ျမန္မာ - အမ်ိုးသမီးနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား ‘သတို့ သမီးမ်ား’ အျဖစ္ တရုတ္နိုင္ငံသို့ လူကုန္ကူးျခင္း

HUMAN RIGHTS WATCH

၂၀၁၉ မတ္လ (၂၁)ရက္

အစိုးရ၏ အေရးယူရန္ပ်က္ကြက္မႈ၊ ပဋိပကၡ၊ တရုတ္နိုင္ငံ၏ အမ်ိုးသားမ်ားနွင့္အမ်ိုးသမီးမ်ားအၾကား ကြာဟ ခ်က္တို့မွ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကြ်န္ျပဳၿခင္းကို မီးေလာင္ရာေလပင့္ေပးေနသည္။




ျမန္မာနိုင္ငံ နွင့္ တရုတ္နိုင္ငံ အစိုးရမ်ားသည္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသူ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား တရုတ္နိုင္ငံရွိမိသားစုမ်ားထံ သတို့သမီးမ်ားအျဖစ္ လူကုန္ကူးျခင္းကို ရပ္တန့္ရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္ဟု လူ့ အခြင့္အေရး ေစာင့္ျကည့္ေရးအဖြဲ့မွ ယေန့ထုတ္ျပန္သည့္အစီရင္ခံစာ၌ ေျပာဆိုခဲ့သည္။



(ရန္ကုန္၊) – ျမန္မာနိုင္ငံ နွင့္ တရုတ္နိုင္ငံ အစိုးရမ်ားသည္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသူ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းက
ေလး မ်ားအား တရုတ္နိုင္ငံရွိမိသားစုမ်ားထံ သတို့သမီးမ်ားအျဖစ္ လူကုန္ကူးျခင္းကို ရပ္တန့္ရန္ ပ်က္ကြက္ ခဲ့သည္ဟု လူ့အခြင့္အေရး ေစာင့္ျကည့္ေရးအဖြဲ့မွ ယေန့ထုတ္ျပန္သည့္အစီရင္ခံစာ၌ ေျပာဆိုခဲ့သည္။

စာ မ်က္နွာ၌ပါရွိသည့္ (“ငါတို့ကို ကေလးတစ္ေယာက္ေမြးေပးရင္ မင္းကိုလွြတ္ေပးမယ္” - ကခ်င္ အမ်ိုး သ မီး မ်ားအား “ဇနီးမယားမ်ား” အျဖစ္ေရာင္းစားရန္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ တရုတ္နိုင္ငံသို့ လူကုန္ကူးျခင္း) “‘Give Us a Baby and We’ll Let You Go’: Trafficking of Kachin ‘Brides’ from Myanmar to China,” အစီရင္ခံစာ တြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္နွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းတို့မွ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား လိင္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ကြ်န္မ်ားအျဖစ္ လူကုန္ကူးသူမ်ားက ေရာင္းစားေနျခင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။

လူကုန္ကူးခံခဲ့ရသူမ်ားက ၄င္းတို့၏မိသားစုဝင္မ်ားအပါအဝင္ ၄င္းတို့စိတ္ခ်ရသူမ်ားက တရုတ္နိုင္ငံ၌ အ လုပ္ အကိုင္ရမည္ဟု ကတိေပးခဲ့ၾကေသာ္လည္း ၄င္းတို့အား တရုတ္မိသားစုမ်ားထံ အေမရိကန္ေဒၚလာ
$ ၃၀ဝ၀ မွ $ ၁၃၀ဝ၀ နွင့္ ညီမွ်ေသာေငြျဖင့္ ေရာင္းစားခဲ့ျကေျကာင္း ေျပာသည္။ တရုတ္နိုင္ငံတြင္ ၄င္း တို့ အား ပံုမွန္အားျဖင့္ အခန္း တစ္ခန္းတြင္ ေသာ့ခတ္ထား၍ ၄င္းတို့ကိုယ္ဝန္ရွိေစရန္ မုဒိမ္းက်င့္ခံခဲ့ၾကရ၏။

“မသမာေသာ လူကုန္ကူးသူမ်ားက ကခ်င္အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား ဖမ္းဆီး၍ ေျပာ၍ မထြက္ နိုင္ေသာ ညွဉ္းပန္းနွိပ္စက္မႈမ်ား ျပုလုပ္ေသာသူမ်ားထံ ေရာင္းခ်ေနစဉ္ ျမန္မာနွင့္ တရုတ္အာဏာပိုင္မ်ားက မ်က္နွာလွြဲေနျကသည္” ဟုလည္းေကာင္း၊ “အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းမ်ားနွင့္ အေျခခံ အခြင့္အေရး မ်ား နည္းပါးမႈတို့ေၾကာင့္ ဤအမ်ိုးသမီးမ်ားမွာ နယ္စပ္တစ္ဘက္တစ္ခ်က္ရွိ ဥပေဒၾကီးၾကပ္သူမ်ားကို ေၾကာက္ ရြံ့ရန္ အေၾကာင္းရင္း နည္းပါးသည့္ လူကုန္ကူးသူမ်ား၏ သားေကာင္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ျကရသည္။” ဟု လည္းေကာင္း၊ လူ့အခြင့္အေရး ေစာင့္ျကည့္ေရးအဖြဲ့အစည္း၊ အမ်ိုးသမီးမ်ား အခြင့္အေရး ယာယီ ပူးတြဲညွြန္ ၾကားေရးမႉးနွင့္ ဤအစီရင္ခံစာ ေရးသားသူ (ဟယ္သာဘား) Heather Barr ကေျပာ၏။ဤအစီရင္ခံစာကို အ ဓိကအားျဖင့္ လူကုန္ကူးခံခဲ့ရသူ ၃၇ ဦးအျပင္ ဒုကၡခံခဲ့ရသူမ်ား၏ မိသားစု ၃ စု၊ ျမန္မာနိုင္ငံ အစိုးရ အရာရွိ မ်ား၊ ရဲတပ္ဖြဲ့နွင့္ ေဒသနၱရအဖြဲ့မ်ားအျပင္ အျခားသူမ်ားနွင့္ ေတြ့ဆံုေမးျမန္းမႈမ်ားအေပၚ အေျခခံထား ပါ သည္။

