ရိုဟင်ဂျာများ “လုံခြုံစွာ အိမ်ပြန်ရေး” ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ခေါင်းဆောင် တိုက်တွန်း

ဧရာဝတီ
26 August 2025

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရခေါင်းဆောင် မိုဟာမက်ယူနွတ်

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရခေါင်းဆောင် မိုဟာမက်ယူနွတ်က ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ဖြိုခွဲမှုကြောင့် မြန်မာမှ ထွက်ပြေးလာသည့် ရိုဟင်ဂျာ ၁.၅ သန်း “လုံခြုံစွာ အိမ်ပြန်ရေး” ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် ဝိုင်းဝန်းလုပ် ဆောင် ကြရန် “အချိန်တန်ပြီ”ဟု ဆော်ဩလိုက်သလို အလှူရှင်များ၏ ကျဆင်းသွားနေသော ရန်ပုံငွေကို “အသက်ကယ် ထောက်ပံ့ရေး” အစီအစဉ်များ ရေရှည်တည်တံ့ရေး တိုးမြှင့်ပံ့ပိုးရန် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ကြောင်း အလေးပေးဖော်ပြခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှ မွတ်ဆလင်အများစုကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် နှင်ထုတ်ခြင်းခံရပြီး ရှစ်နှစ်ပြည့်သည့် နှစ်ရက်ကြာ ကော့ဘဇား၌ ကျင်းပသည့် ကွန်ဖရင့်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုဘယ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင်က ဒုက္ခသည်များ ဘေးကင်းပြီး မိမိဆန္ဒအလျောက် နေရပ်ပြန်နိုင်ရေး ရည်ရွယ်သည့် အချက် ခုနစ်ချက်ပါ လမ်းပြမြေပုံကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

သူတို့မိခင်မြေနဲ့ အိမ်ကို ပြန်ဖို့ အခွင့်အရေးကို လုံခြုံစေရပါမယ်” ဟု ယူနွတ်က ပြောပြီး သက်ဆိုင်သူအားလုံးအား ၎င်းတို့၏ ဘေးကင်းပြီး ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ၊ ဆန္ဒအလျောက် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော အိမ်အပြန်လမ်းအတွက် “လက်တွေ့ကျသော လမ်းပြမြေပုံ”ကို ရေးဆွဲရန် တိုက်တွန်းသည်။

၎င်း၏ အဆိုပြုချက်များတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ အကြမ်းဖက်မှုများကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်၊ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများကြား တင်းမာမှုများ ပြေလျော့စေရန် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး ပလက်ဖောင်းများ ဖန်တီးခြင်းနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို ပြန် လည်ရရှိရန် အာဆီယံနှင့် ဒေသတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံများမှ ပိုမိုပါဝင်လာစေရန် တောင်းဆိုထားသည်။

ယူနွတ်စ်က မြန်မာနိုင်ငံ၏ “လူမျိုးသန့်စင်ရေး Ethnic cleansing ပြင်းထန်သော ရာဇဝတ်မှု” ကို ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် နိုင်ငံ၏ စစ်အာဏာရှင်အစိုးရနှင့် ၎င်းတို့၏ ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ အစိုးရများအား တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

မတ်လတွင် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအား လာရောက်တွေ့ဆုံသော ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယိုဂူတာရက်စ်နှင့် မိုဟာမက်ယူနွတ်စ် 

ယူနွတ်၏မိန့်ခွန်းတွင် ၂၀၁၇ ခုနှစ် မြန်မာစစ်တပ်က ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ရက်စက်စွာ ပြုကျင့်မှုကို အများက သုံးစွဲနေသော လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု Genocide ဆိုသော စကားလုံးကို မသုံးစွဲခဲ့ပေ။

သို့ရာတွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး (ICJ) နှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်တရားရုံး (ICC) တို့တွင် တရားမျှတမှု ဆက်လက်ရှာဖွေရန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်မှုများအား အရှိန်အဟုန် အသစ်ပြန်လည်ရရှိရန် ၎င်းက တောင်းဆိုခဲ့သည်။

လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု ကုလသမဂ္ဂက သတ်မှတ်ထားသော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ နှိမ်နင်းမှုအပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ရိုဟင်ဂျာ ၈ သိန်းနီးပါး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထောင်ပေါင်းများစွာလည်း ထိုအချိန်မှ စပြီး ဆက်လက်ရောက်ရှိနေသည်။

