စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ စတင္ၿပီလို႔ ICC ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ေၾကညာ

လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ ( RFA ) 
ခက္မာ
2019-11-22

ICC နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံးရဲ့ စြဲခ်က္တင္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ Fatou Bensouda ကို ေတြ႕ရစဥ္
Photo: PETER DEJONG / POOL / AFP

                                      

သိန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ျမန္မာနိုင္ငံကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံဘက္ ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စတင္စုံစမ္းဖို႔ နိုင္ငံတကာ ရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး (ICC) က ခြင့္ျပဳလိုက္တဲ့အတြက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ စတင္ေတာ့ မွာျဖစ္ေၾကာင္း ICC ေရွ႕ေန ဖာတူး ဘင္ဆိုဒါ (Fatou Bensouda) က ေျပာလိုက္ပါတယ္။

အမွန္တရားကို ေဖာ္ထုတ္ဖို႔ လြတ္လပ္ၿပီး ဘက္လိုက္မႈကင္းတဲ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္း သြာ မယ္ လို႔လည္း မေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

ရခိုင္ျပည္နယ္က ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နိုင္ငံဘက္ အစုလိုက္ အျပဳံလိုက္ ထြက္ေျပးေအာင္ လုပ္ခဲ့ တယ္ ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္နဲ႔ အမႈကို စုံစမ္းခြင့္ျပဳဖို႔ ေရွ႕ေန Bensouda က ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာ ေလၽွာက္ထားခဲ့ တာကို ICC က ဒီတစ္ပတ္ထဲမွာပဲ ခြင့္ျပဳလိုက္ၿပီးေနာက္ စုံစမ္းမႈေတြစတင္ဖို႔ ေၾကညာလိုက္တာလည္း ျဖစ္ ပါတယ္။



ဒုကၡသည္ေတြ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံထဲကို ထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႔ ေနာက္ပိုင္းကစလို႔ က်ဴးလြန္ခဲ့တာေတြအတြက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးမယ္လို႔ ေၾကညာခ်က္မွာ ပါရွိပါတယ္။

ဖာတူး ဘင္ဆိုဒါရဲ့ ေလၽွာက္ထားခ်က္ဟာ ေၾကာင္းက်ိဳးဆီေလ်ာ္တဲ့အတြက္ ယုံၾကည္ေလာက္တယ္လို႔ ICC တရားသူႀကီးေတြက သုံးသပ္လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ သုံးသပ္ၾကတာကေတာ့ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ လ ၉ ရက္ကတည္းကစၿပီး ရိုဟင္ဂ်ာေတြဟာ သတ္ျဖတ္တာ၊ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်တာ၊ ႏွိပ္စက္ညႇဥ္းပန္းတာ၊ မုဒိန္း က်င့္တာ၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အနိုင္က်င့္တာ အပါအဝင္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို က်ယ္က်ယ္ပ်ံ႕ပ်ံ၊ ဒါမွမ ဟုတ္ စနစ္တက် က်ဴးလြန္တာခံခဲ့ရၿပီး အဲဒီလို နိုင့္ထက္စီးနင္းျပဳမႈေတြဟာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ လူသားျဖစ္ တည္ မႈအေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေျမာက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြကို တိုက္ခိုက္ေခ်မႈန္းဖို႔ဟာ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ မူဝါဒျဖစ္နိုင္သလို ျမန္မာစစ္တပ္၊ အစိုးရ ဌာနေတြနဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ေတြရဲ့ ပါဝင္ပတ္သက္မႈ ႀကီးႀကီးမားမား ပါဝင္ေနၿပီး လုံျခဳံေရးအဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ ေဒသခံအရပ္သားေတြကလည္း အဲဒီက်ဴးလြန္မႈေတြမွာ ပူးေပါင္းပါဝင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာနိုင္ငံထဲက အၾကမ္းဖက္မႈတခ်ိဳ႕ကို ရခိုင္ရိုဟင္ဂ်ာကယ္တင္ေရးတပ္လို႔ေခၚတဲ့ ARSA က က်ဴးလြန္ ခဲ့တယ္ ဆိုတာကိုလည္း သူသိထားတယ္လို႔ မစၥဘန္ဆိုတာက ေျပာထားပါေသးတယ္။ တရား႐ုံးကို ေျပာ ၾကား ထားတဲ့ အတိုင္း အဲဒီက်ဴးလြန္မႈေတြဟာ ရာဇဝတ္မႈသက္သက္လား၊ နိုင္ငံတကာသေဘာ တူညီ ခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ ရာေရာက္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြလားဆိုတာ ဆက္လက္စုံစမ္းစစ္ေဆးမယ္လို႔လည္းသူက ေျပာပါတယ္။

သူ႔ရဲ့စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈဟာ အမွန္တရားကို ေဖာ္ထုတ္ဖို႔နဲ႔ လြတ္လပ္ၿပီး ဘက္လိုက္မႈကင္းတဲ့ စုံစမ္းစစ္ေဆး မႈေတြ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းသြားမွာျဖစ္ၿပီး အဲဒီလိုႀကိဳးပမ္းျခင္းအားျဖင့္ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္သူ လူ႔အ သိုင္း အဝိုင္းေတြအတြက္ အမွန္မတရားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးနိုင္မွာျဖစ္တယ္လို႔ မစၥဖာတူးဘန္ဆိုတာက ေၾကညာခ်က္ ရဲ့အဆုံးသတ္မွာ ေျပာဆိုထားပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံဟာ ေရာမစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားတာမဟုတ္လို႔ ICC နဲ႔ ပတ္ သက္ၿပီး လက္မခံတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ အရင္ကထုတ္ျပန္တဲ့ သေဘာထားအတိုင္းပဲ ေျဖရွင္းမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာဆိုထား ပါတယ္။

လင့္၊https://www.rfa.org/burmese/news/icc-court-11222019221113.html