လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ စုံစမ္းမယ့္ ICC အစီအစဥ္ ျမန္မာအစုိးရ ထပ္မံပယ္ခ်

VOA
မဆုမြန္၊ 12 မတ္၊ 2019

Dhaka မွာ က်င္းပတဲ့ International Criminal Court (ICC) သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြ (မတ္၊ ၁၁၊ ၂၀၁၉)

ရခုိင္ျပည္နယ္က သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ က်ဳးလြန္ခဲ့တယ္လုိ႔ စြပ္စဲြခံထားရသူေတြကုိ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ႏုိင္္ငံတကာ ရာဇဝတ္ တရားခံု႐ံုး ICC က ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကုိ ျမန္ မာအစုိးရက ထပ္မံ ပယ္ခ်လုိက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြကေတာ့ ျမန္မာ အစုိးရအေနနဲ႔ ICC ရဲ႕ စုံစမ္းမႈေတြကုိ သေဘာမတူဘူး ဆုိရင္ေတာင္ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀န္းက လက္ ခံႏုိ င္မယ့္ အစီအစဥ္ေတြ လုိအပ္လိမ့္မယ္လုိ႔ ေထာက္ျပေနၾကတာပါ။ အျပည့္အစုံကုိေတာ့ ဆက္သြယ္ စုံစမ္းထားတဲ့ မဆုမြန္က ေျပာျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာႏို္င္ငံဟာ ICC ကုိ ဖဲြ႔စည္းေပးထားတဲ့ ေရာမစာခ်ဳပ္ကုိ လက္မွတ္ေရးထုိး မထားတဲ့ ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ဥပေဒနဲ႔ မညီတဲ့ လုပ္ရပ္အျဖစ္ လက္မခံႏုိင္ေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနက တုံ႔ျပန္ လုိက္တာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကုိ ICC က စုံစမ္းဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈဟာ ဥပေဒနဲ႔ မညီပဲ ႏုိင္ငံေရးအရ ဖိအားေပးတဲ့ လုပ္ရပ္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာန အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ စီးပြားေရးဦးစီးဌာန ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးခ်မ္းေအး က ဗီြအိုေအျမန္မာပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။

“ဒီဟာကို လက္မခံဘူးဆိုတာက အဲ့ဒီတုန္းက ICC ကေနၿပီး ဒီကိစၥကို ေလ့လာသင့္မသင့္ အခုလိုမ်ိဳး မစ္ ရွင္ဖဲြ႔ ၿပီးေတာ့ လႊတ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးကတည္းက က်ေနာ္တို႔က ဒီဟာက ဥပေဒေၾကာင္းအရ ဒီဟာက တရားမ၀င္ဘူးဆိုၿပီး က်ေနာ္တို႔ ပယ္ခ်ထားတယ္။ ဘာလို႔လက္မခံလည္းဆိုတာ Principle အရ လက္မခံ တာ။ နံပါတ္ ၁ ကေတာ့၊ Principle အရ ႏိုင္ငံတခု အေပၚမွာ မတရားလုပ္တယ္။ ဥပေဒေၾကာင္းအရလည္း က်ေနာ္တို႔က ဒါက မဆုိင္ဘူး။ အဖဲြ႔၀င္မဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံကို ဒီလိုမ်ိဳး လုပ္မယ္ဆိုတာ ဒါပထမဆံုးပဲ သူတို႔ ႀကိဳးစားတာေလ။

ဘာေၾကာင့္လုပ္ရလည္းဆိုတာကို ခုနတုန္းက အားလံုး သိထားၿပီးသား အတိုင္းပဲ။ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီမွာလည္း လုပ္လို႔မရဘူး။ အဲ့ဒါေၾကာင့္မို႔ သူတို႔ ရတဲ့ ေနရာကေန လုပ္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္ တာေလ။ ဆိုေတာ့ ICC နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ သက္မွတ္ၿပီးသားပဲ။ သူတို႔ အဖဲြ႔၀င္ ျဖစ္ရမယ္။ မျဖစ္ လို႔ရွိရင္ လံုၿခံဳေရးေကာင္စီကေနၿပီးေတာ့ လဲႊေျပာင္းေပးမွရမယ္ဆိုတာ ရွိတယ္ေလ။ အဲ့ဒီဟာေတြကို ေက်ာ္ လႊားလို႔ မရတာနဲ႔ ခုနတုန္းက ဒီလိုမ်ိဳး ဥပေဒေၾကာင္းအရ က်ေနာ္တို႔ တရားမ၀င္တဲ့ လုပ္ရပ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ မ်ိဳး အဲ့ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က လက္မခံတာ။”

သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာေတြရွိရာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ ICC ကိုယ္ စား လွယ္အဖြဲ႔ရဲ႕ မေန႔တုန္းက သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြမွာေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က မူဆလင္ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာ အိုးအိမ္စြန္႔ ထြက္ေျပးရတဲ့အထိ ဆုိးရြားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ က်ဴးလြန္သူေတြကုိ ေဖာ္ ထုတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း ေျပာဆုိခဲ့တာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ေရာမစာခ်ဳပ္ကုိ လက္မွတ္ေရးထုိး မထား တဲ့အတြက္ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္မႈေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွာ မဟုတ္ေပမဲ့လည္း ICC အေနနဲ႔ ဆက္လက္ ႀကိဳးပမ္းသြားမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ကနဦး အကဲခတ္ခရီးစဥ္ အဆုံးသတ္ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြမွာ က တိျပဳခဲ့ပါတယ္။