အသက္ ၁၆ နွစ္အရြယ္တြင္ သူမ၏ ေယာက္မျဖစ္သူ၏ ေရာင္းစားခံခဲ့ရေသာ ကခ်င္အမ်ိုးသမီးတစ္ ဦးေျပာ သည္မွာ -“ဒီမိသားစုက ကြ်န္မကို အခန္းတစ္ခုထဲေခၚသြားတယ္။ အဲဒီအခန္းထဲမွာ ကြ်န္မကို ထပ္ျပီး ျကိုး နဲ့တုပ္ထားျကျပန္တယ္။ …တံခါးကိုေသာ့ခတ္လိုက္တယ္—တစ္လ၊ နွစ္လေလာက္။… အစာစားခ်ိန္ေရာက္ တဲ့အခါ အစာပို့ေပးတယ္။ ကြ်န္မက ငိုေနတာပဲ။ . . . တရုတ္က ကြ်န္မကို အစာယူလာတိုင္း မုဒိမ္းက်င့္ တယ္။” တရုတ္မိသားစုမ်ားသည္ "သတို့သမီး"နွင့္စာလွ်င္ ကေလးအေပၚ ပို၍စိတ္ဝင္စားေလ့ရွိသည္ဟု ဒုကၡေက်ာ္လွြားခဲ့သူမ်ားက ေျပာ၏။ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ား ကေလးေမြးဖြားျပီးသည္နွင့္ တစ္ခါ တစ္ရံတြင္ ၄င္းတို့ကို ဖမ္းဆီးထားသူမ်ားထံမွ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္နိုင္ျကေသာ္လည္း သာမန္အားျဖင့္ ၄င္းတို့၏ကေလးကို ေနာင္ျပန္ေတြ့ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ သိပ္မရွိဘဲ ဆံုးရံႈးလ်က္ ထားခဲ့ျကရ၏။ ျမန္မာနိုင္ငံ ျပန္ေရာက္သည့္အခါ ဤဒုကၡေက်ာ္လွြားခဲ့ၾကသူမ်ားသည္ ၄င္းတို့၏ ဘဝမ်ားကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ ရန္ ျကိုးပမ္းစဉ္ စိတ္ဒဏ္ရာမ်ား၊ အသေရဖ်က္မႈမ်ားနွင့္ ရုန္းကန္ျကရသည္။ လူကုန္ကူးခံခဲ့ရသူမ်ားအတြက္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား အနည္းငယ္သာရွိ၍ အပူတျပင္းလိုအပ္သည့္ အေထာက္အပံ့မ်ား ေပးနိုင္ေသာ အဖြဲ့အ စည္း အနည္းငယ္မွာလည္း ဒုကၡေက်ာ္လွြားခဲ့ရသူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးနိုင္ျခင္း မရွိျက ေပ။ေတြ့ဆံုေမးျမန္းခဲ့သည့္ လူကုန္ကူးမႈေက်ာ္လွြားခဲ့သူအမ်ားအျပားမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္နွင့္ ရွမ္းျပည္ နယ္ ေၿမာက္ပိုင္း တိုက္ပြဲမ်ားေျကာင့္ ျပည္တြင္းအိုးအိမ္စြန့္ခြာခဲ့ရကာ စခန္းမ်ားတြင္ ဆိုးရြားေသာဘဝမ်ားနွင့္ ရင္ဆိုင္ရသည့္ လူ တစ္သိန္းေက်ာ္တြင္ ပါဝင္သည္။ ထိုစခန္းအခ်ို့သည္ အတိုက္အခံ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္
ေရး အဖြဲ့အစည္း ထိန္းခ်ုပ္မႈ ေအာက္တြင္ ရွိေနျပီး ျမန္မာအစိုးရသည္ ထိုစခန္းမ်ားသို့ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အေထာက္အပံ့ အမ်ားအျပားကို ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။ အမ်ိုးသားမ်ားသည္ ပဋိပကၡတြင္ ပါဝင္ေနစဉ္ အမ်ိုးသမီး မ်ားအေနျဖင့္ ၄င္းတို့၏မိသားစုမ်ားအတြက္ တစ္ဦးတည္းေသာဝင္ေငြရွာသူမ်ား ျဖစ္ေလ့ရွိျကသည္။

