နိုဘယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဘာေၾကာင့္ တရား စြဲခံရတာလဲ

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA )
 ေနမ်ိဳးထြန္း
2019-11-14

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကို ထိုင္းနိုင္ငံမွာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာ ၂၀၁၉ နိုဝင္ဘာ ၄ ရက္ေန႔ကက်င္းပတဲ့ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးမွာေတြ႕ရစဥ္

 

ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနိုင္ဘယ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ အာဂ်င္တီးနားတရား ႐ုံးက ဆင့္ေခၚျခင္းခံရမယ္ဆိုရင္ ဖုံးကြယ္စရာမရွိေၾကာင္း သက္ေသထူဖို႔တရား႐ုံးနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ သင့္ေၾကာင္း သုံးသပ္ၾကသူေတြရွိေပမယ့္ NLD ပါတီကေတာ့ ဒါဟာ အခ်ဳပ္အျခာကိုထိပါး တာလို႔ရႈျမင္ပါ တယ္။

နိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လွိုင္ အပါအဝင္ တပ္မေတာ္ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ သမၼတေဟာင္း ဦးသိန္းစိန္၊ သမၼတ ေဟာင္း ဦးထင္ေက်ာ္နဲ႔ လက္ရွိသမၼတ ဦးဝင္းျမင့္ တို႔ကို အေရးယူေပးဖို႔ အာဂ်င္တီးနားနိုင္ငံ တရား႐ုံးမွာ မေန႔က အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားလိုက္ပါတယ္။

ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ ရိုဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕တစ္ခုက ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြ ၂၀၁၂ ကတည္းက ၿမိဳ႕ျပင္ေမာင္းထုတ္တာေတြ၊ ဒုကၡသည္စခန္းကိုတြန္းပို႔တာေတြ၊ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္မွာ လူဦးေရ ၇ သိန္းေက်ာ္ ေမာင္းထုတ္တဲ့ လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈေတြအတြက္ အထက္ေဖာ္ျပပါ နိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာတာဝန္ရွိလို႔ အေရးယူေပးဖို႔ အမႈဖြင့္တိုင္ၾကားထားၾကတာပါ။

တပ္မေတာ္အစိုးရလက္ထက္မွာ ဒီမိုကေရစီရရွိေရးႀကိဳးပမ္းၿပီး၊ ႏွစ္ရွည္ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ခံခဲ့ရတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာကေလးစားရတဲ့ နိုဘယ္ဆုရွင္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အတိုက္ အခံဘဝကေန အခုလက္ရွိအာဏာရ ပါတီေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာခ်ိန္ သက္တမ္းတေလၽွာက္ နိုင္ငံျခား တရား ႐ုံး မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တရားဆြဲဆိုခံရတာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာရိုဟင္ဂ်ာအသင္း ဥကၠ႒ ဦးထြန္းခင္က အမႈကို တရား ႐ုံးက လက္ခံလိုက္ၿပီျဖစ္ၿပီး ျပစ္မႈေတြ က်ဴးလြန္းခဲ့တဲ့ တပ္မ ေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို အကာ အ ကြယ္ေပးဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့ အရပ္သားအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ ေတြကိုပါ ထည့္သြင္းတရားစြဲဆိုထားတယ္လို႔ RFA ကို မေန႔က ေျပာဆိုထားပါတယ္။

အရပ္သားအစိုးရက တပ္မေတာ္ရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို တစိုက္မတ္မတ္ နိုင္ငံတကာအသိုင္း အဝိုင္းကို  ျငင္းဆန္ၿပီးေတာ့ အျမဲတမ္းအကာအကြယ္ေပးေနေၾကာင္း၊ နိုင္ငံတကာက ေဒၚေအာင္ဆန္း စု ၾကည္ကို နိုင္ငံရဲ့ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးအေနနဲ႔  ျမင္တဲ့အခါမွာ တပ္မေတာ္ကို ကာကြယ္ေပးေနဟာက ျပစ္ မႈ က်ဴးလြန္သူေတြ ကို အားေပးကူညီရာေရာက္တဲ့သေဘာျဖစ္ေနတာမို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုပါ တရားစြဲ တဲ့အထိျဖစ္လာတယ္ လို႔ ျမင္မိေၾကာင္း Fortify Rights အဖြဲ႕ရဲ့  ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ကၽြမ္း က်င္သူ နစ္ကီဒိုင္းမြန္းက သုံးသပ္ပါတယ္။

၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒရဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မႈအရတပ္မေတာ္က လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္တာကို အစိုးရက တားဆီးနိုင္ ၿခင္း မရွိေပမယ့္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအဝင္ နိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ မႈကို မလုပ္သင့္ဘူးလို႔ သတိေပးေျပာဆိုမႈလုပ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျပႆနာႀကီးထြားလာတာလို႔ သူကရႈျမင္ ပါတယ္။

