၂၀၁၉ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံမွာ သူရဲ႕ ေျခာက္ႏွစ္သက္တမ္း ေနာက္ဆံုးႏွစ္ အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာ ကို တင္သြင္းခ်ိန္ နယူးေရာက္ကို ေရာက္ေနတဲ့ Yanghee Lee ကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က Skype ကေန တိုက္ရိုက္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းရာမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က Nikkei Asia နဲ႔ ေတြ႕ဆံုေမး ၿမန္းခန္းမွာ ႏိုင္ငံတကာအေပၚ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုခဲ့တဲ့အေပၚမွာ သူကအခုလို စေျပာပါတယ္။
Yanghee Lee ။ ။ က်မ ဒီအေမးအေျဖတခုလံုးကိုေတာ့ မဖတ္ရေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီသတင္းနဲ ပတ္သက္ တဲ့ ေခါင္းႀကီးေတြကိုေတာ့ ၾကည့္ၿပီးပါၿပီ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းက တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့ နယ္ျခားေစာင့္ စ ခန္း သံုးခုကို ၂၀၁၆ ခုနွစ္က က်မကိုယ္တိုင္ သြားေရာက္ ၾကည့္ရွဳခဲ့ဘူးပါတယ္။ အဲဒါကို ေဒၚေအာင္ဆန္း စု ၾကည္က ရည္ညႊန္းတယ္လို႔ က်မ ထင္ပါတယ္။ ဒါအျပင္ ၂၀၁၇ခုႏွစ္က တိုက္ခိုက္မႈကိုလည္း သူရည္ရြယ္ ေၿပာ ဆိုမွာပါ။ ဒါေပမယ္လို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ စြပ္စဲြေျပာဆိုခဲ့တဲ့အတိုင္း ASRA တိုက္ခိုက္မႈကို ႏိုင္ငံ တကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ေ၀ဖန္ရွဳတ္ခ်မႈမရွိဘူး၊ အာရံုမစိုက္ခဲ့ဘူးဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအဖဲြ႔ဟာ ရည္ရြယ္ ခ်က္ ေကာင္းေကာင္းရွိတဲ့အဖဲြ႔ ႔မဟုတ္ဘူးဆိုတာ က်မတို႔သိပါတယ္။ ေနာက္ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႔လည္း ျဖစ္ ပါတယ္။ သူတို႔အဖဲြ႔ရဲ႕ တိုက္ခိုက္လႈပ္ရွားမႈေတြကို က်မတို႔အားလံုး ကန္႔ကြက္ရွဳတ္ခ်ခဲ့တယ္ဆိုတာ သတိ ရ ၾကမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီတိုက္ခိုက္မႈကို ျပန္ၿပီး တုန္႔ျပန္တဲ့အပိုင္းကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒအရ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္လာတာက အဆမတန္ အင္အားသံုးခဲ့သလား ဆိုတာဟာ အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္ ျဖစ္ ပါတယ္။ ဘာျဖစ္ခဲ့သလဲဆိုတာကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ လူေပါင္း ၈ သိန္း ေမာင္းထုတ္ခံခဲ့၇ပါတယ္။ ျဖစ္ရပ္အ မ်ားႀကီး ရွိခဲ့ၿပီး လူအမ်ားအျပားဟာ အတင္းအဓမၼျပဳက်င့္ခံခဲ့ရသလို၊ ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္ခံ ခဲ့ရတာ၊ အသက္ ရွင္ ရက္ မီးရွဳိ႕သတ္ခံခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနေတြေတာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ႏိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္က ရခိုင္ျပည္နယ္ အေရးအပါ အ၀င္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ကုလသမဂၢနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေပၚမွာ သူအာဏာမရခင္ အခ်ိန္နဲ႔ အာဏာရၿပီးေနာက္ပိုင္း သေဘာထား ေျပာင္းလဲလာတဲ့ အေျခအေနကို Ms. Yanghee Lee အေနနဲ႔ ဘယ္လိုပံုေဖၚ ေျပာဆိုႏိုင္မလဲ။
Yanghee Lee ။ ။ ဒီေမးခြန္းကေတာ့ ဒီရာစုႏွစ္အတြက္ ေဒၚလာသန္းခ်ီတန္တဲ့ ေမးခြန္းမ်ိဳးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီ့ ထက္မက ၾကည့္ႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ရဲ့ မိန္႔ခြန္းေတြ၊ သူ႔ကို အင္တာဗ်ဴးထားတဲ့ ဗီဒီယိုေတြမွာေတြ႔ႏိုင္ တာ က သူက သူ႔ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ သူ႔ NLD လႊတ္ေတာ္မွာ ဝင္ႏုိင္ေရး အတြက္ပဲ ႀကိဳးစားေနတယ္ ဆို တာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေနာက္ပိုင္း ႏုိင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံအျဖစ္ သူ႔ကိုခန္႔အပ္တဲ့ အခါမွာလည္း သူ က အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီႏုိင္ငံေရးနဲ႔ သူဟာ ႏိုင္ငံေရးသမား တေယာက္ဆိုတာကို က်မ ၿမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူဟာ ႏုိင္ငံေရးသမားတေယာက္ဆိုတာ က်မတို႔ မေမ႔သင့္ပါဘူး။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ အခုလို လူ႔အခြင့္အေရး ကြ်မ္းက်င္သူ ပညာရွင္တဦးအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ လူ႔အ ခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြထဲမွာ အေရးႀကီးဆံုး အရာတခုကို ေျပာပါဆိုရင္ ဘာလို႔ေျပာႏိုင္မ လဲရွင့္။