 ထို့ေျကာင့္ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားမွာ တရုတ္နိုင္ငံ၏ ယခင္က “တစ္အိမ္ေထာင္ ကေလး တစ္ ေယာက္မူဝါဒ” ေျကာင့္ အမ်ိုးသားနွင့္ အမ်ိုးသမီးဦးေရ မညီမွ်မႈရွိ၍ သားျဖစ္သူမ်ားအတြက္ သတို့သမီးမ်ား ရွာေဖြရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနေသာ တရုတ္မိသားစုမ်ားထံ ၄င္းတို့ကို ေရာင္းခ်ေသာ လူကုန္ကူးသူမ်ား၏ အနၱရာယ္နွင့္ အလြယ္တကူ ျကံုျကရသည္။တရုတ္လူဦးေရ၌ အမ်ိုးသမီးရာခိုင္နႈန္းမွာ ၁၉၈၇ ခုနွစ္က တည္း က တစိုက္မတ္မတ္ က်ဆင္းလာခဲ့ျပီး အသက္ ၁၅ နွစ္မွ ၂၉ နွစ္အျကား အမ်ိုးသားဦးေရနွင့္ အမ်ိုးသမီးဦးေရ ကြာျခားမႈမွာ တိုး၍လာေနသည္။ ၁၉၇၉ ခုနွစ္မွ ၂၀၁၅ အထိ တရုတ္နိုင္ငံတြင္ ထားရွိခဲ့ေသာ “တစ္အိမ္ ေထာင္ ကေလးတစ္ေယာက္ မူဝါဒ”နွင့္ အမ်ိုးသမီးမ်ား၏ မ်ိုးပြားမႈဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္မ်ားအေပၚ တရုတ္နိုင္ငံ၏ ဆက္လက္ ကန့္သတ္မႈမ်ားေျကာင့္ သားေယာက်ာ္းေလးမ်ားကို ပိုမိုလိုလားမႈ ပို၍ ဆိုးရြားလာျခင္းေျကာင့္ ယေန့ အသက္ရွင္ေနသင့္ေသာ္လည္း “ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ အမ်ိုးသမီးမ်ား” သန္း ၃၀ မွ သန္း ၄၀ အထိရွိ သည္ဟု သုေတသီမ်ားက ခန့္မွန္းသည္။အခ်ို့မိသားစုမ်ားသည္ အိမ္ေထာင္ျပုနိုင္သည့္အမ်ိုးသမီးမ်ား နည္း ပါး ၿခင္းကို လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား ဝယ္ယူျခင္းျဖင့္ ေျဖရွင္းျကသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံမွ တရုတ္နိုင္ငံသို့ သတို့သမီးမ်ားအျဖစ္ လူကုန္ကူး ခံေနရသည့္ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလး မ်ားဦးေရကို ခန့္မွန္းရန္ ခက္ခဲေသာ္လည္း ၂၀၁၇ ခုနွစ္တြင္ ၂၂၆ ဦးရွိေျကာင္း ျမန္မာအစိုးရက အစီရင္ခံ ခဲ့သည္။ ဤကိစၥနွင့္ပတ္သက္၍ ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက အေရအတြက္အစစ္အမွန္မွာ ဤထက္ မ်ားစြာ ပိုမိုျမင့္ မားနိုင္ေျကာင္း လူ့အခြင့္အေရး ေစာင့္ျကည့္ေရးအဖြဲ့အား ေျပာျပခဲ့သည္။

ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး အဖြဲ့အစည္းမွ အရာရွိမ်ား အပါဝင္ တရုတ္နိုင္ငံနွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ ဥပေဒျကီးျကပ္
ေရး အရာရွိမ်ားသည္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုးသမီးနွင့္မိန္းကေလးမ်ားကို ျပန္လည္ရရွိေရးအတြက္ အ နည္း ငယ္သာ ျကိုးပမ္းခဲ့ျကေျကာင္း လူ့အခြင့္အေရး ေစာင့္ျကည့္ေရးအဖြဲ့မွ ေတြ့ရွိခဲ့ရသည္။ ရဲထံမွအကူ အ ညီေတာင္းသည့္ မိသားစုမ်ားကို ရဲမွ ျကိမ္ဖန္မ်ားစြာ နွင္လွြတ္ခဲ့ျကျပီး ရဲအား အေရးယူေဆာင္ ရြက္ေစလို ပါက ပိုက္ဆံေပးရမည္ျဖစ္ေျကာင္း ေျပာေလ့ရွိျကသည္။ အမ်ိုးသမီးနွင့္မိန္းကေလးမ်ားက ထြက္ေျပး လြတ္ ေၿမာက္၍ တရုတ္ရဲထံ ေျပးသြားေသာအခါ ရာဇဝတ္မႈ က်ူးလြန္ခံရသူမ်ားအျဖစ္ ဆက္ဆံမည့္အစား လူဝင္ မႈျကီးျကပ္ေရး ခ်ိုးေဖာက္မႈမ်ားျဖင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ေထာင္ခ်ခံရသည္။“ျမန္မာနွင့္ တရုတ္နိုင္ငံ အစိုးရမ်ား နွင့္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး အဖြဲ့အစည္းတို့သည္ လူကုန္ကူးမႈတားဆီးေရး၊ ဒုကၡခံရသူမ်ားကို ျပန္လည္ရ ယူေရးနွင့္ ကူညီေရး၊ လူကုန္ကူးသူမ်ားကို အေရးယူေရးတို့ကို ပိုမိုေဆာင္ရြက္သင့္သည္။” “အလႉရွင္မ်ားနွင့္ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ့အစည္းမ်ားသည္ အစိုးရမ်ားမွ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိသည့္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုးသမီး မ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ားကို ကယ္ဆယ္ျပီး ゞင္းတို့ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးတြင္ ကူညီသည့္ ခဲယဉ္းေသာ အ လုပ္ကို လုပ္ေနေသာ ေဒသခံအဖြဲ့မ်ားကို ကူညီသင့္သည္။” ဟု ဘားက ေျပာသည္။(“ငါတို့ကို ကေလးတစ္ ေယာက္ေမြးေပးရင္ မင္းကိုလွြတ္ေပးမယ္” - ကခ်င္အမ်ိုးသမီးမ်ားအား “ဇနီးမယားမ်ား” အျဖစ္ေရာင္းစား  ရန္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ တရုတ္နိုင္ငံသို့ လူကုန္ကူးျခင္း) “‘Give Us a Baby and We’ll Let You Go’: Trafficking of Kachin ‘Brides’ from Myanmar to China” ကို ေအာက္ပါေနရာတြင္ ရယူနိုင္ပါသည္-

https://www.hrw.org/node/328122

ေရြးခ်ယ္ထားေသာ ကိုးကားခ်က္မ်ား။

ၿမန္မာနိုင္ငံ လက္နက္ကိုင္ ပဋိ ပကၡနွင့္ လူကုန္ကူးျခင္း

“၂၀၁၁ ခုနွစ္မွာ ရုတ္တရက္ တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားေရာ။ ကြ်န္မတို့ ထြက္ေျပးျပီး ကိုယ့္အ သက္အတြက္ ကိုယ္ လြတ္ ရုန္းခဲ့ရတယ္။ အရင္က ကြ်န္မတို့ ခဏပဲသြားတာ …ျမန္မာစစ္တပ္ ပစ္ခတ္တာ ရပ္ရင္ ျပန္နိုင္ျပီလို့ ထင္ခဲ့တာ။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေတာ့မွ မျပန္နိုင္ခဲ့ဘူး– ဒါနဲ့ နယ္စပ္ေဒသကို တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းခဲ့ရတယ္၊ ျမန္မာစစ္တပ္က အရပ္သားေတြကို ပစ္မွတ္ထားလို့ေလ။ …အဲဒီေနာက္မွာ တရုတ္လူ ကုန္ကူးသမားေတြ က အရပ္သားေတြကို နားခ်ဖို့ စေရာက္လာျကတယ္။ … [အမ်ိုးသမီးငယ္ေတြက] သူတို့ မိသားစုအတြက္နဲ့ သူတို့ရဲ့ ေမာင္ေလးေတြ၊ ညီမေလးေတြအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ဘာမဆို စြန့္စားမယ္လို့ သေဘာထားခဲ့ျကတယ္။” – သူမကိုယ္တိုင္ အိုးအိမ္စြန့္ခြာခဲ့ရေသာ ကခ်င္အမ်ိုးသမီး မ်ားအ သင္း ဝန္ထမ္း တစ္ဦး။၂၀၁၈ ဇန္နဝါရီလတြင္ တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ေမးျမန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

တရုတ္ျပည္၌ အလုပ္အကိုင္မက္လံုး

“မိသားစုထဲမွာ ကြ်န္မက ဝင္ေငြရွာတဲ့သူ - ကြ်န္မအေမကို ေစာင့္ ေရွာက္ ျကည့္ရႈခဲ့ရတယ္။ ဒီေတာ့ IDP စခန္းမွာ ေနဖို့က – ေနရာသိပ္က်ဉ္းလြန္းျပီး အရာရာခက္ခဲတယ္။ ဒီေတာ့ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က “တရုတ္ျပည္မွာ အလုပ္အကိုင္ေပါျပီး လစာလည္းေကာင္းတယ္။ လတိုင္း ယြမ္ ၄၀ဝ၀ က ၅၀ဝ၀ အထိ [US$၆၄၀ က $၈၀ဝ] ရနိုင္တယ္” လို့ေျပာတယ္ – ၂၀၁၃ ခုနွစ္ အ သက္ ၂၇ အရြယ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသူ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဧျပီလ။

လူကုန္ကူးသူမ်ားက ပစ္မွတ္ထားျခင္း

“ပြဲစားက ကြ်န္မအေဒၚပါ။ သူနားခ်ခဲ့တာေလ။” – အသက္ ၁၇ နွစ္၊ ၁၈ နွစ္အရြယ္တြင္ လူ ကုန္ကူးခံခဲ့ရသူ။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလ။