“စစ္တပ္ရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို သူ႔အေနနဲ႔ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္လို႔မရဘူး။ ဒီအေျခခံဥပေဒ ႀကီး ကလည္း အာဏာမရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔လို႔ေပါ့ေနာ္၊ ဒါေပမဲ့ သူတို႔က ဘာလုပ္ရမလဲဆိုရင္ လက္ရွိ အစိုးရက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအဝင္ နိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကေန စစ္တပ္ကို သတိေပးတာေလး ေတာ့ လုပ္သင့္ တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ မလုပ္သင့္ဘူး၊ ဒါမ်ိဳးေတြ မျဖစ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ သ တိေပးမႈေတြ ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့အခါက်ေတာ့ ျပႆနာက ပိုၿပီးႀကီးထြားလာတာ”

ဒီအမႈအတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြဘက္က လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ေပးမယ့္ ေရွ႕ေနက ကုလသမဂၢရဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ ရာ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ေဟာင္း မစၥတာ ကင္တားနား ျဖစ္ၿပီး တရားစြဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္း အရာမွာ ရိုဟင္ဂ်ာျဖစ္တည္မႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းဆိုတာလည္း ပါဝင္ေနပါတယ္။

အခုလို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လွိုင္ အပါအဝင္ နိုင္ငံထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ ေတြ တရားစြဲခံရမႈအေပၚ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ NLD ပါတီ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေဒါက္တာမ်ိဳးညြန႔္ ကေတာ့ နိုင္ငံတခုရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိပါးတာျဖစ္လို႔ လိုက္နာမွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ RFA ကို ေျပာ ပါတယ္။

“ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းအေရးအခင္းမွာ သာမန္ေသြးရိုးသားရိုး မ ဟုတ္ဘဲနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာျပည္အတြင္းကေန ထြက္ခြာ သြား တဲ့လူေတြကို တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အလိုအေလၽွာက္ အသိ အမွတ္ ၿပဳခြင့္ရဖို႔အတြက္ နိုင္ငံတကာနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ေနတဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္တစ္ခုလို႔ ျမင္မိပါတယ္ခင္ဗ်။ နိုင္ငံတစ္ခုရဲ့ အခ်ဳပ္ အျခာအာဏာကို ထိပါးၿပီးေတာ့ ေတာင္းဆိုမႈေတြဆိုရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လိုက္နာလုပ္ ေဆာင္နိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး”

ဒါ့အျပင္ ဒီတရားစြဲဆိုမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခိုင္လုံတဲ့ အေထာက္ အထားေတြအေပၚ မူတည္ၿပီး စြဲဆိုတာျဖစ္သလို လက္ရွိအစိုးရ အေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းအေရးအတြက္ လုံေလာက္တဲ့ စုံစမ္းစစ္ေ ဆးမႈေတြ၊အေရးယူမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ဆို တာကို သိသာျမင္သာေအာင္ ထုတ္ျပန္ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ေဒါက္တာမ်ိဳးညြန႔္က ေျပာပါ တယ္။

လူ႔အခြင့္ေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ HRW အာရွေရးရာဆိုင္ရာ လက္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမႉး Phil Robertson က “ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ ႀကီးမားတဲ့ကိစၥကေတာ့ သူဟာ ရိုဟင္ဂ်ာလူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳး ေဖာက္မႈေတြကို ဖုံးဖိရာမွာ ပါဝင္ ခဲ့ျခင္း ရွိ၊ မရွိဆိုတာပါပဲ။ အာဂ်င္တီးနားမွာ တရားစြဲဆိုလိုက္တာက အင္မ တင္ေကာင္းမြန္တဲ့ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္တဲ့ဟာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔လုံျခဳံ ေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြက စြပ္စြဲခံ ထားရတဲ့အခ်က္ေတြကို ခ်က္က်လက္က် ျပန္လည္ေျဖရွင္းရမွာျဖစ္လို႔ပါပဲ။”

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ တရား႐ုံးမွာရင္ဆိုင္ဖို႔ ျငင္းဆိုရင္ ဘာဆက္ျဖစ္မလဲလို႔ HRW ကို ေမးတဲ့အခါ Phil Robertson က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို တရား႐ုံးက ဆင့္မေခၚခင္မွာ ၾကားမွာ အဆင့္ေတြအမ်ားႀကီး ရွိဦးမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ဥပေဒေၾကာင္းဆိုင္ရာ မေသခ်ာမႈေတြလည္း ရွိေနဦးမွာျဖစ္ေၾကာင္း သုံးသပ္ပါတယ္။ အာဂ်င္ တီးနားမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ နိုင္ငံတကာစီရင္ပိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ အမႈေတြကို အျငင္းပြားေနၾကတာရွိေၾကာင္း နဲ႔ အမႈကို အာဂ်င္တီးနားဘက္က ဘယ္လိုအေနအထားနဲ႔ လက္ခံမလဲဆိုတာ မရွင္းလင္းေၾကာင္း ေျပာပါ တယ္။