Yanghee Lee ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အဆိုးဆံုးအေျခအေနတခုရယ္ ဆိုျပီး က်မအေနနဲ႔ သီးသန္႔ခဲြထုတ္ၿပီး ေျပာလို႔ မရဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဆိုးရြားေနတဲ့ အေျခအေနအမ်ားအျပားရွိေနတာပါ။ ဒါေပ မယ့္ က်မအေနနဲ႔ အေရးႀကီးဆံုး တခုကို စေျပာပါဆိုရင္ေတာ့ က်ယ္ပ်ံ႕ျပီး ဆုိးရြားျပင္းထန္လွတဲ့ ရခိုင္အေရး ကို ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ၾကံဳေနရတဲ့ ကိစၥ ၂ ရပ္ရွိပါတယ္။ တခုကေတာ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ထြက္ေ ေၿပးရတဲ့အေျခအေနဟာ ၂၀၁၆ ၾသဂုတ္လနဲ႔ ေအာက္တိုဘာလ က စခဲ့တာျဖစ္ျပီး၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လက ျဖစ္ ရပ္ မွာေတာ့ အေျခအေနပိုဆိုးခဲ့ၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့လူေပါင္း အဆမတန္မ်ားျပားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တခု ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ဆိုးရြားေနတဲ့ အေျခအေနက တပ္မေတာ္နဲ႔ AA ရခိုင္လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔ၾကား တိုက္ပဲြ
ေတြ ျဖစ္ေနတာပါ။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ဆိုးရြားျပင္းထန္လွတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာႏို္င္ငံက တာ ၀န္ရွိသူေတြကို ႏိုင္ငံတကာဥပေဒနဲ႔အညီ အေရးယူႏိုင္ဖို႔ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက ျပင္ဆင္ေနတဲ့အ ပိုင္း မွာ ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးနဲ႕ ICJ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုးတို႔ရဲ႕ ပါ၀င္စီရင္မယ့္အေျခအေနက ဘယ္ အတိုင္းအတာထိေရာက္ေနၿပီလဲ။
Yanghee Lee ။ ။ အေရးပါတဲ့သူ တေယာက္ေယာက္ကေတာ့ မျဖစ္မေန တာ၀န္ယူခံရမွာျဖစ္သလို၊ အေရး ယူ ခံရမႈကို လည္း ရင္ဆိုင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ နမူနာအေနနဲ႔ ဆိုရင္ လူတေယာက္က ပစၥည္းတခုကို ခိုးတယ္ ဆို ရင္ ဒီခိုးမႈအတြက္ ျပန္ၿပီးေပးဆပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းမွာမဆို ဒီလိုစနစ္မ်ဳိးကို ဥပေဒ စိုးမိုးေရးလို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈအဆင့္ထိ ျဖစ္လာၿပီး စစ္တပ္ကေန တပ္အင္ အားနဲ႔ က်ဴးလြန္တဲ့ ျပစ္မႈအဆင့္မ်ဳိးျဖစ္လာတယ္ဆိုရင္ ဒဏ္ခတ္အေရးခံရမွာျဖစ္သလို၊ သူတို႔က်ဴး လြန္မႈ ေတြ အတြက္ ျပန္ၿပီးေပးဆပ္ဖို႔ တရားမွ်တမႈကို ရဖို႔ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈ အမ်ဳိးအစားဟာ ICC ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခံုရံုးနဲ႔ ICJ ႏိုင္ငံတကာတရားရံုး တို႔ကေန ၾကား ၀င္ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ အေနအထားျဖစ္ပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ Ms. Yanghee Lee ရဲ႕ေနရာမွာ အျခားတေယာက္နဲ႔ အစားထိုးေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုမႈေတြရွိေနေတာ့ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၉မွာ ကုလသမဂၢဘက္က Ms. Lee ကို ဆက္ၿပီး သက္တမ္းတိုးမယ့္ အေျခအေနဘယ္လိုရွိပါလဲရွင့္။
Yanghee Lee ။ ။ က်မကို တာ၀န္ေပးထားတဲ့ ေလးႏွစ္သက္တမ္းေျမာက္ ၂၀၁၇ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလက တည္း က ျမန္မာအစိုးရက က်မေနရာမွာ အျခားတေယာက္နဲ႔ အစားထိုးခ်င္ေနခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း လူ႔အ ခြင့္ အေရးေကာင္စီကေန ႏွစ္စဥ္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရမွာ က်မကိုပဲ ဆက္ၿပီး တာ၀န္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အထူးကိုယ္ စား လွယ္ တာ၀န္အတြက္ အျမင့္ဆံုးသက္တမ္းကို ေျခာက္ႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်မ ရဲ႕ သက္တမ္းဟာ ေနာက္ႏွစ္ မတ္လမွာဆို ကုန္ဆံုးပါၿပီ။ က်မေနရာမွာ ထပ္ၿပီး အသစ္ခန္႔အပ္ဖို႔ ရွိေနၿပီး မတ္ လမွာပဲ ေနာက္ထပ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ဟာ မတ္လမွာပဲ တာ၀န္ ေပး အပ္ခံရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
လင့္၊https://burmese.voanews.com/a/yang-hee-lee-voa-skype-interview-/5138432.html
No comments:
Post a Comment