“ျမန္မာပြဲစားက သူတို့ကို တရုတ္ပြဲစားဆီေပး တယ္။ တရုတ္ပြဲစားက ေနစရာ၊ စားစရာေပးျပီး တရုတ္တစ္ ေယာက္ကို ျပျပီး [သူက] ဘယ္ေလာက္ေခ်ာလဲအေပၚ မူ တည္ျပီး ပိုက္ဆံေပးတယ္။ [သူတို့က] ယြမ္ တစ္ သိန္း [$၁၅၉၀ဝ] ဒါမွမဟုတ္ ခုနစ္ေသာင္း ဒါမွမဟုတ္ ငါးေသာင္း၊ သံုးေသာင္း၊ နွစ္ေသာင္း - ဘယ္ေလာက္ ေခ်ာလဲေပၚ မူတည္တယ္။ ေက်ာက္စိမ္း ေရာင္းသလိုပဲ - ေက်ာက္စိမ္းက အရည္အေသြးေကာင္းရင္ ေဈး
ေခၚ ၿပီး ပြဲစားတစ္ေယာက္က ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ေရာင္းတယ္။ မိန္းကေလးေတြလည္း ဒီလိုပဲ၊ ပြဲစား တစ္ေယာက္က ေနာက္တစ္ေယာက္ကို ေရာင္းခံရ တာ ပဲ။” – လူကုန္ကူးမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ေဆာင္ ခဲ့ သည့္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ့အစည္း အရာရွိ။ ျမစ္ျကီး နား၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။

လူကုန္ကူးခံရသည့္ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ မိန္းကေလးမ်ား၏ ခရီးလမ္း

“အဲဒီမွာ တစ္ပတ္ျကာျပီးေတာ့ ကြ်န္မ သတိလစ္သြားတယ္။ သူတို့ ေဆးလား၊ ဘာလားမသိဘူး၊ တစ္ခုခု တိုက္ လိုက္ တယ္ ထင္တယ္။ ဘာျဖစ္လဲ မမွတ္မိဘူး။ နိုးလာေတာ့ ရထားသံျကားျပီး ကြ်န္မ ရထားေပၚ ေရာက္ေနမွန္း သိလိုက္တယ္။ ဘယ္နွစ္ရက္ သတိလစ္သြားလဲ၊ ရထားေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ျကာျပီ လဲဆို တာ မသိ လိုက္ ဘူး။ တရုတ္စာေတြပဲ ေတြ့တယ္။ ကြ်န္မက မဖတ္တတ္ဘူး။ ဗမာစာလံုးေတြ လံုးဝမပါဘူး။ ကြ်န္မလည္း စငိုေတာ့တာပဲ။ အမ်ိုးသမီးတစ္ေယာက္ ေတြ့တယ္။ ပြဲစားျဖစ္နိုင္တယ္ – ကြ်န္မကို ရထားေပၚ ခၚလာတဲ့လူ ဘယ္သူဘယ္ဝါဆိုတာကို တစ္ခါမွ မေတြ့လိုက္ဘူး။ သူက ကြ်န္မရဲ့မ်က္နွာကို ဆြဲဆိတ္တယ္။ သူက ရွမ္း တရုတ္ အမ်ိုးသမီး။…ကြ်န္မတို့ ေဟာ္တယ္တစ္ခုမွာ တည္းျကတယ္။ ကြ်န္မတို့ေရာက္ေတာ့ အဲ ဒီ ရွမ္း တရုတ္အမ်ိုးသမီးက အျပင္ကေန တံခါးေသာ့ခတ္လိုက္ျပီး ထြက္မေျပးဖို့ သတိေပးတယ္။ ထြက္ေျပး ရင္ လက္ေတြ၊ ေျခေတြ ျဖတ္ပစ္လိုက္မယ္လို့ေျပာတယ္။” – တစ္လလွ်င္ က်ပ္ငါးေသာင္း ($၃၈) ေပးသည့္ နယ္စပ္အနီး အထည္ဆိုင္တြင္ အလုပ္လုပ္ရန္ သူမ၏ဝမ္းကြဲနွင့္အတူ လက္ခံခဲ့ျပီးေနာက္ အသက္ ၁၄ နွစ္ အရြယ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသူ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား။ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇြန္လ။

