ရခိုင္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြအပါအဝင္ ရာဇဝတ္မႈ တိုင္းကိုအေရးယူေဆာင္ရြက္ဖို႔ သမၼတ ညႊန္ၾကား

B B C

ဘီဘီစီ ၿမန္မာပိုင္း
2020.01.21

စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ဖို႔ နိုင္ငံေတာ္သမၼတ ညႊန္ၾကား

ရခိုင္မွာျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ စစ္ရာဇဝတ္မႈေတြ အပါအဝင္ ရာဇဝတ္မႈအားလုံးကို ေဖာ္ထုတ္အေရးယူဖို႔အတြက္ နိုင္ငံေတာ္သမၼတကေန တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္အပါအဝင္ သက္ဆိုင္တဲ့ဌာနအားလုံးကို ေပးပို႔ညႊန္ၾကားထားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္း နိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ုံးကေန ဇန္နဝါရီ ၂၁ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာလိုက္ပါတယ္။

လြတ္လပ္ေသာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ (Independent Commission of Enquiry-ICOE) ရဲ့အၿပီး သတ္အစီရင္ခံစာအရ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္နဲ႔ ARSA အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕တို႔အၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္စဥ္ေတြအတြင္း ARSA အဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ ၎တို႔နဲ႔အလိုတူပူး ေပါင္းပါဝင္ခဲ့သူမ်ား၊ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ အရပ္သားေတြက စစ္ရာဇဝတ္မႈ ေတြက်ဴးလြန္မႈေတြရွိခဲ့ တယ္လို႔ ေကာ္မရွင္မွ ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ICOEေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္ေတြဟာ ျဖစ္စဥ္ကာလမ်ားအတြင္း တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကတဲ့ ျမန္မာ့ လုံျခဳံေရး တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြ၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွ သက္ေသေတြရဲ့ထြက္ဆိုခ်က္ စုစုေပါင္း (၁၅၀၀)ေလာက္ကို ေသခ်ာစြာ စုေဆာင္းခဲ့ၿပီး ယင္းထြက္ဆိုခ်ကေတြအေပၚ အေျခခံၿပီးအစီရင္ခံစာကို ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ ေတြနဲ႔ ျပဳစုတင္ျပထားတာျဖစ္တယ္လို႔သိရပါတယ္။

• လူေသအေလာင္းအမ်ားအျပားေတြ႕ရတဲ့ဆိုတဲ့ ဂူတာျပင္ ျဖစ္စဥ္က ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအခ်ိဳ႕ကို စစ္တရား႐ုံးမွာ စတင္စစ္ေဆးေတာ့မယ္

• ဂမ္ဘီယာရဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဘယ္လိုေခ်ပသြားလဲ

တိုက္ခိုက္မႈျဖစ္စဥ္မ်ားအတြင္း အရပ္သားေတြကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ အင္အား မမၽွမတသုံးစြဲျခင္း၊ လုယက္မႈ က်ဴးလြန္ျခင္း၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းရွိ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ရေသ့ေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္ေတြမွာ မူဆလင္ေတြစြန႔္ခြာသြားတဲ့ ေနအိမ္ေတြကို ဖ်က္ဆီးတာေတြလည္းရွိခဲ့ေၾကာင္းေကာ္မရွင္က စုံစမ္း ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒ့ါအျပင္ ေက်းရြာမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ မင္းႀကီးရြာ (တူလာတိုလီ)၊ ခၽြတ္ျပင္ရြာနဲ႔ ေမာင္ႏုရြာေတြမွာ အသက္ဆုံးရႈံးမႈ မ်ားျပားခဲ့တယ္လို႔ ေကာ္မရွင္ကဆိုပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း လူမ်ိဳးျပဳန္းတီးေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ေဆာင္ရြက္က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ် နိုင္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ိဳး ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း အလ်ဥ္းမရွိခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္ရဲ့အစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

ICOEေကာ္မရွင္အေနနဲ႔ အႀကံျပဳခ်က္ (၂၂) ခ်က္ထဲမွာ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံးနဲ႔စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံး ေတြအေနနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔လည္း အႀကံျပဳထားပါတယ္။

• လူေသေလာင္း ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ က်င္းေတြ ေတြ႕တယ္ဆိုတဲ့ သတင္းကို စိစစ္မယ္

• ရခိုင္မွာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ အေထာက္အထားမေတြ႕ဘူးလို႔ ICOE ထုတ္ျပန္

နိုင္ငံေတာ္သမၼတကလည္း ေကာ္မရွင္ရဲ့အႀကံျပဳခ်က္အတိုင္း ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈမ်ား ဆက္လက္ျပဳလုပ္သြားေစဖို႔နဲ႔ အေထာက္အထားမ်ားခိုင္လုံပါက တရားစြဲဆိုမႈေတြ ျပဳလုပ္သြားဖို႔ကိုလည္း သေဘာတူတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

နိုင္ငံေတာ္သမၼတက ARSA အဖြဲ႕ဝင္မ်ား (သို႔မဟုတ္) အလိုတူ ပူးေပါင္း ပါဝင္ခဲ့သူမ်ားက က်ဳးလြန္ခဲ့သည့္ ႀကီးေလးေသာ ရာဇဝတ္မႈမ်ားကို စုံစမ္းစစ္ေဆးတာ၊တရားစြဲဆိုတာေတြကို ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာ စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္နဲ႔ လိုအပ္သလို တိုင္ပင္ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔လည္း ျပည္ေထာင္စု ေရွ႕ေနခ်ဳပ္အား အေၾကာင္း ၾကား ထားတယ္လို႔သိရပါတယ္။

တစ္ဘက္မွာလည္း တပ္မေတာ္သားမ်ား က်ဴးလြန္ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲထားတဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြကိုလည္း တပ္မေတာ္ စစ္ဥပေဒခ်ဳပ္႐ုံး အေနနဲ႔ လက္ရွိ ေဆာင္ရြက္ဆဲျဖစ္ေသာ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြနဲ႔အတူ တရားစြဲတာေတြကို တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ဖို႔ နိုင္ငံေတာ္ သမၼတက ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ ေကာ္မရွင္ ရဲ့အစီရင္ခံစာအျပည့္အစုံနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲမ်ားကို တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ထံ သို႔လည္း ေပးပို႔ခဲ့ ၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔လည္းသိရပါတယ္။

နိုင္ငံေတာ္သမၼတအေနျဖင့္ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရသူမ်ားအားလုံးအတြက္ စာနာဝမ္းနည္းေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး တာဝန္ခံမႈနဲ႔ တရားမၽွတမႈရွိေစေရးအတြက္ လည္းေကာင္း၊ အဆင့္မီ လုံျခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ား ျဖစ္လာ ေစေရး အတြက္ လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း အေလးအနက္ ေျပာၾကား တယ္လို႔လည္း သမၼတ႐ုံးရဲ့ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာပါရွိပါတယ္။

နိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ုံးက ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ႏွင့္ ARSA အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕တို႔အၾကား ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ တိုက္ခိုက္မႈ ျဖစ္စဥ္မ်ားအတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္၌ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ ေတြရွိေၾကာင္း စြပ္စြဲခ်က္ေတြအေပၚ စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၃၀ ရက္မွာ ဒီေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႕စည္းေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

လင့္၊https://www.bbc.com/burmese/burma-51186966