လက်ရှိ အကျပ်အတည်းသည် ပြည်တွင်းစစ် တိုးမြင့်လာခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ရက္ခိုင့်တပ်မတော် AA က မြန်မာစစ်တပ်ကို တိုက်ထုတ်ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ် အများစုတွင် ထိန်းချုပ်လာနေသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မေလတွင် ရိုဟင်ဂျာအများစုနေထိုင်ရာ ဘူးသီးတောင်မှ လူပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ ခန့် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အားလုံးနီးပါးသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ မကြာသေးမီလများအတွင်း ရိုဟင်ဂျာ ၁၅၀,၀၀၀ ကျော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာများက ခန့်မှန်းထားသည်။

ယခုအခါ ကော့ဘဇားရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် ရိုဟင်ဂျာ ၁.၂ သန်းခန့် ခိုလှုံနေရပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် ကြီးမားသော ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်နေသည်။ သို့တိုင် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုသည် ပြင်းထန်သော ရန်ပုံငွေပြတ်တောက်မှုဖြင့် ရုန်းကန်နေရသည်။

ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP) သည် ဒုက္ခသည်များအတွက် စားနပ်ရိက္ခာကို ထက်ဝက်လျှော့ချပြီး နေ့စဉ် တစ်ဦးလျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂ ဒသမ ၄၀ မှ ၅ ဒသမ ၉ သို့ လျှော့ချခဲ့သည်။

ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတခု

ဒုက္ခသည် ၁ ဒသမ ၂ သန်းနှင့် ဒေသခံ အကူအညီပေးသူ ၃ သိန်း ကို ထောက်ပံ့ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၃၄ သန်းခန့် လိုအပ်သော်လည်း ပထမငါးလအတွင်း ရန်ပုံငွေ၏ ၁၉ ရာခိုင်နှုန်းသာ အကောင် အထည်ပေါ်ခဲ့သည်။

UNHCR အပါအဝင် ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီများသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွက် ဒေါ်လာ ၃၈၃ သန်း တောင်းခံမှုအတွက် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ရခဲ့သည်။ ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ ကျော်လိုအပ်သော အစီအစဉ်များ မတ်လတွင် ရပ်ဆိုင်းခဲ့ရ သည်။

ရလဒ်အနေဖြင့် စာသင်ကြားရေးစင်တာပေါင်း ၄,၅၀၀ ကျော်ကို ပိတ်ထားရပြီး ဒုက္ခသည်ကလေးငယ် ၂၂၇,၅၀၀ နီးပါး ပညာရေး ဆုံးရှုံးခဲ့ရကာ ဆရာ ၁,၂၀၀ လည်း အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ မိသားစုများ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရန် ရုန်းကန်နေရသောကြောင့် ကလေးလုပ်သားနှင့် အသက်မပြည့်ဘဲ အိမ်ထောင်ချပေးမှု မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့ IIMM သည်လည်း ဒေါ်လာ ၆.၂ သန်း ရန်ပုံငွေ ကွာဟချက်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး ရက်စက်ယုတ်မာမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ရန်နှင့် သက်သေများကို ကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို အားနည်းလာစေသည်။

အကျပ်အတည်းကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တနိုင်ငံတည်းက မဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်းနှင့် နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့နှင့် တာ ဝန်ခွဲဝေမှုတို့သည် အရေးကြီးကြောင်း ယူနွတ်စ်က အလေးပေး ပြောကြားခဲ့သည်။

You may also like these stories:

• ရိုဟင်ဂျာအရေး ကုလသမဂ္ဂ မတိုင်ခင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဆွေးနွေးမည်
• စစ်တွေမှာ ငတ်မွတ်မှုကြောင့် မိသားစုလိုက် သတ်သေမှုများ ရှိလာ
• စစ်ကြောရေးတွင် စနစ်တကျ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်နေဟု ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးများပြော
• ကျနော်တို့ စစ်သည်တွေနဲ့ လေ့ကျင့်ပေးထားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ အရိုးစုပဲ
• ကလေးတွေပညာရေးက WFP ရဲ့ ရိက္ခာနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်

Link : Here