“တစ္ခါတစ္ေလ အစာေကြ်းတယ္၊ အျမဲတမ္းေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သံုးရက္ျကာေတာ့ ေယာက်ာ္းေတြကို ျခံ ထဲေခၚလာတယ္။ ျခံစည္းရိုးအျမင့္ျကီးရွိေတာ့ ျခံဝင္းထဲမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲဆိုတာ ဘယ္သူမွ မျမင္နိုင္ ဘူး။ အခန္းအျပင္မွာ သူတို့က ကြ်န္မကို ေယာက်ာ္း ၁၀ ေယာက္ျပတယ္။ အဲဒီတုန္းက မနက္ ၇ နာရီ။  သူ တို့က ကြ်န္မကို ကြ်န္မရဲ့ကေလးနဲ့ ခြဲလိုက္ျပီး အဲဒီေယာက်ာ္းေတြကို ျပတယ္။ နဂိုပြဲစားကေတာ့ ျပန္သြားျပီ၊ ဒုတိယပြဲစားကလာျပီး အဲဒီေယာက်ာ္းေတြကို ျပျပီး ဘယ္တစ္ေယာက္ျကိုက္လဲလို့ ေမးတယ္။ တစ္ေယာက္ မွ မျကိုက္ဖူးလို့ေျပာေတာ့ ပြဲစားက ကြ်န္မကို ပါးခ်တယ္။ အဲဒီလို နွစ္ရက္ သံုးရက္ေလာက္ ဆက္ျဖစ္ျပီး ကြ်န္မလည္း ဆက္ျငင္းခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ပြဲစားက ကြ်န္မကို မုဒိမ္းက်င့္တယ္။ ပြဲစားက စိတ္ ဆိုးသြား တယ္ - သူ့ကိုယ္သူ စိတ္ျငိမ္ေအာင္ ညညဆိုရင္ ကြ်န္မကို မုဒိမ္းက်င့္တယ္။ ျကမ္းျကမ္း မုဒိမ္း က်င့္တယ္။ ကြ်န္မ အကၤ်ီခြ်တ္တဲ့အခါဆိုရင္ ရိုက္တယ္။” – ၂ နွစ္အရြယ္ သားကေလးနွင့္အတူ အ သက္ ၃၆ နွစ္ အရြယ္ တြင္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ ဧျပီလ။

အက်ဥ္းခံဘဝ

“[ကြ်န္မကိုဝယ္တဲ့လူသံုးတဲ့စကားျပန္က ကြ်န္မကိုေျပာျပတယ္]- ‘ဒီမိသားစုက ေယာက်ာ္းေပးစားဖို့ မင္း ကိုဝယ္လိုက္ျပီ။ …[မင္း] အခု အိမ္ျပန္ဖို့ မလြယ္ေတာ့ဘူး။ ဒီမိသားစုက ဆြဲထားလိုက္ျပီ - ေယာက်ာ္း ယူ ရေတာ့မယ္၊ ဒီမွာ ရွိေနရမယ္၊ ဒီမွာေနရေတာ့မယ္။’” – အသက္ ၁၈ နွစ္အရြယ္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုး သမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ ဇူလိုက္လ။

“ေလးရက္ျကာေတာ့ ကြ်န္မတို့ ဖူဂန္ကိုေရာက္တယ္။ …ျပီးေတာ့ ကြ်န္မကို အခန္းထဲမွာ ေသာ့ခတ္ ထား တယ္။ တယ္လီဖုန္း ေပးမသံုးဘူး။ ကြ်န္မလည္း တစ္ပတ္ေလာက္ ငို တယ္။ ဘာမွမစားဘူး။ ဆုေတာင္းရံုပဲ ရွိတယ္။ အဲဒီေနာက္ေတာ့ ကြ်န္မမွာ ဘာမွ မတတ္နိုင္ေတာ့ဘူး ဆို တာသိလိုက္တယ္။ …အဲဒီမွာ ေလးနွစ္ ၾကာတယ္။” – အသက္ ၁၈ နွစ္အရြယ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အ မ်ိုး သမီး။ သမီးျဖစ္သူနွင့္အတူ လြတ္ ေၿမာက္ခဲ့ေသာ္လည္း သားျဖစ္သူကိုမူ မခ်န္ထားလိုဘဲ ခ်န္ထားခဲ့ရ၏။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဒီဇင္ ဘာ လ။

“ကြ်န္မကို ဘာလို့ရိုက္မွန္းမသိဘူး။ တစ္ေန့ေတာ့ ကြ်န္မကို အရမ္း ရိုက္တာပဲ။  အိမ္နီးခ်င္းကေတာင္ အိမ္ ကိုလာျပီး သူတို့ကို တားဖို့လုပ္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္းက အေမကို တား ေတာ့ သားက ကြ်န္မကို ရိုက္ျပန္ေရာ။ အိမ္နီးခ်င္းက သားကိုတားေတာ့ အေမက ကြ်န္မကိုရိုက္ေရာ။ …အရိုက္ခံရတိုင္း ဘာလုပ္ရမွန္းကို မသိ ဘူး။ နွာေခါင္းကေရာ ပါးစပ္ကပါ ေသြးေတြထြက္ေနတယ္။ …ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူတို့ကေတာ့ ရိုက္တာပဲ။” – ၂၀၁၁ ခုနွစ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသည့္ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇြန္လ။

“အဲဒီေယာက်ာ္းနဲ့ ကြ်န္မ ညတိုင္း လိင္ဆက္ဆံရတယ္။ ကြ်န္မ ျငင္းရင္ သူက ဓားေတြနဲ့ ျခိမ္းေျခာက္တယ္။ …ကြ်န္မ အိမ္အလုပ္ေတြ တအားလုပ္ရတယ္။ သူတို့အဝတ္အစားေတြ ေလွ်ာ္ရတယ္၊ သူတို့အတြက္ ခ်က္ ၿပုတ္ေပးရတယ္၊ သူ့မိဘေတြကို ေရခ်ိုးေပးရတယ္။” – ၂၀၁၃ ခုနွစ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရေသာ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ။