႐ုိဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကုိ တရား၀င္ လက္ခံမထားတဲ့ ျမန္မာအစုိးရကေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိး
ေဖာက္ မႈေတြဟာလည္း ႏုိင္ငံတကာက စြပ္စဲြေနသေလာက္ ဆုိးဆုိးရြားရြား က်ဳးလြန္ခဲ့တာ မရွိေၾကာင္းနဲ႔ အစုိးရက စုံစမ္း ေဖာ္ထုတ္မႈေတြနဲ႔ က်ဳးလြန္သူတခ်ဳိ႕ကုိ အေရးယူခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့ေၾကာင္းလည္း ေျပာဆုိ ထားတာပါ။

ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ကိုဖီအာနန္ဦးေဆာင္တဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္ အၾကံေပးေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ဝင္ ဦးေအးလြင္ကေတာ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာက လက္ခံႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ အၾကံျပဳပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ကေတာ့ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြက စံုစမ္း စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အ ၿငင္း မပြားပါဘူး။ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ဘယ္သူက စံုစမ္းမယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥမွာသာလွ်င္ နည္းနည္း ႐ႈေထာင့္ခ်င္း မ တူၾကတဲ့ သေဘာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရကလည္း စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္တယ္ဆိုတာကို လက္ ခံ သေဘာတူတဲ့အတြက္ သူ႔ဟာသူ လြတ္လပ္ေသာ စံုစမ္းေရး အဖဲြ႔တခုဆိုတာကို ဖဲြ႔ထားတယ္ ေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာက လက္ခံႏိုင္ေလာက္ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးနဲ႔ အျပစ္ေတြ႔ရွိတဲ့ သူမ်ားကို လည္း ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူ ျပႏိုင္တယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကလည္း သယ္သူ စစ္မွ၊ ဘယ္ႏိုင္ငံက လာစစ္မွ၊ ဘယ္အဖဲြ႔အစည္းက လာစစ္မွ လို႔ ေျပာတာ မဟုတ္ဘူးေလ။ impunity လို႔ေခၚတဲ့ အဂတိ ဒါမွမဟုတ္ ဒီရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္ထားေသာ သူဟာ အျပစ္ေပးျခင္း မခံရဘဲ ကင္းလြတ္ေနတာ မျဖစ္ဘူးဆိုတာကို သူတို႔ သိရင္ သူတို႔ လက္ခံမွာပဲေလ။”

၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လထဲ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းက လုံၿခံဳေရး ကင္းစခန္းေတြကုိ စီးနင္းတုိက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ ARSA ႐ုိဟင္ဂ်ာ အစြန္းေရာက္အုပ္စုကုိ လုိက္လံရွင္းလင္းရာမွာ ျမန္မာလုံၿခံဳေရး တပ္ဖဲြ႔ေတြက လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ဆုိးဆုိးရြားရြား က်ဳးလြန္ခဲ့ေၾကာင္း ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္း အ ၀န္းက စြပ္စဲြထားၿပီး၊ က်ဳးလြန္သူေတြကုိ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ဖုိ႔ ဖိအားေပးေနတာပါ။

လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူ တဦးျဖစ္တဲ့ ညီမွ်ျခင္းျမန္မာ အဖဲြ႔ရဲ႕ ဒါ႐ိုက္တာ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းကေတာ့ ျမန္ မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ စြပ္စဲြခ်က္ေတြကုိ ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔ ျငင္းပယ္ေန႐ုံနဲ႔ မလုံေလာက္ဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။

“ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အေရးႀကီးေနပါၿပီ။ ႏိုင္ငံတကာကေန လက္ခံထားၿပီးေတာ့ သမာသ မတ္က်တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔၊ အခ်က္အလက္ ခိုင္ခိုင္လံႈလံႈနဲ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဒါကို ခုခံတာ ဒါနဲ႔ ပတ္ သက္ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အမွန္အတို္င္းကို တင္ျပတာ။ အဲ့ဒါလုပ္ႏိုင္မွ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕တရားစီရင္မႈ အပိုင္းကို ျပန္ လည္ၿပီးေတာ့ ရင္ဆိုင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္၀ါးလံုးခါင္းထဲမွာ ကိုယ္ လသာၿပီးေတာ့ အျပစ္ မရွိ ဘူး၊ မလုပ္ပါဘူး ေျပာေနတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြကို လာေရာက္ စံုစမ္းတဲ့ ယႏၱရားေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အခ်ိန္ရွိပါေသးတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လုပ္လည္းလုပ္သင့္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ အထူးကုိယ္စားလွယ္ Yanghee Lee ကလည္း ျမန္မာႏုိင္ ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြအတြက္ ICC က စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ တုိက္တြန္းထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လည္း မေန႔တုန္းက ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ရဲ႕ တင္ျပခ်က္ကုိ ျမန္မာ အၿမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းက တုံ႔ျပန္ရာမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ICC မွာ အေရးယူဖုိ႔ ႀကိဳး ပမ္းမႈေတြနဲ႔ ေတာင္းဆိုမႈေတြကို လက္မခံေၾကာင္း ေျပာဆုိခဲ့တာပါ၊ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ရခိုင္ျပည္နယ္က လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်ကေတြအတြက္ ခိုင္လုံတဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထားေတြ တင္ျပဖုိ႔ တုိက္တြန္းခဲ့သလုိ ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔လည္း စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္မႈေတြ ရွိတဲ့အေၾကာင္း ေျပာဆုိသြားခဲ့ပါတယ္။

---------------
လင့္၊https://burmese.voanews.com/a/myanmar-government-rejected-again-icc-investigation-human-rights/4825414.html