တကယ္လို႔တရား႐ုံးက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ဆင့္ေခၚခဲ့မယ္ဆိုရင္ သူ႔အေနနဲ႔ဖုန္းကြယ္စရာ အျပစ္ မရွိေၾကာင္းကို သက္ေသျပဖို႔ တရား႐ုံးနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း Phil Robertson က ေျပာပါတယ္။

NLD ပါတီဘက္က ေျပာဆိုတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး Phil Roberston ကေတာ့ အျမဲတမ္းလိုလိုပဲ NLD က ေျပာ ခြင့္ ရေတြဟာ ကိုယ္က ဘာကိုေျပာေနမွန္းေတာင္ မသဲကြဲၾကဘူးလို႔ ေဝဖန္ပါတယ္။

“အထင္ကရ ပါတီတစ္ခုမွာ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈအားနည္းၿပီး ေရာက္ တတ္ရာရာ ေျပာဆိုတတ္တဲ့သူေတြကို ဆက္ၿပီး သုံးေနတာက အေတာ္ေလးစိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ။” လို႔ Phil Robertson က ေျပာပါတယ္။

နိုင္ငံတကာ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ဆိုတာ ဥပေဒသီအိုရီအရ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္းစီအေပၚ မူတည္ေၾကာင္း၊ ဥပမာအားျဖင့္ ျပင္းထန္ တဲ့ ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္ဖို႔အတြက္ အမိန႔္ေပးခဲ့တဲ့ တပ္မေတာ္၊ ျပည္ ထဲေရး၊ ဒါမွမဟုတ္ အရပ္ဖက္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ အထူးသျဖင့္ ရာဇ ဝတ္မႈေတြကို ဖုံးဖိရာမွာပါဝင္ခဲ့သူေတြကို ပစ္မွတ္ထားစြဲဆို တာျဖစ္ ေၾကာင္း HRW လက္ေထာက္ ညႊန္ၾကားေရးမႉး က ရွင္းျပပါတယ္။

“ဒါေၾကာင့္ အာဂ်င္တီးနဲ႔ ျမန္မာႏွစ္နိုင္ငံအၾကားျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အခ်ဳပ္အျခာကိစၥတစ္ခုမဟုတ္ပါဘူး။ လူသား မ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ၊ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို ဘယ္နိုင္ငံကမဆို တရားဝင္ ဆန႔္ က်င္လို႔ရတဲ့အေၾကာင္းျဖစ္ၿပီးေတာ့၊ က်ဴးလြန္သူေတြကို တာဝန္ယူမႈရွိလာေရး ေဆာင္ရြက္နိုင္ပါတယ္။ ျမန္ မာနိုင္ငံက အဲဒီလိုရာဇဝတ္မႈေတြကို ေရွာင္လႊဲဖို႔ နိုင္ငံ့အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိပါးတယ္ဆိုတဲ့ ေစာဒက တစ္ခုတည္းတဲ့ သက္ေသထူလို႔မရပါဘူး။” လို႔ Phil Robertson က ေျပာပါတယ္။

တပ္မေတာ္သတင္းမွန္ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕ ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္း က“ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေတာ့ နိုင္ငံတစ္နိုင္ရဲ့ ဂုဏ္ သိ ကၡာအရ၊ တပ္မေတာ္ရဲ့ ဂုဏ္သိကၡာအရေရာ ဒီေပၚေတြ မွာေတာ့ ထိ ပါးမႈရွိတယ္လို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။”

ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနကို RFA က ဆက္ သြယ္ေမးျမန္းခဲ့ေပမယ့္ ျပန္လည္ေျဖၾကားတာ မရွိခဲ့ပါဘူ။

Fortify Rights အဖြဲ႕က နစ္ကီဒိုင္းမြန္းကေတာ့ အခုလို တရားစြဲ ဆိုခံရတာက နိုင္ငံရဲ့ပုံရိပ္ကိုထိခိုက္ေစတဲ့အျပင္  နိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ ေတြအေနနဲ႔ အေျမႇာ္အျမင္ရွိရွိနဲ႔ ကိုင္တြယ္ဖို႔ လိုအပ္သလို ကိုင္တြယ္ မႈ  အားနည္းခဲ့မယ္ဆိုရင္ နိုင္ငံရဲ့ဖြံ့ၿဖိဳး မႈေတြ၊ ဒီမိုကေရစီတိုးတက္ မႈေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေတြအေပၚ ရိုက္ခတ္ ၿပီး အ ခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီး ျဖစ္လာနိုင္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

အစၥလမ္မစ္နိုင္ငံ ၅၇ နိုင္ငံရဲ့ ေထာက္ခံခ်က္နဲ႔ ဂမ္ဘီယာနိုင္ငံက ဦးေဆာင္ၿပီးေတာ့ ၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ရခိုင္ ေၿမာက္ပိုင္း ျပႆနာကို လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္း ျမန္မာကိုအေရးယူဖို႔ နယ္သာလန္နိုင္ငံ The Hague ၿမိဳ႕က နိုင္ငံတကာခုံ႐ုံး ICJ မွာ တရားစြဲတင္ထားပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/program_2/why-nobel-prize-winner-dassk-sued-in-argentine-11142019081941.html