ကေလးမ်ားကို လိုအပ္ခ်က္

“ကြ်န္မကို အခန္းထဲမွာ တစ္နွစ္ ေသာ့ခတ္ထားတယ္။ …ကေလးမေမြးခင္တုန္းက အဲဒီမိသားစုက - အထူး သျဖင့္ ေယာကၡမျကီးက - ကြ်န္မအေပၚ အရမ္းဆိုးတာပဲ။ သူ့မ်က္နွာက ေဒါသထြက္ေနတယ္။ တစ္ခါတစ္ ေလ သူတို့ ကြ်န္မကို အစာမေကြ်းဘူး။ ဘာျဖစ္လို့လဲဆိုေတာ့ ကြ်န္မက အျမန္ဆံုး ကိုယ္ဝန္မရွိလို့ေလ။” – အသက္ ၃၀ အရြယ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသူ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ။

“အဲဒီတရုတ္အမ်ိုးသားက ကြ်န္မကို ကေလးရွိဖို့လိုမယ္လို့ေျပာတယ္။ ကြ်န္မက ကေလးမလိုခ်င္ဘူး လို့ ေၿပာတယ္။ သူက တစ္ခါ ျပန္တြန္းျပီး ကေလးယူခိုင္းတယ္။  ‘တရုတ္ျပည္က ဗမာမေလးေတြက ကေလး ေမြးျပီးရင္ အိမ္ျပန္တတ္ျကတယ္– မင္းလည္း ဒီလိုပဲ ေနမွာပါ။’ [လို့ သူကေျပာတယ္။] ဒီေတာ့ ကြ်န္မလည္း သူနဲ့ကေလးယူဖို့ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ ကေလးတစ္နွစ္ျပည့္ရင္ ကြ်န္မျပန္လို့ရမယ္လို့ အဲဒီတရုတ္အမ်ိုးသား က ေျပာတယ္။” – အသက္ ၂၀ အရြယ္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသူ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီနား၊ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ ဧျပီလ။

“ကြ်န္မ ကေလးေမြးတယ္။…တစ္နွစ္ျကာေတာ့ အဲဒီတရုတ္အမ်ိုးသားက ေရြးခ်ယ္ဖို့ေပးတယ္။ …အေတာ္ ေလး ညွိယူရတယ္၊ ဒါေပမဲ့ အိမ္ျပန္ခြင့္ရလိုက္တယ္။ ကေလးေတာ့ မပါဘူး။ အဲဒီမိသားစုဝင္ေတြက ကြ်န္မ ကို ဒီကေလး ထိန္းခြင့္မေပးဘူး—ေမြးရံုေမြးျပီး နို့တိုက္ရံုပဲ။ ကေလးကို နို့တိုက္—ျပီးရင္ ေယာကၡမျကီးက ကေလးကို ယူသြားျပီး ထိန္းတယ္။ ကြ်န္မကို အေမတစ္ေယာက္ အျဖစ္မခံဘူး။—ကေလးနွင့္မခြာနိုင္သျဖင့္
လြတ္ေျမာက္ျပီးမွ တရုတ္နိုင္ငံသို့ ျပန္သြားေသာ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီနား၊ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ ဧျပီလ။

ဥပေဒျကီးျကပ္မႈ အားနည္းျခင္း

“ကြ်န္မသမီးကို ဆံုးရံႈးလိုက္ရလို့ တကယ့္ကိုစိတ္ဓာတ္က်ျပီး တကယ့္ကို ဝမ္းနည္းတာပဲ။ ကြ်န္မတို့က ပိုက္ ဆံမရွိဘူး ဆိုေတာ့ သူ့ကိုဘယ္လိုရွာရမွန္းမသိဘူး။” – ျမန္မာ လူကုန္ကူးမႈတိုက္ဖ်က္ေရးရဲမ်ားမွ နွင္လွြတ္ လိုက္ေသာ လူကုန္ကူးခံရသည့္ အမ်ိုးသမီးတစ္ဦး၏ မိခင္။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၈ ဇန္နဝါရီလ။

“[ျမန္မာ] ရဲေတြဆီ ငါးခါေတာင္ ကြ်န္မတို့သြားတယ္။  သူတို့က ‘သူတို့ကို ရွာျကစို့။ ေတြ့ျပီဆိုရင္ ေျပာမယ္။’ လို့ အျမဲေျပာတယ္။ …ကြ်န္မတို့က ကိုယ္သိသေလာက္ ရဲကိုေျပာျပျပီးေပမဲ့ သူတို့က ဘာမွမေျပာဘူး၊ ဘာ မွ မေျဖရွင္းနိုင္ဘူး။” – လူကုန္ကူးခံရေသာအမ်ိုးသမီးတစ္ဦး၏မိခင္။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။

“[ျမန္မာနိုင္ငံမွာ] လူကုန္ကူးမႈတိုက္ဖ်က္ေရး ဥပေဒရွိေပမဲ့ လာဘ္စားတဲ့ျပႆနာေတြ ရွိေနတယ္။ ပြဲစား
ေတြ ဘယ္ေတာ့မွ အဖမ္းမခံရတာက လာဘ္ေပးျပီး အျမဲထြက္ေျပးနိုင္လို့ပဲ။ ရဲနဲ့တရားရံုးေတြနဲ့ နယ္ျခား ေစာင့္တပ္ေတြအားလံုးက လာဘ္စားေနျကတာ။” – ျမန္မာနိုင္ငံ လူကုန္ကူးမႈဆိုင္ရာ ကြ်မ္းက်င္သူ။ ရန္ ကုန္၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။

