမရိကန္က ေျပာဆိုပါတယ္။

အာဖဂန္စစ္ပြဲအတြင္း တာလီဘန္၊ အာဖဂန္အစိုးရ၊ အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႕ေတြရဲ့ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ကတည္းက ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အားလုံးကို ျပန္လည္ စစ္ေဆးလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။

အမႈလိုက္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ဖာတူးဘန္ဆူးဒါဟာ အာဖဂန္စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

လင့္၊https://www.bbc.com/burmese/world-51753122