ဒုကၡေက်ာ္လွြားခဲ့သူမ်ားအေပၚ အသေရဖ်က္မႈ၊ ျကာရွည္စြဲက်န္ေနသည့္ စိတ္ဒုကၡ

“တခ်ို့က တရုတ္ျပည္ကထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ခဲ့ေပမဲ့ အိမ္မျပန္ရဲျကတာက ဒီအေျခအေနနဲ့ သူတို့ျဖစ္ခဲ့ တာေတြကို ရွက္လို့ပဲ။ …ကြ်န္မတို့ ကခ်င္လူမႈအဖြဲ့အစည္းမွာ အိမ္ေထာင္မျပုဘဲ ေနာက္တစ္ေယာက္နဲ့ အ တူတူေနတဲ့လူေတြ၊ အိမ္ေထာင္မျပုဘဲ လိင္ဆက္ဆံတဲ့လူေတြကို နွိမ္ျကတယ္။ ကြ်န္မတို့က အိမ္ျပန္လာ တာ့ ကိုယ့္အသိုင္းအဝိုင္းက ဝိုင္းနွိမ္ျကတယ္။ ကခ်င္အမ်ိုးသားတစ္ေယာက္နဲ့ အိမ္ေထာင္က်ေပမဲ့လည္း - ေနာင္မွာ သူ့ေဆြမ်ိုးေတြနဲ့ မိသားစုက တစ္သက္လံုး ကြ်န္မကို ျပစ္တင္ေဝဖန္ျပီး နွိမ္ျကမွာ။” – အသက္ ၄၆ နွစ္အရြယ္ေလာက္တြင္ လူကုန္ကူးခံရသူ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ ဇြန္လ။

“ကြ်န္မကိုယ္မွာ ဘာဒဏ္ရာမွ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကြ်န္မလက္မခံတဲ့အမ်ိုးသားတစ္ေယာက္က ကြ်န္မနဲ့ လိင္ ဆက္ဆံခဲ့ေတာ့ အဲဒါက ကြ်န္မဆီမွာ အျမဲက်န္ေနျပီး တကယ့္ကိုခက္ျပီး ကြ်န္မဘဝမွာ အျမဲ ထိခိုက္ သက္ ေရာက္မႈရွိေနတယ္။” – ၂၀၁၁ ခုနွစ္၌ လူကုန္ကူးခံရ၍ ေလးလျကာ ဖမ္းဆီးထားခံရေသာ အမ်ိုးသမီး။ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။

“ဒုကၡခံရသူအမ်ားစုက အရမ္းဆိုးရြားတဲ့အေျခအေနေတြနဲ့ ရင္ဆိုင္ရတယ္။ သူတို့က ျပန္လာျပီး ကြ်န္မတို့နဲ့ လံုးဝ မတူေတာ့ဘူး။ ေငးေန၊ စိုက္ျကည့္ေနတာပဲ။ …ျပန္လာတဲ့လူေတြက အျပင္သြားျပီး မ်က္နွာေတာင္ မျပရဲျကဘူး။ … [လူကုန္ကူးခံရလို့] သူတို့မွာ အျပစ္ရွိတယ္လို့ ခံစားေနျကတယ္။” – လိုင္ဇာမွ ကခ်င္အမ်ိုး သမီးမ်ားအသင္းမွ ဝန္ထမ္းတစ္ဦး၊ ျမစ္ျကီးနား၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။

ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား ကင္းမဲ့ျခင္း

“ဝန္ေဆာင္မႈေတြက လံုးဝကို မလံုေလာက္ဘူး။ [ျမန္မာနိုင္ငံ လူမႈဖူလံုေရးဌာနက] ေကာင္းပါတယ္ - လူ တိုင္း ျကိုက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို့မွာ တစ္ခုခုလုပ္ဖို့ အရင္းအျမစ္ မရွိျကဘူး။ သူတို့က ဘာမွမလုပ္နိုင္၊ မကိုင္ နိုင္တဲ့အထိ အရင္းအျမစ္ နည္းပါးေနျကတယ္။” – ျမန္မာနိုင္ငံအေျခစိုက္ နိုင္ငံျခား သံတမန္တစ္ဦး၊ ရန္ ကုန္၊ ၂၀၁၆ ခုနွစ္ ေမလ။

“သူတို့က နွစ္သိမ့္အျကံေပးမႈနဲ့ ေစာင့္ေရွာက္မႈ လိုတယ္  – ဒါေပမဲ့ ကြ်န္မတို့က အဲဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြကို မေပးနိုင္ခဲ့ဘူး။” – ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ကခ်င္အမ်ိုးသမီးမ်ားအသင္းမွ ဝန္ထမ္းတစ္ဦး၊ တယ္လီဖုန္းျဖင့္ ေမးျမန္းခဲ့သည္၊ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလ။


လင့္၊https://www.hrw.org/my/news/2019/03/21/328248